دانلود مقاله آمادگی دفاعی

بخشی از مقاله

مقدمه
حوادث غيرمترقبه
شرايط اضطراري و بلاياي طبيعي به طور كلي تمام مناطق زمين را تحت تأثير قرار داده و همه ساله موجب خسارات انساني و مادي مي گردد .

حادثه ، زمان و مكان نمي شناسد و در هر لحظه و هر جا براي هر كسي ممكن است پيش بيايد . ايران از 40 حادثه گوناگون در جهان ، 30 مورد از آنها را شامل مي شود بويژه زلزله و سيل .
در واقع كل كشور ايران در منطقه اي زلزله خيز قرار دارد و عامل آن رانش صفحات زمين در كشورهاي عربي در جهت مخالف و به سمت بالا مي باشد و همين طور جدي تر از كشورهاي اروپايي- آسيايي تلقي مي شود .
نقشه هاي زمين شناسي نشان داده اند كه زمين لرزه هاي رخ داده در ناحيه البرز (از جمله نيشابور و مشهد) اغلب ، بزرگ ولي كم عمق و متوسط بوده كه در مقايسه با ناحيه زاگرس از دوره آرامش طولاني تري برخوردار هستند از سوي ديگر اين مناطق بظاهر آرام ، خطرناك ترين مكان ها براي وقوع يك زلزله مخرب در آينده مي باشند .

استان خراسان علاوه بر وسعت ، از لحاظ حادثه خيزي جزو شاخص ترين استان هاي كشور مي باشد و هر ساله حوادث طبيعي گوناگوني از جمله زلزله ، سيل ، خشكسالي ، سرمازدگي و... در آن رخ مي دهد .
وجود گسل هاي اصلي و طويل كشف رود ، بينالود ، سبزوار ، كپه داغ ، قوچان ، اسفراين ، تربت جام ، درونه ، دشت بياض ، سرايان ، طبس (در حال حاضر جزو استان يزد مي باشد) ، چاهك ، خاورينه ، جاجرم ، توان زلزله خيزي استان را به ميزان شگفت انگيزي افزايش داده است ، به طوري كه 65 درصد مساحت استان را در خطر نسبي بالا و 35 درصد آن را در خطر نسبي متوسط قرار داده است و نقطه اي را در سطح استان نمي توان يافت كه مصون از خطر زلزله باشد .

همچنين در استان خراسان در هر 10 سال ، 5 مورد سيل ويرانگر اساسي و 7 مورد سيل ويرانگر ، و به طور متوسط در هر سال يك سيل متوسط و 3 مورد سيل عادي به وقوع پيوسته است .
مفهوم فاجعه (بلا) : Disaster
1) جنبه فيزيكي
به عوامل فيزيكي و پيامدهاي آنان مانند تخريب ساختمان ها ، خانه ها ، خيابان ها ، زمين هاي كشاورزي و مواردي از اين دست كه توسط زلزله و سيل و... رخ مي دهد ، اشاره دارد .
2) جنبه جامعه شناختي
به درهم ريختگي ساختار و كاركرد يك نظام اجتماعي مانند شهر و روستا اشاره دارد در اين جنبه مي توان به بيكاري ، مرگ و مير ، آوارگي ، سقوط طبقات اجتماعي و... اشاره كرد .
3) جنبه روان شناختي
به استرس هاي فراگير شديد ناشي از حوادث غيرمترقبه مانند زلزله و سيل اشاره دارد مانند اختلال هاي خلقي ، استرس پس از سانحه (PTSD) و...
انواع حوادث غيرمترقبه

1) حوادث طبيعت ساخته (زلزله ، سيل ، تسونامي ، مگاتسونامي [1] ، توفان ، خشكسالي و...)
2) حوادث انسان ساخته (حاصل كنش ها و واكنش هاي انسان)
1-2) اجتماعي (جنگ ، انقلاب و ...)
2-2) صنعتي (تصادف و انفجار قطار ، سقوط هواپيماها ، مواد راديواكتيو و...)

عوامل مؤثر در ميزان آسيب پذيري جوامع هنگام وقوع حوادث غيرمترقبه
1) فقر و محروميت (مسكن، پوشاك ، غذا ، امكانات بهداشتي ، فرهنگي و اقتصادي)
2) سستي زمين ، وجود گسل هاي طويل و موقعيت جغرافيايي
3) رشد سريع جمعيت و تعداد نفرات آن در مترمربع (تراكم جمعيت)
4) زمان وقوع (شب يا روز ، در خواب )
5) ضعف برنامه ريزي مديريت بحران

زلزله
الف) پيشگيري
زلزله ، قابل پيش بيني نمي باشد اما قابل پيشگيري است . يكي از روش هاي پيشگيري ،‌ آموزش صحيح مردم است كه منجر به كاهش خطرات ناشي از زلزله مي شود .
ب) آمادگي

آمادگي در برابر خطر زلزله عبارتند از :
1- ب) ساختمان سازي مقاوم در برابر زلزله
شدت زلزله با ميزان خرابي سنجيده مي شود و با مقياس لگاريتمي ريشتر محاسبه مي شود . لازم به ذكر است كه در شدت زلزله 12 ريشتر ، هيچ ساختماني سالم نمي ماند ! (چنين موردي ، تاكنون رخ نداده است ).
2- ب) آماده سازي خدمات اضطراري و دفاع شهري جهت مواجهه با وضعيت اضطراري زلزله ، كاهش تلفات جاني و بازگرداندن مردم مصيبت زده به زندگي عادي پس از سانحه
3- ب) آموزش افراد دفاع شهري جهت آمادگي در مقابل زلزله
1-3- ب) آموزش كوتاه مدت (آموزش در طي يك دوره كوتاه به عنوان پيش آگهي قبل از ضربه يك حادثه فاجعه آميز)

2-3- ب) آموزش دراز مدت
- آموزش از طريق رسانه هاي گروهي (راديو ، تلويزيون ، انتشار جزوه و پوسترهاي ساده ، كنفرانس ، فيلم هاي آموزشي و ...)
- آموزش همگاني براي تقويت و بازسازي خانه هاي روستايي و سازه هاي شهري

ج) مقابله
ضروري ترين اقدامات جهت مقابله با زلزله شامل سه بخش مي شود :
1-ج) اقدامات قبل از وقوع
2-ج) اقدامات هنگام وقوع
3-ج) اقدامات پس از وقوع
اقدامات قبل از وقوع زلزله

1- بررسي خانه از نظر آسيب پذيري در مقابل زلزله
2- محكم كردن وسايل سنگين جهت جلوگيري از امكان سقوط ( كتابها ، گلدان ها آويز، لوستر)
3- قرار ندادن اشياي سنگين در محل هاي بلند
4- عدم نگهداري مواد خطرناك (شيميايي و...) در ظروف شيشه اي
5- ساخت منازل بر اساس مقررات مهندسي
6- تهيه نقشه اي از منزل و مشخص نمودن نقاط امن خانه (گوشه اتاق ها ، كنار ستون هاي فلزي ، بتوني ، چهارچوب درها و...) و در اختيار خانواده قرار دادن آن

7- آموزش محل و شيوه قطع جريان برق ، شيرهاي آب و گاز و... به افراد خانواده
8- يادگيري مهارت هاي كافي درباره كمك هاي اوليه پزشكي توسط افراد خانواده
9- داشتن وسايل ضروري (راديوي باطري دار ، چراغ قوه با باطري اضافي) و جعبه كمك هاي اوليه در منزل
10- عدم استفاده از شمع يا كبريت يا چراغ قوه قبل از مطمئن نشدن از عدم نشت گاز
11- آموزش ايمني زلزله در كلاس درس و تشويق دانش آموزان به صحبت درباره آن
12- آگاهي از محل خروجي هاي اضطراري ، زنگ هاي خطر و كپسول هاي اطفاء حريق بويژه در ورودي هاي اتاق هاي اداره و منازل

10- ذخيره غذاهاي فاسد نشدني (كنسرو، كمپوت ، شيرخشك پودري ، قوطي هاي آبميوه ، غلات ، آجيل نمك نزده و...) حداقل هر 6 ماه يك بار در يك محل مناسب و قابل دسترس براي افراد خانواده .
11- نگهداري آب در ظروف سربسته حداقل هر 6 ماه يك بار و خودداري از تماس ظروف پلاستيكي با بتون
12- ضدعفوني كردن آب با قرص هاي تصفيه مانند هالازون و گلوبالين .
13- ذخيره غذايي و بهداشتي ويژه كودكان حداقل براي يك هفته
14- آموزش رزمايش زلزله در مدارس
- رفتن به فضاي باز و وسيع براي افراد مستقر در طبقه همكف و درب خروجي
- فاصله گرفتن از پنجره ها و درهاي شيشه اي
- فاصله گرفتن از وسايلي كه امكان سقوط يا پرتاپ آن (تابلوها ، گلدان ها ، لوستر و...) وجود دارد
- پناه گرفتن در زير ميز و حركت كردن با آن در صورت جابه جايي ميز
- پناه گرفتن در چهارچوب در به صورت پاهاي باز و جلوگيري از بسته شدن در

اقدامات هنگام وقوع زلزله :
1- رفتن به پناهگاه يا نقاط امن در هنگام ريزش ساختمان مسكوني يا محل كار يا سقوط سيم هاي برق و و درختان
2- عدم استفاده از آسانسور
3- در صورت حضور در داخل ساختمان ، به كمك بازوها و دست هاي خود ، از سر و پشت گردن خود محافظت كنيد يا زير ميز برويد و به پايه آن بچسبيد .
4- متوقف كردن اتومبيل خود در سمت راست خيابان براي باز گذاشتن خودروهاي امدادي در سمت چپ
5- عدم رانندگي بر روي پل ها و گذرگاه ها يا زيرآنها
6- خودداري از هجوم به سمت درهاي خروجي در صورت حضور در مكان هاي شلوغ (سينما ، فروشگاههاي بزرگ و...)
7- دور شدن از آزمايشگاه و مكان مشابه آن
8- گوش دادن به راديو و استفاده از تلفن براي تماس هاي ضروري
9- خروج از خيابان ها و كوچه تنگ و باريك و دور شدن از پل هاي عابر پياده و ماشين رو
10- داشتن كپسولهاي آتش نشاني و يادگيري شيوه استفاده از آن بويژه با قرار دادن در آشپزخانه

اقدامات پس از وقوع زلزله
1- حفظ آرامش خود و ديگران
2- آماده شدن براي مقابله با خطرهاي ناشي از پس لرزه احتمالي
3- قطع جريان برق و گاز

4- ترك فوري محل در صورت شكسته شدن شيرگاز
5- ذخيره چند ظرف آب و بستن شير ، تهيه آب ضروري از قالب هاي يخ درون يخچال و منبع آب
6- خودداري از روشن كردن كبريت ، فندك ، سيگار و چراغ در صورت استشمام بوي گاز
7- مهار آتش براي جلوگيري از سرايت آن به ساير مناطق و ترك محل در صورت گسترش زياد آن
8- نجات فوري مجروحان و زيرآوارماندگان بويژه افراد آسيب پذير
9- حركت ندادن مصدومان شديد مگر در صورت خطر خفگي

10- روشن گذاشتن راديوي خود جهت اطلاع از آخرين اخبار و دستورالعمل ها
11- استفاده از تلفن فقط در موارد ضروري
12- عدم مصرف مواد خوراكي آلوده يا در معرض شيشه هاي شكسته شده قرار گرفته
13- بازديد منزل جهت اطلاع از خرابي هاي پنهان
14- در ساعت هاي اوليه بعد از سانحه ، از غذاهاي كنسروي استفاده كنيد و از روشن كردن وسايل پخت و پز غذا خودداري كنيد .
15- مراقب بودن از سقوط اشياء بويژه با بازكردن درب كمدها و قفسه ها
16- عدم تجمع نامناسب در خيابان ها جهت باز گذاشتن محل عبور و مرور وسايل نقليه امدادي
17- عدم دست زدن به سيم ها و كابل هاي برق
18- همكاري با نيروي انتظامي و امدادگران
19- نگهداري تجهيزات كمكي براي احتمال وقوع زمين لرزه هاي بعدي

رعايت نکات ايمني هنگام وقوع زلزله
در هنگام وقوع زلزله حتماً به نکات زير توجه کنيد :
1. اگر ساختمان مسکوني شما با خطر ريزش رو به روست ، به پناهگاه ها يا نقاط امن برويد .
2. از آسانسور استفاده نکنيد و از اشياي بلند و سنگين و حفاظت نشده ، فاصله بگيريد .
3. اگر در داخل ساختمان هستيد ، روي زمين بنشينيد و به کمک بازوها و دست خود ، سر و پشت گردن را محافظت کنيد ، يا اينکه زير يک ميز محکم بنشينيد و به پايه آن بچسبيد ؛ و يا زير درگاهي يا گوشه هاي اتاق بايستيد .

4. اگر در اتومبيل هستيد ، آن را در سمت راست خيابان متوقف کنيد تا سمت چپ ، براي عبور خودروهاي امدادي باز باشد سپس اتومبيل را خاموش کنيد ولي کليد را از جايش بيرون نياوريد . در داخل اتومبيل بمانيد و از راديو براي گرفتن اطلاعات بيشتر کمک بگيريد .
5. در رو يا زير پل ها يا گذرگاه ها رانندگي نکنيد .
6. اگر در فروشگاه ، سينما يا ساختمان هاي پرازدحام هستيد ، از هجوم به سمت درهاي خروجي خودداري نمائيد . فقط عي کنيد از ويترين ها ، قفسه ها و ساير اشياي سنگين فاصله بگيريد .
7. در صورتي که روي ويلچر قرار داريد ، همان جا بمانيد و آن را قفل کنيد .

8. اگر در آزمايشگاه ها و مکان هاي مشابه هستيد تا حد امکان از مواد شيميايي دور شويد .
9. براي دريافت آخرين اطلاعات و راهنمايي هاي لازم به راديو گوش دهيد .
10. از تلفن ، جز در موارد ضروري استفاده نکنيد . خطوط تلفن بايد براي تماس هاي ضروري آزاد باشد .
11. اگر هنگام وقوع زمين لرزه ، در حال خراج شدن از ساختمان و يا خارج از آن هستيد ، اولين کاري که بايد انجام دهيد ، اين است که سر خود را در مقابل خطر ريزش به کمک اشيايي مانند کيف ، کتاب و يا تخته محافظت کنيد و در صورت در دسترس نبودن اشياء از پشت دستتان استفاده کنيد .
12. اگر در خارج از منزل هستيد ، به نقطه امني دور از ساختمان ها ، درختان و سيم هاي برق پناه ببريد .

13. مراقبت خيابان هاي داراي شکستگي ، شکاف هاي زمين ، آتش سوزي و ترکيدگي لوله هاي آب باشيد ، تا هنگام گريز از خانه صدمه نبينيد .
14. از خيابان ها و کوچه هاي تنگ و باريک فوراً خارج شويد .
15. از پل هاي عابر پياده و پل هاي هوايي ماشين رو دور شويد .
16. از ديوارهاي سنگ کاري شده ، بخاري ديواري و شيشه هاي بزرگ فاصله بگيريد .
17. تا توقف کامل زلزله در جاي خود بمانيد .

وسایل ضروری

1. جعبه کمکهای اولیه شامل باند و گاز، ابزار استریل، پماد سوختگی، آنتی بیوتیک، آسپرین، یک قیچی کوچک، قطره چشمی، و داروهای مورد نیاز که هر کدام از اعضای خانواده بطور معمول در آن استفاده می کنند.
2. یک درفتر یادداشت، شامل شماره تلفن های ضروری مراکز امداد و نجات چراغ قوه و باتریهای تازه
3. رادیوی ترازیستوری با باتری های شارژ شده.
4. یک کپسول کوچک آتش خاموش کن

5. دستکش ضخیم و کفش سبک
6. وسایل بهداشت فردی مانند حوله، صابون، مسواک، خمیر دندان، پودر شوینده، دستمال
7. انبردست و پیچ گوشتی، بیل و یک کلنگ کوچک
8. آب حداقل 4 لیتر آب برای هرکدام از افراد در یک ظرف نشک ذخیره کنید. ظرفها باید بصورت مرتب از نظر تازگی و سلامت کنترل شده و تعویض شونده.
9. مواد غذایی، شامل برای سه روز بر اساس تعداد اعضای خانواده مانند غذاهای کنسروی، کمپوت، بیسکویت، آب نبات و غیره.

توصیه های ایمنی قبل از زلزله در منزل
با یادگیری توصیه های ایمنی و بکار گیری آنها هر شخص قادر است که زندگی خود و خویشاوندان خود را در برابر خطرات زلزله حفظ نماید.

اعضای خانواده بایــــــد

• همه اعضای خانواده باید نحوه قطع جریان برق و یا بستن شیر فلکه اصلی آب، گاز و غیره را فرابگیرند.
• تا آنجه که ممکن است همه اعضا، کمکهای اولیه را یادبگیرند، برای اینکه بعد از یک زلزله شدید، درمانگاهها و بیمارستانها بشدت پرازدحام خواهند شد و بنابراین دسترسی به امکانات پزشکی بسیار دشوار میگردد.
• هر هز چندی افراد خانواده با فرض یک زلزله در منزل، به تمرین عملیات ایمنی و پیشگیری در مقابل آن با همکاری اعضای خانواده بپردازند.
• اعضای خانواده باید اتفاقات و تصادفات ناگوار احتمالی که ممکن در اثر زلزله در منزل روی دهد از بین ببرند برای مثال ممکن است مجبور شوند که محل خواب خود را از کنار پنجره ها دور کنند. خروجی ها و راه روها را چک کنند و اشیایی که ممکن است باعث مسدود شدن آنها شوند را به محل دیگری منتقل نمایند.
• محل دربهای خروج اضطراری، زنگهای اعلام خطر و کپسول آتشنشانی را باید بدانند تا در زمان مناسب بلافاصله از آن استفاده کنند.
• از مهارت همسایگان خود اطلاع داش

ته باشند چرا که این امر میتواند تعداد روزهای زنده ماندن تا رسیدن نیروهای امداد را افزایش دهد.
• هر از چند گاهی باید بحث زلزله و سایر خطرات طبیعی در خانواده مطرح شود و توصیه های لازم یادآوری گردد.

اقدامات قبل از وقوع سيل :
1- آماده شدن از قبل براي هشدار سيل در رسانه ها
2- به همراه داشتن وسايل كمك هاي اوليه در منزل و محل كار
3- دريافت اطلاعات از وسايل ارتباطي مختلف (بيسيم ، راديو و...)
4- ذخيره آب سالم
5- قرار دادن اسناد و اوراق بهادار در جعبه هاي مطمئن
6- پيش بيني چند مكان امن به هنگام وقوع سيل
7- داشتن بنزين كافي در باك اتومبيل در صورت نياز به ترك منزل
8- آشنايي با مناطق سيل خيز

اقدامات هنگام وقوع سيل :
1- حفظ خونسردي خود و ديگران
2- عبور از جاده هاي هموار و دوري از مكان هاي در معرض ريزش
3- قطع جريان برق ، آب ، گاز در صورت نياز به ترك منزل

4- گوش به زنگ بودن جهت كسب اطلاعات از وسايل ارتباطي
5- رها كردن فوري اتومبيل در صورت گير كردن در آب و پناه بردن به نقاط مرتفع
6- رانندگي با احتياط جهت مراقبت از شيب ها و چاله هاي ايجاد شده
7- رانندگي كردن با دنده سنگين (زيرا ترمزها در آب به خوبي كار نمي كنند)
8- ماندن در منازل مسكوني در مناطق مرتفع

9- عدم عبور از آب بالاتر از زانوي فرد

اقدامات بعد از وقوع سيل :
1- رساندن كمك هاي اوليه به افراد آسيب ديده
2- دور شدن از مناطق سيل زده
3- گوش به زنگ بودن به وسايل ارتباط جمعي
4- دور شدن از سيم هاي آويزان برق و منابع اصلي آب و فاضلاب تخريب شده
5- هشدار جهت آتش سوزي ناشي از اتصالات خطوط برق بوسيله سيل
6- مراقبت از گزش مارها در مناطق سيل زده

(د) بازسازي
- آباداني تدريجي مناطق خسارت ديده ناشي از زلزله و سيل
- ايجاد و تقويت اميد به زندگي و شروع مجدد يك زندگي واقع بينانه ديگر .

مقدمات جستجو و نجات در سيلاب

شناخت مراكز كنترل عمليات و تجسس و نجات تجسس و نجات يكي از خدمات ويژه كمكي است كه توسط واحدهاي مشخص شده در هر زمان شامل بكارگيري واحدهاي پروازي ، شناور سطحي ، زير دريائيها ، تيمهاي ويژه نجات و تجهيزات مورد نياز براي نجات انسانهاي در خطر در روي خشكي و يا در دريا مي باشد.

در راستاي جلوگيري از به هدر رفتن تلاشهاي فراواني كه در عمليات تجسس و نجات به مورد اجرا گذارده مي شود لازم است كه روابط سازماني، مسووليتها و وظايف كاملا مشخص بوده و روشها تجسس و نجات به صورت استاندارد در دستورالعملهاي كاري گنجانده شوند. بكارگيري موثر و مفيد عوامل بسياري كه در عمليات تجسس و نجات دخيل هستند تنها با يك سازمان آموزش ديده كه قادر به طراحي هماهنگ نمودن نيروها و هدايت عمليات تا رسيدن به يك نتيجه موفقيت آميز باشد امكان پذير است.

- مراكز كنترل عمليات و تجسس و نجات به طور كلي بنادر بزرك در سواحل جنوبي و شمالي كشور كه سازمان اداره بنادر و كشتيراني در آنها فعاليت مي نمايند مراكز عملياتي تجسس و نجات در حوزه عملياتي آنها مشخص گرديده اند . اين مركز كنترل عمليات تجسس و نجات در واقع مسووليت سازماندهي موثر نيروها و تجهيزات را براي عمليات تجسس و نجات در منطقه خود به عهده دارند .
در صورتي كه نياز باشد مي توانند از يك يا چندين مركز كنترل فرعي نيز برخوردار باشند.
1- هواپيماهاي بال ثابت كه بيشترين نقش تجسس را دارند

.
2- يگان هاي پروازي بال گرد كه نقش بسيار خوبي را در عملياتهاي تجسس و همچنين نجات مشروط بر اين كه بر وسايل مورد نياز مجهز باشند.