بخشی از مقاله

مقدمه

یکی از ابعاد توسعهي پایدار که شعار اصلی هزارهي سوم است، رضایتمنـدي شهرنشـینان از وضـعیت موجـود شهرها و توجه به خواسته ها و نیازهاي آنان است که می تواند مدیران شهري را در دستیابی به پایداري بیشـتر شهرها، بهویژه پایداري اجتمـاعی، یـاري رسـاند . وجـود نـابرابري فضـایی در اسـتقرار فعالیـت هـاي شـهري و برخورداري ساکنان نواحی مختلف یک شهر، در هیچیک از شهرهاي جهان پدیـده ي جدیـدي نیسـت، امـا در کشورهاي در حال توسعه، بهدلیل فاحش بودن تفاوتهاي اجتماعی ـ اقتصـادي و نـابرابري و عـدم تعـادل در توزیع خدمات شهري، تفاوت فضایی شهرها تشدیده شده است (عبدي دانشپور، (1378؛ زیرا سـاختار فضـایی یک شهر متشکل از اجزا و عناصري است که با یکدیگر در کنش متقابل هستند و ناپایـداري هـر کـدام از ایـن اجزا، بر کل ساختار تأثیر خواهـد گذاشـت (سـاوج و وارد، .(90 :1380 بنـابراین سـازمان فضـایی متعـادل در شهرها، نوعی از پایداري شهري شمرده میشـود و هنگـامی محقـق خواهـد شـد کـه سـازگاري منطقـی بـین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در شهرها بهوجود آید. در نتیجه، توزیع مناسب و بهینهي امکانات اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی و بهداشتی در میان مناطق و نواحی، یکی از مهـمتـرین عوامـل جلـوگیري از نـابرابريهـا و شکاف توسعه و توزیع فضایی مناسب جمعیت در پهنهي سرزمین است. از سـویی، مسـئلهي مهـم در برقـراري توسعهي پایدار شهري، توجه به شاخص هاي اقتصادي، محیطی و سلامت اجتماعی شهرها در بستر برنامه ریزي است. از این روست که در نبود چنین نگرشی، گسترش روزافزون جامعهي شـهري، ناشـی از رشـد بـیرویـهي جمعیت و مهاجرت، به ساختوسازهاي بدون برنامه ریزي و گسترش مهار نشدنی شهرها منجر شده و تغییـرات نامتجانس بسیاري را به ساخت فضایی آنها تحمیل کرده است .(Marcotullio, 2001: 577)

در جمهوري اسلامی ایران، بهعنوان نظامی کـه از وحـی سرچشـمه گرفتـه و قـدرت و حاکمیـت خـود را منتسب به خدا میداند، عدالت، نقش مهمی دارد و در اساسیترین نظریهها و قوانین بر آن تأکید شـده اسـت، بهطوري که با نگاهی کوتاه به قوانین ایران، میتوان بهوضوح به این مسـئله پـی بـرد. در بنـد 9 از اصـل سـوم قانون اساسی که در آن وظایف دولت تبیین شده است، وظیفهاي بسیار اساسی در نظر گرفته شـده اسـت کـه عبارت است از: »رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه براي همه، در تمام زمینههاي مادي و معنوي.« دو اصل نوزدهم و بیستم، صراحت بیشتري در برابري مردم ایران دارد که با عبـارتهـاي ذیـل بیـان شـده اسـت : »مردم ایران از هر قوم و قبیلهاي که باشند، از حقوق مساوي برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سـبب امتیاز نخواهد بود« و »همه افراد اعم از زن و مرد، بهطور یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همهي حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند« (قـانون اساسـی جمهـوري اسلامی ایران، اصول 9، 19 و .(20 علاوهبر ضـرورتهـاي قـانونی بیـان شـده، موضـوع مـورد پـژوهش، یعنـی

تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر ..... 27

"تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر بندرانزلی"، ضرورت موضعی نیز دارد؛ زیرا بخشـی از مشکلات حاد آمدوشد شهر به توزیع نابرابر خدمات در سطح شهر بازمیگردد.
شهر بندر انزلی بهعنوان یک شهر متوسـطانـدام در اسـتان گـیلان، دگرگـونیهـاي مختلـف جمعیتـی و کالبدي، اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی را در خود دیده اسـت . ایـن شـهر بـا وسـعتی برابـر 3058/18 هکتـار، پرجمعیت ترین شهر استان گیلان پس از رشت است. بهاستناد نتایج تفضیلی سرشـماري مرکـز آمـار ایـران در سال هاي مختلف، جمعیت شهر با میانگین رشد سالانهي 2/5 درصد، از 41785 نفر در سال 1345 بـه حـدود 2/6 برابر، یعنی 110643 نفر در سال 1385 افـزایش یافتـه اسـت . جمعیـت بنـدرانزلی در سـال 1345 برابـر 41785 نفر بوده و در سال 1355 به 55481 نفر رسیده است. بیشترین تحول جمعیتی شهر، طـی سـال هـاي 1355 تا )1365نرخ رشد سالانهي متوسط 4/6 درصد) رخ داده است، طی این دهه، جمعیت شـهر بـه87060 نفر رسیده است که این امر همانند بیشتر نقاط شهري کشور ناشی از دو پدیدهعمومیِ جمعیتی کشور، یعنـی کماهمیتشدن سیاست هاي تنظیم خانواده و همچنین مهاجرت شدید روستاییان به شهرها بر اثر وقوع انقلاب اسلامی بوده است. نکتهي شایان توجه اینکه از 31582 نفر جمعیـت جدیـد شـهر طـی ایـن دوره، 12 درصـد مربوط به گسترش شهر روي بافـت روسـتاهاي "سوسـر" و "نـویر" در حاشـیهي شـهر بـوده اسـت . جمعیـت بندرانزلی در سرشماري سال 1375 برابر 98544 نفر ذکر شده که حاکی از رشدي برابـر 1/2 درصـد در سـال طی دورهي مورد بحث است، علاوهبر این، دو روستاي شاهور با 4138 نفر و کولیـور بـا 164 نفـر جمعیـت، در این دوره به شهر بندر انزلی ملحق شدند. درنهایت جمعیت از سـال 1375 بـا نـرخ رشـد 1/2 درصـد در سـال

1385 به 110643 افزایش یافته است (مرکز آمار ایران، سالنامهي دورههاي مختلف آماري).

بررسی سرانهي کاربري هاي موجود در شهر بندر انزلی، نشان می دهد که سـرانهي مسـکونی شـهر، 68/5 مترمربع بوده که از سرانهي مطلوب 50) متر) بیشتر است. سرانهي تجاري 2/71 متر مربع است که در مقایسـه با سرانهي مطلوب (کمتر از 2/5 متر مربع) از مقدار بیشتري برخوردار است. سرانهي درمانی 0/7 مترمربع بـوده که از سرانهي مطلوب 1) تا 1/5 متر مربع) کمتـر اسـت . سـرانهي مـذهبی در شـهر 0/68 مترمربـع بـوده کـه متناسب با سرانهي مطلوب 0/5) تا 1 متر مربع) است. سرانهي آموزشی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه بهترتیـب 8/7، 10/7 و 15/31 مترمربع بوده که در حد استاندارد است. سرانهي فرهنگی 0/3 مترمربـع بـوده کـه بسـیار کمتر از سرانهي مطلوب 2) متر مربع) است. سرانهي ورزشی 2/5 مترمربـع بـوده و همچنـین سـرانهي فضـاي سبز نیز 2/5 مترمربع است که از سرانهي مطلوب 3) تا 5 مترمربع) کمتر است (مهندسان مشاور نقـش جهـان ـ پارس، .(15-9 :1389

اهداف پژوهش در قالب پرسشهایی بهشـرح ذیـل قابـل پیگیـري اسـت : آیـا توزیـع جمعیـت و خـدمات بهصورت متعادل در نواحی شهر بندرانزلی صورت گرفته است؟ آیا بـین پراکنـدگی فضـایی جمعیـت و توزیـع

82 جغرافیا و پایداري محیط، شماره 3، تابستان 1391

خدمات در نواحی شهر بندر انزلی همبستگی مطلوب وجود دارد؟ آیا همهي نواحی شهر بنـدرانزلی از خـدمات شهري مطلوب برخوردارند؟ در این راستا، پژوهش حاضر میکوشد چگونگی توزیع فضـایی جمعیـت در نـواحی شهر بندرانزلی را که یکی از عوامل مؤثر بر توزیع خدمات شهري بوده، شناسایی کند. سپس ارتباط پراکنـدگی جمعیت و توزیع خدمات را مشخص کرده، در نهایت، راهکارهایی را بـراي رسـیدن بـه همـاهنگی و سـازگاري منطقی بین جمعیت و خدمات در نواحی شهر بندر انزلی ارائه کند.

وجه ممیزه و مشخص شهرهاي جهان سوم، رشد ناموزون و بی عدالتی در تخصیص منـابع اسـت . بـهطـور معمول نابرابري و بی عدالتی در سه سطح ظاهر می شود که عبارتند از؛ نـابرابري در فرصـت هـاي اقتصـادي در بخش هاي شهري و روستایی، نابرابري فضایی از یک نقطهي جمعیتی به یک نقطهي دیگر و نابرابري اقتصـادي میان نواحی درون شهرها (اسمیت، .(10-11 :1384 در این راستا، بر اسـاس دیـدگاه توسـعهي پایـدار، امکـان شکلگیري فرآیندهاي رشد و توسعهي اقتصادي میسر نمیشود؛ چرا که توسعهي شهري به مفهـوم فضـایی را میتوان بهمعناي تغییر در استفاده از زمـین و سـطوح تـراکم بـراي رفـع نیازهـاي سـاکنان شـهر در زمینـهي شاخص هايحیاتیِ مورد نظر انسان تعریف کرد (رهنمایی و شاه حسینی، .(5 -12 :1384 این توسـعه هنگـامی پایدار خواهد بود که در طول زمان، از نظر زیستمحیطی، قابل سکونت و زندگی؛ از نظر اقتصادي، بـا دوام و از منظر اجتماعی، شهري همبسته داشته باشیم (موسیکاظمی، .(104 : 1380

از سویی، مفهوم عدالت، مفهومی مرکب است. مفهومی که دلالت بر فضا (عدالت فضایی)، محـیط زیسـت (عدالت زیستمحیطی)، اجتماع (عدالت اجتماعی) و اقتصاد (عدالت اقتصـادي) دارد (مرصوصـی، .(91 :1383 آنچه در جغرافیا و رویکردهاي مکانی بر آن تأکید دارنـد، بیـان عـدالت فضـایی اسـت؛ اگرچـه عـدالت از دیـد اجتماعی نیز قابل تأمل است و در سه محور نیازهاي انسانی، منفعت عمومی و استحقاق فردي تقسیم میشـود (وارثی و دیگران، .(4 :1386 از نظر هاروي1، عـدالت اجتمـاعی در شـهر بایـد بـهگونـه اي باشـد کـه نیازهـاي جمعیتی را پاسخگو شود و تخصیص منطقه اي منابع را بهگونه اي هدایت کند کـه افـراد بـا کمتـرین شـکاف و اعتراض نسبت به استحقاق حقوق خود مواجه باشند؛ یعنی، توزیع عادلانهي منابع (هاروي، .(97 :1379

بنابراین از مهمترین عوامل در برنامهریزي شهري، استفاده از فضاها و توزیع مناسب و بـهبیـانی عادلانـهي فضایی در شهر است. در این مورد، کاربري ها و خدمات شهري از دسته عوامل مؤثر و مفیدند که با پاسخگـویی به نیازهاي جمعیتی، افزایش منفعت عمومی و توجه به شایستگی افراد، می توانند با برقراري عادلانـه تـر، ابعـاد عدالت فضایی، اجتماعی و اقتصادي را برقرار کنند. بنـابراین توزیـع نامناسـب کـاربري هـا و خـدمات شـهري، می تواند تراکم بیش از اندازهي خدمات و کاربري ها را در مناطق ویژه اي از شهر سـامان بخشـد کـه در تحلیـل فضایی از پراکندگی خدمات در ارتباط با جمعیت، می توان ادعا کرد فضاهایی بهوجود آید که پـراکنش فضـایی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Harvey

تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر ..... 29

خدمات در آن متناقض با عدالت فضایی و اجتماعی در شهر است. در این راستا، از بین بـردن شـکاف و فاصـله بین طبقات مختلف در شهرهاي بزرگ جهان سوم، امروزه توسط سـازمان هـاي جهـانی و بـهخصـوص یونسـکو بهشدت توصیه شده است (شیخی، .(156 : 1380 دستیـابی تمـامی سـاکنان شـهرها بـه نیازهـايخـدماتیِ یکسان، بحث عدالت اجتماعی در برخورداري از تأسیسات و تجهیزاتموجود فضاي شهري را بهوجود مـی آورد که بی توجهی به آن، تبعات بسیار ناگواري چون، حاشیه نشینی و تـراکم بـیش از حـد یـک منطقـه، توسـعهي یکجانبهي شهرها، خالی از سکنه شدن برخی از محدوده هاي شـهري، بـورس بـازي زمـین و ده هـا مسـئله و مشکل دیگر را در پی خواهد داشت. بنابراین، شناسایی آثـار توزیـع عادلانـه خـدمات، جـزء اساسـی مطالعـات شهري شمرده میشود و شهر زمانی شهري انسانی قلمداد می شود که عدالت اجتمـاعی در همـهي زوایـاي آن قابل پیگیري باشد. بهگفتهي دیگر، توزیع بهینهي خدمات و امکانات باید بهگونه اي هـدایت شـود کـه بـه نفـع همهي اقشار و گروههاي اجتماعی جامعه شود و عدالت اجتماعی و فضـایی تحقـق یابـد (پـاگ، -195: 1383 .(193

روش هاي علمی متنابعی موجودند که شاخص هاي مختلف را در تحلیل فضایی جمعیـت و تناسـب آن بـا خدمات مورد بررسی قرار میدهند. براي نمونـه، ضـرابی و موسـوي در مطالعـهاي بـا عنـوان "تحلیـل فضـایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهري یزد" با در نظـر گـرفتن 15 شـاخص خـدمات شـهري، بـه بررسی توزیع فضایی جمعیت و خدمات در نواحی یازدهگانه شهر پرداخته اند. نتایج بررسـی شـهر بـا تکیـه بـر شاخصهاي پانزدهگانه، بیانگر آن است که ارتباط منطقی و هماهنگ بین توزیع فضـایی دو متغیـر جمعیـت و خدمات نبوده؛ زیرا ناحیههایی که از لحاظ تراکم جمعیت در سطح پایینی قرار دارند، از لحاظ توزیـع خـدمات در سطح متعادل مشخص شدند، بنابراین توزیع خدمات مطابق با نیازهاي جمعیتی نبـوده اسـت و بـر اسـاس مشاهدات مشخص شد که ویژگی هاي اجتماعی و اقتصادي ساکنان نواحی در پخشایش و توزیع خدمات مـؤثر بودهاند (ضرابی و موسوي، .(46-27: 1389

همچنین ذاکریان، موسوي و کشکولی در پژوهشـی بـا عنـوان "تحلیلـی بـر پـراکنش جمعیـت و توزیـع خدمات در محلات شهري میبد از منظر توسعهي پایدار" با در نظر گـرفتن 12 شـاخص خـدمات شـهري، بـه موضوع توزیع خدمات شهري و گسترش شهر و ارتباط میان آنها پرداختنـد و بـه ایـن نتیجـه رسـیدند کـه در توزیع جمعیت محلههاي شهر میبد، طی دورهي مورد بررسی، تعادل و ارتبـاط وجـود نـدارد و همچنـین بـین تراکم جمعیت و توزیع خدمات در شهر میبد رابطـهي ضـعیفی برقـرار اسـت (ذاکریـان؛ موسـوي و کشـکولی، .(84-66 :1389

وارثی، قائدرحمتی و باستانی فر در مطالعهاي با عنوان "بررسی آثار توزیع خدمات شهري در عدم تعـادل فضایی جمعیت" به چگونگی توزیع خدمات شهري بر پایهي عدالت اجتماعی پرداخته و به ایـن نتیجـه دسـت

03 جغرافیا و پایداري محیط، شماره 3، تابستان 1391

یافتند که یکی از عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت ها و جابهجایی هاي درون شهري، توزیـع خـدمات شـهري اسـت . اگر توزیع خدمات شهري متناسب با نیازهاي مناطق، کاربري هاي توزیع شده و فضاهاي شهري مـورد اسـتفاده شهروندان نباشد، خود می تواند باعث افزایش تراکم جمعیت در مناطق دیگر شود که این مسئله، نهتنها به نفـع شهروندان نخواهد بود، بلکه باعث می شود برخی از شهروندان نیز از توزیع خـدمات شـهري مناسـب برخـوردار نشوند (وارثی و دیگران، .(106-91: 1386

این پژوهش نیز در راستاي پژوهشهاي انجام شده، در تلاش اسـت کـه بـا سـنجش 8 شـاخص خـدمات شهري، به بررسی رابطه میان توزیع جمعیت و خدمات شهري و ارتباط فضایی آنها در شهر انزلی با بهره گیـري از مدل تاپسیس بپردازد. از آنجا که این بحث براي نخستین بار با استفاده از مدل مذکور در شهر انزلـی انجـام شده است، میتواند راهگشاي مطالعات آینده در این زمینه قرار گیرد.

مواد و روشها

با توجه به ماهیت موضوع و اهداف پژوهش، رویکرد حاکم بـر آن توصـیفی ـ تحلیلـی اسـت . روش جمـعآوري دادههاي اولیه اسنادي و کتابخانه اي با استفاده از آمارنامهي استان گیلان و طرح جامع پیشنهادي شـهر انزلـی (1389) و همچنین کنترل و بهروز کردن این دادهها از طریق بازدید میدانی اسـت . جامعـهي آمـاري پـژوهش نواحینُهگانهي شهر بندر انزلی، بر اساس طرح جامع پیشنهادي شهر در سال 1389 است. شاخص هـاي مـورد استفاده، هشتشاخصِ توزیع خدمات در سطح نواحی شهر انزلی است. شاخص هاي توزیع خـدمات در نـواحی عبارتند از:

1. دبستان؛

2. راهنمایی؛

3. متوسطه (شامل: دبیرستان و هنرستان و پیشدانشگاهی)؛

4. خدمات درمانی (شامل: مراکز بهداشت و درمان، درمانگـاه، مرکـز بهداشـت و درمـان سـازمان تـأمین اجتماعی و بیمارستان)؛

5. خدمات مذهبی (شامل: امامزادهها، مساجد، حسینیهها)؛

6. خدمات فرهنگی (شامل: کتابخانه، کانون پرورش فکـري کودکـان، کـانون فرهنگـی، سـینما، تئـاتر و موزه)؛

7. اماکن ورزشی (شامل: زمینهاي ورزشی و سالنهاي ورزشی)؛

8. فضاي سبز و پارك (شامل: پاركهاي محلهاي، ناحیهاي و منطقهاي).

در روندعملیاتیِ پژوهش، ابتدا بـا اسـتفاده از مـدل ضـریب آنتروپـی نسـبی، توزیـع فضـایی جمعیـت و

تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر 31

همچنین با استفاده از مدل تاپسیس و ضریب پراکندگی، چگونگی توزیع فضایی خدمات در سطح نواحی شـهر بندرانزلی محاسبه شده، سپس با استفاده از آزمونهايآماريِ ضریب پیرسون از طریـق نـرمافـزار SPSS آثـار فضایی توزیع جمعیت بر چگونگی توزیع خدمات شهري بررسی شده است.

مدل ضریب آنتروپی

براي تحلیل ویژگیهاي توزیع فضایی جمعیت در نواحینُهگانهي شهري بندرانزلی، از ضـریب آنتروپـی نسـبی استفاده شده است که بهشکل رابطهي شمارهي 1 تعریف میشود:
رابطهي (1 ln ∑
در این رابطه: ln = −
: ضریب آنتروپی؛
: میزان جمعیت ناحیهي به کل جمعیت شهر؛

: تعداد نواحی است.

ضریب آنتروپی دامنهاي بین صفر و یک دارد و هر چه مقـدار آن بـه یـک نزدیکتـر باشـد، بیـانگر توزیـع عادلانه تر و هر چه به صفر نزدیکتر باشد، بیانگر درجه توزیع نامتعادل است. بهگفتهي دیگر، مقدار یـک بیـانگر توزیعکاملاً عادلانه و مقدار صفر بیانگر توزیعکاملاً نامتعادل است .(Tasai, 2005: 145)

E  2/046 0/93 2/197

ضریب آنتروپی بهدست آمده در سال 1385 برابر 0/93 است که فاصلهي آن با عدد 1 بسـیار کـم بـوده و نشان میدهد توزیع متعادل جمعیت در نواحی شهر بندرانزلی وجود دارد (جدول شمارهي .(1
جدول .1 توزیع فضایی جمعیت در نواحی شهري بندرانزلی در سال 1385 بر اساس ضریب آنتروپی

نواحی جمعیت Pi LnPi PiLnPi

1 1534 0.014 -4.27 -0.059
2 9253 0.084 -2.48 -0.208
3 13503 0.123 -2.1 -0.258
4 17904 0.164 -1.8 -0.295
5 12466 0.114 -2.17 -0.247
6 13981 0.128 -2.06 -0.263
7 18056 0.169 -1.78 -0.300
8 18935 0.173 -1.75 -0.302
9 3673 0.034 -3.38 -0.114
کل 109305 1 -2.046
منبع: محاسبات نگارندگان

23 جغرافیا و پایداري محیط، شماره 3، تابستان 1391

مدل ضریب جینی و ضریب پراکندگی

ضریب جینی شاخص دیگري براي اندازه گیري توزیـع فضـایی جمعیـت در نـواحی مختلـف یـک شـهر اسـت . شناخت دقیقتر توزیع جمعیت، از این مدل نیز متناظر با مدل آنتروپی استفاده شد. این ضریب دامنـه اي بـین صفر و یک دارد. ضریب هاي جینی بالاتر (نزدیک به (1 به این معناست که تراکم جمعیـت در نـواحی بالاسـت (توریع نامتعادل) و ضریب جینی نزدیک به صفر به این معناست کـه جمعیـت در شـهر بـهصـورت عادلانـهاي توزیع شده است.
رابطهي (2 | − | = 0/5
در این رابطه؛

: تعداد نواحی؛
: نسبت وسعت منطقهي به کل مناطق؛
: نسبت جمعیت در منطقهي به جمعیت کل مناطق است (قرخلو و زنگنه، .(25 :1388
ضریب جینی بهدست آمده در سال 1385 برابر 0/408 است که فاصلهي آن با عدد 1 زیاد بـوده و نشـان
میدهد توزیع متعادل جمعیت در نواحی شهر بندرانزلی بهطور نسبی وجود دارد.
جدول .2 توزیع فضایی جمعیت در نواحی شهري بندرانزلی در سال 1385 بر اساس ضریب جینی

نواحی جمعیت مساحت (هکتار) −

1 1534 270.4 0.093 0.014
0.079
2 9253 319.2 0.11 0.084 0.026
3 13474 253.9 0.087 0.123 0.036
4 17933 479.5 0.165 0.164 0.001
5 12466 491.9 0.169 0.114 0.055
6 13896 176.2 0.61 0.127 0.483
7 18145 325 0.112 0.166 0.054
8 18887 375.4 0.129 0.172 0.043
9 3717 213.6 0.073 0.034 0.039
کل 109305 2905.2 0.816
منبع: محاسبات نگارندگان

از دیگر عوامل مهم در بررسی پراکندگی جمعیت، تـراکم آن اسـت. بـر اسـاس محاسـبات انجـام گرفتـه، میانگین تراکم در سطح شهر در سال 1385، حدود 39 نفر در هکتار است و ایـن در حـالی اسـت کـه میـزان تراکم پیشنهادي در طرح جامع 45/8 نفر در هکتار منظور شده استپ. رتراکمترین ناحیهيشهريِ بافت قدیم، قسمت غربی شهر (ناحیهي (6 با تراکمی برابر 92/8 نفر در هکتار است و کم تراکم ترین ناحیهي شهر به لحـاظ

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید