بخشی از مقاله
چکیده
کاربرد روز افزون تکنولوژی و فناوریهای نوین در معماری از مهمترین دستاوردهای سالهای اخیر در راستای ارتقا کیفیت فضایی در فرآیند طراحی و افزایش بهره وری پروژه ها محسوب میشود. به طوری که در برخی مواقع تکنولوژی جز جدایی ناپذیر فضای معماری به حساب میآید. نماهای رسانه ای1 از جمله تکنولوژی است که در فضاها، معنا و مفهوم معماری راه یافته است.
نماهای رسانه ای شامل گروهی از نماهای شهری است که با بهرهگیری از تکنولوژی روز دنیا و ابزار دیجیتال، پوستهای مجازی بر سطح نمای بناها نقش میکند. این نماها از فضای داخلی گالریها و موزه ها پا فراتر نهاده و به صورتی ملموس وارد حیطه معماری و طراحی شهری شده و روز به روز تقاضا جهت بهرهگیری از آن افزایش می یابد. اما باید به این نکته نیز توجه نمود که سیما و کالبد شهر به عنوان قلمرویی برای طراحی تعاملی به وسیله شرایط متعدد و تجربیات اجتماعی- فرهنگی با سایر قلمروهای رفتاری اندکی متفاوت است و باید با دقت و توجه بیشتری در مورد آن تصمیمگیری کرد. تا منجر به بروز مشکلات عدیده نگردد.
نماهای رسانه ای به طور کلی ارتباطات جدیدی را میان فضای دیجیتال و فضای معماری و شهری خلق می کنند. پیش از بهرهگیری از نماهای رسانه ای هیچ وجه اشتراکی میان دنیای فیزیکی و دیجیتالی و دنیای واقعی وجود نداشت. نماهای رسانه ای قادرند نه تنها کاربران فردی را مانند یک کامپیوتر شخصی جذب نماید بلکه یک گروه و یا جمعیت یک منطقه، محله و حتی شهر را به خود جذب نماید. نکته قابل توجه در نماهای رسانه ای قابلیت ارایه عکس العمل از سوی مخاطب و کاربر میباشد که به معنای تعامل با نما و یا طراحی محتوای نما می باشد. بهرهگیری از نماهای رسانه ای با اهداف ایجاد سطوح جدید ارتباطی، تغییر سیمای شهری و... شکل گرفته است. مهمترین دستاورد نماهای رسانه ای، پویایی آنها و مشارکت شهروندان در خلق چنین نماهایی است و شاید قابل توجه ترین نتیجه این مشارکت، بالا بردن احساس تعلق شهروندان به شهر و محیط زیست خود باشد. رواج این نوع صفحه نمایش، نحوه درک مردم از منظر شهری و معماری را تغییر می دهد و تعامل میان کاربر و محیط را افزایش خواهد داد. این نوشتار بر آن است تا با بررسی ساختار نماهای رسانه ای به تبیین جایگاه این پدیده نوظهور که ماحصل تاثیر تکنولوژی بر معماری است بپردازد.
کلمات کلیدی: نمای رسانه ای، نمای دیجیتال، معماری پویا، تعامل محیطی، سیمای شهری
.1 مقدمه
با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و حضور آن در زندگی بشری رسانه 2 و دیجیتال3 با زندگی ما گره خورده و آن را تحتالشعاع خود قرار داده است. تصاویر بصری4 در همه جا حضور داشته و به صورت مداوم در صدد تحول دانش بصری است. در معماری، چنین نفوذ دیجیتال را می-توان از طریق مش رسانه ها5 و نقاشیهای دیواری نوری6 که به عنوان پوشش مصالح ساختمانی استفاده می شود دید
با استفاده از این فن آوری معمار می توان ساختمان های چند رسانه ای طراحی کرد که بعد چهارم یا همان زمان را به نما اضافه نمود. بهرهگیری از نماها به عنوان بیلبورد7 فرصتی مناسب را برای بنا ایجاد مینماید که به کمک تصاویرگرافیکی، پویانمایی8 به برقراری ارتباط تصویری در زمینه تبادل فرهنگ، تجارت و... در جامعه بپردازد. در برخی مواقع تکنولوژیهایی از این دست جز جدایی ناپذیر فضای معماری به حساب میآیند و فضا را تحت تاثیر خود قرار میدهد. نماهای رسانه ای9 از جمله تکنولوژی است که در فضاها، معنا و مفهوم معماری راه یافتهاست. این مقاله بر آن است تا با تعریف نماهای رسانه ای به تبیین جایگاه آن در معماری کنونی بپردازد و ضرورت آن را در دستیابی به معماری تعاملی یادآور شود.
جایگاه نما در معماری
در لغت نامه دهخدا نما به صورت ظاهری هر چیزی، آنچه که در معرض دید و برابر چشم است اطلاق میشود. از منظر معماران نیز منظر خارجی بنا و عمارت، فن روسازی ساختمان و ساخت است. از نقطه نظر طراحی نمای یک بنا بسیار مهم و حایز اهمیت است. نمای هر ساختمان در شکلدهی به مجموعه شهری که در آن حضور دارد، موثر است. پذیرفتن این موضوع چندان سخت نیست که »نما« در میان مفاهیم مختلف ساختمانسازی از اهمیت بصری اجتماعیتری برخوردار است. نمای یک ساختمان در حقیقت وجه اجتماعی آن ساختمان و زبان دیالوگ و تعامل آن با فضای اطرافش است. ایدههای یک معمار، در طراحی یک بنا تنها در نمای آن بناست که رخ مینمایاند و اگر خوب طراحی شده باشد، ما را با زبان بصری خود به درون دعوت میکند. این بعد از معماری البته در طراحی شهری نیز اهمیت دوچندانی دارد؛ زیبا شدن جلوه ظاهری و بیرونی ساختمان و در نتیجه ایجاد دورنمای مناسب برای محلی که ساختمان در آن واقع شده است، یکی از این دلایل است.
نمای ساختمانها نقشی بسیار پر اهمیت را در نمایش شهری ایفا می کنند؛ که همان پس زمینه شهری است. همانطور که در هنر نمایش طراح صحنه سعی در خلق فضایی مرتبط با موضوع نمایش دارد. در شهر – در مقام صحنهای از یک نمایش با بعد زمانی و مکانی وسیع- نیز نمای ساختمانها به نوعی نشانگر اتفاقات ریز و درشتی است که در این بستر به وقوع می پیوندد.
.3 نمای رسانه ای
تحولات در فن آوری صفحه نمایش و مصالح ساختمانی منجر به ظهور اشکال جدیدی از نما در معماری شده است که مفاهیم نما را در بنا و معماری دگرگون ساخته است. نماهای رسانه ای شامل دستهای از محاسبات شهری در رابطه با یکپارچگی نمایش در محیط ساخته شده نظیر ساختمانها و مبلمان شهری است.
نماهای رسانه ای احتمالا به روش های متفاوتی از آنچه طراحان قصد انجام آن را داشتند، مورد استفاده قرار گرفته، درک شده و اختصاص مییابند. چالشها بازتاب این حقیقت می باشند که ظاهر شهری به عنوان قلمرویی برای طراحی تعاملی به وسیله شرایط متعدد و تجربیات اجتماعی- فرهنگی توصیف می شوند که با قلمروهای دیگر متفاوت می باشند.
نماهای رسانه ای به طور کلی ارتباطات جدیدی را میان فضای دیجیتال از یک طرف و فضای معماری و شهری از طرف دیگر خلق می-کنند. قبل از این هیچ وجه مشترکی میان دنیای فیزیکی و دیجیتالی وجود نداشت که این قدر عمومی باشد که نه تنها کاربران فردی را مانند یک کامپیوتر شخصی جذب نماید بلکه کل گروه یا حتی یک جمعیت کامل شهری را به خود جذب نماید و علاوه بر آن اجازه "پاسخ دادن" می دهد که به معنای تعامل با نما و یا طراحی محتوای نما می باشد. در این حالت یک پتانسیل قوی برای طراحی و تاثیرگذاری خلق شده است که دامنهای از فرصت ها و ریسک هایی را در بر می گیرد که تخمین زدن آن ها دشوار است و نیاز به بحث دارد.
پروژه های گوناگون مبنای خود را بر عناصر کاملا مشابهی از طراحی بنا نهاده اند اما این عناصر را خیلی متفاوت شرح می دهند، بنا بر چنین باوری بناها با یکدیگر متفاوت هستند. در دیاگرام ذیل یک نمای رسانه ای تنها با توجه به یک عنصر دسته بندی نمی شود بلکه این عنصر جدید معماری بر اساس ویژگیهایی نظیر:
تکنولوژی نمایش ویژگی تصویر ادغام استمرار ابعاد
شفافیت و وضوح قابلیت تداوم تطبیق محتوا و بستر تعامل
ویژگی های شهرسازی اجتماعی کیفیت هنری
دسته بندی و مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
و در ادامه برخی ویژگیها و خصوصیات نماهای رسانه ای مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
در طراحی نماهای رسانه ای طیف گستردهای از فناوری وجود دارد که مبنای تمامی آنها ایجاد نور و حرکت در نماها است. به طور کلی تکنولوژی مورد استفاده در نماهای رسانه ای بر 2 گونه است:
- نمای رسانه ای جنبشی یا مکانیکی
- نمای رسانه ای ایستا
در نمای رسانه ای جنبشی با استفاده از حرکات مکانیکی تصاویری روی سطح نما ایجاد میشود یا نما به صورت پویا نور را ساطع میکند. به هر حال در هر دو حالت نور نقش اصلی را در طراحی ایفا میکند. نظیر پروژه فلر1 که به کمک نور خورشید و نور محیطی2 به ایجاد اثرات سطحی و تصاویر اطلاعاتی پرداخته شده است. و یا بهرهگیری از تعدادی از سطوح نمایش به عنوان پیکسل3 جهت ایجاد سطوح نمایش در مقیاس بزرگ و با جزییات بیشتر. نظیر پروژه بلانکن لایت4 (تسچرت5، (2008
