بخشی از مقاله
مقدمه
اســیدهای چــرب n-6 و n-3 به ترتیب برای ســنتز اســیدهای آراشــیدونیک و ایکوزاپنتاانوئیک و واســطههای التهابــی (ایکوزانوئیدها) ضروری هســتند. ایکوزانوئید اصلی تولید شــده از اســید آراشــیدونیک، لوکوتریــن B4 و پروســتاگلاندین E2 میباشــد Jahnston)، .(1988 پروســتاگلاندین E1 و E2 که از اسیدهای چرب n-6 مشتق میشوند و قادر به تحریک ســیتوکین های T2 (سلول های T کمک کنندهی نوع (2 هســتند که به تبدیل شدن سلول هایB به سلول های تولیدکنندهی پادتن کمــک میکنند Phipps) و همکاران، .(1991 پروســتاگلاندین E2 یکی از محصولات مسیر سیکلواکسیژناز از اسید آراشیدونیک است و اعمال مهمی را در تنظیم سیستم ایمنی بر عهده دارد Craig-Smith) و همکاران، .(1987 اســید لینولئیک پیش ســاز اصلی اســیدهای چرب غیراشــباع با چند پیوند دوگانه (PUFA) n-6 و ایکوزانوئیدهای مشتق از آن اســت Wang) و همکاران، .(2000 گزارش های ضد و نقیضی در رابطه با اثرات پروستاگلندین ها و اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه و به خصوص اســید لینولئیک (n-6) بر سیستم ایمنی وجود دارد. گزارش شده است که PGE2 سیستم ایمنی هومورال را تقویت میکند در حالی
که سیستم ایمنی سلولی (تولید اینترلوکین 2 و اینترلوکین (4 را محدود میکنــد Betz) و Fox، .(1991 همچنین غلظــت های بالای PGE2 سیستم ایمنی سلولی را کاهش داده است در حالی که غلظت های پایین آن منجر به بهبود ایمنی ســلولی گردیده اســت Mohan) و همکاران، .(1996 تولید بالای پروستاگلاندین Kinsella) E3 و همکاران، (1990 یــا مصــرف دزهای بالای PUFA n- 6، پاســخ ایمنی را در آزمایشــگاه Zulkifi) و همــکاران، (2000 و در حیوانــات آزمایشــی Friend) و همکاران، (1980 کاهش داده اســت. به علاوه مشــخص شــده است که کمبود اســیدهای چرب غیراشــباع با چند پیوند دوگانه (n-6) منجر به تضعیف سیستم ایمنی میشود (جانستون، .(1988 تولید پادتن با تغذیهی ســطوح بالای اسیدهای چرب n-6 افزایش Parmentier) و همکاران، 1997؛ Sijben و همــکاران، (2000 یــا کاهــش Sijben) و همکاران، (2000 یافته اســت. سطوح بالای اسیدهای لینولئیک یا لینولنیک منجر به افزایش پاســخ پادتن در مقابل ذرات هموسیانین یا M.butyricum شــده اســت Sijben) و همکاران، Parmentier) .(2000 و همکاران، (1997 گزارش کردند اسید لینولئیک (n-6) پاسخ پادتن به گلبول های قرمــز گوســفندی (SRBC) را زیاد میکند در حالی کــه آلفا لینولنیک
76 (ﭘﮋﻭﻫﺶﻭﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻰ)
بررسی عملکرد و سیستم ایمنی ...
اسید (n-3) منجر به کاهش پاسخ پادتن به آلبومین سرم گاوی میشود. اســتفاده از روغن ســویا به عنوان یکــی از منابــع ارزان قیمت روغن در جیرههای غذایی جوجههای گوشــتی افزایش یافته اســت و منبع غنی از اسیدهای چرب n-6 است که پیش نیاز واسطههای سیستم ایمنی است
ﻭ دارای مقادیر زیاد اســیدهای چرب n-6 و اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه و مقادیر کمتری اســید چرب اشــباع است Nisbet) و همکاران، .(1993
بــه عــلاوه اســتفاده تجــاری از پروبیوتیــک هــا بــه عنــوان محرک های رشد در تغذیهی طیور در حال افزایش است. اثراث بعضی از پروبیوتیــک ها و ســویههای مهــم باکتریایی موجود در آن بر سیســتم ایمنــی طیور به خصوص افزایش تولیــد ایمونوگلوبولین ها Dunham)
ﻭ همــکاران، 1993؛ Perdigon و همــکاران، (1995 و ســلول هــای ایمنــی Dunham) و همکاران، 1993؛ Khaksefdi و Choorchi، 2006؛ Mietinen و همــکاران، (1996 مشــخص شــده اســت. شــواهدی وجود دارد که نشــان میدهــد پروبیوتیک هــا نقش ضروری در تحریــک سیســتم ایمنی طیــور دارنــد Jin) و همــکاران، .(1997 خورانــدن جیرههای غذایــی حــاوی Lactobacillus reuteri1 تولید ایمونوگلوبولین های M را در مقابل سالمونلا و تولید سلول های T را در جوجههای گوشتی تازه هچ شده افزایش داده است Dunham) و همکاران، .(1993 بعضــی از ســویههای باکتریایی موجــود در پروبیوتیکها مانند
L.acidophilus ،L.rhamanus و Bifdiobacterium lactis
موجب تحریک ماکروفاژها و جمعیت نوتروفیلها شــدهاند Mietinen)
ﻭ همکاران، L.casei .(1996 جمعیت لنفوســیت های T کمک کننده را در موش افزایش داده اســت Perdigon) و همکاران، Kabir .(2001
ﻭ همــکاران (2004) گزارش کردند که مصــرف 2 میلیگرم پروبیوتیک پروتکســین در 10 لیتر آب آشــامیدنی منجر به افزایش تولید پادتن در جوجههای گوشتی میشــود. همچنین مصرف L.casei در موش، تولید پادتن را در پاســخ پادگــن SRBC افزایش داده اســت Perdigon) و همــکاران، .(1995 مصرف 50 میلیگرم پروبیوتیــک در کیلوگرم جیره باعث بهبود تولید پادتن در مقابل SRBC و واکســن نیوکاســل 10 روز بعــد از تزریق شــده اســت Khaksefdi) و Choorchi، .(2006 در ایران، روغن ســویا در مقایســه با ســایر منابع روغن به میزان بیشــتری در خوراک طیور مورد اســتفاده قرار میگیــرد. همچنین اثرات تحریکی پروبیوتیک ها بر رشــد جوجههای گوشتی به خوبی مشخص شده است. در نتیجه مصرف توام روغن سویا و پروبیوتیک ها در تغذیهی جوجههای گوشــتی رو به افزایش است، بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات تــوام پروبیوتیک و روغن ســویا بر عملکرد و سیســتم ایمنی جوجههای گوشتی بود.
مواد و روش ها
این تحقیق در ســالن تحقیقاتی جوجههای گوشتی گروه علوم دامی دانشکدهی کشاورزی دانشگاه ارومیه صورت گرفت. در جریان انجام تحقیق تعداد 540 قطعه جوجهی نر یکروزهی سویهی کاپ در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×3 بر پایهی طرح کاملا تصادفی برای بررســی اثرات ســطوح مختلف روغن سویا 2)، 4 و 6 درصد جیره) و پروبیوتیک پریمالاک (صفر،
0/1 و 0/15 درصد جیره) استفاده شدند. این جوجهها به 9 گروه 60 تایی تقســیم شدند و هر گروه در 6 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. جوجههای مــورد آزمایش در قفسهای جداگانه شــامل 10 جوجــه قرار گرفته و به طور کاملاْ تصادفی به تیمارهای آزمایشــی اختصاص پیدا کردند. همهی پرندگان یک جیرهی مشــابه آغازین را تا ســن 7 روزگی دریافت کردند ولی بعد از آن با جیره های آزمایشــی رشــد (از 7 تا 21 روزگی) و پایانی (از 22 تا 42 روزگی) متفاوتی تغذیه شــدند (جدول (1 که دارای سطوح متفــاوت پروبیوتیک و روغن ســویا بودند. پروبیوتیــک پریمالاک دارای دو ســویهی زندهی لاکتوباســیلوس، یک ســویهی زنده استرپتوکوکوس
ﻭ یک ســویهی B.termophilum بود که هر گــرم از این پروبیوتیک حــاوی حداقل 5×108 عدد باکتری بــود. فرموله کردن جیرههای غذایی بر اســاس نیازهای ســویهی کاپ و توســط نرم افزار UFFDA صورت گرفــت. آب و خوراک مصرفی به صــورت آزادانه در اختیار جوجه ها قرار می گرفت. برنامهی نوری 23 ســاعت روشــنایی و 1 ساعت خاموشی در کل دورهی آزمایشــی اعمال گردید. دمای ســالن در روز اول و دوم بین 33±2 درجه ی ســانتی گراد بود که تــا آخر هفتهی اول به 31 درجهی ســانتی گراد رسید و سپس هفتهای دو درجه از دما کاسته شد به طوری که در هفتهی چهارم به 24 درجهی ســانتیگراد رســید و تا آخر دورهی آزمایش، همین دما حفظ شد. آبخوری های فنجانی و دانخوری های آویز پلاســتیکی در آزمایش مورد استفاده قرار گرفتند. مصرف خوراک و وزن جوجههای تیمارهای مختلف از شروع 7) روزگی) تا پایان دورهی آزمایش 42) روزگی) اندازه گیری شد و افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراکی کل دورهی آزمایشی محاسبه و گزارش گردید. واکسن گامبورو در 21 روزگی به عنوان آنتیژن برای بررسی میزان آنتیبادی تولید شده در پاسخ به آن در ســن 28 روزگی مورد استفاده قرار گرفت. 2 قطعه جوجه از هر تکرار در ســنین 28 و 42 روزگی به طور تصادفی انتخاب و کشــتار شدند. بعد از کشــتار، طحال و بورس فابریســیوس آنها از لاشه خارج گردیده و وزن نسبیشــان برای مقایســات آماری تعیین گردید. خونگیری از ورید بالی (یک جوجه از هر تکرار)، قبل از کشتار آنها در سن 28 روزگی انجام شد
ﻭ ســریعا خون اخذ شــده به لولههای حاوی مواد ضد انعقادی (سیترات سدیم) منتقل گردید. سپس پلاسما از نمونه های خونی جدا شد و اندازه گیری غلظت سرولوپلاســمین به عنوان پروتئین حاد پلاســما با استفاده از روش Suderman و (1970) Nomoto انجــام شــد. یک لام از هر نمونه خونی تهیه شد و برای تعیین نسبت هتروفیل به لنفوسیت به عنوان شــاخص استرس با محلول گیمسای بر اســاس روش Crass و Single (1983) آغشته شد. نسبت هتروفیل به لنفوسیت از طریق شمارش 200 لوکوســیت در هر لام محاسبه گردید. در سن 28 روزگی سرم نمونههای خونی جدا شــد و تیتر آنتیبادی ناشی از واکسیناسیون گامبورو با روش الایزا اندازهگیری شــد. دادههای به دســت آمده از این آزمایش در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×3 بر پایهی طرح کاملا تصادفی توسط نرم افزاز SAS آنالیز شــدند و مقایســهی میانگین تیمارها با استفاده از تست چند دامنهای دانکن در سطح 5 درصد صورت گرفت SAS)، .(2002
نتایج
هنگام اســتفاده از ســطوح 2 و 4 درصدی روغن سویا، افزایش سطح
(پژوهشوسازندگی) 68
شماره 90، نشریه دامپزشکی، بهار 1390
پروبیوتیک از صفر به 0/1 درصد منجر به کاهش معنیدار مصرف خوراک شــده اســت (P< 0/01) در حالی که افزایش سطح پروبیوتیک به 0/15 درصد، ْتاثیر معنیداری بر مصرف خوراک نداشــت (جدول .(2 در همهی سطوح روغن سویا، افزایش سطح پروبیوتیک به 0/1 درصد منجر به بهبود افزایــش وزن شــد (P< 0/01) در حالی که افزایــش آن از 0/1 به 0/15 درصد در ســطوح 4 و 6 درصد روغن سویا، منجر به کاهش روند افزایش وزن شد.
همچنیــن ضریب تبدیل خوراک در همهی ســطوح روغن ســویا با افزایــش پروبیوتیک به 0/1 درصد به طور معنــیداری کاهش یافت ولی افزایــش پروبیوتیک از 0/1 بــه 0/15 درصد منجر بــه افزایش معنیدار ضریب تبدیل خوراک شد .(P< 0/01) افزودن سطوح 4 یا 6 درصدی از روغن سویا همراه با 0/1 درصد پروبیوتیک منجر به کاهش بیشتر ضریب تبدیل خوراک نیز شد (P< 0/05) (اثر متقابل روغن سویا با پروبیوتیک). در ســطوح 2 و 4 درصد روغن ســویا، افزایش ســطح پروبیوتیک به 0/1 درصد، منجر به کاهش مصرف خوراک گردید (P< 0/001) ولی افزایش آن بــه 0/15 درصد منجر به کاهش معنیداری در مصرف خوراک نشــد (جدول (3، در حالی که در سطح 6 درصد روغن سویا، افزایش پروبیوتیک تغییــر معنــیداری در مصرف خــوراک به وجــود نیــاورد. افزایش وزن جوجههای گوشــتی در پایینترین سطح روغن سویا 2) درصد) با افزایش سطح پروبیوتیک به 0/1 یا 0/15 درصد به طور معنیداری افزایش یافت در حالــی کــه افزایش پروبیوتیک از 0/1 بــه 0/15 درصد منجر به تغییر معنیدار در افزایش وزن نشــد. در ســطوح 4 و 6 درصد روغن ســویا نیز افزایش پروبیوتیک از صفر به 0/1 یا 0/15 درصد منجر به بهبود معنیدار افزایــش وزن گردیــد در حالی که افزایش ســطح پروبیوتیــک از 0/1 به 0/15 درصد منجر به کاهش افزایش وزن شــد. در ســطوح 2 و 4 درصد روغن ســویا افزایش ســطح پروبیوتیک بــه 0/1 و 0/15 منجر به کاهش معنــیدار ضریب تبدیل خوراکی گردید در حالی که در بالاترین ســطح روغن ســویا، افزایش ســطح اســتفاده از پروبیوتیک به 0/1 درصد تغییر معنیداری در ضریب تبدیل خوراک ایجاد نکرد ولی در این ســطح روغن سویا، افزایش پروبیوتیک از 0/1 به 0/15 منجر به کاهش معنیدار ضریب تبدیل خوراک گردید. در پایینترین سطح روغن سویا 2) درصد)، افزایش ســطح پروبیوتیک از صفر به 0/1 درصد منجر به افزایش معنیدار مصرف خوراک شــد (P< 0/01) ولی افزایش آن از 0/1 به 0/15 درصد، افزایش معنیداری در مصرف خوراک ایجاد نکرد. در ســطوح بالاتر روغن ســویا 4) و 6 درصــد)، افزایش ســطح پروبیوتیک ْتاثیر معنــیداری بر مصرف خوراک نداشت (اثر متقابل روغن سویا با پروبیوتیک، .(P< 0/001)
اگرچه اثرات هر دوی روغن ســویا و پروبیوتیک (P< 0/01) و اثرات متقابل آنها بر تیتر پادتن تولید شــده در مقابل واکسن گامبورو (در سن 28 روزگی) (P< 0/05) معنیدار بود و در همهی ســطوح روغن ســویا، یک روند افزایشــی در این متغیر با افزایش سطح پروبیوتیک مشاهده شد ولی تفاوت معنیداری بین تیتر آنتیبادی پرندگان تیمارهای آزمایشــی مشاهده نشد.
غلظت سرولوپلاسمین سرم در پایینترین سطح روغن سویا، با افزایش سطح پروبیوتیک به 0/1 به طور معنیداری کاهش یافت (P< 0/01) اما افزایــش پروبیوتیک از 0/1 به 0/15 ْتاثیر معنیداری بر سرولوپلاســمین
نداشت . همچنین در بالاترین سطح روغن سویا، افزایش سطح پروبیوتیک از صفر به 0/15 درصد منجر به کاهش سرولوپلاســمین پلاســمای خون شــد (P< 0/001) ولی کاهش معنیداری در ســطح سرولوپلاســمین با افزایش درصد پروبیوتیک به 0/1 درصد مشاهده نشد. در سطح 2 درصد روغن سویا، نســبت هتروفیل به لنفوسیت با افزایش سطح پروبیوتیک از صفر به 0/15 به طور معنیداری کاهش یافت ولی در سطوح بالاتر روغن سویا، با افزایش ســطح پروبیوتیک تفاوت معنیداری در نسبت هتروفیل به لنفوسیت مشاهده نشد. افزودن روغن سویا تغییرات معنیداری بر وزن نسبی طحال و بورس فابریسیوس در سنین 28 یا 42 روزگی ایجاد نکرد در حالی که افزودن پروبیوتیک به طور معنیداری وزن نســبی طحال را در سن 42 روزگی تحت ْتاثیر قرار داد.
بحث
نتایج تحقیق اخیر نشــان داد که مصرف سطوح 0/1 یا 0/15 درصد پروبیوتیــک پریمــالاک و یا افــزودن 4 یا 6 درصد روغن ســویا به طور جداگانه منجر به بهبود مصرف خوراک و افزایش وزن جوجههای گوشتی میشــود و حتی افزودن توام هر دوی پروبیوتیک و روغن ســویا منجر به کاهش بیشــتر ضریب تبدیل خوراک نیز میشــود. به طور مشابه، اثرات مثبت پروبیوتیک ها و بعضی از ســویههای باکتریایــی بر بهبود عملکرد طیور در آزمایش های دیگر مشــخص شــده اســت. Fritts و همکاران (2000) گزارش کردند که استفاده از B.subtilis در جیرهی جوجههای گوشتی باعث بهبود معنیدار وزن بدن در سن 42 روزگی و ضریب تبدیل خوراک در فاصلهی ســنی 21 تا 42 روزگی می شــود. Cavazzoni و همکاران (1998) نیز بهبود روند افزایش وزن را در جوجههای گوشــتی با مصرف B.coagulans مشــاهده کردند. Jin و همکاران (1998) نیز بهبــود معنیدار ضریــب تبدیل خوراک و افزایــش وزن را در جوجههای گوشــتی تغذیه شده با پروبیوتیک های بر پایه ی لاکتوباسیلوس گزارش نمودند. Yeo و (1997) Kim مشاهده کردند که مکمل سازی جیرههای خوراکی با 0/1 درصد L.casei منجر به بهبود افزایش وزن بدن جوجههای گوشتی میشود. Zulkifi و همکاران (2000) نیز ضریب تبدیل خوراک بهتر و مصــرف خوراک کمتری را در جوجههای تحت اســترس گرمایی تغذیه شــده با جیرههای حاوی لاکتوباسیل مشــاهده کردند. به نظر می رســد که پروبیوتیک ها با کاهش تعداد میکروب های بیماری زا، محیط میکروبی بهتری را در دستگاه گوارش ایجاد میکنند و این پدیده منجر به بهبود هضم، جذب و استفاده بهتر از مواد مغذی خوراک میشود. افزایش میزان روغن ســویا در تحقیق اخیر منجر به بهبود عملکرد در جوجههای گوشتی شــد. Tabeidian و همکاران (2005) افزایش مصرف خوراک را با افزایش استفاده از روغن سویا تا 5 درصد در جیره مشاهده کردند به طوری که افزایش مصرف خوراک جوجههای تغذیه شده با 5 درصد روغن سوبا بالاتر از سطوح پایینتر آن و جیرهی شاهد بود. در حالی که سطوح بالاتر آن 7/5) درصد) منجر به کاهش مصرف خوراک شــد. آنها علت آن را به پایین بودن قابلیت هضم روغن در جوجههای گوشــتی جوان نسبت دادند Mertin) و Mertin، .(1988 افزایش ســطح چربی جیره منجر به کاهش ســرعت تخلیهی دســتگاه گوارش میشــود Ali) و همکاران، .(2001 مشــاهده کردند که مصرف خوراک جوجههای گوشــتی تغذیه
96 (ﭘﮋﻭﻫﺶﻭﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻰ)
بررسی عملکرد و سیستم ایمنی ...
شــده با 10 درصد روغن ســویا کمتر از جوجههای تغذیه شده با سطوح پایینتر از آن میباشد. Nitson و همکاران (1997) بهبود افزایش وزن را در جوجههای گوشتی تغذیه شده با 3 درصد روغن سویا در مقایسه با ســطح صفر آن مشاهده کردند. بعلاوه Tabeidian و همکاران (2005) تغییری در افزایش وزن جوجههای گوشــتی با مصرف ســطوح 2/5 و 5 درصد روغن سویا مشاهده نکردند ولی سطح بالاتر آن 7/5) درصد) منجر به بدتر شــدن افزایش وزن شد. بنابراین، عدم تاثیر افزودن سطوح بالای روغن سویا 6) درصد) بر عملکرد در مقایسه با سطوح پایینتر 4) درصد) در مطالعهی اخیر می تواند به دلیل پایین بودن قابلیت هضم روغن سویا در جوجههای گوشتی باشد.
در تحقیــق حاضــر، افــزودن پروبیوتیــک منجر به کاهــش غلظت سرولوپلاســمین و نســبت هتروفیل به لنفوســیت و افزایش تولید پادتن در مقابل واکســن گامبورو شــد. به طور مشــابه، افزایش تولید پادتن با اســتفاده از پروبیوتیک در سایر تحقیقات مشاهده شده است Koenen) و همکاران، .(2004
Panda و همکاران (2000) و (2002) Cross مشــاهده کردند که چندین پروبیوتیک میتوانند پاسخ ایمنی محافظتی کافی را برای تقویت مقاومــت به باکتری هــای پاتوژن تحریک کنند. مطالعات آزمایشــگاهی در حیوانات نشــان داده اســت کــه بعضی از ســویههای پروبیوتیکها از قبیــل L.acidophlius ،L.rhamanus و B.lactic قــادر به تحریک ماکروفاژها و جمعیت نوتروفیل هســتند Mertin) و Mertin، .(1988 بعلاوه مشــخص شــده اســت که L.casei جمعیت لنفوســیت های T کمــک کننــده را در موش افزایــش میدهــد Perdigon) و همکاران، Kabir .(2001 و همکاران (2004)، ســطوح بــالای تولید پادتن را در جوجههای گوشــتی دریافت کنندهی 2 میلی گرم پروبیوتیک پروتکسین در 10 لیتر آب مشــاهده کردنــد. پردیگون و همکاران (1995)، افزایش تولیــد پادتن را در پاســخ پادگن SRBC با مصــرف L.casei در موش گزارش نمودند. Panda و همکاران (2000) و (2002) Cross، نشــان دادنــد که بعضی از پروبیوتیک ها با افزایش مقاومت در برابر پاتوژن های میکروبی میتوانند پاسخ ایمنی محافظتی را تحریک کنند. Khaksefdi و (2006) Choorchi، با استفاده از 50 میلیگرم پروبیوتیک باسیلوس ســابتیلیس در کیلوگرم جیــره، بهبود تولید پادتــن در مقابلSRBC و واکســن نیوکاســل را 10 روز بعد از تزریق مشــاهده کردند. Panda و همکاران (2000)، افزایش تولید پادتن ناشــی از مصرف پروبیوتیک را به میکروارگانیســم های پروبیوتیکی نســبت دادند که منجر به تجمع مواد مغذی ضروری در تحریک سلول های ایمنی برای تولید پادتن میشود.
Nahashon و همــکاران (1994) گــزارش کردنــد کــه خوراندن محیط های کشت لاکتوباسیلوس به مرغ های تخم گذار منجر به افزایش فولیکــول های لنفــاوی پراکنده9 در ایلئوم میشــود و این باعث تحریک سیستم ایمنی موکوسی میشود که با تولید ایمونوگلوبولین A به محرک پادگن کمک میکند. باکتریهای تولیدکنندهی اسید لاکتیک با افزایش فعالیت ماکروفاژها باعث فعال شــدن یک پاســخ ایمنــی غیر اختصاصی میشــود. مصــرف دهانــی L.casei و L.bulgaricus10 منجر به فعال ســازی ماکروفاژها و L.casei و L.acidophius در موش شــده است Perdigon) و همکاران، .(1986 چندین ســویهی باکتری های زندهی
تولیدکنندهی اســید لاکتیک منجر به القای آزاد ســازی سیتوکین های پیش التهابی، TNF-Alpha و انترلوکین- 6 در شــرایط آزمایشــگاهی شده است که نشانگر تحریک ایمنی غیر اختصاصی است Mietinen) و همکاران، Shoeib .(1996 و همکاران (1997) افزایش اریتروسیت ها و لوکوســیت ها و نیز افزایش قابل توجه درصد لنفوســیت و مونوسیت ها را با مکمل ســازی پروبیوتیک پرونیفر به جیره در جوجههای گوشــتی مشاهده کردند. پروبیوتیک ها احتمالاً از طریق تحریک بافت های لنفاوی Kabir) و همکاران، (2004 و با تغییر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش Jin) و همکاران، (1998 منجر به بهبود وضعیت ایمنی بدن میشوند.
با افزایش سطح پروبیوتیک در جیره، غلظت سرولوپلاسمین و نسبت هتروفیل به لنفوســیت خون 24 ساعت پس از تحریک سیستم ایمنی به وســیلهی واکسن گامبورو به طور معنیداری کاهش یافت که این کاهش میتواند به واسطهی تولید یا رهاسازی سیتوکین های پیش التهابی بوده باشــد. نسبت هتروفیل خون 24 ساعت پس از واکسیناسیون در پرندگان تغذیه شــده با 6 درصد روغن ســویا به طور معنیداری کمتر از سطوح 2 و4 درصد بود. این نشــان می دهد که سطوح بالای روغن سویا از افزایش نســبت هتروفیل به لنفوســیت خون در جریان واکسیناسیون جلوگیری میکنــد. کاهش مصرف خوراک یکی از اثــرات کاتابولیکی دیگر در طول تحریک سیستم ایمنی است.
پرندگان تغذیه شــده با 6 درصد روغن سویا، مصرف خوراک بالاتری در مقایســه با ســطوح پایین تر داشــتند. این پدیده نشــان میدهد که مصرف ســطوح بــالای روغن ســویا میتواند از کاهش مصــرف خوراک در طــول تحریــک سیســتم ایمنــی جلوگیری کنــد. به طور مشــابهی بهبود سیســتم ایمنی هنگام اســتفاده از روغن ســویا یا اسید لینولئیک توسط ســایر محققان گزارش شده اســت. Sijben و همکاران (2000) نشــان دادند که مصرف ســطوح بالای اســید لینولئیک منجر به افزایش پاســخ پادتن در مقابل ذرات هموســیانین یا مایکوباکتریــوم بوتیریکوم مــی شــود Sijben) و همــکاران، Parmentier .(2000 و همــکاران (1997) نیــز افزایش پاســخ پادتن بــه SRBC را هنگام مصرف اســید لینولئیک (n-6) در جوجههای گوشــتی مشــاهده کردند. استفاده توام از هر دوی روغن ســویا 6) درصد) و پروبیوتیک 0/1) یا 0/15 درصد) در آزمایش اخیر منجر به کاهش پروتئین التهابی (غلظت سرولوپلاســمین) و نســبت هتروفیل به لنفوسیت خون و بهبود مصرف خوراک 24 ساعت پس از دومین واکسیناسیون علیه بیماری گامبورو و بهبود تیتر آنتیبادی تولید شــده در برابر گامبورو در جوجههای گوشــتی میشود. بنابراین بر اســاس نتایج این آزمایــش میتوان گفت که افزودن تــواْم پروبیوتیک و روغن سویا به جیرهی جوجههای گوشتی منجر به بهبود عملکرد و ارتقای سیستم ایمنی میگردد.
