بخشی از مقاله
چکیده :
گسترش گردشگری در نواحی روستایی به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان، نقش غیرقابل انکاری در توسعه و پیشرفت نواحی روستایی خواهد داشت. اما تحقق چنین هدفی نیازمند ملزوماتی است که از مهمترین آنها با توجه به ضعف ساختارهای خدمات رفاهی و اقامتی روستاها، ساخت هتل ها به عنوان مراکز پرطرفدار اسکان و اقامت گردشگران می باشد. این در حالیست که امروزه شاخه ای جدید در معماری به نام معماری برای گردشگری شکل گرفته است که تاکید اصلی آن ساخت و طراحی سازه های وابسته به گردشگری با رویکرد معماری بومی است.
در این ارتباط هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین ضرورت های ساخت و طراحی مهمترین مراکز اقامتی یعنی هتل ها با رویکرد معماری بومی و نقش آنها در توسعه گردشگری در نواحی روستایی بخش اورامان شهرستان سروآباد می باشد.
پژوهش بنیادی-کاربردی حاضر که با روشی توصیفی مبتنی برگردآوری اطلاعات از منابع متعدد اسنادی انجام گرفته است؛ به این نتیجه می رسد که طراحی و ساخت هتل با رویکرد معماری بومی در روستاهای یخش اورامان می تواند زمینه ساز تحقق اصل منحصر به فرد بودن در بازار رقابتی گردشگری، تنوع جاذبه ها، رفع نیازهای اقامتی گردشگران، انتقال ارزش های فرهنگ بومی به نسل های آینده و در نهایت حرکت در مسیر رویکرد معماری پایدار باشد که برآیند این نتایج نیز گسترش روزافزون گردشگری خواهد بود.
.1مقدمه :
ضرورت توسعه گردشگری از این جهت است که امروزه گردشگری به عنوان نیرویی تاثیرگذار در تغییر و تحولات بین المللی [1] و راه حلی برای نجات معضلات اقتصادی شناخته می شود، زیرا برمبنای مشارکت در تولید ناخالص داخلی کشورها، تعداد شغل های حاصله و میزان مشتریانی که به آنها خدمات رسانی می شود، گردشگری بزرگترین صنعت جهان است
از این رو گسترش گردشگری در نواحی روستایی کشور ضرورتی انکار ناپذیر است. اما باید دانست که تحقق چنین اهدافی در نواحی روستایی و گسترش مطلوب صنعت گردشگری نیازمند وجود بسترهای متعددی است زیرا گردشگری فعالیتی گسترده و چند بخشی است
یکی از بسترهای مهم و تحقق دهنده توسعه گردشگری روستایی، دسترسی گردشگران به خدمات و امکانات اقامتی و رفاهی مناسب میباشد. در واقع خدمات و امکانات رفاهی و اقامتی مطلوب و کیفیت مناسب آن از مهمترین عوامل گسترش گردشگری و جذب مصرف کننده است.[4] در این میان یکی از عناصر مهم در بحث خدمات و امکانات رفاهی و اقامتی بویژه در نواحی روستایی هدف گردشگری، دسترسی به محل های اقامتی مطلوب از جمله هتل ها است.
بواقع هرچند مکانی دارای جاذبه های گردشگری باشد اما چنانچه هتل هایی به منظور اسکان و بازسازی روحی گردشگران در آن وجود نداشته باشد نمی توان به توسعه پایدار گردشگری آن امیدوار بود. با در نظر گیری این اصل که گردشگران بیشتر به روستاهایی سفر می کنند که دارای معماری بوم گرا و سنتی هستند بایستی بناهایی که در این روستاها نیز به منظور توسعه گردشگری ایجاد می شوند دارای خصیصه بوم گرایی باشند
بارزترین جلوه فرهنگی هر زادبوم، معماری بومی مردم آن است. معماری بومی همانطور که از نامش برمی آید معماری همراه و همزاد با زیست بوم و بستر محیطی و فرهنگی خویش است. معماری بومی به طور عجیبی با فرهنگ مردم محلی گره خورده است. نخستین بار معماری خودجوش یا معماری نهاده شده را جوزیه پاکانو بر این پدیده نام نهاد . این معماری با مردم همزاد و با محیط همساز است. این شیوه معماری که به معماری بدون معمار هم معروف است؛ یکی از بارزترین ویژگی های آن استفاده از انواع انرژی های پایدار است در عین حال که استفاده از امکانات محیطی و هماهنگی با طبیعت در آن نمایان است.
بایستی بناهای جدید مرتبط با توسعه گردشگری را در مناطق روستایی بگونه ای طراحی کرد و ساخت که هم با حفظ ویژگیهای معماری بومی حافظان و انتقال دهندگان میراث فرهنگی روستا باشند و هم از سویی دیگر نیازهای گردشگران را نیز برطرف نمایند و زمینه ساز توسعه اقتصادی منطقه گردند. در این راستا طراحی و ایجاد هتل هایی در منطقه که با معماری بومی و درونگرای آن منطقه ساخته شوند از دوجنبه می توانند به توسعه گردشگری کمک نمایند اول اینکه هتل ها به عنوان یکی از زیرساخت های مهم و ملزوم گردشگری مد نظر هستند و دوم اینکه طراحی هتل هایی با این خصیصه خود به عنوان جاذبه ای عمل کرده و موجب جذب بیشتر گردشگران می گردد.
گسترش ایران در عرض های جغرافیایی مختلف موجب تنوع اقلیمی و طبیعی فراوان در بین نواحی روستایی گردیده، بازتاب این امر را می توان در تنوع ساختارها، بافت و معماری بومی روستاها مشاهده نمود. معماری بومی روستایی ایران با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد خود مانند زیبایی، همنشینی با طبیعت، برخورداری از ذوق و سلیقه ایرانی که در نوع خود بی نظیر می باشد زمینه ساز جذب هر گردشگری گردد و با شکل خاصی که به بافت و کالبد سکونتگاههای روستایی می دهد، زمینه ساز توسعه صنعت گردشگری در روستاها می شود.
در این بین یکی از مناطق مهم گردشگری روستایی کشور، بخش اورامان استان کردستان است که در 45 کیلومتری شهرستان سروآباد و 150 کیلومتری شهر سنندج واقع شده است. این منطقه به عنوان منطقه مورد مطالعه پژوهش، دارای سابقه کهن تمدنی بوده که بافت تاریخی و معماری بومی منطقه یکی از منحصر بهفردترین معماریهای بومی کشور است. خانههای روستاهای این منطقه به طور کلی از سنگ و بیشتر به صورت خشکه چین و به صورت پلکانی ساخته شده است. جنس پنجرهها عموما از چوب گردو است.
رنگهای به کار رفته بیشتر آبی و بقیه سبز هستند. این شیوه معماری کهن بومی که خود به جاذبه ای مهم برای جذب گردشگران بدل شده و سالیانه خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی را به این منطقه می کشاند، نیاز است است که در بناهایی که جهت توسعه گردشگری منطقه طراحی و ساخته می شوند نیز جلوه گر باشد.
در منطقه مورد مطالعه بیکاری و فقر در میان روستاهای موجب شده که بسیاری از مردم جهت کار به مناطق شهری مهاجرت کرده و روستاها با تخلیه و کاهش جمعیت روبرو شوند این در حالیست که منطقه اورامان با دارا بودن پتانسیل های متعدد طبیعی و انسانی گردشگران زیادی را به منطقه می کشاند اما دو ضعف اساسی موجب شده که گردشگری آن چنان که باید و شاید است؛ نتواند تاثیرگذاری مثبتی در تحول اقتصادی و اجتماعی روستاهای منطقه اورامان داشته باشد؛ اول اینکه یکی از شروط اصلی تدوام بلند مدت گسترش گردشگری در یک مقصد متنوع نمودن جاذبه های آن است و دوم اینکه لازمه اثرگذاری مطلوب اقتصادی گردشگری ایجاد بسترهای لازم جهت هزینه کرد بیشتر گردشگران است و لازمه این امر نیز، ایجاد بسترها و امکانات اقامتی و رفاهی است؛
به واقع مناطق روستایی اورامان با وجود دارای بودن جاذبه های متعدد، نیازمند ایجاد جاذبه های جدید جهت متنوع نمودن آنها می باشد و از سویی دیگر اینکه در عین دارا بودن تعداد زیاد گردشگران ورودی؛ مدت اقامت گردشگران به دلیل فقدان امکانات اقامتی و رفاهی بسیار کم بوده و در نتیجه هزینه کرد آنها نیز اندک است؛ همچنان که در فصول پربازدید گردشگری، از خانه های درون روستاها با کمترین امکانات و نظارت، برای اسکان گردشگران استفاده می شود. بنابراین جهت پویایی و تداوم بلندمدت گردشگری در منطقه اورامان در ابتدا نیاز است که این ضعف برطرف گردند و در این راستا نیز ایجاد هتلی با رویکرد معماری بومی منطقه؛ پیشنهاد اصلی این پژوهش است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تبیین ضرورت و تفهیم چرایی طراحی و ایجاد هتل بر مبنای معماری بومی و نقش آن در توسعه گردشگری در منطقه روستایی اورامان انجام گرفته است.
.2روش تحقیق :
تحقیق بنیادی- کاربردی حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. جهت گردآوری اطلاعات از روش اسنادی مبتنی بر گردآوری اطلاعات از دستاوردهای آخرین مقالات، کتاب ها، کنفرانس ها، استفاده شده است. رویکرد حاکم بر پژوهش، رویکرد جامع و قیاسی است که بر این مبنا جهت دستیابی به هدف اصلی پژوهش که همان ضرورت طراحی و ساخت هتل با رویکرد بومی در توسعه گردشگری مناطق روستایی اوارامان می باشد؛ سعی گردیده که در ابتدا تعاریف و تحلیلهایی از گردشگری، معماری بومی، ارتباط گردشگری با معماری بومی و ضرورت ساخت هتل با رویکرد معماری بومی ارائه گردد و در نهایت در یک جمعبندی یافته های حاصل از مبانی نظری عنوان شده در تبیین ضرورت طراحی و ساخت هتل بومی در توسعه گردشگری روستاهای منطقه اورامان بکار گرفته شود.
.1.2معرفی منطقه مورد مطالعه :
منطقه اورامان تابع شهرستان سروآباد است که در 75 کیلومتر جنوب شرقی شهرستان مریوان و170 کیلومتر جنوب غربی مرکز استان کردستان - سنندج - قرار دارد. این بخش از سمت غرب با کشور عراق به طول 20 کیلومتر و از سمت جنوب با استان کرمانشاه هم مرز است. واژه اورامان یا هورامان از دو بخش »اهورا« و »مان« به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. پس اورامان یعنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزدا. »هور« معنی دیگری هم دارد . هور در اوستا به معنی خورشید است. هورامان را میتوان جایگاه خورشید هم معنی کرد. یکی از مهمترین جاذبه های مناطق روستایی اورامان که این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری روستایی کشور مبدل ساخته است؛ معماری بومی آن است. معماری خودجوش و منحصر به فردی که با توجه به خصوصیات مهمی چون: پلکانی بودن، برگرفته شده از مصالح بوم آورد
