بخشی از مقاله
ضرورت و بررسی روش های استتار شناورهای سطحی و زیر سطحی در پدافند غیر عامل
چکیده
زمانی که کشورها در صلح هستند بهترین وقت برای انجام اقدامات پدافند غیر عامل می باشد که یکی از موارد آن استتار انواع مختلف شناورهای سطحی و زیر سطحی می باشد. در هنگام جنگ های نظامی، حوزه دریا از اهمیت ویژه ای برای حمله های مسلحانه به ناوگان دریایی برخوردار است. از این رو مخفی ماندن و فریب دادن دشمن با روشهای استتار (از جمله رنگ آمیزی بدنه شناور، طراحی بدنه رادارگریز و کم کردن و از بین بردن صداهای تولیدی شناور و ...) در نبرد دریایی با استفاده از الگوی پدافند غیرعامل، احتمال از دست دادن نیروهای انسانی، تجهیزات و منابع طبیعی(مانند نفت و گاز) را در شرایط بحرانی کاهش می دهد. این مقاله به دنبال تحلیل و بررسی ضرورت استتار شناورهای سطحی و زیر سطحی و کاهش خطرات و تهدیدات نظامی و جلوگیری از آسیب های وارده از طرف دشمن می باشد.
واژههای کلیدی: پدافند غیرعامل، استتار، رادارگریز، شناورهای سطحی و زیرسطحی
مقدمه
در جنگ جهانی اول در سال 1914 ابتدا انگلستان و سپس آمریکا برای مقابله با توپهای آلمانی به استفاده از طرحهای رنگی روی آوردند. یک رنگ آمیزی استتاری مناسب میتوانست سبب شود تا کشتی از پل یا برج دیدبانی کشتیهای دیگر در رنگ پس زمینه دریا محو شود . اما این ترفند در برابر ناخدای یک زیردریایی بی اثر بود چرا که کشتی در پریسکوپ زیردریایی به صورت یک طرح سیاه در زمینه آبی آسمان به نظر میرسید. به علاوه، هدف یابی شناورهای سطحی به صورت بصری صورت میگرفت در حالیکه زیردریایی برای کشف هدف از سونار نیز استفاده می کرد که اطلاعات دقیقتری درباره فاصله و مسیر هدف در اختیارش قرار می داد. درنهایت، یک هنرمند بریتانیایی به نام نورمن ویلکینسون1 پیشنهاد داد که کوششهای استتاری نباید در جهت نامرئی کردن شناور صورت بگیرد، بلکه باید رنگ آمیزی شناور به گونهای باشد که دیده بان دشمن یا ناخدای زیردریایی را با اطلاعات بصری اشتباه تغذیه کند. نکته هوشمندانه ای که ویلکینسون به آن اشاره کرد حاوی این
حقیقت بود که باید با رنگ آمیزی شناور کاری کرد که دیده بان شناورهای سطحی دشمن یا ناخدایی که از پریسکوپ زیردریاییاش به شناور مینگرد نتوانند اندازه حقیقی، فاصله، مسیر و سرعت دقیق شناور را تخمین بزنند . او به درستی این حقیقت را درک کرده بود که با این ترفند می توان سیستم های هدایت آتش توپخانه دشمن را چنان به اشتباه انداخت که نتوانند هدف گیری مناسبی انجام دهند و تیرهایشان خطا رود یا سبب شد تا اژدرهای زیردریایی در مسیری اشتباه شلیک شوند این ایده در زمان جنگ جهانی اول بکارگرفته شد و به دلیل خطوط موربی که چشم دیده بان دشمن را خیره می کرد به استتار خیره کننده (Dazzling paintig) معروف شد . این خطوط، شناور را در فاصلهای دورتر از فاصله حقیقی یا با سرعتی بیش از سرعت واقعی یا درجهتی متفاوت نشان می دادند و هدف گیری آن را دشوار میساخت. چون دشمن باید چنین اطلاعاتی را داشته باشد تا بتواند سرعت کشتی را تخمین بزند و اژدر خود را پرتاب کند.
در اواسط دههی 1930 دانشمندان بریتانیایی نخستین سیستم رادار را تولید کردند، این دستاورد انقلابی را در زمینهی دریانوردی پدیدآورد. کشتی ها به موشک های هدایت شونده توسط رادار مجهز بودند و تکنولوژی های نوین نیز در کنار رادار قرار گرفتند و تهدیدات تازه ای را برای کشتی ها در دریا بوجود آوردند. ردیاب های صوتی پیشرفته، تصویر برداری مغناطیسی و آشکارساز مادون قرمز باعث تولید سنسورهای جدید شدند که می توانستند موشک ها را به سمت اهدافشان هدایت کنند. از این رو طراحان بفکر طرحی بودند که با رادار دشمن مقابله کند و این طرح می بایست زندگی ملوانان و خدمه را در ایمنی کامل نگاه دارد.
پدافند غیرعامل دریایی: مجموعه اقداماتی است به منظور جلوگیری از حمله دشمن از دریا با استفاده از کلیه وسایل و تجهیزات موجود، و در صورت امکان، انهدام نیروهای مهاجم.
عوامل شناسایی شدن کشتی توسط دشمن:
1. شکل بدنه، دیواره ها و دودکش ها با زاویه 90 درجه نسبت به آب ساخته می شوند که سطح مقطع راداری را افزایش میدهد و باعث میشود پرتو رادار را مستقیما بازتاب دهد.
2. حرارت ناشی از سیستم موتور، گرمایش، دودکش و همچنین اشیاء فلزی که گرما را بازتاب می دهند یک ردپای1 حرارتی تولید می کنند که توسط سنسورهای مادون قرمز قابل تشخیص است.
3. وجود پدیده کاویتاسیون در اطراف پروانه در حال حرکت، باعث ایجاد سرو صدای زیادی میشود. همچنین توده های عظیم حباب، خط حرکت کشتی را بوجود می آورد که شناور را یک هدف ساده برای ردیابی تبدیل میکند.
4. فلزات به طور عمده در اطراف خود یک میدان مغناطیسی مشخصی تولید میکنند که به آن ردپای مغناطیسی گفته میشود، که این ویژگی سبب شده است که مینهای مغناطیسی پدید آیند.
روش های پنهان ماندن از دید دشمن:
1. روش پنهان ماندن از مینهای مغناطیسی:
کشتی های فلزی به دلیل وجود خاصیت مغناطیسی طبیعی، همواره در اطراف خود یک میدان مغناطیسی مشخص تولید می کنند. این ویژگی سبب شد تا ارتش آلمان در جنگ جهانی دوم به فکر ساختن مینهای مغناطیسی بیافتد. این مین ها فقط با تغییر میدان مغناطیسی کوچکی در اطراف خود منفجر می شوند و نیازی به تماس مسقیم ندارند، از این رو برای استتار شناورهای سطحی و زیر سطحی از دید آنها میبایست کاملا از نظر مغناطیسی خنثی شوند، که این کار توسط کابلهای حامل جریان الکتریکی در اطراف کشتی انجام می شود.[2] [1]
.2 تاثیرشکل بدنه در رادارگریزی و استتار از دید دشمن:
واضح ترین ردپا شکل خود کشتی است. کشتی به خاطر اندازه بزرگش نمی تواند پشت چیزی پنهان شود، پرتو جستجو کننده رادار می تواند نمای کلی شناور را تشخیص دهد، که به آن سطح مقطع راداری یا ردپای راداری1 آن گفته می شود. از این رو کشتی ها باید طوری طراحی و ساخته شوند تا کمترین سطح مقطع راداری را داشته باشند. اگر یک کشتی پرتو جستجوگر رادار را منحرف کند قادر خواهد بود شیوه مشاهده شدن خود را روی رادار عوض کند که در این صورت یک ناو جنگی می تواند روی رادار مانند یک کشتی تجاری یا ماهیگیری یا یدک کش نشان داده شود. مواردی که باید در شکل بدنه شناور رعایت شود عبارت اند از:
.I دیواره های بیرونی همگی نسبت به خط مرکزی کشتی باید زاویه دار باشند. این طراحی شیبدار سطوح مانند یک
آینه کج عمل می کند که پرتوهای رادار را به سمت دیگری منحرف می کند (شکل[4] [3].(1
شکل : 1 کشتیSea Shadow ساخت کشور آمریکا،
ساخت دیواره های زاویه دار جهت متفرق ساختن پرتو رادار
.II طراحی بدنه با زوایای تند موجب می شود همانند آب، امواج رادار از مسیر خود پراکنده شوند و به منبع باز نگردند.
[4] [3]
.III ایجاد کردن شکل""X در بدنه راهی بسیار موفق برای خمیده کردن سازه فوقانی کشتی به منظور بازتاب ندادن پرتو رادار از مسیر اصلی می باشد (شکل[4] [3].(2
شکل : 2 کشتی A200 از رده MEKO ساخت کشور آلمان، استفاده از فرم بدنه";" بمنظور کاهش سطح مقطع راداری
.IV بدنه های استوانه ای و کروی به دلیل شکل هندسی خود در هر جای افق قرار گرفته باشند انرژی را مستقیما به همان سمت بازتاب می دهند. نردبان ها، لوله ها، بست های سبک، میله های گرد مربوط به طناب نجات و همچنین دکل باید با سطح مقطع مربعی شکل و زوایای تند ساخته شوند.[4] [3]
.V استفاده از فیبر کربن (ورق های کامپوزیت) در ساخت بدنه شناور این امکان را می دهد تا در حین کم وزن بودن
شناور از خاصیت جذب کنندگی امواج رادار بهره مند شویم.[4] [3]
.3 بررسی عوامل از بین بردن ردپای حرارتی:
حرارت ناشی از سیستم موتور، گرمایش، دودکش و همچنین اشیاء فلزی که گرما را بازتاب می دهند یک ردپای حرارتی تولید می کنند که توسط امواج مادون قرمز برای دشمن قابل رویت است. گاز خروجی حاصل از احتراق به دلیل حرارتی که دارد به راحتی در برابر سیستم های مادون قرمز دشمن نمایان می شود، از این رو گاز خروجی از دودکش را میتوان با مخلوط کردن هوا توسط هواکش های بزرگ سرد ساخت یا می توان دودکش را از عرشه حذف کرده و آن را به طرف پاشنه کشتی انتقال داد تا گازهای خروجی توسط آب خنک شوند، این کار باعث کاهش دادن ردپای حرارتی می شود (شکل[6] [5].(3
