بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی چگونگی درمان مشکلات مربوط به ادراک، تمیز، حافظه و توالی دیداری به روش شن بازی درمانی انجام شد. این پژوهش از نوع اقدام پژوهی و کاربردی است. ابزار مورد استفاده شامل آزمون فراستیگ وآزمون سمن و یک اتاق شن به مساحت 20 متر مربع بود که تجهیزات مورد نیاز از قبیل: اسباب بازی های پلاستیکی، تصویرک های درس فارسی خوانداری پایه اول دبستان، تابلوهای حروف الفبا و ... در آن تدارک دیده شده بود. پس از اجرای آزمون سمن ضعف عمده دانش آموز مورد نظر مشخص شده و در روش درمانی، ابتدا آزمون فراستیگ در اتاق شن اجرا و پس از آن در 10 جلسه 30 دقیقه ای فعالیت های موردنظرانجام شد. نتایج و یافته ها نشان داد که انجام تمرینات مختلف در اتاق شن بر افزایش کارآیی دانش آموز تاثیر دارد. همچنین باعث کاهش اختلالات یادگیری و رفع مشکل خواندن و نوشتن می شود.
مقدمه
اختلال در خواندن یکی از اختلالات ویژه است. دانش آموزانی که مبتلا به این اختلال هستند، در واقع به علت مشکلی که در خواندن دارند نمی توانند کتاب های درس علوم، ریاضی و امثال آن را بخوانند و بنابراین در آن درس ها نیز با مشکلاتی روبه رو می شوند. امروزه همه بررسی ها نشان می دهد این اختلال قابل درمان است و آموزگاران و حتی والدین اگر به دانش و حوصله لازم مجهز باشند، می توانند این مشکل را حل کنند و حتی ممکن است بسیاری از این دانش آموزان در زمینه های متعدد به پیشرفت های چشمگیری دست یابند.
بازی در زندگی کودک بسیار اهمیت دارد. رشد قوا و استعدادها و رشد شخصیت کودک به نحو بارزی به ان بستگی دارد. بازی بزرگترین جلوه حیات کودک است. در فرهنگ دینی ما، بازی متن زندگی کودک است و والدین نه تنها باید فرصت هایی را برای بازی کودکان فراهم آورند که خود نیز با کودکان همبازی شوند و با فراهم کردن موقعیت هایی لبریز از نشاط و سر زندگی و انجام بازی های مناسب ، دنیای تجربی کودک را وسعت بخشند و از طریق بازی ، به شکوفایی و پرورش استعدادهای کودکان کمک کنند.
یکی از عوامل عمده ای که می توان به کمک آن در رفتار کودکان در خانه و مدرسه تاثیر گذاشت، انتخاب نوع بازی و سرگرمی است. تاثیر بازی ها در رفتار غالبا بارز است. مهارت در درک دیدگاه دیگری و نقش بازی کردن در سال های اولیه مدرسه بیشتر آشکار می شود. بر طبق نظریه پیاژه، این تغییر به دلیل تجارب اجتماعی گسترده تر کودکان بزرگتر به خصوص به دلیل تعدد، عمق و مدت کنش های متقابل آنان با همسالان است. - یاسایی، 1382، ص. - 481
بنابراین دانش آموزانی که دارای اختلالات یادگیری در زمینه های مختلف هستند، می توان آنها را از طریق بازی و سرگرمی های متنوع آموزش داد. چون در چنین محیطی دانش آموز احساس نمی کند که در موقعیت آموزشی قرار دارد، بلکه خود را در یک محیط بازی می بیند و در حین بازی، یادگیری هم اتفاق می افتد. بر همین اساس در مطاله حاضر، می خواهیم تاثیر شن بازی درمانی1 بر یادگیری و ترکیب حروف الفبا در دانش آموزان پایه اول را مورد بررسی قرار دهیم.
بنابراین مسئله ای که برای رسیدن به اهداف آموزشی و پرورشی مورد نظر با آن مواجه هستیم، این بود که چگونه می توان اختلالات خواندن را برطرف نموده و درمان نمود؟ از این رو در این پژوهش سعی بر آن بوده تا به مسئله مورد نظر پاسخ داده شده، چالش ها و موانع موجود در اختلال ترکیب صداها شناسایی شده و راهکارهایی مناسب و عملیاتی ارائه شود. هین شلووود - 1917 - 2 علت اختلال خواندن را مربوط به ناحیه گفتاری نیمکره چپ مغز و مادرزادی می داند. اورتون - 1973 - 3 علت را به اختلالات عصبی عملکردی استروفوسیمبولیا نسبت می دهد و رابینوویچ - 1968 - 4 اشکال در خواندن را تحت سه عامل اختلال در تشکیلات نورولوژیک، صدمه مغزی و اشکالات عاطفی معرفی می کند - تبریزی،. - 1389 مرویان حسینی - - 1376
در مطالعه ای به این نتیجه رسید که میزان مشکلات رفتاری در دانش آموزان دارای اختلالات خواندن و نوشتن بیشتر از دانش آموزان عادی است و این دانش آموزان - دارای اختلالات خواندن و نوشتن - از رشد اجتماعی و عزت نفس پایین تری برخوردار هستند - به نقل از نریمانی و رجبی، . - 1384 همچنین مطالعات، نقایصی را در ادراک بینایی یا شنیداری این کودکان نشان داده اند - احدی و کاکاوند، . - 1382روش مداخله ای در این پژوهش، شن بازی درمانی است.
مداخله به کمک شن بازی یکی از روش های درمانی است که شاید موجب رشد و بهبود اختلالات یادگیری می شود. استفاده از شن و ماسه سابقه بسیار طولانی در فرایند درمان و بهبود داشته است. محوطه های شنی پیش از این و اکنون از نظر بسیاری از فرهنگ ها دارای خصوصیات جادویی و حفاظت کننده می باشند.مارگارت لانگفیلد1 به عنوان اولین نفری شناخته شده است که شن درمانی واقعی را بنیان نهاده است - ماستون و ولدورال بروگان،. - 2010 با بررسی پیشنه تحقیق می توان اذعان نمود که با روش مداخله ای شن بازی درمانی می توان اختلالات یادگیری - به خصوص اختلال در خواندن- را درمان نمود و موجبات رشد و پیشرفت دانش اموزان را فراهم آورد.
در پایه اول با اتمام نگاره ها و شروع نشانه ها که در آبان ماه اتفاق می افتد، حسام، دانش آموزی است که در یادگیری حروف الفبا و در قسمت خوانداری مشکل دارد. در آذر ماه استفاده از روش هایی مانند کار با خمیر بازی ضبط صوت و تصاویر را برای این دانش آموز پیشنهاد کردیم. اما پس از یک ماه باز هم نتیجه لازم حاصل نشد و هیچ گونه پیشرفتی در این دانش آموز مشاهده نگردید. ما با تعریف و تمجید و حمایت از کودک و تفسیر انچه اتفاق می افتاد به او کمک می کردیم تا افکار و رفتارهایی سازگارانه تر در او به وجود آید.
همچنین بر موضوعاتی همچون کنترل و تسلط بر رفتار خود و مسئولیت پذیری در قبال رفتار خویش تاکید می کرده و برای شروع رفتار سعی نمودیم با وی همدلی داشته و گرم و صمیمی باشیم؛ بنابراین مشاوره در درمان این گونه اختلالات نقش مهمی دارد؛ چون مشاوره فردی در این روش سبب می شود، کودک نسبت به افکار، احساسات و اعمال خود آگاهی بشتری به دست آورد - کراتوچویل و موریس، . - 1388 در نتیجه تصمیم گرفتیم از روش شن بازی درمانی برای درمان اختلال خواندن این دانش آموز استفاده کنیم.
پس از انجام سه جلسه مشاوره به صورت مصاحبه با دانش آموز و اولیای دانش آموز، برای جمع آوری اطلاعات تکمیلی از پرسشنامه سمن استفاده کردیم. برای این کار شش متن کوتاه تهیه شده و در هر جلسه از دانش آموز خواسته شدکه دو متن را بخواند. در حین خواندن متن اشکالات وی به صورت موردی یادداشت شده، در جدول سمن ثبت و تعداد خطاها و اشکالات در هر مورد تعیین گردید.
