بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
هر گونه آلودگی از اتمسفر که موجب اختلال ترکیب طبیعی و شیمی هوا میشود
مثل: ذرات معلق مانند گرد و غبار و یا ازدیاد گازهایی مثل دی اکسید کربن و سایربخارها که می تواند به طور مؤثر از طریق چرخه طبیعی مانند چرخه کربن و یا چرخه نیتروژن حذف شود
آلودگی هوا ناشی از طیف گسترده ای از منابع می باشد که بعضی از مؤثرترین آنها عبارتند از
گاز های تولیدی خودروها و کارخانه ها وآتش سوزی جنگل ها، فوران های آتشفشانی، فرسایش خاک خشک، و دیگر منابع طبیعی و ساخت و ساز ساختمان
بسته به غلظت آلاینده های هوا، برخی اثرات شامل:
تقلیل بسیاری از محصولات گیاهی از اکسیژن ناکافی، و نرخ بالای بیماری ها همچون آسم وبیماریهای پوستی
دانشمندان بر این باورند که گرم شدن زمین نیز مربوط به افزایش آلودگی هوا می باشد
اسلاید 2 :
آلاینده های هوا از نظر منشاء:
1- آلاینده های اوّلیه آنهایی هستند که به همان شکل و ترکیبی که از منبع تولید در هوا خارج شده اند وجود دارند. مانند SO2، CO، HC.
2-آلاینده های ثانویه معمولا از ترکیب آلاینده های اوّلیه تحت تاثیر اشعه خورشید تولید میشوند. مانند ازن و قسمت عمده no2
آلاینده های هوا از نظر اثرات فیزیولوژیکی:
1-خفه کننده ها شامل خفه کننده های ساده مانند CO2، متان و سایر گازهای خنثی که با رقیق کردن اکسیژن محیط (محیطهای بسته) باعث خفگی میشوند و خفه کننده های ترکیبی که به علت ترکیب با آنزیمها و ارگانهای بدن ایجاد خفگی میکنند مانند.CO
2-تحریک کننده ها شامل تحریک کننده های مجاری فوقانی تنفسی (SO2) و مجاری تحتانی تنفسی (NO2) میشوند.
3-سموم که با حمله به ارگانها باعث بیماری عضوی از بدن میگردند مثل ترکیبات جیوه، سرب، هیدروکربنهای آروماتیک
4- ترکیبات مخدّر و بیهوش کننده که روی اعصاب اثر میگذارند مثل هیدروکربنهای الیفاتیک کلره
5-مواد سرطانزا ـ بنزاپیرن، بنزن، هیدروکربنهای عطری چند هسته ای.
اسلاید 3 :
منابع آلودگی هوا:
منابع انتشار آلاینده های هوا ی ثابت : همانطور که از اسم آنها پیداست شامل صنایع، نیروگاه ها و مراکز تجاری و مسکونی میشود
منابع متحرّک: انواع وسایل نقلیه از موتور سیکلت تا هواپیما و کشتی را شامل میگردد.
آلودگی هوا در صنایع هم به علّت مصرف سوخت است و هم نوع فرآیند، در حالیکه در منابع متحرک عمدتا حاصل احتراق سوخت بوده و به صورت گازهای آلاینده و یا ذرات، وارد هوا میشود. در صنایع، علاوه بر آلاینده های ناشی از سوخت و مواد خام، تولیدات میانی و محصول نهایی هم وارد هوا میشود مثلا در صنعت آلومینیوم، فلوراید و ذرات هیدروکربن چند هسته ای عطری تولید میشوند. در صنایع فلزی، سرب وارد هوا میشود و از زباله سوزها، فلزات سنگین مثل کادمیوم و ترکیبات خطرناک دی اکسین و فورین منتشر میشوند. نوع آلاینده و ضرایب انتشار برای صنایع با شناخت و بررسی فرآیند و در نهایت اندازه گیری امکان پذیر میباشد.
اسلاید 4 :
مونوکسید کربن و اثرات آن:
مونوکسید کربن با فرمول CO وزن مولکولی 28/01 نقطه ذوب 207 درجه سانتیگراد و نقطه جوش 192 درجه سانتیگراد، گازی اسـت بـی رنگ و بـی بـو که حاصل احتراق ناقص زغال و سوختهـــای فسیلی است. حد طبیعی آن در هوا 0/01 تا 0/2 قسمت در میلیون (حجمی) است. در مناطق شهری معمولا زیر 17 قسمت در میلیون است ولی در شهر تهران در ساعات ترافیک و بعضی مناطق تا 50 PPM و حتی بیشتر هم گزارش شده است. در محیطهای بسته و کارگاه ها غالبا از 100 پی پی ام هم تجاوز مینماید. مونوکسید کربن چهار نوع اثر مهم بر اعمال فیزیولوژیکی انسان دارد:
1) اثرات قلب و عروق
2) رفتارهای عصبی
3) اثرFibrinolysis
4) اثر بر جنین
اسلاید 5 :
اکسیدهای ازت NOx:
از بین 7 اکسید مختلف ازت، آنچه در آلودگی هوا اهمیت دارد NO و NO2 میباشند.
NO گازیست بی رنگ و بی بو در حالیکه NO2 گازیست به رنگ قهوه ای مایل به قرمز دارای نقطه جوش 21/2 درجه سلسیوس. این گاز محرک مجاری تنفسی و سمی است، سمیت آن چندین برابر NO میباشد.
NOx ابتدا به صورت NO در جریان احتراق از ترکیب ازت و اکسیژن هوا در درجه حرارت بالا و بخصوص در موتورهای احتراق داخلی تشکیل میگردد و پس از ورود به هوا به سرعت تبدیل به NO2 میشود.
اثرات:
1-افزایش مت هموگلوبین ـ علائمی مانند تنگ نفس کوششیexertional dyspnea) )که به نارسایی اکسیژن منجر می شود (1500-1200 پی پی ام، (NO2البته غلظت بالاتر که منجر به سیانوز و مرگ در حیوانات بوده، مشاهده شده است.
2- غلظت 20 پی پی ام NO باعث توقف فعالیت برخی آنزیمها در بدن میشود.
3- تغییرات در فعالیت ریه ها ـ تماس با غلظت تا 50 پی پی ام در کوتاه مدت یا غلظتهای کم (0/8 (PPM در مدت طولانی تر با افزایش تعداد تنفس و کاهش ظرفیت ریه ها همراه بوده است.
4- تغییرات پاتولوژیکی مشابه در اکثر حیوانات مورد بررسی بوجود میآید. عکس العملهای التهابی، ادم ریه ها، تغییرات سلولی ـ جراحات آمفیزمی، تغییرات بافتهای کلیه و کبد و قلب، کاهش وزن، کاهش مصونیت در برابر بیماریهای عفونی و حساسیت در برابر باکتریها و احتمالا عفونتهای ویروسی نیز از عوارض آلودگی هوا به دی اکسید ازت میباشد
اسلاید 6 :
تأثیرNO2 برچرخه ازن:
اثر غیر مستقیم اکسیدهای ازت را میتوان تولید ترکیبات فوتوشیمیایی ازن دانست:
NO2 اشعه ماوراء بنفش NO+O
O + O2 ---------- O3
این ازن علاوه بر اثرات بهداشتی که دارد در حضور رادیکالهایOH و هیدروکربورها وارد یک سری واکنشهای زنجیره ای میشود که حاصل آن تولید آلاینده جدیدی میباشد
منبع:
منبع تولید NOx همانطور که اشاره شد عمدتا با ترکیب ازت و اکسیژن هوا در شرایط دمای بالا (حدود 1700 درجه فارنهایت) انجام میگیرد. در شهرها مهمترین منبع انتشار آن حمل و نقل شهری است و در صنایع عمدتا نیروگاه ها، اعم از نفت سوز یا گازسوز و صنایعی که به نحوی با ترکیبات ازت سروکار دارند مثل تولید اسید نیتریک میباشد. علاوه بر منابع انسان ساخت اکسیدهای ازت توسط باکتریها، آتش فشانها، رعد و برق نیز تولید میگردد.
اسلاید 7 :
ازن و سایر اکسیدانهای فوتوشیمیایی:
ازن یک اکسیدان بسیار قوی است که به عنوان آلودگی ثانویه تحت تاثیر اشعه خورشید بر دی اکسید ازت و تولید اکسیژن اتمی رادیکال در هوا بوجود میآید. در بعضی شهرهای اروپایی غلظت یک ساعته بالاتر از 0/18 پی پی ام بوده است. غلظت ازن در شهر تهران بسیار متغیر وابسته به اشعه خورشید و غلظت 2NO می باشد.حداکثر 21/4 پی پی بی در مهر ماه 1/7 پی پی بی در آبان ماه و بطور متوسط حدود 4 پی پی بی گزارش شده است.
راه ورود ازن به بدن عمدتا از طریق تنفس است.
1) ازن میتواند در هر قسمت از بافت ریه نفوذ کند که خود، بستگی به غلظت اولیه آن دارد
2) جزء مختصری از ازن وارد خون میشود
3) افزایش کمّی در مقدار برداشت روی نای و نایژه ها (تراکئوبرونشیال) اثر کمی دارد ولی اثر محسوسی روی قسمت اصلی ریه دارد.
اسلاید 8 :
اثرات بهداشتی:
علاوه بر آزمایشهای انجام شده روی حیوانات، مطالعات انجام شده روی تعداد زیادی انسان عوارض و نارساییهای مشخص ریوی به علت در معرض ازن بودن مشاهده شده است. مطالعات انجام شده روی بچه ها کاهش عملکرد ریه ها، تغییرات عملکرد ریه و حالتهای آسمی را نشان داده است. این تغییرات با حرارت و وجود سایر آلاینده ها تشدید میشده است. سایر علائم عمده در بچه ها شامل سرفه، سردرد بوده است. تنفس ازن نیز باعث بروز ناراحتیهای ریوی حتی در غلظتهای پایین بوده است. بعلاوه خستگی زودرس و کاهش رکوردهای ورزشی در مناطق با ازن بالا (لوس آنجلس) گزارش شده است.
مطالعات زیادی روی حیواناتی که از چند ساعت تا چند روز با ازن تماس داده شده بودند انجام شد و مشخص گردید که کمترین اثاری که بروز نموده است شامل عفونتهای باکتریایی ریه ـ افزایش مصرف اکسیژن سیتوکنوزیایی در موشهای دارای کمبود ویتامین E، تغییرات مرفولوژیک ریه و افزایش کلاژنها بوده است
اسلاید 9 :
دی اکسید گوگرد:
دی اکسید گوگرد که عمدتا از مصرف سوختهای فسیلی وارد جوّ میشود در بسیاری از شهرهای بزرگ عمده ترین آلاینده به حساب میآید. دی اکسید گوگرد، گازی است بیرنگ که بر روی سطوح بسیاری از مواد جامد و ذرات هوا واکنش انجام میدهد. در آب و نیز قطرات باران حل میشود و به تری اکسید گوگرد و نهایتا اسید سولفوریک تبدیل میگردد.
اسلاید 10 :
اثرات بهداشتی:
مدت 10 دقیقه در غلظتهـای 1 تا 5 پی پی ام در بعضـی از افراد آسمـی علائـم مشخـص تنگ نفس (Dyspnea) بروز میکند. با غلظت 0/5 تا 1 پی پی ام در 10 دقیقه فرد دچار خِس خِس و اشکال در تنفس میشود.
عملکرد کمتر ریه در مناطق شهری در مقایسه با مناطق روستایی میتواند به علت اثرات دراز مدت تماس با آلودگیهای شهری باشد.
در یک مطالعه دیگر که در سوئد انجام شده است عکس العملهای دلهره و کج خلقی در مناطق شهری آلوده یک پدیده معمولی است. مطالعاتی که در دانشگاه اریزونا انجام شده در بررسی خون میزان DNA بوسیله SO2 کاهش یافته و در کروموزومها تغییراتی بوجود آمده است. همچنین دیده شده است که لنفوسیتها از بین میروند و مقاومت بدن در برابر بیماریهای عفونی کاهش مییابد. دی اکسید گوگرد همراه با ذرّات معلّق اثر تشدیدکنندگی دارد زیرا با میزان حلالیتی که دی اکسید گوگرد با آب و در نتیجه مایعات مخاط حلق و حنجره دارد اثر آن بیشتر بر دستگاه فوقانی تنفسی است ولی در حضور ذرات به خصوص حدود 180 میکروگرم در متر مکعب ذره به علت جذب سطحی و یا واکنشهایی که با ذرات میدهد تا اعماق ریه نفوذ مینماید و ضایعات ریوی و سایر اثرات مورد اشاره را تشدید مینماید. بطور کلی بررسیها نشان داده است که با 1000 میکروگرم در مدت 10 دقیقه اولین اثر ظاهر میشود و با توجه به ضریب ایمنی بیش از 500 میکروگرم، تماس در مدت 10 دقیقه توصیه نشده است