بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی روشهای سنجش در ارزشیابی کیفی انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق تحقیق کتابخانهای جمع آوری گردیده است. در این مقاله، ضمن معرفی ارزشیابی توصیفی- کیفی و ضرورت آن، دربارهی تغییر و تحول-های ایجاد شده در نظام ارزشیابی توسط این طرح بحث میشود. همچنین ضمن بیان ویژگیهای طرح ارزشیابی توصیفی، به موفقیتهایی که اجرای این طرح به همراه داشته است، اشاره شده است. در پایان، ضمن بیان ابزار و روشهای سنجش در ارزشیابی توصیفی به معرفی برخی از روشهای سنجش در امر ارزشیابی توصیفی پرداخته که از جمله این موارد میتوان به برگ ثبت مشاهدات، آزمون عملکردی، پوشه کار، چک لیست و... اشاره کرد.
مقدمه
طرح ارزشیابی توصیفی مشهور به ارزشیابی کیفی یا طرح حذف نمره، تجربه نو آورانه ی برخاسته از عمل در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش ایران است. این طرح به صورت پیش آزمایشی در سال تحصیلی 81-82 اجرا و ارزشیابی شد. گزارش ارزشیابی طرح توسط نویسنده این مقاله که مجری این ارزشیابی بوده بلافاصله منتشر گردید
اجرای آزمایشی این طرح درچهار سال تحصیلی بعد ادامه داشته است. هدف ارزشیابی خدمت به آموزش است، نه در کمین نشستن برای غافلگیر کردن دانش آموز و محک زدن او با معیار آنچه »نمی داند«فرهنگ موفقیّت را می توان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضای کلاس غالب کرداطّلاعات حاصل از سنجش و ارزشیابی مستمر هر دانش آموز باید به این پرسش معلم پاسخ دهد که این دانش آموز درکجا قرار دارد و من برای پیشرفت او چه میتوانم بکنم؟ نه اینکه معلم نتیجه گیری کند که مثلاً این دانش آموز زیر حد متوسط یا کند ذهن یا تیزهوش است
ضرورت و اهمیت مسأله
اهمیت ارزشیابی در امر تحقق اهداف آموزشی از دید کسی پوشیده نیست به طوری که یکی از ارکان مهم در این راستا را ارزشیابی تحصیلی می نامند. اهمیت و ضرورت ارزشیابی را در فرایند فعالیتهای آموزشی از دو دیدگاه می توان مورد توجه قرار داد.
-1 از نظر معلم
معلم در برنامه ریزی 2 تدریس و تصمیم گیری3 در جریان فعالیتهای آموزشی به داشتن اطلاعات زیاد و معتبر در زمینه آمادگی وپیشرفت تحصیلی شاگردان و بازده فعالیتهای کلاسی نیازمند است. اندازه گیری و ارزشیابی می تواند چنین اطلاعاتی را در اختیار او قرار دهد. این اطلاعات را میتوان در سه مقوله تقسیم بندی کرد.
الف - اشکالات و نواقص موجود در طرح آموزشی را از دیدگاه هدفها، محتوا، روشها، مواد و وسایل آموزشی و عناصر دیگر در اختیار معلم قرار دهد.
ب - میزان پیشرف تحصیلی شاگردان و آمادگی آنان را برای آموزشهای بعدی مشخص می کند.
ج - کارآیی تدریس و کفایت ابزارهایی را که در اندازه گیری پیشرفت تحصیلی شاگردان به کار رفته است، نشان می دهد.
-2 از نظر شاگرد
چنانچه ارزشیابی به نحو مطلوب انجام گیرد مستقیما ًدر بهبود چگونگی یادگیری شاگردان تاثیر می گذارد. زیرا:
الف - ارزشیابی برای جلب دقت و تلاش شاگردان برای یادگیری همچنین آگاهی از پیشرفت تحصیلی آنان انگیزه بسیار موثری است.
ب - شاگردان به وسیله ارزشیابی، به جنبه های مثبت و منفی خود در یادگیری پی خواهند برد و با راهنمایی معلم برای توسعه جنبه های مثبت و رفع نارسایی های آموزشی خود کوشش خواهند کرد.
ج - ارزشیابی مستمر سبب خواهد شد که مطالب آموزشی دائما ًمرور شود و از یاد نرود.
د - نتایج ارزشیابی، شاگردان را به خود شناسی،که یکی از هدفهای مهم تعلیم و تربیت و عامل مهم برای تصمیم گیری های آگاهانه است، رهنمون می شود.
بدیهی است تحقق موارد فوق در صورتی امکان پذیر است که طرز تلقی معلم از ارزشیابی به عنوان وسیله تهدید یا بر چسب زدن شاگردان تغییر کرده باشد. و ارزشیابی را وسیله ای برای بهبود و یادگیری فرا گیران مورد استفاده قرار دهد علاوه بر همه اینها ارزشیابی خود یک فعالیت آموزشی است که موجب یادگیری میشود. و شاگردان بسیاری از مفاهیم را در ضمن ارزشیابی فرا میگیرند.
تعریف ارزشیابی
در منابع مختلف تعاریف متعددی از واژه ارزشیابی شده است با ذکر تعدادی از تعاریف موجود تلاش می شود تا به یک تعریف جامع مورد توافق که در این مقاله مورد نظر خواهد بود، دست بیابیم.
»ارزشیابی« به یک فرایند نظامدار برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می شود به این منظور که تعیین شود آیا هدف های موردنظر تحقق یافته اند یا در حال تحقق یافتن هستند؟
