بخشی از مقاله
چکیده
معماری ساختهی بشر است و از ابتدا منزلگاه وی بوده است. معماری کامل نوعی از معماری است که در آن نیازهای فکری و جسمی انسان در نظر گرفته شود. ارتباط با طبیعت سبب بهبود شرایط جسمی و نشاط انسان شده و این ارتباط عملکرد جسمی فرد را بهبود میبخشد. نیاز ساکنان تنها خوردن، خوابیدن و بازی کردن نیست. آنها دنبال فضایی هستند که در آن احساس راحتی کنند.
با توجه به افزایش مهاجرت به شهرها در قرن 19، مسائل مرتبط با سلامت و بهداشت اهمیت بیشتری پیدا کرده است. پارکهای عمومی بزرگ نیز به عنوان راهکاری برای بهبود سلامت و کاهش استرس زندگی شهری مورد توجه قرار گرفتند. اینگونه معماری نیازمند همسوسازی با طبیعت است. در این مقاله با بررسی خانهی امینیها تلاش بر پاسخدهی به این سوال است که آیا خانههای قدیمی ایرانی مانند خانهی امینیها نیز پیرو چنین الگویی میباشند؟
-1 مقدمه
امروزه به دلیل کمبود مسکن و افزایش تراکم شهری، انبوهسازی و ساخت بلندمرتبههایی مورد توجه قرار گرفتهاند که صرفاً پاسخی به نیازهای اولیه و جسمی انسان بوده، و لذا در آنها ابعاد روانشناسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره در از توجه کمی برخوردار میباشند . این بیتوجهی موجب افزایش نارضایتی ساکنین از محل کار و زندگی شده و بحرانهایی همچون افسردگی عمومی، غیبت از سر کار، افزایش جرم و جنایت، حس عدم رضایت از خود و زندگی و غیره را در پی دارد.
در نتیجه، انسانها برای فرار از این محیط نامناسب، در اوقات فراغت، به دل طبیعت پناه میبرند. با توجه به پژوهشهای انجام. پژوهشهای انجام شده توسط روانشناسان و جامعهشناسان، به طور کلی ارتباط با طبیعت یک نیاز روحی انسان بوده و انسان بطور ذاتی دوستدار حضور در طبیعت و گذران وقت در آن میباشد.
-2 پرسش پژوهشی
حال سوال این است که کیفیتهای حذف شده از زندگی شهری کدامند و چگونه میتوان این کیفیت های از دست رفته را احیا کرد؟ آیا معماری متعالی معماری ایران از الگوهای خاصی تبعیت میکند؟
-3 خانه
-1-3 مفهوم لغوی خانه در فرهنگ دهخدا:
"خانه آن جایی است که در آن آدمی سکنی کند، سرا،منزل ،مستقر" - - 2
-2-3 خانه در شعر و ادبیات فارسی
ار کنی خانه ای اساس ببین جایگاهی بلند و رست و امین
"ناصر خسرو"
رواق منظر چشم من آشیانهی توست به کام و آرزوی دل چو دارم خلوتی حاصل
"حافظ"
مرد را بوی بهشت آید از خانهی خویش مثل است این مثلی روشن و بیپیچش و تاب
"ناصر خسرو"
با توجه به ابیات بالا، خانه مکان آزادگی، امنیت، آرامش، خشنودی، تامل و تعمق است . - 1 - خانه مانند پناهگاهی است که بعد از فعالیت روزانه، ما را در امان خود میگیرد.
-3-3 جایگاه خانه از دید بزرگان
"خانه جایی است که ساکنان آن احساس ناراحتی نکنند و اندرون خانه یا جایی که زن و بچه زندگی میکنند میبایست تنوع زیادی داشته باشد تا خستگی احساس نشود - ." - 3 "خانه پوششی است که در تطابق با برخی از شرایط، رابطهی صحیحی را بین محیط خارج و پدیدههای زیستی انسان برقرار میسازد. در خانه میبایستی یک فرد یا یک خانواده زندگی کند، یعنی اینکه بخوابد، راه برود، دراز بکشد، ببیند و فکر کند - ." - 5
-4-3 معماری ،عملکرد و طبیعت
"لذت بردن از صحنه و منظره ذهن را مشغول میکند، بدون اینکه ذهن خسته شود و در عین حال باعث ذهن و آرام شدن و آرام شدن آن و روح و جان بخشیدن به آن میشود. بنابراین با توجه به تاثیر ذهن بر بدن، مانند استراحتی نشاط بخش است و جان تازهای به ما میبخشد - ." - 7 زندگی در بناهایی که با طبیعت آمیخته شده است، استرس را کاهش و نظم فکری و رفاه ساکنان را افزایش میدهد و بهبود بیماران را سرعت میبخشد.
با رشد جمعیت شهرها اهمیت حضور طبیعت در زندگی ما پررنگتر شده است. معماری تنها برای سکونت نیست بلکه فضایی است که هویت و شخصیت ما را شکل میدهد. بعضی معماریها از همان ابتدا تاثیر مثبتی بر ساکنان دارد. محققان با بررسی این دسته معماریها و تطابق آنها با طبیعت در پی دستیابی به الگویی برای طراحی بودهاند، که بعدها این الگو با نام "معماری بایوفیلیک" شناخته شد.
-4 معماری بایوفیلیک - دوستدار طبیعت -
واژه بایوفیلیک اولین بار در سال 1964 توسط یک زیست شناس - اریک فروم - برای بیان گرایش روانی و مجذوب شدن انسان نسبت به طبیعت و جانداران استفاده شد. - - 7 این واژه از ترکیبی از دو کلمه ”bio“ و ”philic“ بوده که در آن bio به معنای طبیعت و جانداران، و philia به معنای جاذبه و احساس مثبت میباشد . - 4 -
-1-4 مفهوم لغوی خانه در فرهنگ دهخدا:
محققان 14 الگو برای معماری بایوفیلیک برشمردهاند : - 7 -
1. ارتباط بصری با طبیعت: نظر به عناصر طبیعت، سیستمهای زنده و فرآیندهای طبیعی.
2. ارتباط غیربصری با طبیعت: حواس پنج گانه که در ما احساسی را بوجود میآورند.
3. محرک حسی غیرریتمیک: ارتباطی تصادفی و زودگذر با طبیعت.
4. حرارت و گردش هوا: تغییرات نامحسوس در هوا، دما، رطوبت نسبی و جریان هوا.
5. حضور آب: شرایطی که با دیدن، شنیدن و لمس کردن آب بوجود می آید.
6. حرکت و انتشار نور: کنترل نور و تجربه نور و سایه در طی روز.
7. ارتباط با سیستمهای طبیعی: آگاهی از سیستمهای طبیعی بخصوص تغییرات درجه حرارت و فصلها که از ویژگیهای یک اکوسیستم سالم است.
8. فرمها و الگوهای بیومرفیک: فرمهای نمادین و منحنی، الگوها، بافت و یا ترکیبات عمودی که در طبیعت بر آن تاکید زیادی شده است.
9. متریال مرتبط با طبیعت: استفاده از مصالح بومآورد و متناسب با اقلیم.
.10 پیچیدگی و نظم
.11 چشمانداز
.12 پناهگاه
.13 رازآلود
.14 خطر و احساس ترس
