بخشی از مقاله
چکیده
شهر تهران اینک در کلیه سطوح - فراملی، ملی، منطقه‌ای، محلی - دارای مسائل و چالش‌های اساسی می‌باشد. هم افزایی مسائل و چالش‌ها در کلیه سطح تهران را برای ایفای نقش‌های حیاتی و اساسی در سطح بین المللی و ملی ناتوان و نقش پایتخت را به سطحی پایین تنزل داده است.بگونه‌ای که نقش فراملی کاهش و در سطح ملی نیز در بین 124 کالنشهر جهان جزء 10 کالنشهر توسعه نیافته قرار دارد. در سطح منطقه‌ای نیز با 13 میلیون نفر ساکن در تهران و سکونتگاه‌های پیرامون که حاصل از اسکان غیر رسمی و دارای کمبودهای اساسی در خدمات رسانی روبرو می‌باشد.
در هر چالشی انتقال، ساماندهی و تمرکززدایی و تراکم زادیی محسوب میگردد و با گذر موقت چالش همه چیز حداقل در عمل به بوته فراموشی سپرده می‌شود. تهران در سند چشم‌انداز خود دارای افق مشخص با نقش آفرینی از سطح محلی تا فراملی می‌باشد و رسیدن به چشم‌انداز نیاز به اعتقاد عمومی دارد. در واقع چشم‌انداز بیان صریح سرنوشت که باید به سوی آن حرکت کنیم و حرکت به سوی آن نیازمند تغییر خرد تا کالن می‌باشد و همواره مخالفاتی دارد که تغییر را فقط برای دیگران و نه خود تفسیر می‌نماید.
این مقاله بر آن تاکید دارد که چشم‌انداز و اعتقاد به آن می‌تواند مشخص نماید برای رسیدن به هدف خاص که انتقال، ساماندهی یا تمرکززدایی می‌باشد: چه کسی سیاست‌گذاری می‌کند چه کسی ممکن است متاثر شود چه کسی ممکن است متاثر شود چه کسی ذینفع مستقیم است و... در راستای چشم‌انداز سیاست‌ها و برنامه‌ها چیده می‌شود و همه در راستای رسیدن به این تعالی در حرکت خواهد بود. نتایج از اسناد باالدست و محلی حاکی از آن است عدم اعتقاد به چشم‌انداز سبب گردیده که سطح آن پروژه تقلیل و با تغییر سیاست‌های دولتی و محلی شاهد بروز و ظهور سیاست‌گذاری‌های متناقض باشیم.
.1 مقدمه:
بیش از 225 سال از انتخاب تهران به عنوان پایتخت کشور می‌گذرد و در این دوره بارها ؟ مطرح گردیده است. تهران بیش از 16٪ جمعیت کشور و در حد بزرگی از ثروت کشور را در خود جای داده است. تنها دو درصد روزهای سال هوای پاک دارد و زندگی در آن به پژمردگی گرایده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح سه شنبه سوم دی ماه 1392 به کلیات طرح ساماندهی و ؟ پایتخت سیاسی - اداری رای دادند. بحث انتقال موضوع جدیدی نیست و سالها این بحث بعنوان راه کار برای کاهش مشکالت شهری تهران مطرح و تا چه اندازه عملی است و تا چه اندازه به مشکالت کمک می‌نماید جای بررسی دارد.
علیرغم سابقه جهانی در انتقال پایتخت در دنیا در کشورهایی نظیر برزیل و پاکستان به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود کشور و اتفاق نظر بعمل آمده ساماندهی و تمرکززدایی در حال حاضر قوی‌تر از انتقال می‌باشد زیرا به نظر می‌رسد تنها عاملی که دوباره بحث انتقال، ساماندهی و تمرکززدایی پایتخت را مطرح نموده نه مسائل و چالش‌های اساسی در داشتن اهداف و چشم‌انداز بلکه در آلودگی هوا در همان سال که خود معلول مسائل ریشه‌ای است.
از آنجاییکه تهران مرکزیت اصلی فعالیت‌های اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی را در خود جای داده و تنها شهر قابل رقابت ایران در منطقه و جهان می‌باشد هرگونه تصمیم‌گیری در مورد آن بایستی با درنظر گرفتن کلیه عوامل و داشتن یک چشم‌انداز و آینده پژوهی مشخص باشد. این مقاله بر این تاکید دارد که هرگونه تصمیم‌گیری در رابطه با پایتخت بایستی در چارچوب یک چشم‌انداز مشخص و در هماهنگی با سایر اسناد توسعه باشد.
.2 تعریف چشم‌انداز:
تعاریف چشم‌انداز عبارتند از: آینده واقع‌گرایانه، قابل تحقیق و جذاب. بیان صریح سرنوشت که باید سوی آن حرکت کنیم. مساله‌ای را خلق می‌کند که می‌توان به آن ایمن داشت.
الف - الزامات طراحی چشم‌انداز؛
- داشتن قدرت تجزیه و تحلیل؛
- داشتن قدرت نبوغ و خالقیت؛
- داشتن هنر معرفی ساده چشم‌انداز به همه ذینفعان. ب - دالیل عدم پذیرش چشم‌انداز
- سرسختی برای تغییر؛
- فقدات جوشش در نهادها و افراد؛
- اعتقاد به اینکه تغییر برای من اتفاق نمی‌افتد؛
- وجود ارزشهای متضاد؛
- مخالفت با تغییر.
ج - الزامات فهم و تحقق چشم‌انداز
- داشتن قدرت تجزیه و تحلیل؛
- داشتن قدرت نبوغ و خالقیت؛
- داشتن هنر معرفی ساده چشم‌انداز به همه ذینفعان.
د - دالیل عدم پذیرش چشم‌انداز
- سرسختی برای تغییر؛
- فقدان جوشش در نهادها و افراد؛
- اعتقاد به اینکه تغییر برای من اتفاق نمی‌افتد؛
- وجود ارزشهای متضاد؛
- مخالفت با تغییر.
ه - الزامات فهم و تحقق چشم‌انداز
- همه باید در چشم‌انداز سهیم باشند؛
- چشم‌انداز در سطحی گسترده باید مورد پذیرش قرار گیرد؛
- افراد باید خود احساس کنند که صاحب چشم‌انداز هستند؛
- نسبت به تحقق آن متعهد باشند.
زمانی مداخله در امور راهبردی می‌تواند نتیجه بخش باشد که چشم‌انداز مشخص قبل از اجرایی نمودن اهداف تدوین شده باشد. در غیر این صورت نهادهای متولی در انجام وظایف خود دچار کژ کرداری می‌گردند.به نظر می‌رسد در انتقال یا تثبیت پایتخت فاقد چشم‌انداز مشخص می‌باشیم. پیدایش پدیده‌ای به نام دولت و قلمرو سیاسی موجب شکل‌گیری سازوکارهایی شد که توانست عملکرد شکل و اندازه و موقعیت شهرها را در مقایسی به اندازه قلمرو آن دولت متاثر کند.
دولت با تسلط بر فضایی گسترده می‌تواند محدودیت‌ها و فرصت‌هایی را بر شکل‌گیری یک رفتار خاص مانند تغییر الگوی مصرف و تولید در جمعیت زیر سلطه خود فراهم آورد. با این تغبیر با تمرکز جمعیت بر مفهوم دولت و قلمرو توانسته‌اند پاسخ مستدل برای مسئله ایجاد و توسعه شهرها بیابند. عملکرد دولت و شهرنشنی در ایران هرگز مانند عملکرد دولت و شهرنشینی در هر کشور دیگر نخواهد بود و همواره باید با این پرسش اساسی روبرو شویم که شهر نشینی در کدام دولت و در چه دوره زمانی تحلیل می‌شود.
.3چشم‌انداز توسعه تهران
-1 تهران شهری با اصالت و هویت اسالمی؛
-2 تهران شهری با دانش پایه و هوشمند جهانی؛
-3 تهران شهری سرسبز؛
-4 تهران شهری امن و مقاوم در برابر آسیب‌ها و مقاوم در برابر مخاطرات و سوانح؛
-5 تهران شهری پایدار و منسجم با ساختارهای مناسب برای سکونت و فعالیت و فراغت؛
-6 تهران شهری روان با رفاه عمومی و زیرساخت‌های مناسب همراه با تعدیل نابرابری و تامین عادالنه کلیه حقوق شهروندی ؛
-7 تهران کالنشهری باعملکردهای ملی و جهانی و با اقتصادی مدرن و مرکزیت امور فرهنگی، پژوهشی
