تحقیق در مورد نظام آموزشی پاکستان

بخشی از مقاله

نظام آموزشي پاكستان
آموزش پيش دانشگاهي
ساختار آموزشي
تحصيلات‌ ابتدايي‌ طي دوره‌5ساله‌ (Grades 1-5) ازسن‌5سالگي‌ آغاز مي‌گردد.سپس‌ دانش‌ آموزان‌ وارد دوره‌ آموزشي دو مرحله‌ اي‌ مشتمل برمرحله‌ اول‌(Grades 6-8) و مرحله‌ دوم‌ (Grades 9-10) مي گردند.نهايتا در پايان‌ دوره‌ هاي‌ مذكورو پس ازگذراندن‌ آزمونهاي‌دوره‌10ساله،گواهينامه‌Secondary School Certificate

(SSC) به فارغ التحصيلان اعطا ميگردد.پس‌ازدريافت‌گواهي‌ مذکور،دانش‌ آموزان‌ ازمجوز ورود مستقيم به كالجهاي‌ وابسته‌ به‌دانشگاهها واحرازمدرك‌(Bachelor Degree)پس‌از4سال‌ تحصيل‌ برخوردارمي گردند.علاوه براين،با گذراندن دوره‌ پيش‌ دانشگاهي‌‌2ساله(Grades11-12)گواهينامه(SSC)به فارغ التحصيلان اعطا مي گردد.درمجموع‌ دانش آموزان مقطع پيش دانشگاهي، پس‌ از12سال‌ تحصيل‌ با شركت‌ درآزمونهاي نهايي‌ با دريافت‌ مدرك‌ ديپلم‌ متوسطه‌Higher Secondary Certificate(HSC) به آزمودن شانس‌ خود جهت ورود به‌ دانشگاه‌ مي پردازند .

آموزش پيش دبستاني
مقطع آموزش پيش دبستاني در کشور پاکستان مدت زمان 6 ماه به طول انجاميده و از سن5سالگي آغاز مي گردد.گفتني است که کليه برنامه هاي آموزشي و مراقبتي مراکز آموزش پيش دبستاني کشور پاکستان به صورت اجباري و رايگان به کليه کودکان پاکستاني ارائه مي گردد.مهدكودك از جمله اولين مكان هاي آموزشي کشور پاکستان به شمار مي آيدكه كودكان را جهت آموزش و تربيت بدانجا مي سپارند. پس از مهدكودك دورة آمادگي است، اين مرحله از مراحل

آموزش بمدت 1سال براي كودكاني كه قصد ورود به مقطع ابتدايي را دارند در كودكستانها ارائه مي گردد.گذراندن دوره آمادگي براي كودكان بين رده هاي سني 4 تا 5 سال كه قصد ورود به مقطع ابتدايي را دارند، الزامي است. چراکه والدين كودكان به هنگام ثبت نام کودکان خود در مدارس ابتدايي، ملزم به ارائه مدرك قبولي دوره آمادگي فرزند خود را مي باشند.هدف از گذراندن اين دوره ، آشنايي کودکان با دروس، ضوابط، شرايط مدرسه و همچنين تقويت و پرورش قابليت هاي فكري و روحي و اجتماعي آنان و نهايتا آماده سازي کودکان جهت ورود به مقطع آموزش ابتدايي است.

آموزش پايه
تحصيلات اجباري(آموزش پايه) بر5/10سال تحصيلي (مقاطع پيش دبستاني تا مقطع تکميلي متوسطه)مشتمل مي گردد.
آموزش ابتدايي
ساختار آموزش ابتدايي
نرخ معلمين زن تعداد كل معلمين نرخ دختران ثبت نامي تعداد كل کودکان ثبت نامي تعدادمدارس سال تحصيلي
84500 260900 3342000 10400000 110522 1990
92700 277800 3675000 10937000 114142 1991
94900 293500 3714000 10736000 112379 1992
69300 299000 4596000 12726000 130596 1993

109600 322000 5055000 13288000 134060 1994
114500 334000 5638000 14264000 139634 1995
109300 331000 5702000 14527000 143130 1996
112600 339500 6312000 15553000 150963 1997
برنامه هاي آموزشي
ازجمله مهمترين برنامه هاي آموزشي مقطع آموزش ابتدايي ميتوان به دروس زبان اول،زبان دوم، رياضيات،علوم اخلاقي واسلامي،فيزيك،علوم،هنر،علوم اجتماعي،زبان فارسي پشتو و فرهنگ پاكستاني،كار عملي و طرح درختي اشاره نمود. گفتني است که مدت زمان ارائه هفتگي دروس آموزشي مقطع ابتدايي بردوره هاي آموزشي5روزكاري كامل(4ساعت و40دقيقه طي 7جلسه آموزشي و نصف روزشامل 2ساعت و40 دقيقه طي 4 جلسه آموزشي)مشتمل مي گردد.گفتني است که مدت زمان ارائه هفتگي دروس آموزشي مقطع مقدماتي متوسطه بردوره هاي آموزشي5روزكاري كامل(5ساعت و 20دقيقه طي 7جلسه آموزشي و جلسات نصف روزه شامل 2ساعت و20 دقيقه طي 4 جلسه آموزشي) مشتمل مي گردد.كل دوره هاي هفتگي آموزشي بر 45 هفته آموزشي مشتمل مي گردد.

برنامه هاي آموزشي پايه بنا به پايه هاي تحصيلي
پايه هاي 4و 5 پايه3 پايه هاي 1و2 ماده درسي پايه
تعداد ساعات هفتگي تعداد جلسات هفتگي تعداد ساعات هفتگي تعداد جلسات هفتگي تعداد ساعات هفتگي تعداد جلسات هفتگي ساعات هفتگي
4 6 - - - - زبان اول
- - 2 3 2 9 شنيدن و صحبت كردن
- - 6 9 8 12 خواندن
- - 4 6 4 6 نوشتن
4 6 4 6 - - زبان دوم

6 4 4 6 6 9 رياضيات
6 4 2 3 20/1 2 علوم اسلامي
3 2 2 3 2 3 تربيت بدني
5 20/3 - - - - علوم

4 40/3 - - - - علوم اجتماعي وفرهنگ پاكستاني
3 2 - - - - علوم هنري
1 40/0 - - - - كارعملي / طرح درختي
40/26 40 26 39 26 39 جمع
افت تحصيلي
بالاترين نرخ افت تحصيلي مقطع ابتدايي دركلاسهاي اول و دوم مي باشد.25% پسران و 40%دختران پيش از ورود به كلاس دوم ابتدايي ،مبادرت به ترک تحصيل مي نمايند.نرخ افت تحصيلي درسطح شهري32% ودرمناطق روستايي59%ميباشد.نرخ افت تحصيلي مردان روستايي54%ونرخ افت مردان شهري5 نيز/26%مي باشد.درمقايسه نرخ افت مردان ، نرخ افت زنان روستايي67% و زنان شهري 38%مي باشد. نرخ افت تحصيلي افراد در استانهاي کشور بسيار بالا است.در منطقه پنجاب نرخ افت روستايي54 % وشهري 47% است.درمنطقه سند نيزنرخ افت تحصيلي افراد روستايي بر75% و نرخ افت تحصيلي افراد شهري بر40% بالغ مي گرديد.در منطقه NWFPنيز، نرخ افت تحصيلي افراد روستايي بر72% و افراد شهري بر63% بالغ مي گردد.در منطقه بلوچستان نيز نرخ افت تحصيلي افراد روستايي بر 78% و نرخ ترک تحصيل افراد شهري بر 68% بالغ مي گردد.

آموزش متوسطه
تاريخچه
نخستين مدارس متوسطه پاکستان توسط بريتانيايي ها يا مبلغان مذهبي آمريكايي داير گرديد. مدرسة پسرانه اشراف زادگان لاهور، كالج نخبگان (پيشين) و كالج ايچي سن (فعلي)، توسط بريتانيايي ها به منظور آموزش شاهزادگان هندي-پاکستاني وفرزندان ذکورکارمندان دولت تأسيس گرديد.اندكي بعد مراکزمشابهي باعنوان كالج ملكه ماري براي اشراف زادگان دخترداير گرديد.مراکز آموزشي نيمه دولتي ايچي سن و ملكه ماري كه تا حدودي مشابه مدارس خصوصي بوده و شهريه تحصيلي دريافت مي نمايند،به ارائه آموزش متوسطه به دانش آموزان سطوح مختلف جامعه اعم ازدانش آموزان كم بضاعت مبادرت مي نمايند.در حال حاضر دولت براي دانش آموزان با استعدادي كه توانايي پرداخت شهريه ندارند با كمك افراد متمولي كه بر تحصيل دانش آموزان اصرار مي ورزند فرصت تحصيلات رايگان فراهم ساخته است.

ساختار آموزشي
آموزش متوسطه از2مرحله به شرح ذيل متشکل مي گردد :
مرحله مقدماتي متوسطه
اين بخش از آموزش پس از استقلال رشد بسيار زيادي داشته است. با رشد اين دوره كه با عنوان دوره آماده سازي دانش آموزان جهت ورود به كالج از آن ياد مي گردد، تحولي عميق در ايجاد كالج هاي جديد و افزايش آموزش هاي فني صورت گرفته است.
مقطع پيش دانشگاهي( آموزش تکميلي متوسطه )

آموزش متوسطه داراي گروه تحصيلي علوم انساني، گروه آمادگي مهندسي و گروه آمادگي پزشكي است.ازجمله مهمترين دروسي كه در گروه علوم انساني تدريس ميگردد ميتوان به دروس تاريخ،علوم اجتماعي،جغرافيا،روانشناسي،اقتصاد،انگليسي،زباناردو،فارسي،عربي،پنجابيو...اشاره نمود.
در حقيقت،مرحله پيش دانشگاهي آموزش متوسطه ،مرحله مقدماتي جهت ورود به مقطع آموزش عالي است.
آموزش مقدماتي متوسطه
ساختار آموزشي
تعداد معلمين زن تعداد كل معلمان تعداد دختران ثبت نامي تعداد كل دانش آموزان ثبت نامي تعدادمدارس سال تحصيلي
69100 210200 1035000 3519000 15234 1990
75900 236600 1128000 3825000 16971 1991
79300 244500 1153000 4060000 17415 1992
70000 195400 1351000 4208000 20532 1993
95200 251200 1544000 4610000 21307 1994
104100 262200 1861000 5341000 22089 1995
86600 254300 1750000 5053000 22872 1996
88500 256400 1932000 5302000 24403 1997
برنامه هاي آموزشي

مقطع آموزش مقدماتي متوسطه برسالهاي آموزشي 8-7-6مشتمل گرديده و به صورت رايگان و اجباري ارائه مي گردد.از جمله مهمترين برنامه هاي آموزشي مقطع مقدماتي متوسطه ميتوان به زبانهاي اول ودوم طي6جلسه هفتگي،رياضيات طي4جلسه هفتگي،علوم طي3جلسه هفتگي،علوم اجتماعي طي3جلسه هفتگي،آموزش بهداشتي وفردي طي6جلسه هفتگي،علوم اسلامي واخلاقي4جلسه هفتگي،تئاتر،زبان فارسي،كشاورزي و علوم فني طي6جلسه هفتگي،كار عملي وطرح درختي طي1جلسه هفتگي اشاره نمود.زبان آموزشي اين مقطع زبان انگليسي اجباري است.
كل مدت زمان تعدادجلسلت هفتگي موضوعات آموزشي

- - زبانها ي اول و دوم
33/13 6 زبان اول
88/8 4 زبان دوم
13/13 6 زبان انگليسي اجباري

67/6 3 زبان عربي
88/8 4 رياضيات
66/6 3 علوم

66/6 3 علوم اجتماعي
66/6 3 آموزش بهداشتي و فردي
88/8 4 آموزش اسلامي و اخلاقي

33/13 6 طراحي ،زبان فارسي،كشاورزي و علوم فني
22/2 1 طرح درختي وكار عملي
اصلاحات آموزشي
ازجمله مهمترين اصلاحات اعمال گرديده برساختار آموزش مقدماتي متوسطه پس ازاستقلال کشور، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
اعمال تحولات كمي و كيفي در ساختار آموزشي
تاسيس مدارس راهنمايي جديد

بازبيني و تجديد نظر برنامه هاي درسي
تاليف كتب درسي مطابق با متد پيشرفته روز

تدارک امكانات آموزشي بسيار محدود براي مدارس
مقطع تکميلي متوسطه
مقطع تکميلي متوسطه خود بر2مرحله كلاسهاي9و10وكلاسهاي11و12 مشتمل ميگردد.مقطع آموزشي فوق، اجباري و غير رايگان است. زبان آموزشي اين مقطع آموزشي، زبان اجباري اردو است.
سطوح آموزشي 97-1996 2002-2001
نرخ حضور افراد در سطح مقدماتي متوسطه 7/29% 8/48%
نرخ حضور افراد در سطح تکميلي متوسطه 10% 20%
تعداد مدارس مقطع مقدماتي متوسطه 14595 29090

تعداد معلمين مقطع مقدماتي متوسطه 95800 125280
تعداد مدارس مقطع تکميلي متوسطه 9810 19410
تعداد معلمين مقطع تکميلي متوسطه 160600 213310
برنامه هاي آموزشي
Set 3 Set 2 Set 1
رياضيات-1 آمار روانشناسي

رياضيات-2 آمار جغرافيا
اقتصاد-3 آمار جغرافيا

اقتصاد- 4 دروس اسلامي مدني
تاريخ- 5 دروس اسلامي مدني
تاريخ – 6 دروس اسلامي زبانهاي عربي / فارسي
اقتصاد- 7 دروس اسلامي روانشناسي
دروس اسلامي– 8 آموزش سلامت و بهداشت زبانهاي عربي پيشرفته و اردو
علوم آزمايشگاهي– 9 تاريخ مدني
آمار تحصيلي
طبق آماربدست آمده طي سال1991،تعداد 11978باب مدرسه متوسطه، تعداد 154802دبير متوسطه و تعداد 2995000 نفر دانش آموز دبيرستاني وجود داشت.نسبت دانش آموزان دبيرستاني به معلمين نيز به نسبت19دانش آموز به1معلم بوده است.ميزان فارغ التحصيلان مدارس متوسطه از 22 درصد طي سال 1976، به 33درصد طي سال 1983،افزايش يافت. با اين حال در آغاز دهة سال 1980، تغيير قابل ملاحظه اي در ميزان فارغ التحصيلان مدارس متوسطه صورت گرفت و اين در حالي است كه كه طي سال 1975،فارغ التحصيلان دختر و پسر از نسبت يكساني برخوردار بود.در سال 1979كه دولت به اجراي برنامه اسلامي سازي مبادرت نمود، نرخ فارغ التحصيلان پسر25درصد و نرخ فارغ التحصيلان دختر تنها 16درصد بود.طي سال 1993،اين روند با تغيير بسياري روبرو گرديده و نرخ فارغ التحصيلان پسربه7درصدونرخ فارغ التحصيلان دختر به15درصد بالغ گرديد.

آموزش عالي
سياستهاي آموزشي پيش از استقلال
با توجه به سياست استعمار طي سال هاي پيش ازاستقلال، آموزش عالي در اين كشورازاهميت شايان توجهي برخورداربوده است چراکه يكي ازجمله مهمترين عوامل تثبيت موقعيت استعمار، آموزش عالي بوده و افرادي كه در اين سيستم پرورش مي يافتند، درخدمت اهداف استعمار در آمده و يا زمينه حكومت جابرانه آنان را تسهيل مي نمودند.

ساختار آموزشي
‌جهت ورود به‌ دانشگاهها وموسسات‌ آموزش‌ عالي‌ پاكستان‌،برخورداري ازمدرك‌ ديپلم‌ متوسطه‌Intermediate Certificate و يا (HSC) الزامي‌ است‌.علاوه بر اين،برخورداري ازمعدل‌ بسيار بالا شرط‌ ورود به‌ دانشگاههاي‌ ممتاز در رشته‌ هاي‌ مهندسي‌ و پزشكي‌ مي‌ باشد. نظ‌ام‌ تحصيلي‌ در اكثر دانشگاههاي‌ پاكستان‌ بر سيستم تحصيل ساليانه‌ و نيمسالي‌ استوارمي‌ باشد.درنظ‌ام‌ آموزشي‌(Carry Over) ارتقاء تحصيلي به‌مقاطع‌ بالاتر آموزشي عليرغم‌ مردودي‌ در چند درس‌ از دروس‌ سالهاي‌ پيش امكان‌ پذيراست‌.
مقاطع‌ تحصيلي‌

1- مقطع(Bachelor) مشتمل بر2سال‌ تحصيل‌ پس ازاحرازديپلم‌ متوسطه‌ ويا4سال‌ تحصيل‌ پس از گذراندن دوره‌10ساله‌ آموزش متوسطه (Matriculation) و يا (SSC)
گفتني است که اين‌ دوره‌ آموزشي عمدتا در كالجهاي‌ وابسته‌ به‌ دانشگاهها ارائه مي گردد.
2-مقطع(Bachelor)مشتمل برآموزش5-4ساله‌ دردانشگاههاي‌ معتبرپس ازديپلم‌متوسطه (Intermediate Certificate) و يا(HSC)
3-مقطع Masterمشتمل بر2سال‌ تحصيل‌ بصورت‌ آموزشي‌ و تحقيقاتي‌ در رشته‌ هاي‌ مختلف‌ به‌ شرط‌ گذراندن مقطع Bachelor در دانشگاهها و مراكز آموزش‌عالي‌ معتبر
4- مقطع M.Phil که در قالب آموزش2ساله پس از احراز مدرک تحصيلي Master ارائه مي گردد.
5- مقطع PhD که درقالب دوره آموزشي3ساله و‌ انجام تحقيقات‌ پس‌ ازمقطع Master ارائه مي گردد.
6-مقاطع(Doctor of Law (LL.D), Doctor of Science (D.SC),(Doctor of Literature (D.Litt) در قالب آموزش7-5 ساله پس‌ ازMaster
پذيرش تحصيلي
آزمون ورودي دانشگاه ها توسط سازمان آموزش متوسطه برگزار ميگردد كه دانش آموزاني كه قصد رفتن به دانشگاه را دارند، از مجوز شركت در آن برخوردار مي باشند.گزينش دانشجويان براساس نمرات نهايي آنان(از33تا100) صورت مي گيرد.لازم به ذکر است که سيستم ورودي دانشگاه هاي پاکستان مشابه سيستم كشور انگلستان است.

ارزشيابي‌ مدارك‌ تحصيلي‌
1- مدرك‌ Bachelor با2سال‌ تحصيل‌ صادره‌ از كليه‌ كالجهاي‌ وابسته‌ به‌ دانشگاه‌ در صورت‌ برخورداري از دوره‌ 10ساله‌ متوسطه، معادل‌ ديپلم‌ متوسطه
2-مدرك‌ Bachelor با دوتاسه‌ سال‌ تحصيل‌، صادره‌ از دانشگاهها در صورت‌ برخورداري ازديپلم‌ متوسطه به عنوان مدرک كارداني‌ ارزشيابي‌ مي‌ گردد.
3- مدرك‌ Bachelor با دوره آموزشي4 تا 5ساله‌ از دانشگاههاي‌ گروه‌1و2در صورت‌ برخورداري ازديپلم‌ متوسطه ، تحت عنوان مدرک كارشناسي‌ ارزشيابي‌مي‌ گردد.

4-مدرك‌Bachelor با2سال‌ تحصيل‌صادره‌ازدانشگاهها ومدرك‌ Masterدرمجموع‌ تحت عنوان كارشناسي‌ ارزشيابي‌ مي‌ گردد.
5-مدرك‌ Master با2سال‌ تحصيل‌صادره‌ازدانشگاههاي گروه‌1و2باشرط‌ برخورداري ازمدرك‌ كارشناسي‌ (موضوع‌ بند 3) تحت عنوان‌ كارشناسي‌ ارشد ارزشيابي‌ مي‌ گردد.
6-مدرك‌ M.Phil با شرط‌ برخورداري از مدرك‌ كارشناسي‌ تحت عنوان‌ كارشناسي‌ ارشد ارزشيابي‌ مي‌ گردد. براي‌ دارندگان‌ مدارك‌ M.Phil پس از كارشناسي‌ ارشد تنها مدرک تاييديه دوره صادر مي‌ گردد.
7-مدرك‌ PhD. ازدانشگاهها و مراكز تحقيقاتي‌ گروه‌1 با شرط‌ برخورداري ازمدرك‌ كارشناسي‌ ارشد در رشته‌ مربوطه، تحت عنوان دكتري ارزشيابي‌ مي‌ گردد.
8-تحصيل‌ دركالجهاي وابسته‌ به‌ دانشگاه‌، تحصيلات‌ مكاتبه‌ ي‌(Correspondence)متفرقه‌(External (Evening و خصوصي‌ (Private) قابل‌ ارزشيابي‌ نمي‌ باشد.
9-مدارك‌ آن‌ دسته‌ از دانش‌ آموختگاني‌ كه‌ ط‌ول‌ مدت‌ تحصيل‌ آنان بيش‌ از2برابردوره‌ هاي رسمي‌ آموزشي است ، ارزشيابي‌ نگرديده و تنها مدرک تاييديه دوره صادر مي گردد.
دانشگاه ها

ازجمله مهمترين دانشگاه هاي پاكستان ميتوان به دانشگاه پنجاب،دانشگاه كراچي،دانشگاه قائداعظم اسلام آباد،دانشگاه پيشاور،دانشگاه كويته،دانشگاه مهندسي لاهور و پيشاور،دانشگاه اسامي بهاولپور،دانشگاه آزاد اقبال لاهوري در اسلام آباد و دانشگاه زكريا در ملتان اشاره نمود.
امکانات آموزشي
کتابخانه هاي دانشگاهي

از جمله مهترين كتابخانه هاي دانشگاهي کشور پاكستان به سبب اهميتي كه از حيث دست نويس ها و نسخه هاي كهن و نفيس فارسي و عربي دارند، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
1-كتابخانه ملي پاكستان دركراچي

2-كتابخانه گنج بخش در راولپندي
3-كتابخانه دانشگاه پيشاور
4-كتابخانه دانشگاه لاهور

5-كتابخانه دانشگاه قائد اعظم
6-كتابخانه گنج بخش؛مركز تحقيقات فارسي ايران و پاكستان
7-شوراي ملي كتاب با هدف تشويق عادت به مطالعه و برگزاري نمايشگاه هاي كتاب و كمك به چاپ و توزيع كتاب
8-كتابخانه دانشگاه پنجاب
زبانهاي بكار گرفته شده دركتب كتابخانه هاي معروف پاكستان از نظر كثرت فارسي،عربي،اردو، پنجابي،سندي،پشتو،بلوچي،سنسكريت،تركي وانگليسي است.
پژوهش و تحقيقات