بخشی از مقاله
چکیده :
امروزه با گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع آلودگی های محیطی بیش از قبل شده و اثرات منفی آن بر زندگی افراد و هم چنین محیط زیست باعث بروز مشکلات زیادی شده است . در طی چند دهه ی اخیر این مطلب کاملا روشن شده که حفاظت از کره زمین و منابع آن مسئله بسیار مهمی است . طراحی پایدار به عنوان یکی از روش های دوستار و سازگار با محیط زیست و دربرگیرنده منابع تجدیدپذیر سعی دارد تا با ارائه اصولی به بهبود روند طراحی در بحران های امروزی کمک کند و باعث افزایش بازدهی و هم چنین آشتی با طبیعت و حفظ منابع شود .همچنین این صنعتی شدن باعث برهم خوردن آرامش افراد جامعه و بروز برخی از مشکلات روانی در آنها شده است .آسایشگاه روانی به عنوان فضایی جهت بهبود جال بیماران می کوشد تا محیطی آرامش بخشی را برای افراد محیا سازد تا روند طراحی تسریع شود و بیماران به زندگی عادی بازگردند .
در این مقاله سعی داریم با بررسی اصول طراحی پایدار به عنوان یک فاکتور تاثیرگذار در نظر گرفته شده بپردازیم و تاثیرات آن را بر آسایشگاه های روانی و ایجاد حس آرامش در این فضاها مورد بررسی قرار دهیم و با روش تحلیلیBتوصیفی مولفه های طراحی پایدار را مورد توجه قرار داده و ارتباط آن را در افزایش حس آرامش فضا در آسایشگاه های روانی بررسی کنیم . در نهایت به رعایت اصولی جهت بهبود روند طراحی در آسایشگاه های روانی دست می یابیم که باعث افزایش حس آرامش در آن فضا شده و روند بهبودی بیماران را تسریع می بخشد.
مقدمه :
آرامش و آسایش روان از جمله نیاز های اولیه بشر در زندگی بوده است. محیط زندگی افراد و فضاهایی که با آن در ارتباط مستقیم است خواسته یا ناخواسته تاثیرات مثبت و گاه منفی را برروی روح و روان آن ها می گذارد و این امر باعث می شود تا روند شکل دهی محیط بر مبنای روانشناسی محیط جز اصول اصلی طراحی برای انسان ها حائز اهمیت قرار گیرد . کیفیت محیط پیرامون بر فرآیندهای فیزیولوژی بدن تاثیر می گذارد و این امر موجب تاثیر مستقیم بر روح و روان انسان ها و در نتیجه بر رفتار آن ها در مقابل دیگر افراد جامعه می گردد.
امروزه با گسترش شهرنشینی و تاثیرات گاها منفی آن بر افراد و صنعتی شدن و زیاد شدن تنش ها در افراد جامعه پدیده بیماری های اعصاب و روان در جامعه روز به روز گسترش پیدا می کند . این امر موجب آن شده که افراد بیمار آسیب پذیرتر از قبل شده و در بعضی مواقع به دلیل عدم مقابله بیماران , این تنش ها و بیماری ها به درجه حاد می رسد که کنترل آن در زندگی روزمره کار بسیار سختی است . از این رو این افراد نیازمند فضاهایی جهت آسایش و آرامش و دوری از تنش های جامعه هستند.
با وجود اهمیت بیش از حد این موضوع که افراد دارای شرایط خاص روانی و روحی نیازمند فضایی که با المان های اصولی طراحی معماری شکل گرفته شده باشند هستند با این حال متاسفانه در کشور ما کم تر می توان آسایشگاه های روانی که ضوابط و اصول معماری در آنها جهت استفاده کنندگان این فضاها رعایت شده باشد , یافت کرد. اغلب این فضاها به دور از هر گونه حس آرامش طراحی شده و اغلب القا کننده حس زندان برای بیماران هستند و علاوه بر این خانواده ها , پرسنل و سایر افراد در ارتباط با این فضا , تجربه ی ناخوشایندی را تجربه می کنند .
در جامعه امروز به دلیل شرایط خاص بیماران روانی , توجه اندکی به آن ها شده و متاسفانه شرایط برخورد با آن ها در بعضی مواقع بسیار متفاوت با سایر بیماران است و به طوری این غیر عادی تلقی دادن ها باعث به وجود آمدن شرایط نامناسبی شده است . این شرایط نامناسب باعث جدایی فرد بیمار از جامعه و در نتیجه تشدید بیماری می شود . بستر فرهنگی درمانی مناسب می تواند این افراد را به زندگی عادی و جریان طبیعی جامعه بازگرداند . دوره ی درمان این افراد باید در شرایط آسایش روانی و محیطی , با تاکید بر آرامش فضا صورت گیرد تا بتواند روند دوره ی درمان را تسریع ببخشد و افراد در این دوره ی خاص زندگی خود تجربیات دلچسبی را داشته باشند.
همانطور که می دانیم افراد بیمار دارای شرایط روانی خاص به دو دسته تقسیم می شوند که این افراد را از یکدیگر می کند . عده ای از بیماران بسته به شرایط تعادل روانی خود نیازی به استفاده از مکان های آسایشگاهی را ندارند به همین علت در خانه و در کنار اعضای خانواده ی خود روند بهبودی را طی می کنند . اما عده ای از بیماران به علت شرایط خاص روحی و روانی خود نیازمند دوری از خانواده و استراحت و استفاده از محیط های خاصی با عنوان آسایشگاه هستند.
متاسفانه فضاهای بیمارستانی و آسایشگاهی مختص به بیماران روانی از اصول طراحی مناسبی جهت بهبود حال افراد بهره نبرده اند و این امر باعث قطع ارتباط بیمار با محیط خارج و هم چنین باعث در انزوا رفتن بیمار می شود و این امر موجب کندی و عیر اثربخش بودن روند درمان بیماران می شود .با استفاده از اصول طراحی پایدار به عنوان الگوی طراحی و اصول آن جهت شکل دهی فضاها می باشد که طی این این روند با استفاده از راهکارهای آرامش به عنوان کلیدی ترین فاکتور مورد نیاز بیماران آسایشگاه ها به افزایش آن در فضای مورد طراحی دست یابیم .
این مقاله چگونگی اثر گذاری اصول طراحی پایدار را با توجه به مولفه های پایداری به عنوان یکی از زیر شاخه های آن , بر حس آرامش فضا را در آسایشگاه های روانی مورد بررسی قرار می دهد . هدف این مقاله استخراج روش ها و اصول کالبدی از مولفه های طراحی پایداراست تا بتوان از آنها به عنوان اصول طراحی مناسب در آسایشگاه های روانی استفاده کرد و زمینه را برای مفهوم حس آرامش فضا ایجاد کرد و محیطی مناسب را برای بیماران شکل داد.
بررسی نظری مفهوم پایداری
اصطلاح پایداری نخستین بار در سال 1986 توسط کمیته جهانی گسترش محیط زیست تحت عنوان "رویارویی با نیازهای عصر حاضر بدون به مخاطره انداختن منابع نسل آینده برای مقابله با نیازهایشان" مطرح گردید و هر روز بر ابعاد و دامنه آن افزودهتر میشود تا استراتژیهای مناسبی پیش روی جهانیان قرار گیرد. گرم شدن کره زمین، نازک شدن لایه ازن به علت استفاده از آلایندهها، افزایش آلودگی محیط زیست و انقراض گونههای مختلف زیستی، همه و همه ضرورت بوم شناسی و توجه به مسائل زیست محیطی را دو چندان میکند. شاید بتوان معماری پایدار را که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است، بعنوان یکی از جریانهای مهم معاصر به حساب آورد که عکس العملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار میرود. طراحی پایدار نوعی از طراحی است که قصد دارد به نیازهای امروز بدون لطمه زدن به منابع نسلهای آینده پاسخ دهد.
مبدا و منشا پایداری واژه ی پایداری با معنی کنونی آن یعنی آنچه که میتواند در آینده تداوم یابد کاربرد پیدا کرده است . در واقع پایداری زمانی فراهم می شود که مجموعه ای از پایداری اقتصادی و پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی و پایداری زیست محیطی بوجود آید .
اصول پایداری شامل : -1 استفاده از راه حل های طبیعت -2 تطابق با محیط به جای تغییر محیط -3 همزیستی محیط مصنوع با طبیعی -4 وحدت در کل و خود مختاری در اجزا -5 ذخیره انرژی غیرقابل تجدید -6 بازیافت ساختمان ها و مصالح ساختمانی -7 احترام به بستر طرح -8 بکارگیری همه اصول فوق همزمان با هم
مفهوم پایداری راه حلی است که برای مواجهه با بسیاری از این معضلات تعریف شده است . معماران , مالکان , کاربران ساختمان ها می توانند با انتخاب صحیح مصالح مناسب از نظر زیست محیطی , با استفاده از یک فرآیند طراحی اکولوژیکی و توجه مسئولانه به استفاده از ساختمان ها مقدار تبعات زیست محیطی جاصل از رشد شهر ها را به حداقل برساند .در تعاریف مطرح شده برای طراحی پایدار گاهی بیشتر از یک ایده پایداری محیطی در ارتباط با معماری تاکید می شود . ساختمان پایدار ساختمانی است که کم ترین تاثیرات ناسازگار بر محیط طبیعی را در طول عمر ساختمان و استقرار منطقه ای و جهانی دارد .
روش تحقیق
با توجه به محور اصلی این پژوهش که همان بررسی آسایشگاه های روانی بر اساس فاکتورهای طراحی پایدار است , نوع اطلاعات مرتبط با موضوع این پژوهش عمدتا بر پایه اصول پایداری است و هدف کاربردی موضوع از طریق داده های کیفی مستخرج از متون کتابخانه ای و تحلیل و توصیف منابع و مقالات معتبر داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد و به روش توصیفی-تحلیلی با دسته بندی کمی وکیفی اطلاعات به تشریح و تبیین چگونگی و چرایی وضعیت مسئله می پردازیم .
