بخشی از مقاله
چکیده
جرائم اقتصادی از مهمترین و پیچیده ترین جرایم به شمار می روند. در این میان قاچاق کالا به عنوان هسته اصلی جرایم اقتصادی نقش اساسی در گسترش ناامنی اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و ... در کشور ایفا می کند. ریشه های اصلی پدیده قاچاق را می توان در بعد داخلی و خارجی جستجو نمود. مهمترین عوامل داخلی این پدیده عبارتند از: اقتصاد بیمار کشور، عدم وجود قوانین جامع و کلان در امر مبارزه با قاچاق، وجود قوانین سخت گمرکی و وجود فرهنگ مصرفی و وابسته دانست.مهمترین عوامل خارجی این پدیده نیز جهانی شدن اقتصاد، افزایش تولیدات جهانی و تلاش کشورهای توسعه یافته درکنترل و استمرار وابستگی سایر کشورها می باشد. در این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی با تکیه بر مطالعات کتابخانه ی تهیه شده است سعی بر آن بوده تا ضمن جهت گیری در رفع این نقیصه، برخی از آثار و عوارض منفی آن بر امنیت اقتصادی اجتماعی کشور و یا به عبارت دیگر تاثیرات اقتصادی آن با هدف کمک به سیاست گذاری های مرتبط با امر مبارزه با قاچاق کالا مورد کاوش و بررسی قرار گیرد.
کلید واژگان : جرم اقتصادی - Economic misdeed - ، قاچاق کالا - Good Smuggling - ، امنیتاقتصادی - - Economic Security
مقدمه :
... قاچاق برای کشور خطر امنیتی و اقتصادی در پی دارد.بنابراین تمامی انسان های خوب، با انصاف و مومن باید با این پدیده زشت که منطبق بر خواست دشمن است مقابله کنند ...» مقام معظم رهبری«اگر بخواهیم در حوزه علوم راجع به »جرایم اقتصادی« کندوکاو نماییم. در اولین گام به حوزه اقتصاد خواهیم رسید. هر چند این پدیده مجرمانه بخش هایی از علوم اجتماعی، سیاسی، نظامی و... را هم در بر می گیرد، لیکن جایگاه مناسب مطالعه و بررسی آن در حوزه اقتصاد قرار دارد. به بیان دیگر جرایم اقتصادی پدیده ی چند بعدی است و برای مبارزه با آن باید هم ساز و کارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نهایتاً انتظامی را مورد توجه قرار داد.
بخش هایی از اقتصاد را که دولت به هر دلیلی نمی تواند نظارت کامل بر آن ایفا نماید اقتصاد زیر زمینی نامیده می- شود. این بخش سیاه، بستر مناسبی برای شکل گیری اکثر فعالیت های غیر قانونی است که ماهیت اقتصادی دارند. در قوانین تمام کشورهای جهان از این پدیده ضد اجتماعی به عنوان عاملی که موجب رکورد و اعتدال در سیستم حیات اقتصادی جامعه، می شود نام برده شده است منشاء پیدایش این کنش مجرمانه را باید در کشور های صنعتی جستجو کرد زیرا آنها پس از دست یابی به انبوه تولید کالا با مشکل بازار مصرف روبرو می شوند و کشورهای جهان سوم را به عنوان ابزاری برای رفع این معضل مورد توجه قرار می دهند و جرایمی همچون قاچاق را نیز به صورت یک حربه فرهنگی اقتصادی به خدمت می گیرند.
اکنون باید جرایم اقتصادی به ویژه قاچاق را به عنوان یک تجارت غیر قانونی چند مثلثی به حساب آوریم که توسط یک مدیریت تعلیم دیده در سطح بالا با وضعیت پیچیده مالی اداره می شود. شبکه های مافیای قاچاق برای افزایش کارایی و قدرت نفوذ و حضور بیشتر در صحنه های ملی، منطقه ی و بین المللی، هر روز، در حال توسعه ی ابتکارات مجرمانه و تنوع بخشیدن به کارکردهای خود هستند و در این راه اکثر امکانات و فناوری پیشرفته را به خدمت می- گیرند.
وجود پلیس متمرکز تحت یک فرماندهی واحد می تواند مبارزه با جرایم اقتصادی به خصوص قاچاق را در کلیه مبادی شدت بخشد ولی متاسفانه هم اکنون پراکندگی مبارزه در مرزهای تحت فرماندهی نیرویانتضامی و مبارزه درمرزهای گمرکی توسط گمرک، وضعیت نامطلوبی را ایجاد کرده و راه سوء استفاده برای قاچاقچیان فراهم شده است و آنچه این وضعیت را تشدید می کند نحوه کنترل ورود و خروج کالا در مناطق آزاد، مناطق ویژه اقتصادی، بازارچه های مرزی و ... است .قاچاقچیان همواره بر اساس شرایط زمانی و مکانی، مناسب ترین گزینه را به کار می گیرند. لذا دو گانگی یا چند-گانگی مدیریت در مبادی و ناهماهنگی بین سازمان های ذیربط بعضاً به بی نتیچه شدن اقدامات اجرایی منحصر می-شود. بر فرض، اگر تنها در یکی از مبادی یاد شده مبارزه با قاچاق شدت پیدا کند با استفاده از مبادی دیگر این فعالیت تحت الشعاع قرار داده می شود. - لشنی پارسا؛ َ -
تعاریف، مفاهیم و کلیات
قاچاق واژه ترکی و به معنای بُرده، ربوده، تردستی و پنهان کاری است. در زبان انگلیسی واژه - Smuggler - و در زبان فرانسوی - Illicit - به معنای گمرک گریزاندن، قاچاق کردن، قاچاق خارج یا وارد کردن، تجارت ممنوع یاغیر قانونی تعریف شده است. قاچاق از نظر لغوی، تعاریف متعددی دارد. از این میان دو تعریف مورد تاکید است؛ نخستین تعریف مربوط به کنوانسیون بین المللی است که »قاچاق، عبارت است از، تقلب گمرکی در گذراندن مخفیانه کالا از مرزهای گمرکی.« در تعریف دیگر آمده است: »قاچاق یعنی متاعی که معامله یا ورود آن به کشور ممنوع باشد و عملی است بر خلاف قانونی که پنهانی انجام می شود به طور کلی هر نوع معادله یا مبادله کالا با پول یا کالای دیگر که محدودیت یا ممنوعیتی از سوی دولت بر آن ایجاد شده باشد، قاچاق محسوب می شود. - « کلاهمال همدانی؛ ٌََْ :ٌُ -
در علم اقتصاد بصورت مشخص به ورود و خروج کالا که بصورت مخفیانه از مرزهای کشور وارد و یا خارج شود، قاچاق می گویند. کالای اقتصادی که مورد قاچاق قرار میگیرد را کالای قاچاق می نامند. شخص و یا اشخاصی که مبادرت به انجام قاچاق مینمایند را قاچاقچی یا سوداگر گویند. قاچاق بخشی از اقتصاد غیررسمی است که در آمارهای رسمی ثبت نمی شود. قاچاق کالا یک فعالیت اقتصادی غیر قانونی است که در آن عوامل تجاری قانون گریز از فرصت های سودآور بخش تجارت خارجی استفاده و مبادرت به قاچاق می کنند. از دیدگاه نظر اقتصادی، اگر شرایط سودآوری برای قاچاق وجود نداشته باشد و در مقابل، شرایط اقتصادی مناسب یا امنیت اقتصادی برای واردات رسمی تامین شود، پدیده قاچاق کالا محدود می شود.قاچاق با انگیزه فرار از محدودیت های تعرفه های موجود در نظام تجاری کشور انجام می شود که رشد آن درآمد دولت را کاهش می دهد. کاهش درآمد دولت از یک سو با تحمیل آثار منفی بر نظام تخصصی منابع، کمیت
