بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توریسم یکی از امید بخشترین فعالیت هایی است که از آن به عنوان گذرگاه توسعه یاد میشود و بر اساس چهار دهه تحقیقات بانک جهانی، گردشگری به عنوان اهرمی قدرتمند در الگو واره توسعه مورد تأیید قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش بیشتر بر پایه مطالعات اسنادی و کتابخانه ای مبتنی بوده و برای دستیابی به اهداف پژوهش از متغیرهای دسترسی به مراکز اداری و بهداشتی، مرکز خدماتی و خریدهای روزانه، فضای سبز، گردشگری و حمل و نقل برای بررسی میزان پایداری گردشگری استفاده شده و به منظور تحلیل این پایداری از شاخص های اجتماعی اقتصادی پایداری استفاده شده است و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از ضریب همبستگی و رگرسیون خطی ساده استفاده شده و تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده ازنرم افزارspss انجام میگیرد.
1. مقدمه
از نظر سازمان جهانی جهانگردی توسعه پایدار گردشگری نوعی از گردشگری است که به مدیریت تمامی منابع منجر گردد، به شیوه ای که ضمن رعایت شئونات فرهنگی، فرآیندهای اساسی زیست محیطی، تنوع عوامل زیست محیطی و سیستمهای حمایتی زندگی حفظ شود - رنجبریان، . - 1389:73 برنامه ریزی برای توسعه پایدار گردشگری تلاشی در جهت ایجاد تعادل بین منابع و هزینههای این صنعت است.
در بخش گردشگری، توسعه پایدار به مفهوم توجه داشتن به حفظ منابع گردشگری و محیط طبیعی و دست ساز بشر است به گونه ای که نه تنها کیفیت وضعیت موجود آن حفظ شود بلکه موجبات بهبود آنها نیز فراهم گردد - همان، . - 504 علاوه بر آن توسعه پایدار گردشگری فرآیندی است که نیاز گردشگران فعلی و جامعه میزبان را تأمین نموده و در عین حال موجب حمایت از این نیاز و تقویت آینده آن میشود - همان ، . - 509 توسعه گردشگری پایدار دارای اصول اساسی است که این اصول باید در چارچوب ظرفیت پذیری و سنجش مرزهای آن و در قالب تعیین خط مشیها و برنامه ریزیهای یکپارچه به مرحله اجرا گذارده شود در هماهنگی با مفهوم توسعه پایدار عوامل اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و اکولوژیکی از اهمیت خاصی برخوردار هستند - . - Pacione, 2007:249 گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند آگاهی و شناخت کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
بدون آگاهی از امکانات موجود در هر منطقه، امکان برنامه ریزی و پیش بینی علمی و اصولی وجود نخواهد داشت. در واقع شناخت توان های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و غیره در هر منطقه، به برنامه ریز این امکان را می دهد تا براساس وضع موجود و توان های منطقه، توسعه و جهت آن را شناسایی کند - زنگی آبادی و همکاران، 1389، . - 39 یکی از عوامل مؤثر در جذب گردشگران وجود زیرساختهای مناسب در مکانهای مقصد گردشگری است.
زیرا آنها به منظور تأمین خواستههای گردشگران به وجود آمدهاند و گردشگران میتوانند از این امکانات استفاده کنند - چاک وای گی، . - 2008 بنابراین، تحلیل زیرساختها و محیطهای اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و محیط تشکیلاتی و امکانات خدماتی اهمیت زیادی دارد و تنها از طریق سنجش این محیطها میتوان بستری هموار برای دسترسی به جاذبهها و بهره گیری برنامه ریزی راهبردی به سازمانها و جوامع این امکان را اقتصادی و اجتماعی از آن فراهم آورد - سرایی و شمشیری ،. - 1392 در این تحقیق تلاش شده است تا با بررسی، حفظ منابع گردشگری و گسترش گردشگری در نواحی شهر مرودشت و با بیان روند توسعه پایدار، امکان تعمیم و به کارگیری نتایج این پژوهش برای فرایند برنامه ریزی و ارزیابی توسعه گردشگری شهر مرودشت، فراهم شود.
2. مبانی نظری تحقیق
توسعه پایدار گردشگری:
امروزه پایداری به نحو گسترده ای به عنوان رویکردی اساسی برای هر نوع توسعه از جمله توسعه گردشگری پذیرفته شده است. گردشگری پایدار بر ایجاد توازن در توسعه گردشگری از طریق رویکردها و سیاستهای نوینبخش خصوصی و دولتی در آینده تأکید دارد - . - Gunn, 2002, 81 فدراسیون پارکهای ملی و طبیعی، گردشگری پایدار را شامل تمام اشکال توسعه گردشگری، مدیریت و فعالیتهایی میداند که منجر به حفظ، انسجام و تقویت منابع محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و ماندگاری آنها شود retz - ، . - 1996 سازمان جهانی جهانگردی تعریفی قابل قبول از توسعه پایدار گردشگری ارائه کرده است که در مورد آن اتفاق نظر وجود دارد.
از نظر این سازمان توسعه پایدار فرآیندی است که نیاز گردشگران فعلی و جامعه میزبان را تأمین نموده و در عین حال موجب حمایت از این نیاز و تقویت آینده آن میشود - رنجبریان و زاهدی، . - 1389:173 اساس توسعه پایدار گردشگری در نظر داشتن رابطه ای است که میان سه جزء سازنده محیط زیست گردشگری،گردشگر، مقصد و جامعه میزبان برقرار است. این رابطه میتواند سازنده یا مخرب باشد. هدف گردشگری پایدار این است که با حفظ منابع طبیعی دردراز مدت بین این سه جزء تشکیل دهنده گردشگری اعتدالی موزون برقرار گردد - جولیا شارپلی، . - 1380:120 گردشگری پایدار، نیازمند جلوگیری از تخریب و انحطاط سیستمهای اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی جامعه میزبان است و همچنین ساکنان بومی میبایست از آن منافعی را کسب کنند.
به منظور تحقق موفقیتآمیز گردشگری پایدار، این پارادایم مستلزم ترکیب چشم انداز، سیاست، برنامه ریزی، مدیریت، پایش فرآیندهای یادگیری اجتماعی است - قدمی، . - 1391:82 این توسعه عبارتست از گسترش صنعت گردشگری و جذب گردشگران به یک شهر با استفاده از منابع موجود، به گونهای که ضمن پاسخگویی به نیازهای اقتصادی، فرهنگی و ضوابط قانونی جامعه و انتظارات گردشگران، بتوان وحدت و هویت فرهنگی، سلامت محیط زیست، تعادل اقتصادی مقصد و میهمانان آنها را به طور متوازن و پیوسته در حد بهینه تأمین کرد - معصومی،. - 44:1388
گردشگری پایدار:
باتلر در سال 1993 ، توریسم پایدار را توریسمی تعریف کرده است که بتواند در یک محیط، در زمان نامحدود ادامه یابد و از نظر انسانی و فیزیکی به محیط زیست صدمه نزند و تا بدان حد فعال باشد که به توسعه سایر فعالیتها و فرآیندهای اجتماعی لطمه وارد نیاورد . - butler2000 -
راهبرد "توسعه گردشگری شهری":
شهرهاغالباً گستره وسیعی از جاذبه های تاریخی، فرهنگی، بازار، رستورانها، هتلها و پارکهای شهری را شامل میشوند. بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی شهری اساس برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند، از طرفی شهرها ممکن است دروازه ورود و خروج گردشگران به کشور یا منطقه باشند و به عنوان پایگاهی برای گردشگرانی که به نواحی اطراف شهرها مسافرت میکنند، به حساب آیند. این نوع راهبرد باید به دقت برنامه ریزی شود واحداث هتلها و سایر تسهیلات گردشگری و جاذبهها، باید به دقت عمل شود. امروزه احداث یا عمران مجدد برخی از نواحی شهری که در جهت استفاده گردشگران و اوقات فراغت ساکنان آن ناحیه ها قرار میگیرد، امری متداول شده است.
آثار گردشگری بر توسعه:
جهانگردی ترکیبی از فعالیتها، خدمات، سیاستها، خط مشیها، ضوابط، معیارها و کالایی است که برای تحقق یک سفر جهانگرد ضرورت دارد. همچنین گردشگری بر توسعه نیز اثر دارد که به شرح زیر می باشد:
- 1 همانند هر فعالیت صادراتی، منبع درآمد و اشتغال ایجاد می کند.
- 2 زنجیره ای از کل فعالیت های اقتصادی عمل می کند.
- 3 از چشم اندازهای طبیعی بدون آنکه ماهیت آن را تغییر دهد و یا مواد اولیه آنها دستخوش تغییرات کند و یا آنها را به مناطق دیگر حمل کند بهره برداری نماید.
- 4 تقاضا را برای صنایع و هنرهای سنتی و فعالیتهایی که نیاز به نیروی کار بیشتر دارند ارتقاء دهد - واعظی و لطفی، . - 468:1388
منابع گردشگری شهری:
از سه بخش عمده تشکیل میگردد:
عناصر اولیه گردشگری که در واقع عامل اصلی جذب گردشگر به شمار میآید، شامل مکانهای قابل بازدید، مانند آثار تاریخی، خیابانهای تاریخی، پارک و فضای سبز و مکانهایی که برای فعالیتهای گردشگری ساخته شده اند، مانند سینما، تئاتر، موزه، گالریهای هنری و غیره میشود. بخش دوم، عناصر ثانویه گردشگری شامل تأسیسات اقامتی و فروشگاهها و غیره است. بخش سوم عناصر دیگری هستند که کار راهنمایی و خدمات گردشگری را انجام میدهند، مانند اداره راهنمایی گردشگری و غیره الگوی رفتاری در محیط شهری، متناسب با ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی و به طور کلی تابعی از گردشگری شهری است و برحسب پدیده های اجتماعی تغییر میکند. جاذبه های شکل گرفته گردشگران نیز برحسب الگوی رفتاری آنان میتواند تغییر کند. بنابراین عدم تغییر پدیدههای شهری در ارتباط با گردشگر میتواند ثبات نسبی الگوی رفتاری را به همراه داشته باشد.
