بخشی از مقاله
چکیده
رویکرد آموزشهای الکترونیکی با دستاوردهای عظیم، قابلیتهای بالقوه و امکان ارائه آموزش در هر زمان و هر مکان، دورنمای خیال انگیزی را در مقابل دیدگان پیشگامان این عرصه قرار داده به نحوی که طی سالیان اخیر استفاده از شیوههای آموزش مجازی در راس برنامه کاری اغلب سازمانها، موسسات آموزشی و دانشگاههای معتبر جهان قرار گرفته است. بنابراین چنین تحولی یک ضرورت اساسی و اجتناب ناپذیر در شالوده نظام آموزش عالی است.
از سوی دیگر نهادینه کردن این رویکرد تنها از طریق بسط فرهنگ و شفاف سازی و توسعه روشها و ابزارهای بکارگیری آموزش الکترونیکی امکان پذیر میباشد. برخی تجربیات اجرا شده طی سالهای اخیر در ایران مجموعهای از موفقیتها و نیز ناکامیها را به دنبال داشته است. و لذا به منظور دستیابی به حداکثر مزایای این نوع آموزش، ضروری است چالشهای پیش رو را شناخته و مرتفع نماییم. در این تحقیق ضمن مرور بر روشهای اجرا و پیاده سازی آموزشهای الکترونیکی در شرایط فعلی کشور، تلاش نمودهایم انواع چالشهای ممکن در این راه را معرفی و راهکارهایی نیز جهت کاهش تاثیر آنها ارایه نماییم.
-1 مقدمه
زندگی در قرن بیست و یکم مستلزم شناخت ویژگی های این قرن است. ویژگی اساسی این عصر، اطلاعات و جامعه اطلاعات محوری است. در این میان، میزان توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش از مهم ترین شاخص های پیشرفت علوم به شمار می رود، به گونه ای که آموزش های الکترونیکی به عنوان دستاوردهای مهم این فناوری، از عوامل اصلی جهش های علمی، پژوهشی، و فرهنگی عصر حاضر است. امروزه، فناوریهای اطلاعات به ما اجازه میدهند تا آموزش را متناسب با نیازها ارائه دهیم، زیرا از یک طرف محدودیتهای گذشته را از بین میبرند و از طرف دیگر، اختیاراتی را برای ما فراهم میآورند و به فراگیران اجازه میدهند تا نیازهای تحصیلی خود را در زمان مناسب خود برای یادگیری مرتفع سازند.
[1] آموزش در مقاطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی، آموزش های ضمن خدمت برای ارگانها، شرکتهای خصوصی و دستگاههای دولتی، دوره های باز آموزی و تکمیلی برای متخصصین و پزشکان و بالاخره انواع دوره های آموزشی فنی و حرفه ای مصادیقی از خدمات آموزشی هستند که هیچگاه حذف نشده و روند رو به رشد و افزایشی دارند. لذا به منظور پیاده سازی و بکار گیری ابزار آموزش الکترونیکی باید به خوبی موانع و چالش های مربوطه را شناخته و بر اساس این ویژگیها نسبت به ارائه آموزش در فضای مجازی اقدام نمود.
2 -انواع آموزش الکترونیکی
1- 2آموزش الکترونیکی به روش خود آموز و فردی در شرایط آفلاین: این بخش کاربرد زیادی در حوزه های پاسخگویی به سوالات و مشکلات کاربران دارد و غالباً به شکل های email، forum یا امثال آن اجرا می گردد که ارتباط ضعیف تری بین معلم و یادگیرنده یا بین یادگیرندگان با یکدیگر را ایجاد می نماید. البته این روش در برخی موارد امتیازاتی نیز دارد از جمله اینکه حضور همزمان همه کاربران را نیاز ندارد، سابقه ی تعاملات بین افراد پابرجا است و به شدت مشارکتی است. البته بجز مولفه های فوق برخی روش های دیگر نیز به منظور برآوردن اهداف آموزشی در فضای مجازی بکار گرفته می شود از قبیل بلاگرها، ویکی و موارد دیگر که از جهت خصوصیات ارزیابی مورد نظر ما مشابه دسته بندی های سه گانه فوق است.
2- 2روش خود آموز در شرایط آنلاین: این روش شکل و قالب کلاس های سنتی را داشته و به صورت اینترنتی و همزمان برگزار می گردد. معلم و یادگیرنده از محل های دسترسی شخصی خود در ساعتی مشخص به محیط نرم افزاری ملحق شده و با امکانات صوت، چت و احتمالا تصویر - البته هنوز پهنای باند ارتباطی در ایران برای تصویر کافی نیست - با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. این نوع ارتباط که به صورت زنده اجراء می شود، احساس حضور در کلاس واقعی را بیشتر به مخاطبین داده و از منظر روانشناختی اثربخشی بشتری دارد. به عبارت دیگر در این بخش یک کلاس سنتی در فضای مجازی شبیه سازی می شود.
3- 2آموزش الکترونیکی به روش گروهی همزمان: در این روش گروهی از یادگیرندگان همزمان با هم و در یک زمان مشخص به اینترنت متصل می شوند و از طریق کنفرانس مبتنی بر متن یا ویدئو کنفرانس یا چت صوتی یا نوشتاری و اخیرا هم از طریق شیکه های اجتماعی با هم ارتباط برقرار می کنند.
4- 2آموزش الکترونیکی به روش گروهی نا همزمان: در این روش نیز افراد از طریق اینترنت اما نه دریک زمان مشخص بلکه در زمانهای مختلف از طریق ارسال ایمیل و به کمک سیستمهای مدیریتی یادگیری با یکدیگرارتباط برقرار می کنند.
5- 2ترکیب آموزش سنتی و آموزش مجازی: در این روش یادگیرندگان - دانش آموزان - یک کلاس مشخص عضو یک شبکه یادگیری می شوند که درآن شبکه، محتوای دروس معمول را که در یک کلاس سنتی و متداول، تدریس می شود به روش مجازی نیز دریافت می کنند. در این شرایط، یادگیرنده می تواند در کلاس درس وارد شبکه شود در عین حال بیرون از کلاس درس هم از این شبکه استفاده کند .[2]
-3چالشهای آموزش الکترونیک
1- 3چالشهای فرا روی کاربران
1 - 1 - 3ضرورت هدف گذاری در آموزش الکترونیکی:همانگونه که قبلاً اشاره شد، با توسعه فناوریهای اینترنت، مفهوم آموزش تعبیر مکانی خود را از دست داده و دیگر هیچ محلی را در ذهن تداعی نمی کند بلکه به صورت یک فعالیت فردی قلمداد می گردد. مدارس، آموزشگاهها، مراکز یادگیری و منابع اطلاعاتی بیشماری پدید می آیند که انتخاب مقصد مناسب را دشوار می کند. پیچیدگیها و تنوع مقاصد آموزشی، شناسایی و هدف گذاری صحیح کانون های آموزشی را مشکل می سازد. در این صورت آموزش الکترونیکی می تواند مخاطره آمیز باشد اگر شهروندان آن ندانند چه آموزشی را باید ببینند و لذا تبیین اهداف آموزشی برای اقشار مختلف یک ضرورت است.
2 - 1 - 3نیاز به سواد الکترونیکی: سواد الکترونیکی تعاریف و مصادیق مختلفی می تواند داشته باشد لیکن در قالب کلی به مهارت هایی گفته می شود که کار با کامپیوتر را شامل می شوند. امکان تایپ روی کامپیوتر، بکارگیری سخت افزارهای جانبی از قبیل چاپگر، اسکنر، مودم و غیره، کار با واژه پردازها، نرم افزارهای سیستمی و کاربردی، ارسال و دریافت email، ... همه جزو مواردی هستند که به عنوان حداقل قابلیت های استفاده از آموزش در محیط الکترونیکی قلمداد می گردند و عدم وجود آنها به شدت اثربخشی آموزش های الکترونیکی را کمرنگ می نماید.
