بخشی از مقاله
چکیده
تولید سالانه روغن ماهی طی 25 سال گذ شته از روند صعودی برخوردار نبوده ا ست؛ لذا جایگزینی روغن ماهی با منابع غیر دریایی از جنبه های اقتصادی و اکولوژیکی به عنوان ضرورتی برای توسعه پایدار صنعت آبزی پروری مطرح می باشد. در این مطالعه تاثیر سطوح مختلف HUFA بر PUFA، در جیره ماهی قزلآلای رنگین کمان بر میزان شاخصهای کمی ا سپرم مورد سنجش قرار گرفت. این مطالعه در قالب 4 گروه آزمایشی انجام شد. منبع روغن یا چربی جیره ها برای گروه شاهد روغن ماهی و در گروههای دیگر روغن ماهی با سطوح 50، 75 و 100 درصد با ترکیب روغنهای گیاهی جایگزین شد، به نحوی که در هر تیمار با کاهش اسیدهای چرب HUFA اسیدهای چرب PUFA - C18 - ، به طور مجزا در جیره افزایش یافت.
برای این کار پارامترهای کمی - غلظت اسپرم، مدت زمان تحرک، درصد تحرک و درصد اسپرماتوکریت - را مورد سنجش قرار گرفت. بیشترین میزان اسپرماتوکریت در تیمار1 با - نسبت صفر: - HUFA/PUFA،با مقدار33,83±0,3 و کمترین در تیمار 2 با - ن سبت - HUFA/PUFA: 1,14،.با میزان 21,69±0,4، بی شترین میزان در صد تحرک در تیمار 4 با - نسبت - HUFA/PUFA: 0,15با مقدار 83,17±0,2و کمترین در تیمار 1با مقدار 69,20±0,5 و بیشترین مدت زمان تحرک در تی مار 3 با - نس بت - HUFA/PUFA: 0,37، با مدت ز مان 160,43±0,5و کمترین در تی مار1 با مدت زمان151±0,3 مشاهده شد، هر چند تفاوت معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد. غلظت اسپرم با مقدار بیشینه 14,7×109 در تیمار.4و کمینه 6,25× 109 در تیمار1 دارای اختلاف معنیدار در سطح - p<0.05 - در بین تیمارهای 2و 4 با تیمار شاهد می باشد. نتایج این تحقیق نشان گر این است که میتوان با بالانس جیره سطح روغن ماهی را در جیره کاهش داد.
کلمات کلیدی: اسپرم، اسیدچرب، ماهی قزلآلای رنگین کمان، مولدین نر
مقدمه
تامین احتیاجات غذایی به ویژه پروتئین به عنوان اصلی ترین نیاز در راستای رشد روز افزون جمعیت در دنیا میباشد. یکی از راه حلهای مناسب برای حل این مشکل رونق یافتن صنعت کشاورزی و دامپروری به ویژه آبزی پروری است. تولید آبزیان به عنوان یکی از منابع تامین پروتئین، در مقایسه با سایر فرآوردههای پروتئینی ارزانتر و آسانتر بوده و ارزش غذایی آن به مراتب بی شتر از سایر منابع تامین کننده پروتئین حیوانی ا ست. گو شت ماهی به دلیل دا شتن اغلب فاکتورهای تغذیهای میتواند منبع مناسبی باشد. نزدیک به یک سوم مردم جهان بیشترین پروتئین مصرفی خود را از این طریق تامین میکنند.علاوه بر این گوشت ماهی با داشتن اسیدهای چرب اشباع نشده نظیر امگا3، از فواید درمانی و پیشگیرانه قابل ملاحظه ای برخوردار است[1] طی دو دهه گذ شته میزان صید ماهی تقریبا ثابت مانده که بخش زیادی از این میزان صید برای تولید مح صولات صنعتی اختصاص یافته است.
از سوی دیگر میزان تولیدهای آبزی پروری به سرعت در حال افزایش است. از آن جا که انتظار نمی رود منابع دریایی فقط و تنها تامین کنندهی نیاز پروتئینی جامعه باشد. تنها راه حل قابل قبول که بتوان از طریق آن تولید ماهی را افزایش داد، توجه ویژه به فعالیت آبزی پروری ا ست. به همین دلیل با افزایش روز افزون جمعیت و نیاز مواد پروتئینی در جهان توجه ویژهای به امر پرورش آبزیان شده است.[2]تولید مثل کنترل شده موضوعی مهم و کلیدی در آبزی پروری است و یکی از عوامل محدودکننده تولید مثل، کیفیت گامتها در مولدین نر و ماده میباشد. استفاده از گامتهای با کیفیت بالا در شرایط پرورشی برای اطمینان از تخم ریزی با کیفیت و تولید لارو منا سب، از اهمیت ویژه ای برخوردار ا ست [1,3,4] در این را ستا برر سی اثر توان باروری مولدین نر و ماده وکاربرد گامتهایی با کیفیت بالا از مولدین اهمیت زیادی در اطمینان از تولید لاروهای بهتر دارد. [5]
در این میان و طی روند تولید تجاری ماهیهای پرورشی تعیین کیفیت اسپرم و تخمک به منظور افزایش درصد لقاح م صنوعی مورد توجه بوده و ا ستفاده از گامتهایی با کیفیت مطلوب از مولدین منا سب برای به د ست آوردن لاروهایی با مقاومت بالاتر بسیار اهمیت دارد. همان طور که یادآوری گردید کیفیت هر دو گامت نر و ماده میتواند در موفقیت لقاح و بقاء لاروها مفید واقع گردد[6] کیفیت ا سپرم و لارو به صورت عمدهای تحت تاثیر شرایط تغذیه مولدین قرار دارد و با توجه به ر شد قابل ملاحظه ای که صنعت آبزی پروری در سالهای اخیر دا شته ا ست و تمایل پرورش دهندگان به پرورش متراکم آبزیان، میزان واب ستگی پرورش آبزیان به غذای دستی افزایش یافته است، در حالیکه تولید سالانه روغن ماهی طی 25 سال گذشته از روند صعودی برخوردار نبوده است. بنابراین تحقق توسعه آینده صنعت آبزی پروری با تکیه بر ذخایر ماهیان دریایی برای تولید روغن ماهی امر غیر ممکنی به نظر میرسد.[7]
ماهی قزل آلای رنگین کمان برای رشد بهینه خود به اسیدهای چرب اسید ایکوزاپنتانوئیک - - EPA ، اسید دکوزا هگزانوئیک - DHA - و اسید آراشیدونیک - AA - نیاز دارد.[8] روغن های گیاهی مانند روغن بزرک و کانولا حاوی درصد بالایی اسید لینولنیک n18 3 -3 به ترتیب 53 و %12 و فاقد اسیدهای چرب بلند زنجیره غیر اشباع مانندEPA ، DHAو AA هستند.[9]ماهیان آب شیرین از جمله قزل آلای رنگین کمان و کپور معمولی توانایی تبدیل زیستی اسید لینولئیک n 2:18-6 به اسید آراشیدونیک - AA - و اسید لینولنیک n 3:18 -3 به اسیدهای چرب بلند زنجیره EPA و DHA را دارا هستند .[10] روغنهای گیاهی میتوانند بدون داشتن اثرات منفی در شاخصهای رشد و کارایی تغذیهای ماهیان، جایگزین بخشی از روغن ماهی و یا جایگزین کل روغن ماهی در جیره آزاد ماهیان گردند[11]، بنابراین مطالعه حاضر به تاثیر سطوح مختلف HUFA بر PUFA، MUFA و SFA در جیره ماهیان مولد قزلآلای رنگین کمان بر شاخصهای درصد اسپرماتوکریت و غلظت اسپرم را مورد بررسی قرار داد تا سطوح بهینه اسیدهای چرب HUFAو میزان جایگزینی با منابع غیر دریایی و نیز تعیین ترکییب بهینه و مناسب اسیدهای چرب کوتاه زنجیره جایگزین HUFA بر کیفیت مولدین نر ماهی قزل آلا مشخص گردد.
مواد و روش
زمان و محل اجرای طرح
این تحقیق از مرداد ماه تا بهمن ماه 1393 در سالن تکثیر و پرورش پژوه شکده مطالعات دریاچه ارومیه، دان شگاه ارومیه، با تعداد 24 عدد مولد ماهی قزلآلا رنگین کمان با میانگین سن 2 تا 3 سال، ماهیان در 4 تیمار مختلف با تراکمهای مساوی و 6 عدد مولد نر در هر تیمار، تقسیمبندی شدند.
تغذیه ماهیان
پس از تهیه اجزای غذایی طبق جدول زیر و انجام آنالیزهای شیمیایی جیره - پروتئین، چربی ها و کربوهیدرات - ، اجزای غذایی تو سط آ سیاب کاملا خرد شده و پس از بالانس جیره، اجزای غذایی باهم ترکیب و اقدام به پلت زنی با چرخ گو شت شد. سپس پلت ها در داخل انکوباتور در دمای 50-60 درجه سانتیگراد به مدت 6-12 ساعت خشک شدند.غذاهای خشک شده در طول دوره آزمایش در یخچال - دمای 4 درجه سانتیگراد - نگهداری شد. جیره های آزمایشی به لحاظ میزان چربی، پروتئین و انرژی یکسان بود. فقط نوع روغن جیره ها متفاوت بود. منبع روغن یا چربی جیره ها برای گروه شاهد روغن ماهی و برای سایر گروه ها از ترکیب روغن های گیاهی مختلف بود.
اسپرم گیری
ماهیان مولد هر 6 روز یکبار به لحاظ رسیدگی اسپرم مورد ارزیابی قرار گرفتند و ماهیان آماده جدا شده و قطع غذا دهی صورت میگرفت و به فاصله 2-3 روز اقدام به اسپرم گیری می شد. بدین منظور برای بررسی پارامترهای اسپرم شناختی بعد از 2 ماه تغذیه مولدین، ماهیان در داخل محلول ع صاره گل میخک بیهوش شده و به روش د ستی و خ شک اقدام به ا سپرم گیری شد و پارامترهای درصد اسپرماتوکریت، تراکم اسپرم، مدت زمان تحرک و درصد تحرک به روش های زیر اندازه گیری شد.
برای سنجش در صد ا سپرماتوکریت نمونه ها بو سیله د ستگاه میکرو سانتریفیوژ به مدت 5 دقیقه با دور 14000 در دقیقه سانتریفیوژ و بوسیله خط کش مخصوص سنجش در صد اسپرماتوکریت میزان اسپرماتوکریت هر نمونه اندازه گیری شد[6]، تراکم اسپرم با روش استاندارد هماسیتومتری با رقیق کردن اسپرم به نسبت 1:2000 و با استفاده از میکروسکوپ فاز کنتراست زمینه سیاه اندازهگیری شد [12]، مدت زمان تحرک اسپرم: یک قطره اسپرم را روی لام در زیر میکروسکوپ قرار داده و یک قطره محلول فعال کننده بیلارد ا ضافه و تحرک ا سپرم تا زمانی که تحرک 95 تا 99 در صد سلول ها متوقف شد در نظر گرفته شد[6,12] و درصد تحرک به منظور بدست آوردن درصد تحرک اسپرم به وسیله دوربین و میکروسکوپ فاز کنتراست از اسپرم ماهی فیلم برداری شد و درصد تحرک اسپرم بصورت چشمی تعیین شد.
محاسبه آماری
مطالعه حاضر در قالب 10 تیمار آزمایشی و بر قالب یک طرح کاملا تصادفی انجام شد. قبل از انجام آنالیز واریانس، نرمال بودن داده های بررسی شد . آنالیز واریانس داده بوسیله آزمون تجزیه واریانس یک طرفه استفاده شد، برای مقایسه میانگین تیمارهای مختلف از آزمون توکی ا ستفاده شد. حداقل سطح معنی دار بودن آزمونها 5 در صد در نظر گرفته شد. همچنین برای انجام آنالیزهای آماری از نرم افزار SPSS با نسخه 19 استفاده شد.
نتایج و بحث
غلظت اسپرم در تیمارهای مختلف آزمایش در تیمارهای 2و4 اختلاف معنی داری در سطح - - p<0.5 با تیمار1 دارند و بیشترین میزان غلظت اسپرم مربوط به تیمار 4 با 14,7× 109 می باشد. در آزمایش میزان درصد اسپرماتوکریت در تیمارهای مختلف آزمایش می باشد که در بین تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده نشد و تیمار 1 بیشترین مقدار ا سپرماتوکریت با میزان 33,83 را دارا می با شد. مدت زمان تحرک ا سپرم در تیمارهای مختلف آزمایش دارای تفاوت معنی
