بخشی از مقاله
چکیده
روغن بذرک - کتان - ترکیبی بازدارنده میباشد که اثرات متضاد با شرایط بهینه تغذیه ای دارد و سبب کمبود ویتامین B6 میگردد .در پژوهش حاضر تاثیر افزودن روغن بذرک به جیره غذایی بر شاخص های رشد، بقاء و ترکیبات لاشه بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان - Oncorhynchus mykiss - مورد ارزیابی قرارگرفت . بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزن اولیه 9/6 0/69 گرم با تراکم 50 قطعه در 50 لیتر با 4 جیره غذایی دارای پروتئین و چربی یکسان غذادهی شدند .
جیرههای غذایی شامل جیره 1 بدون افزودن روغن بذرک ، جیره 2 با افزودن 600 میلیگرم در کیلوگرم , جیره 3 با افزودن 700 میلیگرم در کیلوگرم و جیره 4 با افزودن 800 میلیگرم در کیلوگرم روغن بذرک بودند. تعداد 900 عدد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان در تیمارهای 1 و2 و3 و4 و به طور کاملا تصادفی توزیع شدند. پس از 6 هفته غذادهی ، شاخصهای رشد، ضریب تبدیل غذایی و بقاء در تیمارهای 1و2و3و4 بررسی شدند و تفاوت معنیدار آماری نشان ندادند.از لحاظ ترکیب شیمیایی لاشه نیز بین 4 تیمار مختلف تفاوت معنی دار آماری مشاهده نشد . - P>0/05 - نتایج این مطالعه نشان میدهد که افزودن روغن بذرک به جیره غذایی تأثیری برشاخص های رشد، ضریب تبدیل غذایی ، بقا و ترکیبات لاشه ماهیان نداشته است.
مقدمه
ماهی قزل آلای رنگین کمان Oncorhynchus mykiss از خانواده آزادماهیان به علت سرعت رشد زیاد و گوشت لذیذ از ارزش اقتصادی بالایی در جهان برخوردار است. غذا یکی از نیازهای اساسی جهت تولید بالا و اقتصادی گونه های پرورشی می باشد و شرایط تغذیه ای روی سلامت ماهیان اثرگذاری مستقیم دارند .وجود مواد مغذی از جمله ویتامینها و مواد معدنی در جیره های غذایی جهت بالا بردن رشد، بهبود وضعیت پروتئین بدن ماهیان و حفظ سلامتی مطلوب ضروری می باشد و استفاده از آنها در جیره غذایی یکی از راهکارهای مناسب در پرورش در شرایط متراکم می باشد.
گاهی برخی مواد موجود در جیره به صورت بازدارنده - inhibitor - عمل میکنند و اثرات مخالف یا متضاد با شرایط بهینه تغذیهای اعمال میکنند و باعث کاهش رشد، کاهش بازدهی خوراک، تغییرات هورمونی و آسیب به برخی از اندام های بدن میشوند که این اثرات در سطح وسیع باعث کاهش بهره وری واحدهای آبزی پروری میشود. از جمله این ترکیبات روغن بذرک - کتان - میباشد که موجب کمبود پیرویدوکسین - ویتامین - B6 میگردد، حتی اگر پیرویدوکسین موجود درجیره زیاد باشد .
با توجه به توضیحات ارائه شده هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر افزودن روغن بذرک به جیره غذایی بر شاخص های رشد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان میباشد.
مواد و روشها
این تحقیق در کارگاه تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی روستای کوهپایه، واقع در استان کرمان انجام شد. به این منظور از ترافهای کالیفرنیایی با ابعاد 200 × 45 × 25 سانتیمتر به منظور سازگار نمودن و پرورش بچه ماهیان استفاده شد .این ترافها به میزان 50 لیتر آبگیری شدند و روزانه 75 درصد آب آنها تعویض شد. پس ازسازگاری کامل بچه ماهیان با جیرههای آزمایشی و شرایط پرورشی، تعداد 900 عدد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 9/6 0/96 گرم با تراکم 50 قطعه در 50 لیتر در 12 تراف توزیع شدند.
به تدریج و پس از گذشت یک هفته جیرههای آزمایشی جایگزین غذای تجاری شد و سپس به مدت42 روز ماهیان با غذای آزمایشی مورد تغذیه قرار گرفتند. غذای آزمایشی در فواصل زمانی منظم - ساعت9/00 و - 17/00 در اختیار بچه ماهیان قرار گرفت. مقدار غذای روزانه 2 درصد وزن بدن بود که در هنگام غذادهی به تدریج به بچه ماهیان داده شد . چهار جیره غذایی به صورت جیره 1 بدون افزودن روغن بذرک به عنوان جیره شاهد ، جیره 2 با افزودن 600 میلیگرم در کیلوگرم، جیره 3 با افزودن 700 میلیگرم در کیلوگرم و جیره 4با افزودن 800 میلیگرم در کیلوگرم روغن بذرک فرموله شدند.
تمام جیره ها دارای پروتئین و چربی یکسان بودند .پس از مشخص نمودن اقلام جیره و فرمولاسیون جیره غذایی و تجزیه شیمیایی آن، کار ساخت جیره غذایی آغاز شد .ابتدا مواد اولیه به کار رفته در فرمولاسیون جیره های غذایی در داخل تشتکاملاً مخلوط شدند، سپس با اضافه نمودن تدریجی آب مخلوط خمیری شکلی به دست آمد و با استفاده از چرخ گوشت به صورت پلت هایی با قطر3 میلی مترشکل داده شدند
.پلت های خارج شده از چرخ گوشت روی پلاستیک گسترده و در دمای اتاقکاملاً خشک شدند .در طول مدت خشک شدن، غذاهای پلت شده مرتب به هم زده شدند تا به صورت یکنواخت مخلوط شوند .پس از خشک شدن، جیره های غذایی در کیسه های پلاستیکی ضخیم بسته بندی و شماره گذاری شده و در فریزر در دمای -30 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.
برای اطمینان از ترکیب شیمیایی جیره های ساخته شده نمونه ای از هر یک از آنها در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفت. کلیه فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب در همه تیمارها یکسان بود. تعویض آب با تمیز کردن و سیفون کردن مواد غذایی خورده نشده و مدفوع ماهیان در تمامی ترافها به صورت روزانه صورت گرفت . در پایان دوره پرورش به ماهیان 24 ساعت قبل از کشتار غذا داده نشد.
جهت اندازه گیری شاخصهای رشد تمام ماهیان به طور انفرادی وزن شدند. برای اندازه گیری افزایش وزن بدن - BWI, Body weight increase - از فرمول BWI = Wt2 - Wt1 استفاده شد که در آن Wt1 وزن اولیه ماهی - گرم - وWt 2 وزن نهایی ماهی - گرم - میباشد .برای اندازه گیری ضریب تبدیل غذایی - FCR, Feed conversion ratio - از فرمول FCR = gram dry feed eaten/ gram live weight gain استفاده شد که در آن dry feed eaten غذای خورده شده - گرم - و live weight gain وزن بدست آمده ماهی - گرم - میباشد .برای اندازه گیری نرخ رشد ویژه - - SGR, Specific growth rate از فرمول زیر استفاده شد:
در مرحله بعد کلیه آزمایشهای مربوطه در آزمایشگاه علوم دامی دانشگاه پیام نور مرکز کرمان صورت گرفت .از هر تانک 20 قطعه بچه ماهی پس از جدا کردن سر و دم و امعا و احشا، خرد و یکنواخت شده و برای آنالیز ترکیب شیمیایی نهایی لاشه جهت تعیین مقادیر رطوبت، پروتئین خام، چربی و خاکستر استفاده شد - . - Barton et al., 1991 برای اندازه گیری پروتئین از روش کجلدال و با دستگاه تمام اتوماتیکBUCHi K - 370 , Germany استفاده شد و چربی با استفاده از روش سوکسله با دستگاه Beher, Serien-Nr: 8070109, - Germany - اندازه گیری شد برای اندازه گیری رطوبت، از فورMemert با دمای 100-3 درجه سانتیگراد استفاده شد .
برای گرفتن خاکستر، نمونه لاشه در داخل کوره با دمای الکتریکی با قابلیت تنظیم دما تا 1100 درجه سانتیگراد قرار داده شد .تجزیه و تحلیل داده در ارتباط با شاخصهای رشد، بقاء و ترکیبات لاشه بر اساس آزمون دانکن در قالب طرحکاملاً تصادفی با استفاده از نرم افزار SPSS در سطح 0/05 صورت پذیرفت .بررسی نرمال بودن داده ها توسط آزمون کولموگراف اسمیرنوف صورت گرفت و کلیه داده ها به صورت میانگین و انحراف از معیار بیان شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از اندازه گیری شاخصهای رشد، بقاء و ترکیبات لاشه بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان تغذیه شده با جیره های آزمایشی در جداول شماره 1 و2 آورده شده است.
جدول -1 میانگین رشد و بقاء ماهی قزل آلای رنگین کمان، تغذیه شده با جیره بدون و حاوی مقادیر مختلف روغن بذرک.
