بخشی از مقاله
خلاصه
فن آوري اطلاعات و استفاده از آن از دیر باز - دهه 40شمسی - و به اشکال گوناگون در صنعت برق مورد استفاده قرار گرفته است، اگرچه این فعالیت ها بشکل سنتی وکاربریها تجاري و همراه با فن آوري قدیمی بوده است.با تغییرات بوجود آمده جهانی در تکنولوژي و سرعت این تغییرات در سالهاي اخیر ، صنعت برق نیز با تشکیل معاونت منابع اطلاعات مدیریت در اوایل دهه 70 شمسی در شرکت توانیر و واحدهاي مشابه در شرکتهاي تابعه استفاده از فناوري اطلاعات را در دستور کار خود قرارداد.ولی متاسفانه علیرغم تلاشهاي بسیار انجام شده بدلایل مختلفی مانند :
●عدم توجه کافی و مناسب به نیروي انسانی شاغل در این بخش - فناوري اطلاعات -
●عدم تخصیص بودجه خاص و نظارت بر هزینه آن دربخش فناوري اطلاعات - به جز دو سال گذشته -
●تغییرات مداوم مدیریت و ساختار سازمانی استفاده از فناوري اطلاعات
●بهطورکلیعدموجودسیستم های مشخص - حتی غیر مکانیزه -
●قائم به شخص بودن به جاي سیستمی بودن امور
●عدم صبر کافی از طرف مدیریتها در بکار گیري فناوري اطلاعات
دلایل بسیار دیگر، تلاشهاي به عمل آمده به نتایج مطلوب دست نیافته است در این مقاله سعی شده است ،نگاهی گذرا و تحلیلی به دو دلیل اول و اقدامات انجام شدهدو ساله اخیر در ارتباط با آنها داشته باشد. و امیدواریم قدمی هرچند کوچک در جهت پیشبر اهداف صنعت در راستاي استفاده از فناوري اطلاعات برداشته شود.
واژه هاي کلیدي : فن آوري اطلاعات – راهبرد – توسعه – چشم انداز- بودجه و اعتبارات – برق – فرایند
مقدمه
در دهه اخیر مقوله فن آوري اطلاعات به عنوان ابزارتوسعه و نحوه بر خورد سازمانهاي مختلف با این پدیده و بررسی آثار مثبت آن در جهت توسعه پایدار و اصلاح فرایندهاي کاري ، نظر دست اندارکاران صنعت برق را به خود معطوف کرده است ،بررسی هاي موجود نشان میدهدکه واحدهاي مختلف و تحت پوشش شرکت توانیر به عنوان متولی صنعت برق کشور تلاش مضاعفی را با وجود فراز ونشیب هاي زیاد موجود در کشور و صنعت - نظیر هشت سال دفاع مقدس و جنگ تحمیلی - براي توسعه و بهینه سازي فعالیتها در زمینه تولید ، انتقال و توزیع نیروي برق و ارائه خدمتمطلوبو مطمئن به مشترکین برق به عمل آورده است.
در این راستا براي رسیدن به اهداف خود در طی برنامه هاي اول ،دوم و سوم توسعه ، ابزار فن آوري اطلاعات را به عنوان بخشی از توسعه فن آوري صنعت برق مورد بهره برداري قرارداده است. ولی با بررسی عملکرد آن در طی دو دهه گذشته در این حوزه نتوانسته است از منابع انسانی ، مالی و ابزار فن آوري اطلاعات به خوبی بهره موثر و مناسب را ببرد.مقاله حاضر به عنوان یک موضوع تحقیقی که تحت عنوان“ جالش هاي فناوري اطلاعات در صنعت برق و چشم اندازي هاي توسعه آن “ در چهار فصل تهیه و تنظیم و ارائه گردیده به دنبال دلایل عدم موفقیت در رسیدن به هدف بهره برداري و استفاده مناسب از فن آوري اطلاعات در صنعت برق میباشد.امید است نتایج حاصل از این تحقیق در برنامه ریزي جهت بهبود وضع فناوري اطلاعات و توسعه پایدار در محدوده صنعت برق موثر و مفید واقع گردد.
فصل اول کلیات تحقیق
-1ابعاد تعریف و مفاهیم فن آوري اطلاعات
اصطلاح فن آوري اطلاعات که اختصارا“ به آن IT - 1 - گفته میشود به معنی روشهاي به کارگیري اطلاعات - 2 - داده اي صوتی و تصویري و ...... میباشد که شامل فنون جمعآوري، پردازش - 3 - تبادل - 4 - ،و بازیابی - 5 - اطلاعاتمیباشد. این اصطلاح در واقع از دو بخش “اطلاعات“ کهمجموعه اي از داده هاي خام - 6 - بوده و بصورت انتزاعی ومجرد داراي معنی و مفهوم درستی نمیباشد - ولی امروزه نقش تعیین کننده اي در سرنوشت انسانها ، سازمانها و کشورها داردو هرچه دامنه آن بیشتر باشد طبعا“ توانمندي و قدرت تصمیمگیري را افزایش میدهد - و “ فن آوري “ که به معنیشناختروشها و فنون و هنر برخورد با یک موجودیت - شئی - و استفاده صحیح از آن میباشد، تشکیل شده و لذا این دو کلمههمیشهدرکناریکدیگرمعنی ومفهوم درستی را بیان میکنند.
در صنعت به معنی عام و به خصوص در صنعت برق اطلاعات به صور مختلف وجود داشته و استفاده صحیح از آنها ضامن توفیق اقتصادي و عامل مهم در انجام تحقیقات ونوآوري ها میباشد. زیرا وجود اطلاعات باعث بروز اندیشه و تفکرمیباشد، ولی فنآوري بهتنهائی پاسخگوي سئوالات نیست.مدیریت مؤثر اطلاعات نیاز به افرادي دارد که اطلاعات رابه خوبی شناخته و اهمیت استفاده از آنها را به خوبی درك کنند و از چگونگی گرد آوري و پردازش آنها با خبر باشند و بتوانند از آنها براي مقاصد گوناگون مدد جویند. زیرا محور اصلی انسان و نیروي انسانی است. [ 1]اصولا“ نیاز به راهبرد به فناوري اطلاعات از سه عامل ناشی میشود:
اولا“ فن آوري اطلاعات خود یک صنعت راهبردي است و یکی از سودآور ترین صنایع جهان به شمار میرود.ثانیا“ فن آوري اطلاعات یک فن آوري عام و کلیدي است و در تمام صنایع و خدمات کاربرد دارد ، ثالثا“ زیربناي اساسی است که همه دولتها ، شرکتها وموسسات و ارگانهاي اقتصادي و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی را قادر میسازد در استفاده از دانش بشري و در انتقال آن سهیم گردند، و در فضاي اصلاعات مناسب خود تنفسکنند ، هزینه هاي خود را کاهش داده و بهرهوري و در آمدملی را با بالا بردن کیفیت محصولات و خدمات خود افزایشدهند[2] بطور کلی میتوان گفت فن آوري وسیله اي براي برقراريارتباطات و هماهنگی زنده و پویا بین وظایف مختلفسازمان جهت رسیدن به اهداف و ماموریتهایش میباشد.
-2 طرح مسئله
هدف اصلی ایجاد کنندگان سازمانها و موسسات انتفاعی و غیر انتفاعی اعم از دولتی و غیر دولتی ، ارائه خدمات بهتر و مطمئن به استفاده گنندگان خدمت و نیز افزایش در آمد بابت سرمایهگذاري صورت گرفته می باشد.براي اعمال مدیریت صحیح و کارآمد در یک موسسه تولیدي یا خدماتی برق مهمترین مسئله با توجه به نوع کار ، استفادهموثر و مناسب از اطلاعات و ابزار آن یعنی فن آوري اطلاعات،منابع انسانی و مالی مورد نیاز براي رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده است.در وضعیت کنونی با توجه به پیشرفت سریع ابعاد گوناگون صنعت و خدمات با استفاده از فن آوري نوین، همزمان باافزایش نیازها و تقاضاها با سلیقه هاي مصرف کننده هاي مختلف در انتخاب محصولات و ارتباط مستقیم در پاسخگوئی به این پیشرفتها به مصرف نیروي برق ، مجموعه صنعت برق را در مسیري قرار میدهد ، تا از این رهگذر در کلیه سطوح ، فرایندهاي کاري تولید ، انتقال و توزیع نیروي برق ، استفاده از آخرین ابزار فن آوري اطلاعات را به بهترینشیوه با ارائه راه حلهاي نوین و خلاق با در اختیارداشتن نیروي انسانی کارآمدومتخصص مرتبط با موضوع زمینه مساعدي را در مسیر رشد و توسعه ، براي غلبه بر مشکلات - تهدیدها - و بهره بردن از فرصتها در راستاي اهداف و ماموریت خود قرار دهد.
-3 پیشینه تحقیق
با استفاده از یک سري مطالعه کتابخانه اي و رایانه اي و با استفاده از کتب ، نشریات ، مجلات منتشره و سایتهاي اطلاعاتی توانیر در رابطه با بررسی کاربرد فن آوري اطلاعاتو ابزار مورد نیاز جهت استخراج اطلاعات و آمارهایی در زمینه هاي نیروي انسانی ، بودجه و اعتبارات تخصیص یافته و عوامل مرتبط با موضوع به بحث گذاشته و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. از این رو مقاله حاضرتصمیم به بررسی میزان اعتباربخشی به سه عامل نیروي انسانی براي شناخت ، تحلیل و مراحل طراحی ، بکارگیري فن آوري اطلاعات و روند تخصیص بودجه و اعتبارات و آثار پیامدهاي آنها را دارد ، تا بتواندسئوال یا سئوالهائی در ذهن تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان این پدیده در صنعت برق کشور براي ادامه روند تحقیق ایجادنماید و با امید اینکه براي خلق آثار بدیع جهت غلبه بر تهدیدها و استفاده از فرصتها گام موثري برداشته شود.
-4 اهمیت و ضرورت تحقیق
صنعت برق کشور در راستاي وظایف محوله ، در برنامه اول توسعه عمدتاًبه بررسی و اصلاح ساختار سازمانی ، در برنامه دوم توسعه به بالا بردن توان تولید نیروي برق و برقراري توازن و کاهش خاموشی ها بعد از جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس و در طول برنامه سوم توسعه باافزایش مصرف برق توسط مشترکین جهت پاسخگوئی مناسب و به موقع به نیاز مصرف کنندگان ، به توسعه و بهینه سازي تاسیسات تولید ، انتقال و توزیع نیروي برق به اصلاح فرآیندهاي کاري پرداخته است. از این رو با اعمال سیاستهایی براي منطقی نمودن قیمت برق با هدف کاهش قیمت تمامشده تولید ، انتقال و توزیع با استفاده از فن آوري اطلاعات تا اندازه اي توانسته است رضایت نسبی مصرف کنندگان را کسب نماید . [3]
با توجه به اینکه مصرف کنندگان نسبت به حقوق طبیعی خود در مصرف برق از لحاظ آشنائی با استاندارها و کیفیت توان برق مصرفی آگاهی یافته و مرتبا“ تقاضاها و سلایقشان را متنوعترمی سازند ، بررسی نقد مطالعات سیستمی و تصمیم گیریهاي راهبردي گذشته - بر اساس بخش نامه ها و دستور العملهاي صادره در چهار چوب موضوع تحقیق - و پیگیريروند کار بر حسب اطلاعات و آمار استخراجی که در بخش بعدي به آنها اشاره خواهد شد ضرورت ارزیابی و تحلیل عوامل مرتبط با موضوع تحقیق در به کارگیري متدولوژي - 7 - و فن آوري اطلاعات در دو دهه گذشته که به هدف مطلوب منجر نگردیده است ، از اهمیت بالائی برخوردار میباشد. بررسی ها نشان میدهد یکی از عمده ترین دلایل ناکامی برخی از طرحهاي انجام شده در مبحث IT صنعت برق بدون
