بخشی از مقاله
چکیده :
پدیده سالمندی از واقعیات غیر قابل انکار زندگی هر یک از ماست و سالمندان قشر آسیب پذیر جامعه به حساب می آیند که لازم است در خصوص آنها تمهیدات خاصی به عمل آید . زیرا انسان در این فصل از زندگی کم تحرک، بی حصوله و ناتوان می گردد و به مانند دورران کودکی اش نیاز به مراقبت های ویژه دارد .در این مطالعه به تأثیر فضا بر ویژگی های مهم رفتاری افراد در دوران سالمندی و نیاز غیر قابل انکار آن ها به فضای آرام و دنج وبه علاوه لزوم دسترسی آسان به امکانات برای ادامه حیات و روحیه شااب و آرامش روانی در سالمندان پرداخته ایم .
مقدمه :
اغلب ما، سالمندی را به عنوان مسأله ای جدا از خود می نگریم و لحظه ای به این نمی اندیشیم که این مرحله به طور طبیعی برای همه پیش خواهد آمد و سالمندی مانند بقیه مراحل زندگی یک سرنوشت مشترک همگانی است و همانگونه که » گوته « می گوید: » سالمندی همه ما را غافلگیر می کند.«
پدیده سالمندی سیری طبیعی است که در آن تغییرات فیزیولوژیکی و روانی ویژه ای در بدن رخ می دهد . چشم ها ، گوش ها ، استخوان ها ، عضلات و تمام اعضای بدن دستخوش تغییرات هماهنگ می شوند که روند پیری خوانده می شود .
افراد سالمند زودتر خسته می شوند و جنبش و تحرکشان کمتر می گردد . در این مرحله مناسبات اجتماعی سالمند ان دگرگون شده و نیازهای جدیدی نمایان می گردد. دوره سالمندی چون دیگر مراحل عمر ، بخشی از زندگی است که به اندازه دوران جوانی و مستلزم پشت سرنهادن است . چگونگی گذراندن این دوران مهم است و نه به انتها رسیدن در آن . سالمندی ادامه بزرگسالی است ، دورانی است که در آن ، فرد به بهای گذراندن سال هایی چند به تجربه و پختگی و خرد دست می یابد تا بتواند با گام هایی سنجیده تر سال های دیگر را در نوردد و به دیگران از توشه تجارب خود نصیبی برساند.
افزایش تعداد افراد سالمند به عنوان نسبتی از کل جمعیت جهان توجه خاص به مشکلات سنین پیری و پیری شناسی را ضروری می سازد . در طول قرن بیستم ، نسبت جمعیتی افراد 60 سال به بالا ، در تمام کشورهای دنیا افزایش یافته است . رشد جمعیتی سالمندان بر اثر همگرایی دو روند اصلی است : کاهش میزان تولد و بهبود شرایط بهداشتی و افزایش امید به زندگی .
پروژه سالخوردگی جمعیت و افزایش تعداد افراد در بالای هرم سنی از خصوصیات کشورهای توسعه یافته محسوب می شود ، در حالی که توسعه بهداشت ، بهبود شرایط اقتصادی ، بالا رفتن سطح زندگی و برخورداری از نتایج پیشرفت علوم حتی در عقب مانده ترین کشورها نیز موجب افزایش طول عمر گشته و به موازات آن ، بر اثر کنترل موالید و اعمال سیاست های جمعیتی ، دامنه پایین هرم سنی فشرده تر شده و نسبت افراد مسن در جمعیت این کشورها افزوده تر می گردد . به رغم نکات فوق و اهمیت این گروه سنی ، ساماندهی فضاهای باز بدون توجه به خواست ها ، نیازها و توانایی های سالمندان انجام می شود و این در حالی است که این قشر از بیشترین مصرف کنندگان فضاهای باز محله های مسکونی به شمار می آید.
دنیای سالمندی دنیای ناشناخته ای است که بررسی آن باید از زوایای مختلف صورت گیرد برای آن که این بررسی را بتوان به چاره اندیشی پایان داد باید راهی به این دنیای ناشناخته پیدا کرد به دیگر سخن، اگر دری از دنیای سالمندی به رویمان گشوده نیست پنجره ای به این دهلیزبگشاییم. اساساً سالمندی در جامعه ، از نخستین روزهای بازنشستگی و معافیت از ادامه کار آفاز به بیماری و از پا افتادن سالخورده می انجامد.
ضرورت طرح
ویژگی های سالمندی :
جسم ما تغییر می کند و ما این تغییر را مشاهده می کنیم . دگرگونیهای روانی نیز به دنبال آن می آیند و این دگرگونی ها برافکار، احساسات، اعتقادات، ارزشها ، نگرشها، رفتار، شخصیت و شیوه عملکرد مقابل دیگران و اجتماع ما تأثیر می گذارد. اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم یعنی سال 1954 انجمن لردنافیلد کمیسیون هایی در کشورهای مختلف جهان به وجود آورد و کهنسالی را مورد بررسی قرار داد و پیری شناسی در سه سطح و سه جهت که شامل، جهت زیستی، جهت روانشناختی و جهت اجتماعی می باشد رشد یافت. و ما نیز در حال حاضر بر پایه همان جهت گیری پیر شدن را مورد بررسی قرار می دهیم.
تأمین فضا برای زندگی قشر سالخورده جامعه - خصوصاً در کشور ما که از طرفی تحت فشارهای اقتصادی است - با یک معضل بزرگ روبرو شده است و این حقیقت نتوانسته در جامعه ما تفهیم شده و جایگاه خود را پیدا کند طبق پیش بینی های انجام شده تا سال 2050تخمین زده شده است که جمعیت دنیا 1/6 بربر شود اما جمعیت سالمندان 3/5 برابر می شود با نگاهی گذرا به این آمار به اهمیت و توجه به سالمندان پی می بریم ودر جامعه صنعتی که ما دیرتر به آن رسیدیم و علائم جانبی و آسیب آن زودتر گریبانگیر ما شد، پا به سن گذاشتن مساوی با از دور خارج شدن است .
جامعه صنعتی پیشرفته مصرف گرا است و در آن جامعه انسان نیز یک کالای مصرفی به شمار می رود و بر خلاف شوق که برخوردار از فرزانگانی چون کنفسیوس، مولانا و پیر مغان بود در غرب کهنسالی مساوی با حاشیه نشینی از زندگی بود.
پیر در جامعه ما در متن خانواده زندگی می کرده است و در جامعه صنعتی و رو به صنعتی به کوی سالمندان تعبید شده و این یک حقیقت موجود است هر چند که حقیقتی تلخ باشد ، باید حقایق جوامع بشری را پذیرفت.
همیشه شنیده بودیم که بالاتر از سیاهی رنگی نیست اما حال از کسانی صحبت می کنیم که نگاهشان در عین بی فروغی سیاهتر از هر سیاهی است. آنهایی که تجربه های قیمت زندگی را در لابه لای چین های پوستشان مخفی کرده اند. بیائید آن ها را دریابیم زیرا آینه شفاف ما هستند.
در ابتدا به سن زمانی می پردازیم سپس سن زیستی – سن عاطفی و روانی و سن اجتماعی را مورد بحث قرار خواهیم داد.
سن زمانی :
در مورد بعضی از اشخاص پیری به صورت تدریجی انتقال می یابد، مانند سفید شدن موها، ترک کردن خانه توسط فرزندان و دوستانی که می میرند و در بعضی دیگر انتقال از دوره ای به دوره دیگر با سرعت و همراه با صدمات روحی به وقوع می پیوندد مانند شخصی که بالاجبار بازنشسته شده است.
ورود به دوره پیری را تا اندازه ای قانون معین می کند چون سن قراردادی و اجباری باز نشستگی، که معمولاً 60 سالگی است، گاهی می تواند تا 65 سالگی ادامه یابد، بعضی اشخاص، لااقل از نظر قانون، دیرتر از دیگران پیر می شوند. هر چند که بعد از 60 یا 65 سالگی ، پیر شدن با شاخص های رسمی مشخص نمی شود. اگر با توچه پراکندگی زیاد سنینی که در دوره موسوم به پیری – دوره ای که به آسانی یک سوم زندگی ما را تشکیل می دهد – جای میگرد، به راحتی می توان دو گروه اشخاص مسن تشخیص داد: پیران جوان – پیران واقعی
سن جسمی و زیستی :
غیر از سن زمانی ، معیار دیگر نیز وجود دارد که به تعریف پیری کمک می کند، این معیر عبارت است از دگرگونیهای جسمی و زیستی . با وجود این صرف نظر از موارد استثنایی ، پیری جسمی تدریجاً حاصل می شود، بطوریکه تعیین لحظه ای که شخص از نظر جسمی پیر می شود غالباً قراردادی است. تغییرات تدریجی زمانی مورد توجه قرار می گیرد که به آستانه بحرانی برسد و دگرگونی مهمی را به همراه آورد.
سن روانی و عاطفی :
برای مطالعه تفاوتهای روانی جوانان و پیران ، می توان شیوه افتراق تجربیات پیران و جوانان را مورد بررسی قرار داد. بدیهی است که انسان در 70 سالگی بیشتر از 40سلگی تجربه دارد. باری، آموزش نوعی تجربه فشرده است و سطح آموزش مرتباً بالا می رود
