بخشی از مقاله
چکیده
خانواده همیشه و همه جا و در بین تمامی جوامع بشری به عنوان اساسی ترین نهاد اجتماعی زیربنای جوامع و منشاء فرهنگ ها،تمدّن ها و تاریج بشر بوده است. در یک خانواده، از والدین گرفته تا فرزندان، در شکل گیریشخصیّت وخُلق و خوی یکدیگرمؤثّر واقع می شوند. محیط اجتماعی جامعه، رسانه ها، مطبوعات و همه اعضا و عناصر حاضر در صحنه اجتماع که در ارتباط با فردند، در پرورشروحیّه وشخصیّت وی تأثیر دارند.
عوامل بسیاری در ایجاد همدلی در خانواده و سرزندگی آنمؤثّرند که در این مقاله به مهم ترین آنها پرداخته شده است؛ از جمله توجه به امتیازات و اشتراکات، انتخاب صحیح و آگاهانه، مهرورزی در خانواده، کم کردن توقعات، عفو و چشم پوشی، مدارا کردن، خوش خلقی و احترام متقابل، همگی از عوامل تحکیم خانواده اند. همچنین به ایجاد همدلی میان والدین و فرزندان از دیدگاه اسلام می پردازیم. این مقاله عوامل تحکیم همدلی در خانواده را در نظام فرهنگ اسلامی با استفاده از منابع اسلام و آثارمتفکّران تربیتی را مورد بررسی، تحلیل و نقد قرار داده است.
مقدمه
زندگی اجتماعی انسان ها صورت های مختلفی دارد که کوچک ترین واحد آن، خانواده است . هرشخص در خانواده ای متولد شده است و نخست با اعضای خانواده اش ارتباط برقرار می کند و با آنهااُنس می گیرد . عاطفه پدر و مادر در قبال فرزندان و به عکس، همین طوراُنس فرزندان با یکدیگر تجربه ای لذت بخش و البته فراموش نشدنی است که کمبود آن، برای انسان آثار زیان باری به همراه دارد. در اسلام، خانواده جایگاه بسیار رفیعی دارد؛ چنانکه بنابر فرمایش رسول خوبی ها محمد مصطفی - ص - ، بنایی در اسلام برافراشته نشده است که در نزد خدا از ازدواج محبوب تر باشد - من لایحضره الفقیه، ج3، ص. - 383 خانواده به خصوص پدر و مادر تاحدّ بسیار زیادی، خاستگاه سعادت و پیروزی یا شقاوت و شکست افراد است .
حضور در خانواده و تعامل با اعضای آن، اولین تجربه زندگی اجتماعی است که در واقع این حضور تمرینی است برای حضور در نهادهای اجتماعی دیگر، مانند محل کار یا تحصیل. اهل بیت - ع - زندگی براساس محبت و عاطفه، ایثار و ازخودگذشتگی، همدلی و همزبانی و در یک کلام، زندگی براساس یگانگی را توصیه فرموده اند و از ما خواسته اند که این گونه بیندیشیم و زندگی کنیم. در خانواده اسلامی نیاز عاطفی اعضا از مسیر مشروع و تضمین شده تأمین می شود .
در این نهاد مقدس، منبع عاطفه و محبت در درجهاوّل پدر و مادر، برادر و خواهر و زن و شوهر است؛ درنتیجه نگاه اعضاء به درون کانون خانواده است و با اعتماد و تکیه به یکدیگر، محبت را در بیرون از خانواده گدایی نمی کنند تا خدای ناکرده به مشکلات و معضلات بعدی دچار شوند . در چنین خانواده ای حرمت ها محفوظ است و ارزش کسی پایمال نمی شود و حتی پیش پا افتاده ترین کارها مانند دادن یک لیوان آب به دست همسر یا پدر و مادر، ارزش مضاعفی دارد. بسیاری از مشکلاتامروزیِ خانواده ها، ناشی از رعایت نکردن این آموزه ها و به هم خوردن نظام خانواده اسلامی است.
