بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به این که اقلیم نقش عمده ای در طراحی معماری و ایجاد معماری پایدار دارد و با توجه به بحران زیست محیطی و مصرف بی رویه انرژیهای تجدید نا پذیر و موضوعاتی چون گرمایش عمومی کره زمین و رشد فزاینده گازهای گلخانه ای در جو زمین، بحث طراحی صحیح ساختمانها بر اساس اقلیم موضوع روز بوده است .توسعه پایدار امروزه از بحث انگیزترین موضوعات معماری است و نظریات گوناگونی در این زمینه ارائه شده معماری پایدار را می توان معماری دانست که نسبت به شرایط محیطی پاسخگوست و از قابلیتهای بستر خود استفاده بهینه می نماید یعنی کمترین صدمه را به محیط زیست وارد و علاوه بر این نسبت به تغییر شرایط انعطاف پذیر است بکارگیری مصالح بومی و کاهش میزان مصرف انرژی با استفاده از روش های سنتی باعث پایداری محیط زیست و افزایش دوام بناها گشته است. در این مقاله سعی بر آن داریم تا معماری بومی ایران را در اقلیم گرم و خشک در قالب نمونه های موردی و راهکارهایی که در معماری بومی و سنتی جهت تنظیم شرایط محیطی مورد استفاده قرار می گرفته و با توجه به نقش آنها در حفظ محیط زیست و صرفه جویی در مصرف انرژی مورد بررسی قرار دهیم.
-1مقدمه:
شناخت قابلیت های اقلیمی در معماری بومی زمینه ساز استفاده از تکنیکهای اقلیمی گذشته با توجه به تکنولوژی جدید منطبق با اصول معماری پایدار خواهد شد. چگونگی برخورد با طبیعت در معماری گذشته نشان بر غلبه انسان بر عواملی همچون ناسازگاری اقلیمی، کمبود انرژی در رسیدن به شرایط آسایش در معماری است.طراحی و معماری پایدار بر سر اصل مهم استوار است: -1 صرفه جویی در منابع، -2 طراحی برای بازگشت به چرخه طبیعت، -3 طراحی برای انسان.از سوی دیگر تکنیکهای طراحی اقلیمی که برگرفته از معیارهای آب و هوایی معماری بومی است دارای حداکثر کارایی در زمان خود بوده و تا حد امکان با اصول معماری پایدار دارای همپوشانی است .
به این دلیل که انسان در گذشته ساختمان را به گونه ای بنا می کرد که نه تنها بیشترین سازگاری را با شرایط آب و هوایی داشته بلکه از عوامل اقلیمی مفید در جهت تامین آسایش در ساختمان استفاده می نمود. در بحث معماری پایدار توجه مجدد به امر طراحی اقلیمی و بازگشت به معماری و شهرسازی بومی مطرح شده و متخصصان امر معماری را به پرداختن جدی به این امر سوق داده است........ اقلیم مورد بررسی در مقاله فوق اقلیم گرم و خشک می باشد و تنظیم شرایط محیطی در معماری بومی این اقلیم در چند نمونه مورد بررسی خواهد شد و مقایسه ای تطبیقی بین اصول معماری بومی و معماری پایدار انجام خواهد شد.
فرضیات طرح
فرضیات طرح:
در استای موضوعات مطرح شده، فرضیاتی با توجه به مطالب مورد نظر مطرح می گردد
الف: مصالح بومی در گذشته به صورت صحیح در بناها به کار گرفته شده است.
ب: استفاده بهینه از انرژیهای قابل تجدید همچون با دو نور خورشید در معماری بومی صورت گرفته است.
ج: معماری سنتی کمترین تاثیر مخرب بر محیط زیست را دارد.
د: با توجه به موارد فوق می توان گفت که معماری بومی در راستای معماری پایدار بوده است.
روش تحقیق:
روش تحقیق در مقاله حاضر به صورت تحلیلی و توصیفی و تحقیقات به شیوه کتابخانه ای و از منابع و اطلاعات موجود در مقالات و کتب معتبر جمع آوری شده به این ترتیب که ابتدا راهکارها و روشهای طراحی بنا در معماری بومی و در اقلیم گرم و خشک مورد تحلیل قرار گرفته و در این راستا نمونه های موردی در شهرهایی که در این منطقه واقع شده اند به ...... راهکارهای طراحی جهت تامین آسایش مورد بررسی قرار گرفته اند... نمونه ی مورد بررسی در اقلیم گرم وخشک شهر یزد می باشد... در این راستا عواملی چون نحوه طراحی پلانها، جهت گیری بنا، عناصر مورد استفاده جهت تامین مورد بررسی قرار می گیرد. و در نهایت پارامترهای معماری بومی با اصول معماری پایدار مقایسه و نتیجه لازم گرفته شده است.
.2× مروری بر ادبیات موضوع
به منظور ارائه دیدگاه صاحب نظرانی که در زمینه بررسی معماری سنتی ایران در ارتباط با میزان انطباق آن ها با شرایط ×اقلیمی و ساخت و ساز پایدار تحقیق کرده اند، گزیده ای از نظرات برخی از ایشان را انتخاب نموده ایم. داراب دیبا و شهریار یقینی: ایشان در مطالعات خود به بررسی معماری بومی گیلان - در چارچوب مطالعه معماری سنتی ایران، براساس شرایط محیطی - پرداخته و در ابتدا به بررسی طراحی مسکن در خطه گیلان اشاره نموده و با توجه به موقعیت محیط پیرامون بناهای مسکونی چند تیپ از الگوی مسکن را مورد ارزیابی قرار داده اند. حسین غضنفرپور: وی »در بررسی وضعیت ارتباط اقلیم و مسکن در استان کرمان« اشاره می نماید که » در دهه های اخیر توجه زیادی به عامل اقلیم نشده و مساکن غیر متناسب، مسائل و مشکلاتی را به بار آورده است.
« سپس با توجه به آب و هوای متنوع استان کرمان آن را به دو بخش گرم و خشک و گرم و تا حدودی مرطوب تقسیم بندی نموده و با در نظر گرفتن تاثیرات میزان تابش خورشید و دما و نحوه قرار گرفتن در برابر وزش باد، معیارها و اصولی را برای ساخت بنا از نظر چگونگی فرم پلان، رنگ مصالح و نوع آن در ×اقلیم های مذکور مطرح کرده است تا بتوانند از حداکثر انرژی های قابل تجدید استفاده نمایند.
محمد جواد ثقفی و اصغر ساعد سمیعی: در تحقیقات به عمل آمده توسط ایشان »ارتباط محیط با سازگاری مصالح همجوار و صرفه جویی در ساختمان« مورد بررسی قرار گرفته و در مطالعات خود بیان می دارند که با توجه به »بحران انرژی در جهان، عدم سازگاری مصالح و استهلاک رو به افزایش ساختمان ها به ویژه در برخی از شرایط محیطی« بایستی این مقوله مورد ارزیابی قرار گیرد. از این رو با ذکر اهمیت انتخاب پوشش مناسب بنا، به بررسی چگونگی ساخت بناهای گذشته که با توجه به رعایت شرایط آب و هوایی ساخته شده اند ،پرداخته اند.
-3اقلیم
اقلیم نقش عمده ای را در تعیین کلیت، شکل، تاروپود معماری پایدار و شیوه زندگی در معماری گذشته ایفا کرده و در آینده نیز بایستی ایفا کند در این راستا به بررسی معماری بومی در اقلیم گرم و خشک می پردازیم.
اقلیم گرم و خشک - نمونه مورد بررسی شهر یزد -
ویژگی اقلیمی این منطقه خشکی، کم آبی، گرمای شدید در تابستان به همراه طوفانهای شن در برخی مواقع سال، وزش باد در جهات مختلف و سرمای شدید در زمستان است.
