بخشی از مقاله
چکیده
گستره مورد مطالعه در جنوب غربی نقشه 000،1:100 لنگرود قرار دارد. این منطقه دربرگیرنده بخشی از پهنه ساختاري گرگان-رشت است که پس از انجام عملیات نمونه برداري و آنالیز 41 نمونه ژئوشیمیایی و 10 نمونه کانی سنگین، پردازش هاي آماري روي داده هاي حاصل از نتایج آنالیز انجام گرفت و مقادیر شاخص غنی شدگی عناصر به منظور حذف اثر لیتولوژي انجام پذیرفت. ناهنجاري هاي عناصر و مناطق آنومال نیز توسط پردازش هاي آماري شناسایی شد. در این مرحله آنومالی هاي مناسبی از 13عنصر بدست آمد و کنترل ناهنجاري هاي ژئوشیمیایی نیز بوسیله نمونه برداري همزمان کانی سنگین انجام گرفت. بر اساس مطالعه نمونه هاي کانی سنگین، آثاري از کانی زایی هاي مگنتیت، سرب، مس، باریت و کانی هاي هم پاراژنز طلا مانند سینابر مشاهده شد. ناهنجاري هاي کانی سنگین الیژیست، اسمیت زونیت، گالن و باریت باناهنجاري ژئوشیمیایی سرب کاملا انطباق دارد همچنین ناهنجاري کانی سنگین طلا و سینابر بطور کامل با ناهنجاري ژئوشیمیایی طلا و جیوه منطبق است. فراوان ترین کانی هاي سنگین مشاهده شده در محدوده مگنتیت و باریت می باشند. با توجه به ضریب همبستگی اسپیرمن Ba که در محدوده رخنمون هاي خوبی دارد و می تواند براي اکتشاف کانسار سرب و روي ردیاب اکتشافی خوبی باشدبالاترین ضریب همبستگی را با - ۶۴٠٫٩Pb - r=+ دارد. همچنین با توجه به حضور آنومال نمونه ها در حوالی شکستگی ها و کنتاکت توده نفوذي گرانیتوئید لاهیجان با سنگ هاي دربرگیرنده، نقش مهم گسل ها و توده نفوذي در ایجاد این ناهنجاري ها مورد تائید می باشد.
واژگان کلیدي: گرانیتوئید لاهیجان، ژئوشیمی، کانی سنگین، ضریب همبستگی، ناهنجاري
مقدمه
گستره مورد مطالعه در جنوب غربی نقشه 000،1:100 لنگرود و جنوب شرقی شهرستان لاهیجان قرار دارد. روستا هاي منطقه مورد مطالعه شامل سرچشمه، سطلسر و کوره می باشد. ارتفاعات سرچشمه در جنوب شرقی شهرستان لاهیجان قرار دارد که بلند ترین قله آن عطا کوه میباشد که در قسمت شمال شرقی منطقه واقع است. شکل 1 راه هاي دسترسی به منطقه مورد مطالعه را نشان میدهد. به طور کلی این ناحیه به دلیل مجاورت با دریا و کوه هاي متوسط تا کم ارتفاع داراي آب و هواي معتدل و مرطوب است. میزان نزولات جوي منطقه به طور متوسط 1100 میلی متر تعیین شده است. دماي هوا در تابستان ها متجاوز از 38 درجه سانتی گراد و کمترین مقدار دما در زمستان ها به صفر درجه سانتی گراد می رسد. پوشش گیاهی در منطقه بسیار زیاد است و این خود علتی است که اکتشافات مواد معدنی در این منطقه کمتر مورد توجه قرار می گیرد. چاه نیمه عمیق و رودخانه ها منابع تامین آب کشاورزي و آشامیدنی هستند. آب و هواي مساعد سبب تمرکز جمعیت گردیده است که به امر کشاورزي، باغداري، پرورش کرم ابریشم و پرورش زنبور عسل مشغول هستند. از محصولات کشاورزي می توان به برنج، چاي، تره بار و مرکبات اشاره نمود.
این منطقه از دیدگاه زمین ریخت شناسی شامل بخش کوهستانی متوسط تا کم ارتفاع می باشد. در این بخش ها ترکیب سنگ شناسی و مقاومت غیر یکسان واحد هاي سنگی در ایجاد پستی و بلندي هاي زمین دخالت مستقیم دارند. به طوري که بلند ترین ارتفاعات را سنگ هاي نفوذي تشکیل می دهند و واحد هاي آواري و آذرآواري با ریخت کم ارتفاع ظاهر می شوند. پوشش گسترده گیاهی کنترل کننده فرسایش خاك در این نواحی است. محدوده مورد مطالعه از دیدگاه زمین شناسی ساختاري در زون گرگان – رشت واقع شده است. این زون شامل مناطقی است که حاشیه دریاي خزر را در سواحل ایران محدود کرده و در شمال گسل البرز قرار دارد، بخش اعظم آن به وسیله رسوبات عهد حاضر - رودخانه اي، دلتایی و ساحلی - پوشیده شده است.
ماگماتیسم به عنوان بارزترین پدیده حاکم، تاثیر مهمی در روند تکوین زمین شناسی منطقه داشته است، وجود سنگ هاي دگرگونه و رسوبی و نحوه تشکیل آنها از مسایلی است که حل آن مستلزم مطالعات دقیق تر در زمینه هاي مختلف می باشد. دگرگونی به شکل دگرگونی ناحیه اي ؟ مجاورتی و دگرگونی دینامیک - کاتاکلاستیک و میلونیت - ظهور یافته است. توالی چینه اي سنگ هاي موجود بیانگر وجود سنگ هاي آتشفشانی و رسوبی مربوط به مزوزوئیک و سنگ هاي آذرین درونی پس از آن می باشد. لازم به یادآوري است که براي واحدهاي منتسب به سنگ هاي دگرگونی دلایل فسیل شناسی محکم نیافته و سن گذاري به ناچار بر اساس احتمال و مطالعات صحرایی صورت گرفته است. در ضمن به دلیل پوشش گیاهی، ضخامت هاي اندازه گیري شده قابل اعتماد نیستند.در شکل 2 نقشه زمین شناسی محدوده مورد مطالعه نشان داده شده است.
گرانیتتوئید لاهیجان بزرگ ترین تودة نفوذي البرز شمالی است که از انواع دانه متوسط بیوتیت دار و گرانودیوریت است . در جنوب لاهیجان، تزریق توده نفوذي یاد شده در سنگ هاي دگرگونه کربنیفر با ایجاد یک هاله دگرگونی در رخسارة هورنبلند هورنفلس همراه است . گفتنی است که گرچه جایگاه چینه نگاشتی گرانیتوئید لاهیجان به سن تریاس تأکید دارد ولی، موسوي - - 1373 ، آن را، با کمی تردید، به مراحل پایانی فار کوهزایی هرسی نین نسبت داده است . نامبرده، عمدة سنگ هاي نفوذي ناحیه لاهیجان را از نوع مونزوگرانیت و گرانودیوریت می داند، این سنگ ها متاآلومینه و از یک ماگماي - I - سنگ هاي گرانیتوییدي نوع کالکوآلکالن ناشی شده اند .جداي از سن، یافته هاي موسوي، می تواند گواهی بر ذوب پوسته هاي اقیانوسی تتیس کهن، در زمان تریاس پسین باشد. به گفته آنلز و همکاران - 1975 - توده گرانیتوئیدي لاهیجان به داخل متاسدیمنت هاي کربونیفر - ؟ - نفوذ کرده و قطعاتی از آن به صورت آواري در داخل کنگلومراهاي ژوراسیک - در همان ناحیه - یافت می شود. به همین خاطر ایشان سن این توده را تریاس نسبت داده اند. ولی بر اساس یافته هاي تعیین سن رادیومتري انجام شده توسط حسن زاده - 2008 - توده نفوذي گرانیتوئیدي
