بخشی از مقاله
"مهارت های نیل به رضایت از زندگی از منظر قران و کلام معصومین"
چکیده:
رضامندی بستر موفقیت و کامیابی است، هنر رضایت از زندگی بستری آرام برای پیشرفت فراهم میسازد ، رضایت از زندگی هنگامی شکل میگیرد که انتظار ما از زندگی واقع گرایانه باشد. امروزروشهای درمانی مبتنی برشناخت درمانی است ، مهارت های زندگی و شیوه های رضامندی رونق زیادی در جامعه یافته و کتابهای زیادی از روانشناسان غربی ترجمه شده است،برخی آموزه ها همان آموزه های ائمه معصومین است ولی برخی متناسب با فرهنگ ما نیست. خوشبختانه دین آموزه های فراوانی در حوزه مهارت های زندگی دارد یکی از دغدغه های دین رضامندی از زندگی و یکی از رسالت های آن آموزش مهارت های زندگی کردن است.بدیهی است که اگر مهارت های زندگی از یایگاه دین بیان شود هم تاثیر بیشتری در مردم خواهد داشت هم بیشتر می توان به آن اعتماد کرد.
شیوه های دینی آمیزه ای از شیوه های شناختی،عاطفی،رفتاری است که برعکس آموزه های بشری که که برای پاسخگویی آدرس غلط می دهد جامع نگری و دقیق و مطابق واقعیت است .
این مقاله در دو بخش، باورهای رضامندی که نقش شناخت ها وباورها را در تصحیح انتظارات و احساسات تبیین میکند ومهارت های مقابله با تنیدگی) استرس (برای کاهش بیماری روانی از دیدگاه قران کریم و معصومین) ع (بیان شده است.
کلمات کلیدی: باورهای رضامندی-رضایت زندگی-مهارت های زندگی-مقابله با تنیدگی-آموزه های دینی
1
مقدمه:
در مثلث" شناخت -هیجان-رفتار "شناخت در راس قرار دارد انسان آن گونه که می اندیشد هیجانی میشود و دست بـه رفتـار میزند.بر همین اساس بعد شناختی از اهمیت ویژه ای برخوردار است ،دانشمندان معتقدند که اگر اندیشه و فکر افراد تصـحیح شود احساسات و رفتارهای انان نیز اصلاح میشود. امروزه روشهای درمانی مبتنی برشناخت درمانی اسـت ،رضـامندی بسـتر موفقیت و کامیابی است هنر رضایت از زندگی بستری آرام برای پیشرفت فراهم میسازد ، رضایت از زنـدگی هنگـامی شـکل میگیرد که انتظار ما از زندگی واقعگرایانه باشد.
مهارت های زندگی و شیوه های رضامندی رونق زیادی در جامعه یافته و کتابهای زیادی از روانشناسان غربی ترجمـه شـده است و برخی آموزه ها همان آموزههای ائمه معصومین است و برخی متناسب با فرهنگ ما نیست ،خوشـبختانه دیـن آمـوزه های فراوانی در حوزه مهارت های زندگی دارد،یکی از دغدغه های دیـن رضـامندی از زنـدگی و یکـی از رسـالت هـای آن آموزش مهارت های زندگی کردن است،بدیهی است که اگر مهارت های زندگی از دیدگاه دین بیان شود هم تاثیر بیشتری در مردم خواهد داشت ،هم بیشتر می توان به آن اعتماد کرد.
شیوه های دینی آمیزه ای از شیوه های شناختی،عاطفی،رفتاری است که برعکس آموزه های بشری که که برای پاسـخگویی آدرس غلط می دهد جامع نگری و دقیق و مطابق واقعیت است.
زندگی در اندیشه دینی مزرعه آخرت و خواستگاه رسیدن به کمال اخروی است گروهی بـه غلـط دیـن را زنـدگی سـتیز و گروهی به اشتباه زندگی پرست می دانند زندگی موفق زندگی است که توام با رضایت و خرسندی باشد. اگـر زنـدگی بسـتر تکامل است ،رضامندی هم شرط موفقیت درزندگی است. همه انسانها مشکل دارند اما انسان موفق کسی است که با زندگی اش مشکل نداشته باشد و این یعنی رضامندی اززندگی، برای رسیدن به موفقیت باید به رضامندی رسید و کسب رضـامندی مهارت خاص خود را میطلبد .
الف- باورهای رضامندی: -1روزی زندگی:
وقتی انسان بداند روزی اش بدست صاحب قدرت است احساس اطمینان و آرامش میکند امام علی میفرمایند:روزی تو در پـی توست پس آرام گیر.1روزی تو در پی توست پس نفست خودترا در طلب روزی آرام ساز.2پیامبر اکرم(ص): روزی (حتی) در پی
2
کسی که آن راطلب نمیکند است1 .حضرت عیسی میگوید:اندوه روزی فردا را نخورید زیرا اگر فردا جزء عمر شما نباشـد پـس اندوه فردای دیگران را نخورید.2 با این روحیه نگرانی ها بر تمام عمر توزیع میشـود و از فشـار ان کاسـته میشـود واز قـوانین روزی این است که روزی "روز به روز" فرا میرسد پیامبر میفرماید: ای علی اندوه روزی فردا را نخور که هر فردایی روزی آن فرا میرسد.
امام علی می فرمایند: امور دنیا بر دو گونه است: یکی چیزی که به من نرسیده است نه در گذشته روزی ام شده و نه درآینده امید آن میرود. دیگری چیزی که پیش از وقتش به من نمی رسد، هر چند قدرت آسـمانها وزمـین هـا را بـه یـاری بطلـبم.3
حضرت امور را بر دو قسم کرده اند چیزهایی که روزی ما نیستند و لذا نه در گذشته به ما رسیده انـد و نـه در آینـده خواهنـد رسید.پس هرگز نباید انتظار آنها را داشته باشیم.و چیزهای دیگری که روزی ما هستند اما فقط در زمان تعیین شده اش به ما میرسند و لذا فشار آوردن و تلاش کردن بیهوده است.
امام عسگری: روزی معین شده به وسیله حرص حاصل نمی شود وبه جهت امساک بر نمـی گـردد.4 پـس شـناخت نادرسـت ریشه همه اینهاست والا کسی که بداند خدا ضامن روزی است و آن را معین فرموده و حرص او بر میـزان تقـدیرش تـاثیری ندارد قطعا طمع نمی ورزد.
امام صادق: به آنچه خدا قسمت تو کرده قانع باش تا زندگی ات با صفا شود.5 کسی که از تقدیر الهی راضی باشد از مردم بی نیاز است.انسان قانع از آسایش روانی برخوردار است .قران کریم میفرماید: بگو در حقیقت پروردگار من است کـه روزی را بـر هر کس از بندگانش که بخواهد گشایش می دهد یا بر او تنگ می گرداند و هر چـه انفـاق کنیـد او عوضـش را میدهـد و او بهترین روزی دهندگان است. امام علی: از بخل بپرهیز زیرا آنچه را بیش از مصـرف روزی ات نگـه داشـته ای خزانـه دار آن برای دیگری هستی.6
اگر انسان قوانین رزق را به خوبی بشناسدخواهد فهمید که بسط و قبض رزق روزی به دست خداوند متعال است
3
-2مقایسه در زندگی:
-1-2پیامدهای مقایسه صعودی:
آنها که خود را با افرادی میسنجند که از نظر دنیوی غنی ترند دچار:-1اندوه-2افسردگی-3حسرت-4 حسادت5و-6ناسپاسی و بیتابی7و-8ناامیدی و ناتوانی-9محرومیت از چشیدن حلاوت ایمان.
-2-2شیوه اصلاح:
-مدیریت اندیشه: قران کریم:بگو کالای دنیا اندک است و آخرت برای کسی که تقوا پیشه کند بهتر است.1
- مدیریت هیجان:قران کریم:و به انچه گروههایی از آنان را از آن بهره مند ساختیم چشم مدوز و به خاطر آنچه آنـان دارنـد غمگین مباش.2
- مدیریت رفتار:امام صادق:به آنچه خداوند برای تو تقسیم کرده قانع باش و به آنچه نزد دیگران است نگـاه نکـن و آنچـه را نمی یابی آرزو مکن که هر کس قانع شد سیر شد و هر کس قانع نشد سیر نشد.3
-3-2 پیامدهای مقایسه نزولی :
· سپاسگزاری، امام علی :و به کسانی که بر انها برتری داده شده ای بسیار نگاه کن که این از دروازه های شکر است.4
· افزونی نعمت: خداوند متعال درقران کریم:اگر سپاسگزار باشید حتما بر شما میافزاییم و اگر ناسپاسیکنید حقیقتاً عـذاب من شدید است.5
· قناعت کردن: امام صادق :که این کار (مقایسه نزولی) تو را نسبت به آنچه برایت تقسیم شده قانع تر میسازد و بهتر تـو را شایسته زیادت پروردگارت میکند.6
· افزایش آستانه بردباری:پیامبر اکرم:کسی که در دنیای خود به پایینتر از خود نگاه کند و خدا را به خاطر برتری هایی که به او داده ستایش کند خداوند او را سپاسگزار و بردبار مینویسد.7
-4-2 راهبردهای مقایسه:
مقایسه در روابط اجتماعی دارای دو راهبرد است :راهبرد "من بهتر از او هستم"و راهبرد"او بهتر از من است".
4
- راهبرد اول راهبرد شیطان است از این راهبرد تکبرتولید می شود.
پیامبرخدا درباره مفهوم تکبرمیفرماید:کبر ان است که ... مردم را کوچک بشماری و درنتیجه هیچ کس را بهتر از خود نبینی.1
- راهبرد دوم:"او بهتر از من است" پیامبرخدا میفرماید:پس هر گاه چنین کند حقیقتا عظمت او بالاتر رود و آقای اهل زمـان خود میگردد.2
روش برخورد با توهین و تحقیر:امام سجاد میفرماید:و اگر از آنان آزار و دوری کردن دیدی این به خاطر گناهی است که انجام داد
-3 نیرنگبازی آرزوها:
حضرت علی :آرزو مثل سراب است کسی را که به آن نگاه کند میفریبد و کسی را که به آن امید بنـدد ناامیـد میسـازد.3 هـر کس آرزویش زیاد شد سختی هایش نیز زیاد می شود.4ریشه این نابهنجاری را باید ضعف شناخت دانست پس اصلاح باورهـا و شناخت واقعیتها راه حل این نابهنجاری است.
ب-:مهارت های مقابله با تنیدگی (استرس): -1 بی تابی کردن مقابله نادرست:
قران کریم می فرماید:همانا انسان حریص و بی تاب آفریده شده است هرگاه بدی به او میرسد بیتاب میشود.5
درمقابل باید صبر جزیل داشت ازقول امام باقر این صبری است که در آن شکایت کردن از مردم نیست.6
امام علی می فرماید:هر گاه مسلمان درتنگنا قرار گرفت نباید ازخداوند شکایت کند بلکه باید به پروردگارش شکایت کند. 7
ممکن است که ما ازبی تابی کردن به عنوان رفتار مقابله ای استفاده کنیم ولی باید دانست که مقابله مثبت و واکنش صـحیح آن است که شرایط موجود را بهبود بخشد و اوضاع را کنترل کند.امام علی میفرمایند:بیتابی کردن دشوارتر از بردباری است.8
پس راه کاهش تنیدگی حاصل از سختی ها صبر کردن است امام علی میفرمایند:بردباری تیزی شماتت کننده را از بین میبرد.
5
با صبر کردن هیچ مصیبتی نخواهد بود.بنابراین فرد صبور نه به جنگ بی حاصل بـا سـختی هـا میپـردازد و نـه در برابـر ان زمینگیرمیشود بلکه با مقاومت واقعیت ها را میپذیرد و با جستجوی یـک راه حـل منطقـی بـه مـدیریت موقعیـت ناخوشـایند میپردازد.
برای مقابله صحیح با سختی ها نخست باید سختی ها را به درستی بشناسیم .یکی ازعوامل ناکامی های مـا ایـن اسـت کـه شناخت درستی از سختی های زندگی نداریم.
-2 واقعیت شناسی سختی ها:
دنیا محل سختی ها و بلاست درحقیقت تصورات و انتظارات غیر واقع بینانه مایه ناراحتی میشود نه پدیده هـای زنـدگی.لازم نیست برای رسیدن به رضایت از زندگی دنیا دنیا را تغییر دهیم بلکه با تغییر و اصلاح شناخت خود نسبت به دنیا میتـوانیم بـه رضامندی دست یابیم.
پیامبر اکرم (ص) میفرمایند:همانا خداوند می فرمایند:...من آسایش را در بهشت قرار دادم و مردم آن را در دنیـا میجوینـد و از این رو آن را نمی یابند.1 یافتن آنچه وجود ندارد به ناکامی منجر میشودو احساس ناکامی موجب افسردگی و نارضایتی خواهد شد. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند:هر کسی چیزی را طلب کند که آفریده نشده خود را بـه زحمـت انداختـه و چیـزی نصـیب او نمیگردد.2 منظور راحتی دنیا است .حاصل طلب کردن ناممکن ها حسرت و ناکامی است .امـام صـادق میفرمایند:آسـودگی در دنیا برای مومن محال است.3 اگر انسان بداند که دنیا جای راحتی نیست راحت زندگی میکند و از ناملایمات به تنگ نمی آید.
سختی ها پایان پذیرند: قران کریم :همانا با سختی راحتی است پس همانا با هر سختی راحتی است.4 هرسـختی ای دوره ای دارد که باید به پایان رسد ما هنگام مواجهه با یک رویداد ناخوشایند بیشتر به فکر حذف حادثه هستیم تا مدیریت آن و مایلیم تا به سرعت وضعیت را به حالت سابق خود برگردانیم.پذیرش موقعیت نشانه خردمندی است و خردمنـد کـار بیهـوده نمیکنـد
.سختی ها چون برگشت ناپذیرند در افتادن با انها و ستیز کردن با انها بیفایده و بلکه زیان بار اسـت خـرد حکـم میکنـد کـه انسانها "در برابر سختی ها " نایستد بلکه "در کنار سختی ها"قرار گیرد چون امکان مـدیریت کـردن و مهـار سـختی هـارا بوجود میآوردبر خلاف بیتابی کردن و در برابر سختی ها قرارگرفتن که انسان را ناتوان میسازد. بیماری یکـی ازسـختی هـای زندگی است که پاداش فراوان برای آن قرار داده شده است اما به شرط قبول و پذیرش آن(شکایت نکردن).
