بخشی از مقاله
چکیده
امنیت غذایی سنگ بناي جامعه توسعهیافته و عنصر اصلی سلامت فکري، روانی و جسمی اعضاي آن بهشمار میرود. غذا موضوعی راهبردي است که تحت تاثیر عوامل سیاسی، اقتصادي، اجتماعی، فنآوري، بینالمللی و زیستمحیطی میباشد. بحران امنیت غذایی کل جهان از جمله کشورمان را تحت تاثیر قرارمیدهد. در نقشه جهانی امنیت غذایی که اخیرا منتشر شده، ایران جزء مناطق پرخطر قرارگرفته است.
موانعی همچون تخریب زمینهاي کشاورزي، تغییرات آب و هوایی، خشکسالیها، بحران آب، قیمت بالاي انرژي، افت سرمایهگذاري در تحقیقات کشاورزي و افزایش ضایعات غذایی، پایداري امنیتغذایی را تحت تأثیر قراردادهاست. تخریب هر هکتار زمین کشاورزي در کشور، بر هم زننده امنیت غذایی20 نفر است. لذا امنیت غذایی از عناصر استراتژیک براي آینده بوده و بهعنوان هدف توسعه هزاره سوم معرفی شدهاست. تامین امنیت غذایی بهشیوهاي علمی، نیازمند بهکارگیري روشی حساب شده براي رفع مشکلات غذا و چارچوب تعریف شده بهمنظور برنامهریزي و مدیریت توسعه است.
با توجه به تاکید مقام معظم رهبري بر تامین امنیتغذا و اصلاح الگوي مصرف در بندهاي 7 و 8 سیاستهاي کلی »اقتصاد مقاومتی« و از آنجایی که همه آحاد ملت مخاطب این سیاستها هستند، رویارویی با چالشهاي جدي تامین موادغذایی در آینده و مدیریت آنها نیازمند حرکت جهادي دولت و نیز تمام اقشار جامعه در سراسر سیستم غذایی اعم از تولیدکنندگان، فروشندگان و مصرفکنندگان میباشد. لذا هدف از این پژوهش بررسی چالشهاي نوین فراروي امنیتغذایی جهانی و راهکارهاي علمی موجود براي مقابله با آن، همچنین نیل به امنیتغذایی از طریق فرهنگسازي، اصلاح الگوي مصرف و جلوگیري از اسراف با تکیه بر الگوي علمی و بومی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی میباشد.
-1 مقدمه
در طول چند دهه آینده، جهان با چالشهایی در رابطه با امنیتغذایی، توسعه اقتصادي، محیط زیست و بحران آب مواجه است. جهان نیازمند امنیتغذایی، کشاورزي بهس منظور کمک به توسعه اقتصادي فراگیر و نیز کاهش اثرات کشاورزي بر محیط زیست است. مفهوم امنیتغذایی بسیار گسترده است و به وسیله تعامل دامنهاي از عوامل زیست شناختی، اقتصادي، اجتماعی، کشاورزي و فیزیکی تعیین میشود.
تاکنون تعاریف مختلفی از امنیتغذایی ارائه شده اما تعریف بانک جهانی در سال 1986 بیش از همه مورد رجوع قرار گرفته است. این تعریف لزوم دسترسی همه مردم در تمام اوقات، به غذاي کافی براي داشتن یک زندگی سالم را متذکر میشود. سه عنصر موجود بودن غذا3، دسترسی به غذا4 و پایداري در دریافت غذا5 محورهاي اصلی این تعریف میباشند. موجود بودن غذا شامل میزان موادغذایی در مرزهاي ملی از طریق تولید داخلی و واردات موادغذایی میباشد و مفهوم دسترسی به غذا نیز دسترسی فیزیکی و اقتصادي به منابع، جهت تامین اقلام غذایی مورد نیاز جامعه و پایداري در دریافت غذا، ثبات و پایداري دریافت ارزشهاي غذایی مورد نیاز جامعه میباشد. امنیتغذایی سنگ بناي یک جامعه توسعه یافته و عنصر اصلی سلامت فکري، روانی و جسمی اعضاي آن به شمار میرود.
به عبارت دیگر، امنیت غذایی به معناي علمی، روشی حساب شده براي رفع مشکلات غذا و تغذیه و چارچوب تعریف شده براي برنامهریزي و مدیریت توسعه است. سازد. از طرف دیگر سیستمهاي تولید موادغذایی خود در حال کمک به این تخریب هستند. الگوي مصرف موادغذایی نیز پایداري امنیتغذایی را تحت تأثیر قرار داده است. لذا براي تامین امنیتغذایی در یک کشور و نظام اجتماعی باید سازمانها و نهادها با هم همکاري نزدیکی داشته باشند و با هماهنگی یک سازمان متولی امنیتغذایی، بر تولید یا واردات مواد و محصولات غذایی، فرهنگ سازي، آموزش و تبلیغ، آگاهی دادن به جامعه و سیاست گذاريهاي کلان اقتصادي نقش ایفا کنند.
-2 هدف
حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان غذاي کافی براي تامین نیازهاي خود را ندارند. این درحالی است که در سطح جهان، مقدار کالري تولید شده براي تغذیه جمعیت فعلی کافی است، اما دسترسی به رژیم غذایی سالم و مغذي در سراسر جهان نابرابرانه است. از مهمترین دلایل این نابرابريها زیادهخواهی جهان استکبار و کشورهاي سلطهگر است که از موادغذایی بهعنوان حربهاي سیاسی علیه کشورهاي جهان سوم بهره گرفتهاند.
وابستگی کشورهاي کمتر توسعه یافته به واردات موادغذایی از این کشورها باعث ضربهپذیري سیاسی و به مخاطره افتادن امنیت ملی آنها شدهاست. این موضوع در شرایط تحریمی از اهمیت قابل ملاحظهاي برخوردار است سازمان غذا و کشاورزي - فائو - طی گزارشی اعلام کرده براي تامین غذاي جمعیت 9 میلیارد نفري جهان در سال 2050، باید دو برابر میزان کنونی تولید کرد. در حالی که براي تحقق این هدف باید موانعی مانند محدودیت زمینهاي کشاورزي، کمبود آب، قیمت بالاي انرژي، افت سرمایهگذاري در زمینه تحقیقات کشاورزي و افزایش ضایعات غذایی را در نظر داشت.
غذا یک موضوع راهبردي است که تحت تاثیر عوامل بیرونی از جمله سیاسی، اقتصادي، اجتماعی، فنآوري، بینالمللی و اکوسیستم میباشد. از این رو امنیتغذایی، به عنوان هدف توسعه هزاره سوم معرفی شدهاست. بحران امنیتغذایی مسئلهاي است که کل جهان را تحت تاثیر قرار میدهد و کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست. در نقشه جهانی امنیتغذایی که در سال 2008 منتشر شده، در تقسیمبندي کشورها به بسیار پرخطر، پرخطر، با خطر متوسط و کم خطر، کشورمان جزء مناطق پرخطر قرارگرفتهاست - شکل . - 1
