بخشی از مقاله


نقش اخـلاق و سبـک زنـدگـی در بزهکاری


چکیده

جایگاه و اهمیت اخلاق و سبک زندگی در مسائل و زندگی اجتماعی تا بدان جاست که حتی عمل کردن به قوانین و مقررات اجتماعی نیز بدون پشتوانه اخلاق ممکن نیست و اخلاق، بهترین ضامن اجرای قوانین و مقررات است. ازاین رو، مباحث اخلاقی، از مهم ترین هدف های ارسال پیامبران به شمار می رود و در اینجا به دو موضوع اخلاق وسبک زندگی و به تعاملات بین آن دو پرداخته ایم ابتدا مفهومی از اخلاق و تاثیر آن در سبک زندگی ارائه گردیده، سپس ارتباط اخلاق و سبک زندگی با اجتماع و بزهکاری افراد مطرح و علل رفتار بزهکارانه را بر حسب نقص شخصیت مجرم بررسی کرده ایم که بررسی این مبحث رفتار بزهکارانه را بیش از آنکه به ژن های غیرعادی نسبت دهیم به تجربه های نابهنجار دوران کودکی و نوجوانی که معلول روابط ناسالم بین فرد و محیط اجتماعیش است مرتبط می دانیم.


کلید واژه: اخلاق ، بزه، سبک زندگی ، بزهکار .


مقدمه
انسان از منظر قرآن، مسافری است رهسپار لقای خداوند سبحان و این سالک توشه های می طلبد تا بتواند به سرمنزل مقصود برسد. بالاترین توشهی مسافر زندگی، خو گرفتن به اخلاق الهی و مهمترین محور آن تزکیهی نفس است که در آیات و روایات متعددی یکی از مهمترین اهداف نزول قرآن و بعثت پیامبران شمرده شده است .در حقیقت، زمانی انسان شایسته نام انسان است که اخلاقی انسانی داشته باشد .در غیر این صورت، حیوانی خطرناک است که با استفاده از هوش سرشار انسانی، به ویرانی جامعه خود دست می زند، برای رسیدن به منافع نامشروع مادی، جنگ و خونریزی برپا می کند و برای فروش جنگافزارهای ویران گر خود، بذر نفاق و کینه در جامعه می پراکند. همچنین اگر اخلاق نباشد، دین نیز نخواهد بود و با آسیب پذیری اخلاق افراد، جایگاه حقیقی دین؛ یعنی قلب های مؤمنان خدشه دار می شود، در مقاله آقای بهرامی در مورد سبک زندگی اسلامی که در آن به زیبایی به موضوعاتی از قبیل سبک زندگی اسلامی و جهان مادی و معنوی و همچنین مقایسه سبک زندگی اسلامی و غربی پرداخته شده و در مقالات دیگر همچنین به مسائل اخلاق اسلامی و فرهنگ و رابطه ی ایمان و اخلاق مورد بحث قرار گرفته است و هدف ما


1

در این مقاله نقش اخلاق و سبک زندگی را در بزهکاری مطرح و به بررسی این موضوع پرداختیم که اخلاق در سبک زندگی شخصی و اجتماعی چقدر اهمیت دارد؟آیا اخلاق و سبک زندگی تاثیری بر بزهکاری دارد ؟نقش اخلاق و سبک زندگی در بزهکاری نوجوانان و جوانان؟ قلمرو اخلاق و سبک زندگی ، اعمال و رفتار فردی و اجتماعی و انسان را شامل میشود و روابط میان انسان با خدا و انسان با خود و انسان با دیگران و طبیعت را تنظیم میکند و نتیجه ی آن رسیدن فرد و جامعه به رستگاری و کمال است .


نقش اخلاق و سبک زندگی از دیدگاه اسلام

اسلام آئین الهی و مقدسی است که برای خانواده اهمیت فراوان قائل است و آن را سنگ بنای مهم حیات اجتماعی میشناسد. اسلام وحدت جامعه را از وحدت زوجین و وحدت اعضا خانواده و سبک زندگی میشناسد و علائق انسانی موجود در آن را قابل گسترش و نشر در جامعه به حساب میآورد. اسلام معتقد است برای اینکه جامعهها تحت ضابطه در آیند چارهای جز این نیست که نخست خانواده تحت ضابطه درآید و هر گونه نظم و سازندگی باید از خانواده و نوع وسبک زندگی آغاز گردد و دامنه سازندگی و گسترش به جامعه کشانده شود و حیات اجتماعی تحت نظم و ضابطه در آید(محمدی ،87 ،ص.(3 اسلام خانواده را کانون اخلاقی جامعه میداند، نوع تربیت و ارتباطات موجود در آن موجد وحدت و منش اجتماعی است. همچنین خانواده را مرکزی سرنوشت ساز در جنبه انحراف و عصیان ذکر کردهاند و از آن جهت که کودک پستیها و دنائتها را در آنجا تجربه کرده و آموخته است. صفات اجتماعی کودک برخاسته از خانواده و سبک زندگی آنها است .اسلام خواستار نسلی است سالم ، پاک و عفیف و موجد افتخار برای جامعه انسانی .چنین
نسلی جز در دامن خانواده سالم نمیتواند تربیت شود. وظیفهای که در قبال تربیت فرد دارد و نقش مهمی
که در این زمینه ایفا میکند در واقع به وظیفه او در قبال تربیت جامعه و سبک زندگی پیوندمیخورد(همان ،ص.(4

اخلاق در لغت جمع خُلق می باشد که به معنی خوی، طبیعت و مروّت و از اقسام حکمت عملیه شمرده شده و آن را علم معاشرت با مردم توصیف کرده اند. در تعریف، همه صاحب نظران اتفّاق نظر ندارند، بلکه هریک از آنها به جهت افکار و عقاید خاص خود درباره فهوم اخلاق نظریات خاصّی ابراز کرده اند. بعضی اخلاق را منحصر به ملکات نفسانی و هدف آن را کمال یا سعادت بشر دانسته اند و برخی دیگر، اخلاق را منحصر به شیوه های رفتار مردم در زندگی اجتماعی، و هدف آن را فراهم آوردن زمینه سازش انسانها می دانند. عد ّه ای هم اساساً اخلاق را از مقوله آداب و رسوم و احساس مشترک مردم به شمار آورده و معتقد به وجود هدفی برای آن نشده اند(کاتوزیان، 1360،ص . (383 قرآن کریم در ایه ـ /84 اسری ـ عمل انسان را مبتنی بر چیزی می داند که آن را »شاکله« می نامند به عبارت دیگر منشاء اعمال انسان ها شاکله آنهاست، با توجه به این نکته می توان شاکله را معادل مفهوم شخصیت در روان شناسی دانست. شاکله دارای معانی


2

متفاوتی است که عبارتند از: 1 ـ خلق و خوی 2 ـ نیت 3 ـ هیئت و ساختار روانی 4 ـ مذهب و طریق 5 ـ مثل و مانند 6 ـ حاجت و نیاز 7 ـ عادت 8 ـ طبیعت 9 ـ مقدار قوت و طاقت (شاملو،1370،ص.(5

اهمیت اخلاق در روایات و احادیث اسلامی

در حدیثی از رسولخدا صلی االله علیه و آله آمده است که فرمود: »جعل االله سبحانه مکارم الاخلاق صله بینه وبین عباده فحسب احدکم ان یتمسک بخلق متصل باالله ;خداوند سبحان فضائل اخلاقی را وسیله ارتباط میان خودش و بندگانش قرار داده، همین بس که هر یک از شما دستبه اخلاقی بزند که او را به خدا مربوط سازد)«تنبیه الخواطر، صفحه .(362

پیامبر صلیااللهعلیهوآله:

لِصاحِبِاَبَیاللّهالْخُلْقءِبِالتﱠوبَهِالسﱠیﱢیکَیْفَ.فَقیلَ:ذلِکَ؟یارَسولقالَ: اللّهلاَِنـﱠهُ،وَ اِذا تابَ مِنْ ذَنـْبٍ وَقَعَ فی مَ مِنَ الذﱠنـْبِ الّذی تابَ مِنْهُ؛(بحارالأنوار، ج 73، ص 299، ح ).
خداوند از آدم بد اخلاق توبه نمیپذیرد. عرض شد: ای رسول خدا، چرا؟ فرمودند: چون هرگاه از گناهی توبه کند در ورطه گناهی بدتر از آن که توبه کرده است میافتد.

پیامبر صلیااللهعلیهوآله:

اَحَبﱡکُمْاَحْسَنُکُمْاِلَیاللّه اَخْلاقا؛(مجمع البیان، ج 10، ص .( 87 محبوبترین شما در نزد خدا، خوش اخلاقترین شماست .

در حدیثی از امیرمؤمنان علی علیه السلام میخوانیم که فرمود: »لو کنا لانرجو جنه ولانخشی نارا ولاثوابا ولاعقابا لکان ینبغی لنا ان نطالب بمکارم الاخلاق فانها مما تدل علی سبیل النجاح; اگر ما امید و ایمانی به بهشت و ترس و وحشتی از دوزخ، و انتظار ثواب و عقابی نمیداشتیم، شایسته بود به سراغ فضائل اخلاقی برویم، چرا که آنها راهنمای نجات و پیروزی و موفقیت هستند« (مستدرک الوسائل، جلد 2، صفحه283 (چاپ قدیم).

امام علی علیهالسلام:

ِ وَ لا تُصغِ اِلی ما لا یَزیدُ فی صَلاحِکَ استِماعُهُ فَاِنﱠ ذلِکَ یُصدِئُ الْقُلوبَ وَیوجِبُ الْمَذامﱠ؛(غررالحکم، ح .( 6234


گوش خود را به شنیدن خوبیها عادت بده و به آنچه که به صلاح و درستی تو نمیافزاید گوش مسپار، زیرا این کار، دلها را زنگار میزند و موجب سرزنش میشود امام علی علیهالسلام:

مْییزُ بَیْنَ الاَْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِهاقَمْعُوَ مَذْمومِها؛(غررالحکم، ح .(5267

بالاترین درجه دانایی، تشخیص اخلاق از یکدیگر و آشکار کردن اخلاق پسندیده و سرکوب اخلاق ناپسند است .

امام علی علیهالسلام:

لُقِ کَثیرُ الطﱠیْشِ مُنَغﱠصُ الْعَیْشِ؛(غررالحکم، ح .( 1604 آدم بد اخلاق بسیار خطا میکند و زندگیاش تلخ میشود.

امام صادق علیهالسلام:

ِْسْلامَ الاَْخْلاقُ الْحَسَنَهُ فیما بَیْنَ النّاسِ؛(مشکاه الأنوار، ص .(422 خوش اخلاقی در بین مردم، زینت اسلام است .


بررسی اخلاق و سبک زندگی در جامعه

اخلاق، مجموع قواعدی است که رعایت آنها برای نیکوکاری و رسیدن به کمال لازم است به این معنی اخلاق، قانون زندگی است که به انسان چگونه زیستن را می آموزد»سن توماس داکن « اخلاق را »قاعده عمل انسانی « تعریف کرده است. مقصود از »عمل انسانی « کاری است که انسان عاقل، به فرمان عقل و برای رسیدن به هدفی که عقل دارد، آزادانه انجام می دهد. بنابراین کاری می تواند موضوع اخلاق قرار گیرد که به آزادی انجام گرفته باشد. اعمال غیر ارادی و غریزی و اجباری، صفت اخلاقی (اعم ازنیک و بد) را دارا نیست. انسانی که به حکم عقل رفتار می کند در می یابد که پاره ای کارها با هدف نهائی خود منطبق است و پاره دیگر مخالف. او باید رده نخست راانتخاب کند تا کارش نیک باشد (ژاک لوکرک، 1953، ص .(33 قواعد اخلاق میزان تشخیص نیکی و بدی است و بی آن که نیازی به دخالت دولت باشد، انسان در وجدان خویش آنها را محترم و اجباری می داند(کاتوزیان،1365 ،ص 383 و .(384استاد شهید مرتضی مطهری در این باره معتقد به نظریه پرستش شده اند؛ یعنی کارهای اخلاقی که مورد تقدیس و ستایش دیگران قرار می گیرد از مقوله پرستش است ( مطهری، 1362،ص .(69 و بالاخره، بعضی دیگر گفته اند که اخلاق یا احکام اخلاقی سنخی از هنجارها به شمار می آیند که تنظیم رابطه فرد با دیگران را در دستور کار خود دارند، به گونه ای که این نظم و نسق سنجش براساس حقّانیت یا ناحقی، خوبی یا بدی احتمالی ایجاد می شود و این داوری باید بر پایه اصول معین از پیش داده شده و یا دریافت شده ای انجام شود تا هرکس نتواند گزینش اخلاقی خود را براصل خود گزیده، بنیان نهد(محمودی جانکی، 1380، ص (764 .باید گفت که دولت است که در سرکوبی افعال بر خلاف مصالح اجتماعی صالح شناخته شده است. حتی اگر افعال مجرمانه به منافع خصوصی افراد زیان وارد آورده و حقی از آنها ضایع شده باشد، استیفای این حق جز با مداخله دولت یا نمایندگان آن میسر نیست و این امر از قواعد نظم عمومی محسوب می شود ( اردبیلی،1375، ص 40 ).رابطه ای که انسان با خدای خود دارد این. رابطه کاملاً بر پایه اعتقاد باطنی اشخاص استوار است که علی الاصول از قلمرو حقوق جزا خارجاست، زیرا منطقاً کسی نمی تواند به ابعاد نفسانی و باطنی و درونی انسان پی ببرد و از قصد و نیّت او به انجام عمل مخالف اخلاق حسنه آگاه شود، بلکه تنها خداست که بر دلها و آنچه در باطن انسانها می گذرد آگاه است که مستوجب کیفر اخروی و در پاره ای از اوقات که نیّت و قصد


4

باطنی شخص به انجام عمل خلاف در خارج به منصه ظهور برسد، با مجازات دنیوی همراه خواهد بود: مانند جرم ارتداد یا دروغگویی که تنها در وضع خاص برای آن مجازات دنیوی تعیین شده است. در این رابطه، قلمرو اخلاق از قلمرو خویش جزا گسترده تر است. دیگری، رابطه ای که مربوط به وظایف انسان نسبت به نفس خویش دارد. در نظامهای اخلاقی دینی تخلّف از بعضی اصول اخلاقی که انسان نسبت به نفس خود مرتکب می شود هرچند که ضرر و زیان آن منحصراً متوجه شخص مرتکب گردد، قابل مؤاخذه است مانند خودکشی که کیفر دنیوی نیز بر آن مقرّر شده است. بالاخره رابطه ای که انسان با همنوعان خود دارد که به

اخلاق اجتماعی تعبیر گردیده است که بدون تردید با حقوق جزا مرتبط است. یعنی در قلمرو زندگی اجتماعی، تکالیفی وجود دارند که فاقد هر صبغه اخلاقی هستند. این گونه تکالیف عموماً در قلمرو اخلاق اجتماعی موضوع حقوق جزا واقع می شود و هدف از رعایت آن برقراری نظم و حقوق اجتماعی و تأمین عدالت اجتماعی است. مانند مقرّرات راهنمایی و رانندگی، حفظ محیط زیست که به نظر آقای دکتر کوشا؛ در جایی که حقوق جزا بیانگر ارزشهای جامعه (نقش و کارکرد توصیفی حقوق جزا) است، می توان با مطالعه، ارزشهای اصولی را مورد شناسایی قرار داد و با مجازات کسانی که با این ارزشها مقابله می کنند، ارزشهای اساسی را توصیف کرد و رابطه بسیار نزدیکی بین این دو به وجود می آید( کوشا، 1385، ص
.(155
بعضی از استدلالهای فایده گرایانه از الزام قانونی اخلاق حمایت می کنند و معتقدند که الزامات قانونی با رفتارهای شخصی و فردی خلاف اخلاق که به دیگری ضرر نمی زند و موجب فساد هم نمی شود بلکه در خلوت انجام می شود، کاری ندارد. دسته ای دیگر معتقدند که صرف نقص قاعده اخلاقی را مشمول حمایت و الزام قانونی می دانند ؛ خواه ضرری به دیگری وارد کرده باشد یا نه، خواه در خلوت باشد یا در آشکار، اخلاق به خودی خود باید حمایت دولت را با خود داشته باشد. به نظر می رسد که دولت (دولتی که به یک قاعده یا حکم اخلاقی باور دارد و علاقمند است از آن یا ابزار قانونی دفاع و حمایت کند) نمی تواند در حمایت از اخلاق و تأمین شرایط و لوازم اخلاقی بودن واخلاقی ماندن جامعه براساس اخلاق و قواعد مورد پذیرش خود، بدون مسئولیت باشد. البته باید توجه داشت که محدوده ای از اخلاق را نمی توان با ضمانت اجراهای حقوقی حمایت کرد. اخلاق فردی و آنچه به خلوت و زندگی خصوصی مردم مربوط می شود، نه تنها باید از گزند ایمن بماند، بلکه در این زمینه دولت باید امر اخلاقی را تشویق کرده و مردم را با روشهای مدنی از نقض آنها نهی کند. از طرفی، فشار فراوان برای تهذیب اخلاقی جامعه ]به قول اسپینوزا[ خود به ایجاد مفاسد اخلاقی می انجامد و راه را برای نخوت اجتماعی و بی توجهی جامعه در برابر منکر و تشویق به معروف بازگذاشته ایم .جرم انگاری اخلاقیات، بدون توجه به اصول محدود کننده آن نیز موجب استفاده از واژه های مبهم و کلی در تعریف جرم شده و زمینه را برای نقض اصل قانونی بودن جرم فراهم مِی نماید. پس لازم است آن دسته از رفتارهایی را که اخلاق مشترک جامعه ممنوع می داند، مشروط بر اینکه منتهی به ضرر شدید دیگران شود و با دیگر روشهای اخلاقی، مدنی، اجتماعی و حقوقی نتوان از آنها پیشگیری کرد


5

و آن دسته از رفتارهای غیراخلاقی که قوام و استحکام جامعه را برهم می زنند ولو اینکه موجبی برای ایراد ضرر به کننده آن تلقی شود و یا به باور دیگران در محدوده زندگی خصوصی آدمی قرار گیرند، جرم انگاری شوند و رفتارهایی که گروهی خاص یا هیئت حاکم خلاف اخلاق یا ممنوع انگاشته اند، اگر موافق با عقیده عمومی نباشد، نامشروع و ناموجه است(همان ،ص .(789

آقای ملکیان راجع به این مبحث معتقدند که باورها به دو دسته تقسیم می شوند: یکی از آنها باورهای نفسی یا ذهنی است که قابل ارزیابی نیستند و به ذوق و سلیقه آدمی و طرز تلقی او از چیزی مربوط می شوند و دیگری باورهای آفاقی یا عینی که در رابطه با عالم واقع اند که این خود به دو دسته»باورهای آفاقی غیرقابل تحقیق« که یا گزارش صادقی از عالم واقع می دهند یا کاذب ولی قدرت و امکان تشخیص درستی یا نادرستی آنها در حال حاضر در اختیار ما نیست و دگیری »باورهای آفاقی تحقیق پذیر« که می توان با کارشناسی اثبات کرد. ایشان معتقدند که عمل به باورهای انفسی و آفاقی تحقیق ناپذیر در زندگی جمعی، به اولویت دادن بی دلیل یک دیدگاه بر دیدگاههای دیگر می انجامد که خلاف عدالت است و در ادامه می افزایند که باورها و اعتقادات دینی، بالفعل تحقیق ناپذیرند و اثبات نشدنی و همه افراد یک جامعه نمی توانند در مورد آنها توافق کنند. در این صورت تا مردم به طور مشخص با اعمال یک دیدگاه موافقت نکنند و یا موضوعی بالفعل قابل تحقیق و اثبات نباشد، نمی توان نظریه و دیدگاهی را در زندگی اجتماعی مردم اعمال کرد. لذا ما ناگزیریم برای وضع یک قاعده حقوقی و عمومی که اثرش برای همگان است و نه خود تصمیم گیرندگان به تنهایی، نظر مخاطبان و افراد موضوع آن قاعده را بدست آوریم. رای موافق اکثریت که می تواند از خلال روشهای مختلف بدست آید، چاره کار است. البته این بدان معنی نیست که هرچه اکثریت جامعه باور داشت، درست و حق یا عقلانی بدانیم. چه بسا اکثریت از دیدگاه ما به خطا روند و قاعده ای غیراخلاقی بخواهند بپذیرند و اینکه راه درست تن دادن به خواست عمومی یا نقد جامعه از خارج از حکومت یا به ترویج متعادل و عادلانه نظر همت گماشت(ملکیان، 1380، ص.(15


تاثیرات اخلاق و سبک زندگی در بزهکاری
بزهکاری به شیوههای گوناگون تعریف شده است. به نظر میرسد، کاملترین تعریفی که با توجه به نظریات کارشناسان رشتههای مختلف ارائه شده، این است که بزهکاری، اقدام به عملی است که برخلاف موازین، مقرّرات و قوانین جامعه بوده، انجام آن موجب پیگرد قانونی میشود و کسانی را که مرتکب چنین اعمالی میگردند، مجرم یا بزهکار میگویند(فرجاد، 1371، ص .(169 دوره نوجوانی از مهم ترین مقاطع زندگی هر انسانی است. " این دوره دربردارنده سالهای بحرانی و در عین حال سازنده ای است که طی آن شخصیت آدمی شکل می گیرد و ارزشهای پذیرفته شده در او درونی می گردد” (شاوردی،1383،ص . (11 بنابراین

دوران نوجوانی در تمام زمانها و جامعه ها ، مسائل و نیازهای خاص خود را دارد. بسیاری از روانشناسان این دوران را یک دوره انتقالی همراه با بحران می دانند ومی گویند که در این دوره انتقالی به دلیل تغییر و


6

تحولات زیستی ، اجتماعی و درونی ، آنان دارای نیازها ، توقعات و انتظاراتی هستند که عدم درک درست آنها از سوی بزرگسالان مسوول در زندگی آنان ، مشکلات نوجوانان را پیچیده تر می سازد (ستوده ، 1386 ، ص (127 .بزهکاری یکی از مسائلی است که بیشتر در این دوره آغاز می شود و در مواقعی در طول زندگی ، تداوم می یابد. بزهکاری نوجوانان مساله ای است که از دیرباز در جامعه بشری مورد توجه بوده است. این مسئله پدیده اجتماعی جهانی است ، گرچه جوامع گوناگون برحسب وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود با انواع متفاوتی از آن روبه رو هستند" (نجفی ایرند آبادی، 1378،ص ".(25 آمارها گسترش روز افزون بزهکاری نوجوانان جامعه ایران را نشان می دهد" (ستوده ،1386،ص.(132 خانواده پایه و مبنای رشد نوجوانان است. کاستلان (1986) به نقل از منادی معتقد است "افزایش سطح بزهکاری در جامعه با ساختار کلی اجتماع و خانواده ارتباط مستقیمی دارد" (منادی،1384،ص .(28

پارسونز تأکید خاصی بر درونی کردن هنجارها و ارزشهایی که از سوی اجتماع تعیین می شود، دارد. به علاوه هر نظام کنش به یک ساز و کار تطابق که به تعادل منجر می شود، نیاز دارد. نیاز به تعادل یا »وحدت ساختی« دومین جنبه از نظریات پارسونز را تشکیل می دهد که به حل مشکل حفظ نظم کمک میکند. در نظر او نظام اجتماعی به گونه ای عمل می کند که نیازهای کارکردی تأمین گردد و وحدت نظام اجتماعی حفظ شود. پارسونز می نویسد، کنش اجتماعی در قالب هنجارها و ارزشهای اجتماعی سازمان می یابد و هنجارهای اجتماعی کنش فرد را در جهت همنوایی نهایی نظام ارزش های اجتماعی سوق میدهد. در نظریه پارسنز فرد در تحلیل نهایی همیشه طریقی را پیش می گیرد که خواست نظام اجتماعی در آن منظور شده است، یعنی انگیزه های فردی به طور آرمانی با ارزش های اجتماعی موجود نظام اجتماعی انطباق می یابد و به همین دلیل نظام اجتماعی می تواند دوام یابد (توسلی، 1370، ص.(189
برای مثال خانواده به دلایل مختلف نظیر فقر مالی، قطع پیوندهای عاطفی، گسیختگی روابط، توجه به منافع فردی و... دیگر قادر به انجام رفتار تطابقی نمیباشد. پارسنز راه حل اساسی نظم اجتماعی را در نظام فرهنگی و هنجاری جامعه جستجو می کند و روابط از نوع اجتماعی را مسئول نظم و انسجام اجتماعی می داند، روابطی که به تعبیری خاص گرا- انتشاری (یعنی پیوندهای اظهاری قوی) هستند. دورکیم و پارسنز هر دو قائل به نوعی مفهوم نهادینه کردن در ارتباط با نظم اجتماعی می باشند (چلبی، 1375،ص 35، .(25


بررسی چند علل بزهکاری و ارتباط آن با اخلاق و سبک زندگی
هر تحقیق عمدهای در زمینه بزهکاری، رابطه نزدیکی را میان بیثباتی شرایط زندگی و محیط خانوادگی نوجوانان و جوانان، با بزهکاری نشان داده است .تحقیقات و شواهد زیادی گویای این واقعیت است که در پس بسیاری از بزهکاری نوجوانان و جوانان، کانون خانوادگی ناسالم و متلاشی شدهای پنهان است (نوابینژاد، 1375، ص .(19

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید