بخشی از مقاله
مقدمه
سندرم آسیت یا تجمع مایعات در بدن پرندههاي مبتلا، به آبشاري از وقایع که با کمبود اکسیژن براي متابولیسم شروع
دنبال افزایش فشار در گردش خون ریوي رخ میدهد، به میشود، توصیف کرده است. به طور کلی این سندرم یک
همین دلیل این پدیده تحت عنوان سندرم افزایش فشار اختلال چند عاملی میباشد و تحت تأثیر عوامل درون
خون ریوي (Pulmonary hypertension syndrome) نیز زادي و برون زادي قرار میگیرد. اعتقاد بر این است که
شناخته شده و از مهم ترین اختلالات متابولیکی در جوجه اولین دلیل آسیت در جوجههاي گوشتی، عدم تعادل بین
هاي گوشتی میباشد که خسارات فراوانی را بر این صنعت تأمین اکسیژن و مقدار مورد نیاز آن براي حمایت از رشد
وارد میکند. (2005) Julian، این اختلال را به صورت سریع و بازده غذایی بالاي این پرندگان میباشد 9)، 10 و
416
مجله پژوهشهاي سلولی و مولکولی (مجله زیست شناسی ایران) جلد 26، شماره 4، 1392
.(16 همچنین ممکن است نمو ناکافی ششها یا رگهاي خونی ریوي در جوجههاي گوشتی مبناي شیوع سندرم آسیت باشد. تغییرات در مقادیر هماتوکریت، فشار سهمی اکسیژن و دي اکسید کربن و همچنین ترشح و فعالیت هورمونها از قبیل هورمونهاي تیروئید که از مهم ترین مکانیسمهاي تنظیمی سرعت متابولیسم در طول نمو جنینی و دوره رشد میباشد، نیز در بروز سندرم آسیت دخالت دارند 9)، 10 و .(13 با توجه به گستره صنعت طیور، تلفات ناشی از ناهنجاریهاي متابولیکی سبب تحمیل هزینه هاي زیادي به صنعت میگردد. لذا توجه به راهکارهاي مناسب جهت کاهش خسارتهاي ناشی از این ناهنجاریها امري اجتناب ناپذیر است.
نشان داده شده است که استفاده از 500 میلی گرم ویتامین
C در کیلوگرم جیره از طریق کاهش تعداد رگهاي محیطی ضخیم در ریه سبب کاهش آسیت میشود .(28) این توانایی در ریه سبب کاهش عضلانی شدن رگهاي ریوي و در نهایت کاهش مقاومت در برابر فشار خون ریوي می گردد. همچنین ویتامین C از طریق کاهش رادیکالهاي آزاد اکسیژن در ریه توانایی کاهش آسیت را دارد .(18)
کولین در بدن پرنده نقشهاي متعددي دارد. کولین جزء فسفولیپدها بوده و براي ساخت و نگهداري ساختار سلولی، بلوغ طبیعی ماتریس استخوان و جلوگیري از پروزیس مؤثر است. کولین در متابولیسم چربی در کبد و کاهش سندرم کبد چرب و ساخت استیل کولین که یک ناقل عصبی است نقش دارد .(3) لذا کولین از طریق توسعه مناسب سیستم اسکلتی و حفظ سلامت کبد می تواند در کاهش بروز آسیت مؤثر باشد. همچنین دستگاه گوارش حدود 20 درصد انرژي جیره و 50 تا 75 درصد پروتئینی که روزانه تجزیه و بازسازي میشود را مصرف میکند .(6)
حدود 25 درصد از پروتئینی که روزانه ساخته میشود به درون لوله گوارش ترشح میشود تا وظیفه هضم و ایجاد دیواره سد مانند را در برابر عوامل خارجی انجام دهد. لوله گوارش محل سکونت سلولهاي باکتریایی است که 10
برابر بیشتر از 70 درصد کل سلولهاي ایمنی هستند که بدن انسان براي حفاظت در برابر سلولهاي بیگانه و مواد خارجی تخصیص میدهد .(17) این دستگاه با سیستم قلبی- عروقی در ارتباط هستند و هر گونه تورم بافتی، عوامل بیماریزا، عوامل محیطی و متابولیسم زیاد ناشی از آسیت در ارتباط آنها تأثیر گذار خواهد بود .(15) لذا تقاضاي بالاي اکسیژن براي دستگاه گوارش سبب افزایش فشار بر سیستم قلبی- عروقی میشود که محققان این امر را یکی از علل اثرات مثبت محدودیت بر سندرم آسیت میدانند .(15) میزان نیاز اکسیژنی دستگاه گوارش طیور مشخص نیست. در سایر گونههاي تک معدهاي مثل خوك، دستگاه گوارش با وجود درصد وزنی کم (حدود 5
درصد) 25 درصد نیاز اکسیژنی حیوان را به خود اختصاص میدهد .(4) هر گونه تغییر در الگوي فلور میکروبی دستگاه گوارش منجر به افزایش هزینههاي مربوط به انرژي و پروتئین مصرفی شده و در نهایت نیاز اکسیژنی پرنده را افزایش میدهد. لذا توجه به ایجاد الگوي مناسب فلور در دستگاه گوارش میتواند از طریق بهبود سیستم ایمنی و کاهش هزینههاي مربوط به تأمین اکسیژن در کاهش عوارض مرتبط با آسیت مؤثر باشد. با توجه به موارد ذکر شده، این تحقیق با هدف بررسی اثرات انفرادي و توأم ویتامین C ، کولین کلراید و پروبیوتیک بر عملکرد، ایمنی و فراسنجههاي مرتبط با آسیت انجام شد.
مواد و روشها
به منظور بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه هاي مرتبط با آسیت، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 30 قطعه جوجه گوشتی در هر تکرار انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل
«1» شاهد، «2» ویتامین 300 ) C میلی گرم در کیلوگرم) «3» کولین کلراید ( 300 میلی گرم در کیلوگرم) «4»
ویتامین 300) C میلی گرم در کیلوگرم) و پروبیوتیک
100) میلی گرم در کیلوگرم پروتکسین) «5» کولین کلراید
417
مجله پژوهشهاي سلولی و مولکولی (مجله زیست شناسی ایران) جلد 26، شماره 4، 1392
300 ) میلی گرم در کیلوگرم) و پروبیوتیک 100) میلی گراد در گرمخانه گذاشته شد. براي تعیین تیتر پاسخ کل
گرم در کیلوگرم پروتکسین) و «6» کولین کلراید ( 300 (IgM + IgG) از روش هماگلوتیناسیون 2) و (14
میلی گرم در کیلوگرم)، ویتامین 300) C میلی گرم در میکروتیتر استفاده شد. در هنگام قرائت نمونهها لگاریتم در
کیلوگرم) و پروبیوتیک 100) میلی گرم در کیلوگرم مبناي 2 عکس آخر رقتی که در آن هماگلوتیناسیون دیده
پروتکسین) بود. اجزاء جیره ها و ترکیب شیمیایی آنها در میشود به عنوان عیار پادتنی ثبت گردید. براي تعیین
جدول 1 آورده شده است. این آزمایش در یکی از اندازهگیري IgG و IgM که اجزاء پاسخ به SRBC هستند
مرغداریهاي شهرستان کرج که داراي ارتفاع بالاي 1000 با جداسازي آنتی بادي مقاوم به مرکاپتااتانول 2-)
متر از سطح دریا است اجرا گردید. در طول آزمایش (Mercaptoethanol که در حقیقت IgG هست و با مکمل
صفات وزن، خوراك مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل ویتامینی در هر کیلوگرم خوراك مقادیر زیر را تأمین می
خوراك و تلفات به صورت هفتگی مورد بررسی قرار نمود. ویتامین A، 9000 واحد بین المللی. ویتامین B1، 1/8
گرفت. در پایان دوره درصد ماندگاري و شاخص تولید میلی گرم. ویتامین B2، 6/6 میلی گرم. نیاسین، 30 میلی
محاسبه شد. همچنین درصد هماتوکریت به عنوان شاخص گرم. کلسیم پانتوتنات، 10 میلی گرم. ویتامین B6، 3 میلی
آسیت مورد بررسی قرار گرفت. براي این کار، یک لوله گرم. فولیک اسید 1 میلی گرم. ویتامینB12، 0/015 میلی
مویینه رابرداشته و تا دو سوم آن از خون پر نموده و در گرم. بیوتین 0/1 میلی گرم. ویتامین D3، 2000 واحد بین
خمیر هماتوکریت قرار داده شد تا قسمت انتهایی آن پر المللی. ویتامین E، 18 واحد بین المللی. ویتامین K3، 2
گردد. سپس در دور 10000تا12000 به مدت 5 دقیقه میلی گرم. کولین کلراید 500 میلی گرم.
میکروسانتریفیوژ نموده و با استفاده از خط کش مخصوص مکمل مواد معدنی در هر کیلوگرم خوراك مقادیر زیر را
درصد هماتوکریت تعیین گردید.
تأمین می نمود. منگنز (اکسید منگنز)، 100 میلی گرم. آهن
در سن 35 روزگی جهت بررسی هورمونهاي T3 و T4 از (سولفات آهن(7 H2O، 50 میلی گرم. روي (اکسید روي)،
هر تکرار دو پرنده انتخاب گردیده و از هر کدام به میزان 2 100 میلی گرم. مس (سولفات مس (5H2O، 10 میلی گرم.
سیسی خونگیري شدکه پس از جدا سازي سرم با استفاده ید (یدات کلسیم)، 1 میلی گرم. سلنیوم (سدیم سلنیت)،
از کیتهاي شرکت پارس آزمون میزان هورمونهاي T3 و T4 0/2 میلی گرم.
اندازهگیري شد. در سن28 روزگی از هر تکرار (واحد کسر این مقدار از پاسخ کل میتوان آنتی بادي حساس به
آزمایش) 2 پرنده انتخاب و 0/6 سی سی محلول
مرکاپتااتانول (MES) را به دست آورد که معرف IgM
سوسپانسیون SRBC (تهیه شده از مؤسسه رازي، کرج) که
می باشد، انجام گرفت .(11) داده ها با نرم افزار آماري
سه بار با سرم فیزیولوژیک شستشو داده شده بود، از طریق
SAS تجزیه و تحلیل آماري شدند. مدل مورد استفاده به
ورید بال به پرندگان تزریق گردید. 7 روز بعد از تزریق از
صورت زیر بود.
پرندگان مزبور نمونههاي خون جمع آوري شد. نمونههاي
خون به مدت 1 روز در شرایط آزمایشگاهی نگهداري شد مقدار مشاهده شده xij= xij=μ+δj+Eij
و سرم خون جدا شد (خون به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ
شده و سرم جدا گردید). ابتدا نمونههاي سرم جهت خنثی میانگین جامعه μ =
شدن سیستم کمپلمان و عدم تداخل آن با پادتن ضد گلبول اثر خطاي آزمایشEij= اثر هر تیمار δj=
قرمز گوسفند به مدت 30 دقیقه در دماي 55 درجه سانتی
418
مجله پژوهشهاي سلولی و مولکولی (مجله زیست شناسی ایران) جلد 26، شماره 4، 1392
جدول -1 جیره هاي مورد استفاده در مراحل آزمایش
سن( روز)
مواد خوراکی 0-14 15-28 29-42
ذرت 56/85 59/5 63/58
کنجاله سویا 39 34/3 30
روغن سویا 1/4 2 2/25
متیونین 0/3 0/23 0/18
لیزین 0/12 0/12 0/2
دي کلسیم فسفات 1/95 1/70 1/60
صدف کوهی 1/40 1/2 1/3
نمک 0/33 0/3 0/3
جوش شیرین 0/15 0/15 0/15
مکمل ویتامنی و معدنی 0/5 0/5 0/6
جمع 100 100 100
مواد مغذي
انرژي قابل متابولیسم( کیلو کالري در کیلو گرم) 2828 2940 3000
پروتئین خام(درصد) 21/08 20/15 18/50
کلسیم(درصد ) 1/50 1/50 0/90
فسفر قابل دسترس(درصد ) 0/5 0/45 0/42
لیزین(درصد ) 1/29 1/17 0/98
متیونین+سیستئین(درصد ) 0/98 0/88 0/79
سدیم(درصد ) 0/18 0/18 0/18
جدول-2 اثرات تیمارها بر فراسنجههاي عملکردي در سنین مختلف
شاهد ویتامین کولین کلراید ویتامین C و کولین کلراید+ ویتامین +Cکولین SEM P-value
C پروبیوتیک پروبیوتیک کلراید+ پروبیوتیک
وزن زنده(گرم)
7 روزگی 182 182 181 180 182 180 0/43 NS
14 روزگی 293 295 285 291 291 289 2/36 NS
21 روزگی 804 783 777 793 784 778 5/47 NS
28 روزگی 1297 1288 1252 1295 1261 1304 9/82 NS
35 روزگی 1894 1893 1849 1917 1826 1941 14/05 NS
42 روزگی 2382 2428 2346 2403 2366 2405 18/04 NS
خوراك مصرفی(گرم)
0-14 روز 342 352 334 338 334 327 2/31 NS
0-21 روز 1042 1066 1057 1061 1037 1027 9/60 NS
0-28 روز 1898 1909 1864 1885 1884 1930 11/26 NS
0-35 روز 3098 3113 3045 3076 3028 3180 27/21 NS
419
