بخشی از مقاله
روشهاي تكثير و پرورش گياهان دارويي و معطر
مقدمه:
در ازدياد به وسيله‌ي تيل (قلمه)، قسمتي از ساقه و يا ريشه، همراه با برگ از گياه مادري جدا شده و در شرايط محيطي مساعد مشخصي قرار مي‌گيرد، تا ريشه و شاخساره بر روي آن تشكيل شده و گياه مستقلي توليد شود.
اهميت و مزاياي ازدياد به وسيله‌ي تيلسين (قلمه زدن):
تكثير به وسيله‌ي تيل، مهمترين روش ازدياد درختچه‌هاي زينتي گونه‌هاي خزان‌دار و همچنين انواع هميشه سبزهاي پهن برگ و باريك برگ مي‌باشد. همچنين به صورت گسترده‌اي در ازدياد تجارتي گلخانه‌اي بسياري از گلها استفاده مي‌شود. ازدياد چندين گونه‌ي ميوه‌اي نيز توسط قلمه انجام مي‌پذيرد.
در گونه‌هايي كه با تيل به آساني ازدياد مي‌شوند، اين مزاياي فراواني دارد. گياهان جديد بسياري، مي‌توانند از شمار كمي گياه مادري و در فضايي محدود ايجاد شوند. اين روش، ارزان، سريع و ساده است و به شيوه‌هاي خاصي كه براي پيوند (پيوند شاخه) و كوپيوند (پيوند جوانه) لازم است، نيازي نيست. مشكل ناسازگاري با پايه و يا خوب جوش نخوردن محل پيوند
وجود ندارد. درگياهان ازدياد شده، يكنواختي بيشتري وجود دارد، زيرا تغييراتي كه گاهي در اثر تفاوتهاي بين دانهالهاي پايه در گياهان پيوندي بوجود مي‌آيد در بين اين گياهان ديده نمي‌شود. گياه مادري، معمولاً تكرار شده و هيچ تغيير ژنتيكي صورت نمي‌پذيرد. اين امر كه گياهان بر روي ريشه‌ي خودشان يعني به وسيله‌ي تيل (قلمه) تكثير شوند، حتي اگر امكان‌پذير هم باشد، هميشه مطلوب نيست. غالباً مفيدتر و حتي الزامي است كه از پايه‌هايي مقاوم در برابر شرايط نامساعد خاك و يا موجودات بيماري‌زاي خاكزي استفاده شود يا پايه‌هاي كوتاه كننده يا كم رشد كننده را به كار برد.
انواع تيل (قلمه):
تيل (قلمه)، از قسمتهاي رويشي گياه، مانند ساقه، ساقه‌هاي تغيير شكل يافته، نيساگ (ساقه‌ي زيرزميني)، چوخه (غده)، سوخ و پَداژه (سوارخ توپر)، برگ و ريشه گرفته مي‌شود. تيل‌ها (قلمهها) را مي‌توان براساس قسمتي از گياه كه از آن گرفته مي‌شوند، به اقسام زير تقسيم كرد:
سِتاك تيل (قلمه‌ي ساقه)
سخت تيل (قلمه‌ي چوب سخت)
خزان‌دار
سوزني برگ هميشه سبز
نيمه سخت تيل (قلمه‌ي چوب نيمه سخت)
نرم تيل (قلمه‌ي چوب نرم)
واش تيل (قلمه‌ي علفي)
برگ تيل (قلمه‌ي برگ)
تَزِه تيل (قلمه‌ي جوانه‌ي برگ)
ريشه تيل (قلمه‌ي ريشه)
گزينش نوع قلمه، معمولاً به شرايط ازدياد كنننده، حداقل هزينه لازم و آساني روش تكثير بستگي دارد.
براي گياهان چند ساله‌ي چوبي آسان ريشه‌زا، سخت تيل‌هاع معمولاً در يك خزانه‌ي هواي آزاد، به دليل آساني عمل و كمي هزينه‌ي لازم مورد استفاده قرار مي‌گيرند. براي گونه‌هاي علفي (واشي) حساس‌تر، يا براي آنهايي كه ازديادشان مشكلتر است، لازم است به وسايلي گرانتر و دقيقتر كه براي تيل‌هاي برگدار لازم است، دست يافت. بكارگيري ريشه تيل برخي از گونه‌ها نيز رضايت بخش است اما ممكن است بدست آوردن مواد قلمه‌اي به مقدار زياد مشكل باشد.
در گزينش گياه مادري براي (قلمه‌گيري)، گزينش گياهاني كه عاري از بيماري بوده، رشد متعادلي داشته و هويت آنها معلوم باشد، بسيار لازم است. از بكار بردن گياهاني كه از خشكي و يا يخبندان آسيب ديده‌اند، برگهايشان به وسيله‌ي حشرات تغيير شكل داده است، رشدشان به وسيله‌ي ميوه‌دهي بيش از حد، عقب مانده و با آنهايي كه رشد انبوه و بيش از اندازه دارند، مي‌بايستي دوري شود.
عمل قابل توصيه براي ازدياد كنندگان اين است كه قسمتي از خزانه را به گياهان مادري اختصاص داده و به عنوان منبعي براي ازدياد از آن استفاده كنند. در اين قسمت، گياهان مادري يكنواخت، شبيه به اصل و عاري از بيماري نگهداري شده و شرايط غذايي مناسب براي آنها فراهم مي‌آيد، تا قلمه‌هايي كه از آنها گرفته مي‌شود، بهترين ريشهزايي را داشته باشند.
ستاك تيل‌ها (قلمه‌هاي ساقه):
ستاك تيل (قلمه‌ي ساقه)، مهمترين نوع از انواع قلمه است، ستاك تيل، براساس ماهيت چوبي كه براي قلمه‌گيري به كار مي‌رود، به چهار گروه قلمه چوب سخت (سخت تيل )، قلمه چوب نيه سخت، (نيمه سخت تيل )، قلمه‌ي چوب نرم (نرم تيل ) و قلمه‌ي علفي (واش تيل ) تقسيم مي‌شوند.
در ازدياد به وسيله‌ي ستاك تيل، قسمتي زا ساقه كه جوانه‌هاي جانبي و يا انتهايي دارد گرفته مي‌شود، بدين اميد كه در شرايط مناسب، ريشه‌هاي نابجا بر روي آن تشكيل شده و بتواند گياهي مستقل پديد آورد.
نوع چوب، مرحله‌اي از رشد كه طي آن تيل گرفته مي‌شود، زمان قلمه‌گيري در سال و چندين عامل ديگر، در ريشه دهي رضايت‌بخش تيل‌هاي برخي از گياهان اهميت زيادي دارد.
سخت تيل‌ها (قلمه‌هاي چوب سخت) (گونه‌هاي خزان‌دار):
اين نوع تيل‌ها از چوب سخت رسيده‌ي در حال استراحت، پس از ريختن برگها و پيش زا پديد آمدن شاخه‌هاي جديد در بهار گرفته مي‌شوند. استفاده از سخت تيل‌ها يكي از ارزانترين و آسانترين روشهاي ازدياد رويشي است. قلمه‌گيري از چوبهاي سخت به آساني صورت گرفته و به سهولت آسيب نمي‌بيند، در صورت لزوم، فرستادن آنها به نقاط دور دست، به راحتي ممكن است و در حين ريشهزايي به ابزار ويژه‌ي كم و يا ناچيزي نيازمند مي‌باشند.
به دليل ارزاني ازدياد توسط قلمه‌ي چوب سخت، تأسيس باغهاي ميوه متراكم كه شامل درختان ميوه‌ي پاكوتاه مي‌گردد سه هزارها از آن در هر هكتار كشت مي‌گردند و سود قابل توجهي را حاصل مي‌نمايند ميسر مي‌گردد. به عنوان مثال برخي از ارقام هلو، مي‌توانند به آساني در سطح بزرگ، توسط ريشه‌دار كردن قلمه‌هاي چوب سخت ازدياد شوند.
تيل (قلمه) را مي‌بايستي به هنگامي كه گياه در حال خواب است، يعني در اواخر پاييز، زمستان و يا در اوايل بهار، از چوبي كه در سال قبل رشد كرده تهيه كرد. هر چند كه، در بعضي از گونه‌ها، مانند انجير، زيتون و برخي ارقام آلو، چوب دوساله و يا مسن‌تر را نيز مي‌توان مورد استفاده قرار داد. غالباً گياهان چوبي خزان‌دار، به وسيله‌ي سخت تيل ازدياد مي‌شوند، اما بعضي از پهن برگان هميشه سبز نيز، مانند زيتون، مي‌توانند توسط سخت تيل بي‌برگ تكثير شوند. بسياري ا زدرختچه‌هاي زينتي خزان‌دار نيز به آساني مي‌توانند با اين نوع تيل (قلمه) ازدياد شوند. پايه‌هاي وَرد (گل سرخ) مانند مولتي فلورا به مقدار زياد تتوئسط سخت تيل تكثير مي‌شوند، تعدادي از گونه‌هاي ميوه‌اي، با اين روش، ازدياد تجاري مي‌شوند كه از آنها
مي‌توان انجير، به، زيتون، توت و غيره را نام برد. برخي از درختان مانند بيد و سپيدار هم توسط سخت تيل ازدياد مي‌شوند. سخت تيل‌ها مي‌بايستي از گياهان مادري سالم كه زير آفتاب كامل قرار داشته و رشدي متعادل دارند گرفته شوند. چوبهايي كه رشد و اندازه‌ي متوسط دارند، بسيار مطلوب مي‌باشند. تيل (قلمه)، پيش از آن كه گياه جديد بتواند غذاي خود را تأمين كند، مي‌بايستي مواد غذايي ذخيره‌ي كافي براي غذادهي ريشه و شاخه داشته باشد. قسمتهاي وسط و پايين شاخه براي تيلست (قلمه‌گيري) مناسبند.
طول سخت تيل، ا ز10 تا 75 سانتي‌متر متغير است. هنگامي كه تيل‌هاي بلند به عنوان پايه براي درختان ميوه به كار مي‌روند، اين امكان را فراهم مي‌سازند كه پس از ريشه‌دهي، مستقيماً روي آنها پيوند زده شود و بنابراني، روي شاخه‌هاي كوچكتري كه از ريشه‌هاي تيل‌هاي كوتاه پديد مي‌آيند، پيوند زده نمي‌شود.
بر روي تيل مي‌بايستي حداقل گره وجود داشته باشد. برش پايين قلمه، درست در زير يك گره، زده مي‌شود. ولي محل برش بالايي مي‌بايستي در حدود 12 تا 25 ميليمتر بالاي گره باشد. در عين حال، هنگامي كه تيل (قلمه) از گياهاني گرفته مي‌شود كه ميانگره‌هايي كوتاه دارند، توجهي به اين مطلب نمي‌شود، بويژه هنگامي كه تعداد زيادي تيل بطور همزمان با استفاده از اره تهيه مي‌شود.
پاشنه تيل (قلمه‌ي پاشنه‌دار ) و مستقيم تيل (قلمه مستقيم )
گرزتيل، داراي قسمتي كوتاه از ساقه چوب مسن‌تر است، در حالي كه پاشنه تيل فقط شامل قطعه‌اي كوچكي از چوب مسن‌تر مي‌باشد. مستقيم تيل هيچ نوع چوب مسن‌تري ندارد. اين نوع معمولي‌ترين انواع تيل (قلمه) است و در اكثر حالات نتايج رضايت‌بخش دارد.
هرگاه تشخيص بين ته و سر تيل (قلمه) مشكل باشد، توصيه مي‌شود كه يكي از برشهاي سر و يا ته، به صورت مورّب به جاي برش مستقيم زده شود. براي ازدياد در سطحي بزرگ، به صورت دسته‌اي، توسط اره يا وسايل مكانيكي (افزارشي) ديگر، در اندازه‌ي مورد نظر بريده مي‌شوند نه به صورت تك تك و با دست . در ازدياد تجارتي در سطح بزرگ، كاشت تيل ها به صورت مكانيزه ( افزاره اي ) انجام مي‌شود
پينه‌زايي زمستانه: در طول دوره ي ركود قلمهها را با طولي يكنواخت بريده و انها را به صورت دسته هايي با تعداد مناسب در مي‌آورند كه سر آنها همگي در يك طرف باشد، آنگاه آنها را با نوار پلاستيكي محكم مي‌بندند. اين تيل ها را تا بهار در محلي خنك و مرطوب نگهداري نگه داري مي‌كنند . دسته هاي تيل را مي‌توان در هواي آزاد و در محلي با زهكش خوب، زير خاك شني، ماسه و يا خاك اره نگهداري كرد. آنها را مي‌توان به صورت افقي يا عمودي مي‌بايستي تيل واژگون باشد و ته تيل چندين سانتي متر زير سطح خاك قرار گيرد. در اين حالت، ته
تيل در مقايسه با سرشان، تا حدودي گرمتر بوده و از تهويه ي بهتري برخوردار خواهند بود. اين شيوه، آغازيدن ريشه را در ته تيل تسهيل مي‌سازد، در حالي كه توسعه جوانه ها را در سر تيل، به تعويق مي‌اندازد. به هنگام كشت بهاره، دسته هاي تيل را بيرون آورده و هر كدام را بطوري كه سرشان بالا باشد مي‌كارند. در نواحي داراي زمستان معتدل، غالبا دسته هاي تيل ( قلمه ) را در درون پينه زايي، در جعبه هاي بزرگ حاوي ماسه، خاك اره، گيا لوش (پيت) خزه و يا خاك رنده ي مرطوب قرار ميدهند و جعبه ها را در ساختماني بدون وسيله ي حرارتي و يا در هواي آزاد نگهداري مي‌كنند. اما اين عمل، در نقاطي كه زمستاني سخت با دماي زير صفر دارند، احتمالا براي قلمه ها حفاظت كافي ايجاد نمي‌كند، درچنين آب و
هوايي براي نگهداري قلمه ها، يك زيرزمين خنك اما با دماي بالاي يخبندان رضايت بخش است. اگر يخچال هاي بزرگ در اختيار باشد، مي‌توان قلمه ها را در پينه زايي، با اطمينان در دمايي حدود 5/4 درجه ي سانتيگراد تا موقع كاشت نگه داشت.
كشت مستقيم بهاره : در مورد گونه هاي سهل ريشه زا، غالبا جمع آوري شاخه ها در طول فصل ركود و قرار دادنشان در كاغذ هاي ضخيم يا پلاستيك حاوي گيا‌لوش (پيت) خزه ي مرطوب و نگه داري آنها در دماي صفر تا 5/4 درجه ي سانتيگراد تا فصل بهار، كفايت مي‌كند شاخه ها نمي‌بايستي در زمان نگهداري، خشك شده و يا زياده از حد مرطوب شوند. به هنگام كاشت، تيل (قلمه ) در اندازه ي مورد نظر تهيه شده و در خزانه كشت مي‌شود .
شاخه هايي كه نگهداري مي‌شوند، مي‌بايستي پي در پي بازديد شوند. اگر علايم توسعه ي جوانه ها پديدار شود، مي‌بايستي دماي محل نگهداري سردتر شده و يا تيل ها را سريعا تهيه و كشت تيل، رشد زيادي كرده باشند، برگها قبل از تشكيل ريشه ظاهر مي‌شوند و تيل به خاطر از دست دادن آب از طريق برگها، خشك مي‌شود.
كشت مستقيم پاييزه: در مناطقي كه زمستان معتدل دارند مي‌توان در پاييز تهيه و بلافاصله كشت كرد. پينه زايي و احتمالا ريشه زايي، ممكن است پيش از شروع فصل ركود آغاز شده و يا تشكيل شاخساره و ريشه ممكن است بطور همزمان در بهار بعد صورت گيرد، تيل هاي كشت شده درپاييز ممكن است به وسيله جوندگان آسيب ببيند. ضمنا، اگر از علف كشها استفاده نشود، علفهاي هرز بسياري انها را احاطه مي‌كنند.
پينه‌زايي با دماي گرم: قلمه ها را در پاييز هنگامي كه جوانه ها دوره خواب را شروع كرده و يا در حال ورود به اين دوره هستند، گرفته . آنها را با يك ماده ي ريشه زا تيمار مي‌كنند. سپس در شرايط مرطوب و دماي نسبتا گرم (18 تا 21 درجه ي سانتيگراد ) به مدت 3 تا 5 هفته نگهداري مي‌كنند، تا آغاز يدن ريشه تحريك شود. بعد از آن، تيل ها را در خزانه ( در آب و هواي معتدل ) و يا انبار سرد ( 2 تا 5/4 درجه ي سانتيگراد ) تا بهار نگهداري مي‌كنند. پژوهشها نشان داده اند كه سخت تيل هاي گلابي ، هنگامي ريشه زايي خوب داشته اند كه جوانه ها و تيل ها در زمان پينه زايي (و اغازيدن ريشه )، جوانه هايشان در حال استراحت بوده و رشد خود را شروع نكرده و رقابتي براي مواد غذايي در تيل وجود نداشته است
پينه‌زايي با پاگرما: اين روش، براي (قلمه هاي ) سخت ريشه زا، مانند برخي از پايه هاي سيب و گلابي موفقيت آميز بوده است. تيل ها را در پاييز يا اواخر زمستان مي‌گيرند و ته آنها را با مواد شيميايي ريشه زا ( اسيد ايندول بوتيريك ) تيمار مي‌كنند. سپس حدود چهار هفته، به صورت ايستاده در بستر هاي مرطوب قرار داده و روي پا گرما، در دماي 18 تا 21 درجه ي سانتيگراد قرار ميدهند. سر تيل ها بايد در معرض هواي آزاد سرد قرار گيرد. بهتر است كه اين كار درذ يك خزانه ي هواي آزاد كه روي آن جهت پيشگيري از رطوبت زياده از حد باران پوشيده شده است، انجام شود. ايستگاه پژوهشي ايست مالينگ انگلستان، روشي تجارتي براي تيل هاي سخت ريشه زا ابداع كرده است. در اين روش، انتقال تيل ها مي‌بايستي
پيش از اين كه زمان معمولا مصادف با بيرون زدن ريشه ها ست براي پيشگيري از پوسيدن ريشه ها، مي‌بايستي از كاربرد زياده از حد آب در محيط ريشه زايي دوري جست. تا هنگامي كه تحريك پذيري به طرز صحيح انجام مي‌گيرد، صبر كردن براي بيرون زدن ريشه ها قبل از انتقال لزومي ندارد. اين روش ، احتمالا براي مناطقي مناسب است كه زمستان ها يي ملايم دارند هنگامي كه پس از ظاهر شدن ريشه ها، خاك يا شرايط آب و هوايي براي كشت مناسب نيست، بهتر است كه ريشه ها در بستر ريشه زايي دست نخورده باقي بمانند و پا گرما خاموش شود و هنگامي كه شرايط مناسب شد، در خزانه كاشته شوند
نگهداري بوسيله‌ي كيسه ي پلاستيكي:
(قلمه هاي چوب سخت)، در طول فصل ركود گفته شده و ته آنها در ماده ي ريشه زايي فرو برده مي‌شود (به عنوان مثال در محلول اسيد ايندول بوتيريك به مدت چند ثانيه). سپس، در كيسه هاي پلاستيكي سر بسته قرار داده شده و در تاريكي و دمايي برابر با 10 درجه ي سانتيگراد نگهداري مي‌شوند. مطالعاتي كه با اين روش بر روي سخت تيل ها ي هلوا انجام گرفت، نشان داد كه پس از حدود 50 روز ، 85 تا 100 درصد ريشهزايي صورت مي‌پذيرد در حالي كه غالبا ريشه زايي زيادي توسط اين روش بدست مي‌آيد ، تيل ها در اغلب اوقات پس از انتقال خشك مي‌شوند.
سخت تيل‌ها (قلمه‌هاي چوب سخت) گونه‌هاي سوزني برگ هميشه سبز)
اين قلمهها، مي‌بايستي در شرايط مرطوب ريشه‌دار شوند، تا از خشك شدن بيش از حد آنها، كه كند ريشه‌زا بوده و گاهي چند ماه تا يكسال طول مي‌كشد تا ريشه بدهند، پيشگيري شود. برخي گونه‌ها بسيار آسانتر از سايرين ريشه ميدهند. عموماً سُرژه (شبه سرو)، نوش و گونه‌هاي خزنده‌ي ارس (سرو كوهي) به آساني ريشه ميدهند و سرخدار نسبتاً سهل ريشه‌زا است. در حالي كه گونه‌هاي ايستاده‌ي ارس (سرو كوهي)، ژديناژ (درخت نوئل) و كاج ريشهزايي مشكلتري دارند. به علاوه، تفاوتهاي قابل ملاحظه‌اي بين گونه‌هاي مختلف اين جنسها، در ارتباط با سهل ريشهزايي تيل‌هايشان موجود است. تيل‌هايي كه از پايه‌هاي بذري جوان گرفته مي‌شوند، به دليل عوامل نونهالي، بسيار آسانتر از آنهايي كه از گياهان
مسن‌تر گرفته مي‌شوند، ريشه ميدهند. تيمار كردن با مواد ريشه‌زا، به ويژه اسيد ايندول بوتريك با غلظت‌هاي نسبتاً زياد، معمولاً در افزايش سرعت ريشه‌دهي، درصد تيل‌هاي ريشه‌دار شده و به دست آوردن سيستم ريشه‌ي قوي‌تر، مفيد مي‌باشد. قلمه‌هاي سوزني برگان، هميشه سبز، بطور معمول بين اواخر پاييز و اواخر زمستان گرفته مي‌شوند. استفاده‌ي سريع از تيل‌ها، پس از آن كه گياه مادري جدا شدند، اهميت فراواني دارد. در اين مورد بهترين كار آن است كه تيل‌ها را در يك گلخانه با شدت نور نسبتاً زياد و در شرايط رطوبت بالا و يا
مه‌افشاني بسيار سبك، بدون آن كه برگها زياد خيس شوند، ريشه‌دار كرد. پا گرماي 24 تا 5/26 درجه سانتيگراد، نتايج خوبي داده است. آغشته كردن تيل‌ها به مواد قارچ‌كش، از جمله‌ي بيماريها پيشگيري مي‌كند. ماسه به تنهايي، محيط ريشهزايي مطلوبي است. بعضي از تك تيل‌ها، براي ريشهزايي به مدت زمان طولاني‌تري نيازمندند. تيل‌هاي دير ريشه‌زا را مي‌توان دوباره در محيط ريشهزايي فرو برد. اين تيل‌ها، نهايتاً ريشه خواهند داد.
نوع چوبي كه در قلمه‌گيري به كار مي‌رود، به ميزان قابل توجهي با گونه‌اي كه قلمه آن قرار گرفته و تمام برگهاي نيمه‌ي پاييني آن حذف مي‌شوند. معمولاً از شاخه‌هاي انتهايي رسيده رشد فصل قبل، استفاده مي‌شود. در بعضي از موارد، مانند گونه‌اي اُرس (سرو كوهي) ممكن است چوبهاي مسن‌تر و ضخيم‌تر به كار برده شوند و به همين دليل، پس از ريشهزايي گياه بزرگتري به دست مي‌آيد. از سوي ديگر، بعضي از خزانه‌كاران، تيل‌هاي انتهايي كوتاه 5 تا 5/7 سانتي‌متري به كار مي‌برند و آنها را براي ريشهزايي بسيار نزديك به هم در سيني كاشت قرار ميدهند. در بعضي از گونه‌ها تيل‌هاي مسن‌تري كه از كناره‌ها و قسمتهاي پايين گياه مادري گرفته مي‌شوند، بهتر از قسمتهاي آبدار، انتهايي ريشه ميدهند. قلمه‌هاي سرخدار ، هنگامي بهترين ريشهزايي را دارند كه با قسمتي از چوب مسن‌تر در ته تيل، گرفته شوند. به نظر مي‌رسد كه اين نوع تيل‌ها، كمتر در معرض حمله‌ي قارچها، قرار مي‌گيرند. در برخي از گونه‌هاي سوزني برگ هميشه سبز، غالباً زخم‌زني در ته تيل براي ريشهزايي مفيد است.
قلمه‌هاي چوب نيمه سخت:
نيمه سخت تيل‌ها، معمولاً از گونه‌هاي سوزني برگ چوبي هميشه سبز گرفته مي‌شود. اما تيل‌هاي تابستانه‌ي برگدار، از چوبهاي نيمه رسيده‌ي گياهان خزان‌دار نيز به عنوان نيمه سخت تيل محسوب مي‌شوند. تيل‌هاي گونه‌هاي پهن برگ هميشه سبز، عموماً در تابستان، از شاخه‌هاي جديد و بلافاصله پس از يك دوره‌ي رشد، هنگامي كه چوبها نيمه رسيده‌اند، گرفته مي‌شوند، بطور معمول، بسياري از درختچه‌هاي زينتي ماننند كامليا، با نيمه سخت تيل ازدياد مي‌شوند. ضمناً چندگونه‌ي ميوه‌اي نيز مانند مركبات و زيتون، مي‌توانند با اين روش ازدياد شوند.
