بخشی از مقاله
چکیده
آمونیتهاي سازند کژدمی در برش تنگ ماغر مطالعه و 12جنس و 16گونه شناسایی گردید. جنسها و گونههايشناسایی شده عبارتند از Cheloniceras sp., Colombiceras sp., Dipoloceras sp., Douvilleicerascf. mammillatum, Dufrenoyia cf. furcata , Elobiceras sp., Epicheloniceras sp., Hypacanthoplites sp., Hysteroceras sp., Kossmatella sp., Lyeliceras cf. lyelli, Mirapelia
cf. mirapelianum, Mirapelia cf. buarquianum, Parahoplites sp., Venezoliceras cf. .bituberculatum, Venezoliceras cf. karsteni بر اساس مجموعه فسیلی بالا بایوزونهایی ارائه شده که ازمهمترین آنها می توان به Dufrenoyia furcata , Douvilleiceras cf. mammillatum, و همچنین زیر زونهاي Hysteroceras sp., ,Oxytropidoceras, - Mirapelia - buarquianum, Lyelliceras lyelliاشاره نمود که نشان دهنده سن آپتین پیشین تا آلبین پسین براي سازند مورد مطالعه در برش مورد نظر است.
کلمات کلیدي: بایواستراتیگرافی؛ آمونیت؛ سازندکژدمی؛ کرتاسه پایینی؛ حوضه زاگرس
مقدمه
سازند کژدمی به عنوان یکی از واحدهاي سنگ چینهاي کرتاسه و عضو گروه بنگستان است که به عنوان مهمترین سنگ منشأ مخازن نفت و گاز آسماري مطرح است. در حد فاصله کرتاسه زیرین تا بالایی حرکات کوهزایی آسترین در قسمتی از جنوب ایران اثر کرده که به طور تقریب با انفصال قاعده سازند کژدمی منطبق است. پس از حرکات کوهزایی کرتاسه پایانی - فاز لارامید - رسوبگذاري در زاگرس دستخوش تغییر شدیدي شده به نحوي که در اوایل، بیشتر از نوع قاره اي و تخریبی ولی تدریجا به رسوبات کم عمق و عمیق تبدیل می شود - مطیعی، . - 1382تاکنون آمونیت هاي سازند کژدمی توسط - ١٩٨١ - Collignon, ، - ٢٠٠٩ - Kennedy et al,. ، - ٢٠١٠ - Bulot, و ناظري تهرودي و همکاران - 1392 - مطالعه شده است. هدف ازاین پژوهش بررسی چینه نگاري زیستی و تعیین سن سازند کژدمی برمبناي آمونیت ها دربرش تنگ ماغر و ارائه بایوزون پیشنهادي براي این سازند دربرش مذکوراست که درنهایت می توان آن را با بایوزون هاي استاندارد مقایسه کرد. مرز زیرین سازند کژدمی با سازند داریان به صورت ناپیوسته همراه با زون اکسیده است و مرز بالایی آن با سازند سروك به صورت پیوسته است.
روش تحقیق
جهت نیل به اهداف تعیین شده براي این تحقیق پس از جمع آوري اطلاعات اولیه لازم از جمله مطالعه نقشه ها وعکس هاي هوایی و مطالعه کارهاي قبلی مرتبط با موضوع، برش مورد نظر انتخاب شد. به منظور انجام این مطالعه برش تنگ ماغر در55 کیلومتري بهبهان در یال شمال شرقی طاقدیس بنگستان انتخاب، اندازه گیري و برداشت نمونه از آن صورت گرفت - شکل. - 1 سازند کژدمی به ضخامت 270 متر ،که شامل لیتولوژي غالب شیل خاکستري تیره ،مارن و سنگ آهک آرژیلی است. از این برش تعداد 100 نمونه آمونیت جمع آوري شده است. به منظور شناسایی جنس ها و گونه هاي فسیلی و مطالعات مربوط به زون بندي پس از شستشوي نمونه ها و عکس برداري از آنها وتهیه پلیت، از کتب، مقالات معتبر استفاده شد.
بحث
از آنجایی که آمونیت ها براي مقایسه هاي بایواستراتیگرافی بسیار مفیدند، در این مطالعه بایواستراتیگرافی عمدتا بر مبناي فوناي آمونیتی صورت گرفته است. بایوزون هاي کرتاسه پایینی در سال هاي اخیر براساس آمونیت ها در حوضه تتیس مورد بحث قرار گرفته اند و زون هاي آمونیتی متعددي براي کرتاسه پایینی در کار گروه کرتاسه پایینی IUGSارائه شده است - ٢٠١١ Reboulet et al., ;٢٠٠٣ . - Hoedemaeker and Reboulet جدید ترین تقسیم بندي توسط - ۴٢٠١ - Reboulet et al., انجام شده است. افراد متعددي برروي بایوزوناسیون آپتین و آلبین کار کرده اند. ازجمله می توان به مطالعات - ٢٠٠٢ ,١٩٩٩ - Owen , - ۶١٩٩ - ,Casey - ۴١٩٩ - ,Bogdannova andTovbina - ۵٢٠٠ - , Amédro and Robaszynski - ٢٠٠٧ ,Kennedy and Latil - - ۴٢٠١ - Amédro et al.اشارهنمود.
بایوزوناسیون
مبناي بایوزوناسیون در این تحقیق - ٢٠١١ - Reboulet et al., می باشد. اما در مواردي از سایر منابع نیز استفاده شده که به آنها اشاره گردیده است. ستون چینه شناسی، محدوده گسترش آمونیت هاي شناسایی شده و بایوزون ها رسم شده اما به دلیل کمبود جا در مقاله آورده نشده است اما به تعدادي از تصاویر اشاره شده است - شکل . - 2
: Dufrenoyia cf. furcata. Zone این زون در پایین ترین قسمت سازند کژدمی تقریبا از 10 متري قاعده شروع می شود. این زون می تواند معادل زون Dufrenoyia furcata در بایوزون استاندارد ارائه شده براي ایالت مدیترانه باشد. علاوه بر فسیل مذکور فسیل Cheloniceras sp. در این زون قرار دارد و نشان دهنده بخش بالایی آپتین زیرین است.
وجود آمونیت هاي Epicheloniceras sp.، Parahoplites sp. و Hypacanthoplites sp. مبین آپتین بالایی است و می تواند معادل زون هاي Epicheloniceras martini، Parahoplites melchioris و Hypacanthoplites jacobi در نظر گرفته شود. همچنین در این مجموعه می توان به ظهور دیگر امونیت ها از جمله Colombiceras sp. ,Kossmatella sp. اشاره نمود.
:Douvilleiceras cf. mammillatum Zone فسیل هاي شاخص این زون Douvilleiceras cf. mammillatum و D. mammillatum cf. aequinodum می باشند که در برش مورد نظر یافت شدند و معادل با زون استاندارد Douvilleiceras mammillatum در نظر گرفته می شود. این زون شاخص آلبین زیرین است. افق D. mammillatum cf. aequinodum با ظهور گونه ذکر شده در برش کژدمی مشخص می گردد. این زون از95متري سازند کژدمی شروع می گردد.
:Lyelliceras cf. lyelli subzone این زیرزون که فسیل Lyelliceras cf. lyelli شاخص آن است، معادل زیر زون Lyelliceras lyelli در نظر گرفته می شود که خود در قسمت پایینی زون Hoplites dentatus قرار می گیرد. - ٢٠٠٨ - Kennedy and Klinger, این زیرزون مبین آلبین میانی است و از 150 متري سازند کژدمی شروع می شود.
:Oxytropidoceras - Mirapelia - buarquianum subzone این زیرزون شامل جنس Oxytropidoceras - Mirapelia - buarquianum است که قسمتی از زون استاندارد Oxytropidoceras spp. است و قسمت بالایی آلبین میانی را نشان می دهد - ٢٠٠٧ . - Tavares et al., این زیرزون توسط - ١٩٩٩ - Owen براي تعریف قسمت بالایی آلبین میانی در ایالت هاي Tethyan مورد بررسی قرارگرفته است که معادل با زون هاي Hoplitid در ایالت هاي اروپایی استفاده می شود. این زیر زون از 160 متري سازند کژدمی شروع می شود. - ١٩٩٨ - Cooper
Oxytropidoceras. - Mirapelia - buarquianum. رابه عنوان یک افق آمونیتی در زیرزون leylli Leylliceras قرار داده است که مبنایی براي توصیف قسمت بالایی آلبین میانی به کارگرفته می شود.
آمونیت Dipoloceras sp. را می توان معادل بازون استاندارد Dipoloceras cristatum در نظر گرفت. از دیگر فسیل هاي موجود در این زون Venezoliceras cf. karsteni ,Venezoliceras cf. bituberculatum هستند که در برش مورد مطالعه یافت شدند - ٢٠٠٢ - Roberta et al., و - ٢٠١٠ - Bulot ., این زون به عنوان نشانگر قسمت قاعده آلبین بالایی استفاده می گردد و در بالاترین قسمت سازند کژدمی قرار دارد.
:Hysteroceras sp. subzone با فسیل.Hysteroceras sp مشخص می شود. این زیرزون معادل با زیر زونهاي استاندارد Hysteroceras orbignyi و ,Hysteroceras varicosum است که مربوط به قسمت پایینی زون
