بخشی از مقاله
نقش کارآفرینی درتوسعه صنعت گردشگري
چکیده - در دنیاي امروز چه در کشورهاي توسعه یافته و چه در کشورهاي در حال رشد بزرگترین امتیاز براي هر صنعت هر سازمان و هر فرد داشتن تفکر و خلاقیت براي کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی موجبات اشتغال زایی و در نهایت رفع بیکاري و کاهش ناهنجاري هاي اجتماعی می گردد. تفکر کارآفرینی کلید رشد و توسعه اقتصادي هر کشوري شناخته شده است . در سالهاي گذشته دولتهاي کشورهاي مختلف به طور جدي به تشویق تفکر کارآفرینی پرداخته اند چرا که ارتقا کشور و رشد ملت در گرو کار، اشتغال و بهره وري نهفته است. لذا امروزه تمامی سازمان ها، شرکت ها و جوامع سعی می کنند تا این فرایند را بخوبی درك، و آن را پیاده نمایند. صنعت گردشگري همچون سایر صنایع باید بتواند این فرایند و ابزارها و الزامات آن را بخوبی بشناسد و منابع و فرصت هاي خود را بدست کارآفرین و کارآفرینان بسپارد.بر این اساس، موضوع کارآفرینی و ترویج آن در بخش گردشگري به عنوان یکی از محورهاي توسعه اقتصادي کشور اهمیت پیدا می کند. لذا در ابتدا ما باید کمی با صنعت توریسم آشنا شویم و گام بعدي کارآفرینی و در نهایت رابطه که این دو با یکدیگر دارند و باعث تولید ثروت می شوند کلیدواژگان:کارآفرینی.توریسم.صنعت توریسم.توسعه
-1 مقدمه
از آنجایی که کشور هاي درحال توسعه با مشکلاتی نظیر بیکاري بالا، محدودیت منابع ارزي و تک محصولی بودن اقتصاد مواجه می باشند لذا توجه به توسعه صنعت گردشگري از اهمیت ویژه اي برخوردار می باشد. از آنجایی که اقتصاد ایران به درآمدهاي حاصل از صادرات نفت وابستگی بالایی دارد و نوسانات قیمت جهانی نفت در طول زمان متغیر هاي کلان اقتصادي نظیر تولید ملی، سرمایه گذاري هاي ناخالص، اشتغال و درآمدهاي ارزي را تحت تاثیر قرار داده است. لذا به منظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادي، درآمدهاي ارزي و همچنین ایجاد فرصت هاي مختلف شغلی در کشور، توسعه صنعت گردشگري از اهمیت دو چندانی برخوردار می باشد. با توجه به این شرایط و با توجه به اینکه ایران طبق آمار سازمان جهانی جهانگردي داراي رتبه پنجم جاذبههاي طبیعی و رتبه دهم جاذبههاي باستانی و تاریخی است و همچنین جمعیت جوان روبه گسترش، نرخ بالاي بیکاري، لزوم افزایش درآمد ارزي و سرمایه گذاري خارجی، توجه بیش از پیش به این بخش میتواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزي، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، تعامل گسترده و سازنده با کشورهاي دنیا، در هم شکستن مرزهاي قومی و اقلیتی، را فراهم کند.
-2 توریسم و صنعت توریسم
گردشگري و توریسم امروزه نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشورهاي مختلف جهان ایفا می کند. در حقیقت، گردشگري به صنعتی بدل شده که بخش مهمی از درآمدهاي کشورها را تامین می کند. هر کشوري که جاذبه هاي گردشگري بیشتري داشته باشد و از این جاذبه ها به نحو مطلوب براي جلب گردشگران استفاده کند، موفقیت بیشتري کسب خواهد کرد.
لغت گردشگري((tourismاز کلمه tour به معناي گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معناي دور زدن، رفت و برگشت بین مبدا و مقصد دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافتهاست.
صنعت گردشگري آمیزه اي از فعالیتهاي گوناگون از حمل و نقل و تغذیه تا اقامت و مدیریت رویدادها است که در جهت خدمت رسانی به گردشگران، به صورت زنجیره اي بهم پیوسته ایفاي نقش می کنند.
گردشگر، کسی است که به منظوري غیر از کار و کسب درآمد براي مدتی بیش از یک شب و کمتر از یکسال به سرزمینی جز محیط متعارف خود پاي می گذارد و در آن اقامت می گزیند.
براساس تعریف بازدیدکنندگان یک روزه و تفرجگران نیز در تعریف گردشگر وارد شده اند.
گردشگري(توریسم) شامل کلیه فعالیتهایی است که گردشگران در هنگام سفر انجام می دهند و به ایشان مرتبط می شود و این می تواند شامل برنامه ریزي براي سفر، جابجایی میان مبدا و مقصد، و نطایر آن باشد.
این تعریف شامل چهار مرحله از رفتار مصرف کننده است که گاه با یکدیگر همپوشانی دارند.
(1 فعالیتهاي قبل از سفر که شامل کسب اطلاعات در مرحله پیش از سفر از منابع گوناگون، از جمله دوستان و خانواده، بروشورهاي گردشگري، و نظایر آن، ذخیره جا براي سفر در اسباب حمل و نقل و اقامت گاه یا به طور کلی برنامه و بسته سفر، و بالاخره آماده شدن براي سفر است.
(2 انجام سفر از مبداء به مقصد و برعکس که ممکن است مدتی بیش از یک روز را در برگیرد.
(3 آنچه گردشگر در مقصد انجام میدهد همچون بازدید از یک جاذبه، یا شرکت در یک رویداد گردشگري که ماهیتی بسیار متنوع دارند.
(4 رفتارهاي پس از سفر از قبیل چاپ فیلم و عکس هاي گرفته شده در طول سفر و بیان خاطرات آن براي دیگران
-3 انواع توریسم
گردشگري انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگري براي برنامه ریزي در این عرصه اهمیت به سزایی دارد؛ چرا که تقاضاها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست. براي مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت می کنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند اما از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می کنند همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی هیچ تمایلی به خدمات شهري نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید. بر این اساس تا کنون صاحب نظران و سازمان هاي بین المللی با توجه به معیارهاي مختلف دسته بندي هاي متعددي از گردشگري ارائه کرده اند وانس اسمیت از شش گونه گردشگري که بر اساس انگیزه گردشگري است به صورت زیر نام می برد:
گردشگري قومی گردشگري فرهنگی گردشگري تاریخی گردشگري طبیعتگرا گردشگري تفریحی گردشگري کاري
یکی از این دسته بندي ها شامل گردشگري درون مرزي، گردشگري برون مرزي و گردشگري محلی است دسته بندي دیگري از انواع گردشگري به شرح ذیل است:
توریسم تفریحی و استفاده از تعطیلات توریسم درمانی توریسم فرهنگی و آموزشی توریسم اجتماعی توریسم ورزشی توریسم مذهبی و زیارتی توریسم بازرگانی توریسم سیاسی
دسته بندي دیگر از نظر مکانی و موضوعی بدین گونه تقسیم بندي شده است :
الف) گردشگري از نظر مکان مقصد:
گردشگري شهري گردشگري روستایی
گردشگري عشایري، قومی، قبیلهاي گردشگري در طبیعت گردشگري ساحلی و دریایی گردشگري کوهستانی گردشگري هوا- فضا گردشگري زیست محیطی
ب)گونه هاي گردشگري از نظر موضوع:
گردشگري دریایی گردشگري برف
گردشگري فرهنگی و هنري (گردشگري میراث)
گردشگري اجتماعی گردشگري علمی–آموزشی گردشگري درمانی گردشگري در طبیعت اکوتوریسم گردشگري ورزشی
گردشگري و چشماندازهاي کشاورزي و عشایري گردشگري شکار و صید گردشگري تجاري گردشگري سیاسی گردشگري آثار جنگ گردشگري زیارت اهل قبور گردشگري از گتوها
گردشگري فضاهاي صنعتی–معدنی گردشگري تبهکاري گردشگري مجازي
-4 صنعت توریسم در ایران
با توجه به جاذبه هاي تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور، ایران به عنوان یکی از 10 کشور مهم جهان درامر گردشگري محسوب می گردد اما به لحاظ در آمدي نسبت به دیگر کشورهاي هم ردیف ایران در این حوزه داراي درآمد بسیار اندکی می باشد که اصلا قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست از دیگر سو با توجه به اتکاي بیش از حد ایران به در آمد حاصل از فروش نفت خام که تمامی اقتصاد ایران را تحت الشعاع خویش قرار داده است گردشگري به عنوان یک صنعت پول ساز و ارز آور میتواند در یک پروسه زمانی با برنامه ریزي جامع و مانع تا حدي این وابستگی نفتی را کاهش دهد
صنعت گردشگري در دنیاي امروز پس از صنایع نفت و اتومبیل سازي، سومین صنعت درآمدزاي کشورهاست که به دلیل بی نیازي به سرمایه گذاري اولیه، مورد توجه همه دولت هاي جهان قرار گرفته و بخش قابل توجهی از مشکلات اقتصادي کشور خود را از طریق آن سر و سامان داده اند.
در ایران با کاهش بازدهی چاه هاي نفت حدود یک دهه است که مسوولان نگاه جدي تري به گردشگري دارند. نفت در آینده نزدیک تمام می شود اما آثار تمدن هاي باستانی ، کوهستان ها، دریاچه ها ، رودخانه ها ، جنگل ها ، دشت هاي وسیع ، گونه هاي متنوع گیاهی و جانوري سال هاي بیشتري پابرجا می مانند. از آنجا که گردشگري یکی از مطمئن ترین و ارزان ترین منابع کسب درآمد ارزي است ، بی تردید گسترش این صنعت در ایران می تواند به راحتی جاي درآمدهاي نفتی را پر کند. این صنعت نه تنها در پیشبرد اقتصاد ملی و درآمدهاي ارزي نقش دارد بلکه صنعتی پاکیزه و فاقد آلودگی است و در عین حال اشتغالزایی بالایی دارد.کشور ایران به دلیل قدمت تاریخی و تکاپوي مستمر اجتماعی و فرهنگی خود جاذبههاي متنوعی را داراست که می توانند طیف وسیعی از توقعات و نظرات توریستها را تأمین نمایند. هر توریستی با هر انگیزه اي که به ایران سفر نماید، می تواند مطابق اهداف، ذوق و برنامه خود در ایران دیدنیهاي مورد نظر خود را بازیابد. نباید فراموش کرد که بهترین راه شناخت سرزمین و مردم هر کشوري آشنایی با مردم کوچه و بازار و برقرار مستقیم با خود آنان است.براي افزایش گردشگران به ویژه در کشوري همچون ایران، در مرحله اول راه حل در دستان دولت و برنامه ریزان است چرا که آنان اگر نخواهند و تمایلی به گسترش گردشگري و جذب گردشگر نداشته باشند جاذبه هاي تاریخی، طبیعی و فرهنگی به تنهایی نمیتواند کار ساز باشد.
-5 علل عقب ماندگی صنعت توریسم در ایران
با توجه به اینکه ایران از نظر جاذبه هاي غنی فرهنگی و طبیعی و آثار باستانی جزء 10 کشور اول جهان محسوب می شودولی آمارهاي مربوطه از میزان درآمد و ورود جهانگردان به ایران نشان می دهد ما از این پتانسیل بالا استفاده نکردیم وسهم قابل توجهی در مقایسه با جهان و منطقه جنوب آسیا نداریم و در عین حال داراي ترازي منفی هستیم.در دنیاي امروز که حرکت جهان به صورتی شتاب آلود به سوي قرن فن آوري و گذر از دوران سنتی به مدرنیته می باشد شیوه هاي سنتی توسعه اقتصادي و اتکا به درآمدهاي محدود ناشی از سرمایه هاي فسیلی را مطرود میکند و ضرورت ایجاد حرکتهاي نوین و دستیابی به مکانیزم هاي کارآمد در بهره گیري افزون تر از شرایط طبیعی را به ویژه در کشورهایی که از فرهنگ غنی، تاریخ کهن و آثار باستانی بسیاري برخوردارند را ایجاب می کند که ایران هنوز نتوانسته از این سرمایه عظیم استفاده بهینه کند.
در اینجا به برخی علل عقب ماندگی صنعت توریست در ایران اشاره می کنیم.
-1 تبلیغات بسیار سوء در مورد دولت جمهوري اسلامی ایران که در سطح جوامع بین المللی در گروه کشورهاي تروریستی قرار گرفته باعث شد که افراد خارجی این احساس را داشته باشند که با سفر به ایران امنیت جانی ومالی آنها تأمین نمیشود و این خود باعث شده که ایران از جمع کشورهاي مورد علاقه جهانگردان خارج شود.
-2 وجود قوانین خاص در کشور از جمله استفاده از حجاب براي جهانگردان زن غیر مسلمان که خود انگیزه را در جهانگردان پایین می آورد.
-3 عدم سرمایه گذاري بخش خصوصی فعال در صنعت هتل سازي و آژانس هاي مسافرتی
-4 نداشتن امکانات مناسب: نبود هتل هاي مناسب راه هاي دسترسی مناسب به محل هاي باستانی، امکانات تفریحی براي جهانگردان وجود ندارد.
-5 عدم وجود ساختار مناسب شهرها: بدین معنی که شهرهاي ما به چشم توریست پذیر نگاه نشده و هنگام سفر به آنها هیچ تابلو یا نشانهاي در خصوص راهنمایی به اماکن دیدنی یک شهر یافت نمیکند یا در صورت وجود همه آنها به زبان فارسی می باشد.
-6 کهنه و قدیمی بودن صنعت حمل و نقل: نبودن ناوگان مسافربري و منطبق با تکنولوژي روز به عدم رشد این صنعت عنوان کرد.
-7 عدم تبلیغ و اطلاع رسانی در اینترنت: یکی از ابزارهاي جذب توریست براي زمان ها و فصل هاي مختلف نیز استفاده از توریست است. به این وسیله می توان در تمامی فصول توریست را به دیدار از ایران دعوت کرد باید تبلیغ را متناسب با تنوع خاص که در کشور وجود دارد با توجه به اکوسیستم ایران میتوان هم توریست علاقه مند گنجینه هاي فرهنگی و توریستی را جذب کرد و هم علاقه مندان به طبیعت.
-8 عدم جذابیت موزه هاي کشور: وقتی به یک موزه مراجعه می کنیم می توان به نقاط ضعف آن پی برد. نرخ گران ورودي که باعث شده است مردم کمتر از موزههاي کشور بازدید کنند و موقعیت مکانی نامناسب موزه ها
-9 بکارگیري افراد ناکارآمد وغیر متخصص در صنعت جهانگردي
-10 عدم اعطاي تسهیلات وسیع اقتصادي در زمینه هاي مالیاتی، بانگی و گمرکی به صنعت توریست
-11 فقدان وسایل ارتباطی صحیح و کافی
-12 نازل بود نسطح فرهنگ عمومی در برخورد با جهانگردان (ازنظرآشنایی عامه مردم با زبانهاي بین المللی)
-6 تعریف کارآفرینی و کارآفرینان
کارآفرینی عمل کارآفرین بودن است.این کلمه از اصطلاح فرانسوي entreprenure مشتق شده است که به معناي قبول مسئولیت، تعقیب فرصت ها، تامین نیازها و خواسته ها از طریق نوآوري و راه اندازي یک کسب و کار تجاري است.: در واقع کارآفرینی یک نوع کنش انسانی است که در عرصه کار و فعالیت اقتصادي متبلور می شود. با وجود این، اقتصاددانان به این امر اذعان دارند که کارآفرینی پدیده اي فرا اقتصادي است. این بدان معناست که برخی ازپدیده ها که تاثیر عمیقی بر اقتصاد دارند، در اساس داراي ماهیت اقتصادي نیستند کارآفرینی فرایندي از ارائه اندیشه هاي تازه و نو، بهره گیري از امکانات و فرصتهاي موجود با تکیه بر دانش، پیشه و کار مربوط به آن و پذیرش خطر است. به واقع کارآفرینی پلی میان زایش ایده، تولید و انجام خدمات، مبادله اطلاعات و کالا است و می توان گفت کارآفرینی عاملی است که عوامل گوناگون را در کنار یکدیگر قرار می دهد تا بهره برداري از منابع و فعال شدن آنها در جهت بهره وري و تأمین منافع ملی میسر گردد و مؤسسات بهرهور و خلاق ایجاد شوندکه موجب رشد و توسعه همه جانبه باشند.
در تعریفی دیگر، کارآفرینی فرآیندي است که فرد کارآفرین به ایده هاي نو و خلاق و شناسایی فرصت هاي تازه می پردازد و با بسیج منابع، مبادرت به ایجاد پیشه و کار و شرکت هاي نو، سازمانهاي جدید و نوآور و رشد یابنده می کند. این فرآیند که مستلزم پذیرش خطر و ریسک است، منجر به عرضه محصول یا خدمت تازه به جامعه می شود.
کارآفرینی را ناظر به رفتارها و فعالیتهاي خطرپذیر و نوآور و بهره گیري از فرصت ها دانسته و کارآفرینان را کسانی می داند که همراه با خطرپذیري، فرصت هایی را غنیمت می شمرند و با تکیه بر اندیشه ها و تجربه هاي خویش راهکارهاي تازه براي سودآوري جستجو می کنند. در تعریفی دیگر از کارآفرینی آمده است،کارآفرینی فرآیندي است که منجر به ایجاد رضایتمندي یا تقاضاي تازه می شود. کارآفرینی عبارت از فرآیند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعهاي منحصر به فرد از منابع به منظور بهره گیري از فرصتها است.بنابراین می توانکارآفرینی را عامل دگرگونی اجتماعی دانست که به ایجاد مشاغل تازه و بهره گیري مؤثر از نیروي انسانی و منابع طبیعی و یا ایجاد ارزش مندي بیشتر می گردد.
ره آورد این تلاشها، اشتغال و ثبات نیروهاي فعال درجامعه، برآورده شدن نیازهاي اساسی خانواده ها و بالاتر رفتن سطح رفاه جامعه، توزیع مناسب درآمدها و کاهش نگرانیهاي اجتماعی و گسترش عدالت اجتماعی است.
٧-١- ميل به پذيرش مسئوليت:
کارآفرینان حس عمیقی ازمسئولیت فردي براي پیامدهاي فعالیتهاي خوددارند .آنها ترجیح می دهند منابع خود را کنترل نموده و از آنها براي تحقق اهداف خود استفاده کنند.
٧-٢- تمايل به ريسک متوسط:
کارآفرینان ریسک هاي بزرگ نمیکنند بلکه ریسک راحساب شده انجام میدهند.یک مطالعه درباره بنیانگذاران مؤسسات بازرگانی، که در مجلات معروف تحت عنوان شرکت هاي موفق شناخته شده اند، هیچگونه رابطه همبستگی بین ریسک پذیري و کارآفرینی پیدا نکرده اند. به قول کیت مک فارلند، یکی از محققان کارآفرینی، “ این اعتقاد که کارآفرینان ریسک پذیران خارق العاده اي هستند اعتقاد درستی نیست. برخلاف قماربازان حرفه اي، کارآفرینان به ندرت قمار می کنند.”یا به نظر یکی از نویسندگان :
کارآفرینی همانند پرتاب دارت و امید به کسب بهترین نتیجه نیست . این کار مستلزم برنامه ریزي و ریسک هاي حساب شده بر اساس آگاهی از بازار، منابع یا محصولات موجود و یک معیار از پیش تعیین شده در زمینه احتمال موفقیت است.
٧-٣- مرکز کنترل درونی:
افراد با مرکز کنترل بیرونی معتقدند که وقایع خارجی خارج از کنترل آنها می باشد و سرنوشت آنها را تعیین می کند.برعکس، کارآفرینان موفق به خود ایمان دارند و موفقیت یا شکست را به سرنوشت، اقبال یا نیروهاي مشابه نسبت نمی دهند. به عقیده آنها شکست و پیشرفت تحت کنترل و نفوذ آنها بوده و خود را در نتایج عملکردشان مؤثر می دانند.
-7 برخی از ویژگیها و خصوصیات رفتاري کارآفرینان
در زیر به برخی از ویژگی هاي افراد کارآفرین اشاره شده است. بدیهی است ویژگی هایی مورد اشاره همه افراد کارآفرین را در بر نمی گیرد اما مشخصه هاي بارز اکثر آنان به حساب میآید:
٧-۴- خالقيت:
ذهن پویاي کارآفرین مرزهاي از پیش تعیین شده و قالب هاي رایج را در هم می شکند و با وجودي که همان چیزي را می بیند که همگان می بینند، اما چیزي را می اندیشد که دیگران نمی اندیشند. پیتر دراکر((1985 معتقد است وجود نوآوري به قدري ضروري است که می توان ادعا نمود کارآفرینی بدون آن وجود ندارد و نوآوري نیز بدون کارآفرینی، نتیجه اي نمی دهد.
٧-۵- آينده نگری:
کارآفرینان تصور و دیدگاه مطلوبی از آینده سازمان خود دارند.البته بسیاري از اوقات این تصور از ابتدا وجود ندارد و در طی زمان شکل می گیرد که شرکت چه است و چه می تواند باشد. هرچند ممکن است کارآفرین مجبور به برنامه ریزي کوتاه مدت و قطعی باشد، اما داشتن چنین دیدگاهی می تواند این برنامه هاي کوتاه مدت را در یک جهت براي رسیدن به هدف هماهنگ نماید.
٧-۶- قدرت تحمل اب:
یعنی پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی. براي یک کارآفرین لحظه تصمیم آغاز تنها زمانی نیست که او با ریسک مخاطره مواجه می شود، ابهام یک پایان نامعلوم بر هر قدم این راه سایه می افکند.
٧-٧- سطح بالای انرژی:
٧-١٠- ثبات رأی:
موانع، مشکلات و شکست غالبا نمی توانند کارآفرینان را از تعقیب مصرانه دیدگاه هایشان باز دارند.آنها به تلاش خود ادامه خواهند داد.
٧-١١- مهارت در سازمان دهی:
ایجاد یک شرکت از نقطه صفر همانند کنار هم قرار دادن قطعات یک پازل بسیار بزرگ است. کارآفرینان می دانند که چگونه باید افراد مناسب را براي انجام یک وظیفه گرد هم آورند. ترکیب مؤثر افراد و مشاغل، کارآفرینان را قادر می سازدتا بینش خود را به واقعیت تبدیل کنند.
همانطور که ملاحظه می شود، انضباط، سرسختی، خودآغازگر بودن، تمایل به ایجاد ارزش، ذهن باز، خلاقیت و نوآوري، اتخاذ ریسک حساب شده، استقلال و جهت یابی به سوي موفقیت جزو مولفههاي اصلی کارآفرینی است.
کارآفرینان در مقایسه با افراد عادي پرانرژي ترند. این انرژي می تواند یکی از عوامل مهمی باشد که با توجه به تلاش انکار ناپذیر مورد نیاز براي راه اندازي یک شرکت نوپا ضروري به نظر می رسد. در این زمینه ساعتهاي طولانی و کار سخت یک قائده است نه یک استثناء و بعضا این مسیر می تواند خسته کننده به نظر برسد.
٧-٨- استقالل طلبی:
کارآفرین براي اینکه بتواند درست آنچه را که می اندیشد عینیت و عزم خود را عملی کند باید رئیس و کارفرماي خود باشد.
٧-٩- خوشبينی:
