بخشی از مقاله
مقاومت دارويي استرپتوکوک هاي ويريدانس جدا شده از کودکان سالم ١٢-٣ ساله
چکيده
زمينه و هدف : امروزه عفونت هاي دهان ودندان يکي از شايعترين علل تهديدکننده سلامت انسان محسوب مي شود. استافيلوکوک ها، استرپتوکوک ها، اکتينومايست ها و مايکوپلاسماها از مهمترين عوامل ايجاد کننده اين عفونت ها مي باشند. هدف ازاين مطالعه بررسي مقاومت دارويي استرپتوکوک هاي ويريدانس جدا شده ازکودکان سالم ٣ تا ١٢ ساله نسبت به آنتي بيوتيک هاي رايج مي باشد که نتايج آن علاوه بر تعيين حساسيت و مقاومت داروئي اين باکتري در انتخاب داروي مناسب براي درمان عفونت هاي دهان ودندان به دندانپزشکان نيز کمک مي نمايد.
مواد و روش کار: اين مطالعه توصيفي مقطعي از بهار ٨٧ لغايت بهار ٨٨ به مدت يک سال انجام شد. ٢١٣ کودک سالم ٣ تا ١٢ ساله مراجعه کننده به بخش اطفال دانشکده دندانپزشکي زاهدان به روش نمونه گيري غيرتصادفي ساده انتخاب گرديدند. با سواب استريل از سطح بوکال و لينگوال دندان هاي خلفي نمونه برداري انجام شد که بعد از مراحل کشت و جداسازي تعداد ٢١٣ نمونه استرپتوکوک ويريدانس جدا شد، سپس با انجام آزمايش حساسيت ضد ميکروبي به روش انتشار ديسک ، حساسيت و يا مقاومت استرپتوکوک هاي ويريدانس نسبت به آنتي بيوتيک هاي : پني سيلين ، اريترومايسين ، ونکومايسين ، کليندامايسين ، سفوتاکسيم و سفترياکسون تعيين گرديد.
يافته ها: ميزان مقاومت استرپتوکوک هاي ويريدانس نسبت به کليندامايسين ، پني سيلين ، سفترياکسون ، اريترومايسين ، ونکومايسين و سفوتاکسيم به ترتيب ٥٩.٦٢، ٥٢.٥٨، ٣٠.٥١، ١٢.٢٠، ١٠.٧٩، ١.٤٩ درصد مي باشد.
نتيجه گيري : مقاومت بالاي استرپتوکوک هاي ويريدانس نسبت به برخي ازآنتي بيوتيک هاي مورد مطالعه ، نشان دهنده مصرف زياد آن ها در جامعه مذکور مي باشد که لازم است جهت کنترل و يا کاهش روند افزايش مقاومت دارويي ، علاوه بر افزايش سطح آگاهي مردم درخصوص مصرف منطقي داروها، در تجويز آن ها نيز احتياط بيشتري صورت گيرد. [م ت ع پ ز، ١٢(٤): ٣٢-٢٨]
کليدواژه ها: مقاومت دارويي ، استرپتوکوک هاي ويريدانس ، عفونت هاي دهان و دندان
مقدمه
حفره ي دهان به رغم سادگي ظاهري ، يکي از پيچيده ترين و ناهمگن ترين خصوصيات ميکروبي را در بدن داراست . استرپتوکوک ها مهمترين ارگانيسم هاي ساکن در دهان مي باشند، علاوه بر استرپتوکوک ها، گونه هاي نايسريا، کورينه باکتريوم ، پروپيوني باکتريوم ، هموفيلوس پاراآنفلوانزا، هموفيلوس آنفلوانزا، استافيلوکوک ، لاکتوباسيل ، مايکوپلاسماها، اسپيروکت ها و اکتينوميسس ها در فلور طبيعي دهان وجود دارند.١ تاکنون بيش از ٢٠٠ گونه ي مختلف باکتري از پلاک دنداني جدا شده است . عفونت هاي دهان ودندان يکي از شايعترين علل تهديدکننده سلامت انسان محسوب مي شوند که علت اصلي ايجاد وانتشارآن ها انواع ميکروارگانيسم هايي مي باشند که به طور طبيعي در دهان زندگي مي کنند. اين باکتري ها مي توانند به طرق گوناگون از عفونت هاي دهاني به ديگر ارگان هاي بدن مثل قلب و ريه گسترش يابند و در ايجاد بيماري هاي سيستميک از جمله اندوکارديت ، باکتريمي و پنوموني دخالت کنند.١ دندانپزشکان براي درمان عفونت هاي دهان و دندان و پيشگيري از بيماري هاي سيستميک مانند اندوکارديت عفوني ، ناگزير به استفاده از انواع آنتي بيوتيک ها مي باشند.
براساس مطالعات مختلف ميزان حساسيت باکتري هاي دهان در مناطق جغرافيايي مختلف و در افراد و نژادهاي گوناگون و نيز حتي در نواحي مختلف دهان يک فرد متغير مي باشد.٢ بنابراين يکي از مسائل مهمي که در درمان عفونت هاي دهان و دندان بايد مورد توجه قرار گيرد مقاومت دارويي باکتري ها مي باشد. چرا که انتخاب يک آنتي بيوتيک مناسب علاوه بر درمان مطلوب بيماري منجر به کاهش هزينه هاي درمان ، کاهش عوارض بيماري ، کاهش مدت زمان بيماري و کاهش انواع باکتري هاي مقاوم به درمان مي گردد و نيز مي تواند عوارض آنتي بيوتيک ها را کاهش دهد که البته نيل به اين هدف يعني انتخاب بهترين آنتي بيوتيک ، نيازمند نمونه گيري از هر بيمار و کشت و جداسازي باکتري و انجام آزمايش حساسيت ضد ميکروبي مي باشد که اين امر به دلايل مختلف هميشه امکان پذير نيست .١ لذا دندانپزشکان با استفاده از نتايج پژوهش ها و مطالعات انجام شده ، اقدام به تجويز آنتي بيوتيک مي نمايند.
تاکنون در ايران گزارشي مبني بر مقاومت دارويي استرپتوکوک هاي ويريدانس منتشر نشده است ولي در سايرکشورها با توجه به اهميت فراوان آن تحقيقات مختلفي انجام شده است ازجمله در هلند، کوبا، يونان ، فرانسه که نسبت هاي متفاوتي از مقاومت استرپتوکوک هاي ويريدانس به انواعي از آنتي بيوتيک ها را گزارش کرده اند.٧-٣ بنابراين لازم است که در هر منطقه و در فواصل زماني مناسب مقاومت و حساسيت داروئي استرپتوکوک هاي ويريدانس مشخص گردد تا يک الگوي درماني مناسب در اختيار دندانپزشکان و پزشکان قرار گيرد. لذا با توجه به مطالب مذکور و ضرورت تعيين الگوي حساسيت و مقاومت دارويي استرپتوکوک هاي ويريدانس ، بر آن شديم تا ميزان و مقاومت دارويي استرپتوکوک هاي ويريدانس جدا شده از کودکان سالم را تعيين نماييم که نتايج حاصل ازآن مي تواند هم در انتخاب داروي مناسب براي درمان عفونت هاي دهان و دندان به دندانپزشکان کمک نمايد و هم مبناي مطالعات بعدي براي تعيين روند افزايش و يا کاهش مقاومت دارويي باشد.
روش کار
اين مطالعه توصيفي مقطعي از بهار ٨٧ لغايت بهار٨٨ به مدت يک سال انجام شد. روش نمونه گيري غير تصادفي ساده بود. حجم نمونه با احتمال شيوع ٤٠ درصد و با اطمينان ٩٥ درصد محاسبه گرديد. از ٢١٣ کودک ١٢-٣ ساله مراجعه کننده به بخش اطفال دانشکده دندانپزشکي زاهدان ، پس از کسب رضايت نامه اخلاقي با سواب استريل از سطح بوکال و لينگوال دندان هاي خلفي نمونه برداري انجام گرديد.
عدم مصرف آنتي بيوتيک در دو هفته اخير، عدم سابقه بستري در در يک سال گذشته و بيمارستان عدم ابتلا به بيماري التهابي در زمان انجام مطالعه معيار ورود به مطالعه در نظر گرفته شد. نمونه ها بر روي محيط مولر هينتون آگار که خون دفيبرينه گوسفند به ميزان پنج درصد به آن اضافه شده بود کشت داده شد و به مدت ١٨ الي ٢٤ ساعت داخل انکوباتور 37οC قرار گرفت . براساس مورفولوژي کلني ، رنگ آميزي گرم ، آزمايش کاتالاز، نوع هموليز، تجزيه اسکولين و مقاومت به اپتوکين ، استرپتوکوک هاي ويريدانس در سطح «جنس » جداسازي و تشخيص داده شد. تعيين الگوي حساسيت آنتي بيوتيکي با استفاده از روش استاندارد کربي بائر براي آنتي بيوتيک هاي پني سيلين ، اريترومايسين ، ونکومايسين ، کليندامايسين ، سفترياکسون و سفوتاکسيم انجام گرفت .
يافته ها
پس از انجام آزمايش حساسيت ضدميکروبي با استفاده از ديسک هاي آنتي بيوتيک ميزان حساسيت استرپتوکوک هاي ويريدانس به شش آنتي بيوتيک (پني سيلين ، ونکومايسين ، اريترومايسين ، کليندامايسين ، سفوتاکسيم و سفترياکسون ) تعيين گرديد.
از اين تعداد ١٢٧ مورد (%٥٩.٦) نسبت به کليندامايسين ، ١١٢ مورد (%٥٢.٦) نسبت به پني سيلين مقاوم بودند و نسبت به آنتي بيوتيک هاي سفترياکسون ، اريترومايسين ، ونکومايسين و سفوتاکسيم به ترتيب ٣٠.٥ درصد، ١٢.٢ درصد، ١٠.٨ درصد و ١.٥ درصد مقاومت نشان دادند (جدول ١). استرپتوکوک گروه ويريدانس بر حسب ميزان حساسيت به آنتي بيوتيک ها به سه دسته حساس ، نيمه حساس و مقاوم تقسيم بندي شدند.
بحث
با توجه به نتايج ، ميزان مقاومت استرپتوکوک هاي ويريدانس به پني سيلين ٥٢.٥٨ درصد و به کليندامايسين ٥٩.٦٢ درصد و نسبت به آنتي بيوتيک هاي سفترياکسون ، اريترومايسين ، ونکومايسين و سفوتاکسيم به ترتيب ٣٠.٥، ١٢.٢، ١٠.٨ و١.٥ درصد بود. مقاومت به پني سيلين در استرپتوکوک هاي ويريدانس از سال ١٩٧٠ گزارش شده که براساس برخي مطالعات در سال هاي اخير نيز افزايش يافته است .
مطالعات انجام شده در فرانسه ، يونان ، کويت و هند، ميزان مقاومت استرپتوکوک هاي ويريدانس جدا شده به پني سيلين را به ترتيب صفر، ١٤.٥، ١٥.٩، ١٦.٧ درصد گزارش کردند،که نسبت به مطالعه ما ميزان مقاومت به پني سيلين بسيار کمتر مي باشد.٧-٥،٢ هم چنين در بررسي ديگري ميزان حساسيت استرپتوکوک هاي ويريدانس به پني سيلين متفاوت بود که ميزان حساسيت به S.mitis ٤٢ درصد و حساسيت به S.milleri و S.salivaris ١٠٠ درصد گزارش شد.٨ هم چنين در مطالعه اي مشاهده شد که ميزان مقاومت استرپتوکوک هاي دهان به پني سيلين و آموکسي سيلين با کاهش سن افزايش مي يابد و نيز ميزان مقاومت به پني سيلين برحسب محل نمونه گيري از داخل دهان و جامعه مورد مطالعه و روش هاي آزمايشگاهي مختلف ، تفاوت هاي زيادي مي تواند داشته باشد.٩،١٠ درمطالعه ما ٢٩.٥٧ درصد استرپتوکوک هاي ويريدانس جداشده در مقابل پني سيلين حساسيت نسبي نشان دادند که توانايي تبديل به گونه هاي مقاوم را در آينده دارند. ميزان مقاومت نسبت به کليندامايسين ٥٩.٦٢ درصد به دست آمد که بالاترين ميزان مقاومت در بين آنتي بيوتيک هاي انتخاب شده در مطالعه ما مي باشد و تفاوت زيادي نسبت به نتايج ساير مطالعات دارد. ميزان مقاومت در مقالات گزارش شده در يونان ، اسپانيا و کويت به ترتيب ٧.٥ درصد، ١٣.٨ درصد و ٧.٥ درصد مي باشد.٢،٦،١١ هم چنين ١٩.٧ درصد استرپتوکوک هاي ويريدانس جداشده نسبت به کليندامايسين حساسيت نسبي نشان دادند که
