دانلود مقاله آموزش مهارتهای نگهداری و تعمیرات ( نت )

بخشی از مقاله

آموزش مهارتهاي نگهداري و تعميرات (نت)
در سالهاي اخير، گرايش به سمت بهره وري بيشتر و توليد با اثر بخشي بهتر هزينه باعث دستيابي به ماشين آلاتي با مكانيزمهاي پيچيده تر و قابل بهره برداري در سرعتهاي بالاتر شده است. در اين شرايط، تواناييها و مهارتهاي كاركنان بخش توليد و بخش نت هر دو در اغلب موارد محدود به امور و تكنولوژيهاي مرتبط با زيمنه هاي خاص مسئوليتهاي خودشان مي باشد. در چنين فضايي يك سيستم فراگير TPM در سطح شركت موفق نخواهد بود.
TPM به مهارت هاي بالا در امور نت نيازمند است

به منظور اجراي موفقيت آميز فعاليت هاي TPM، به نحوي كه در فصول گذشته تشريح گرديدند، شركتها نيازمند به پرسنلي با مهارت هاي بالا در امور نت و امور مرتبط با ماشين‌آلات و تجهيزات مي باشند. اپراتورها، يعني كارگران رديف اول خط توليد بايد به صورتي نزديك و مرتبط، با ماشين‌آلات خودشان آشنايي حاصل نموده و مهارتها و تخصص خود را در نحوه نگهداري و تعمير و همچنين بهره برداري از ماشين توسعه و تكامل بخشند. در عين حال لازم است كه كاركنان بخش نت نيز به يادگيري و كسب مهارتها و تخصصهاي پيشرفته و كاربرد آنها به منظور مقابله با مسائل فني ماشين‌آلات علاقمندي داشته باشند.
در مباحث برنامه هاي آموزشهاي نگهداري و تعميرات كه در اين فصل ارائه مي گردند، فلسفه سنتي “من بهره برداري مي كنم – تو تعمير مي كني” به تدريج محو شده و جاي خود را با اين تفاهم كه يك سيستم موفق TPM نيازمند به همكاري همگاني مي باشد تعويض مي نمايد.
مسئوليتهاي كارگران خط توليد و كاركنان بخش نت

كارگران خط توليد بايد ساختار و عملكردهاي ماشينهاي توليدي را به حد كافي بدانند تا بتوانند آنها را به خوبي مورد كاربرد و بهره برداري قرار دهند. در اين راستا مسئوليت اوليه آنها حفظ و نگهداري شرايط بنياني ماشين از طريق بازرسيهاي متعارف روزانه، تميزكاري، روانكاري و محكم كردن پيچ و مهره ها مي باشد. در مقابل، لازم است كه كاركنان بخش نت نيز از مهارتها و تخصصهاي كافي در حدي كه كاركنان توليد به آنها اطمينان داشته باشند برخوردار باشند، تا بدينوسيله ارتباط و همكاري موفقيت آميز بخشهاي توليد و نت تضمين شود.

كارگران خط توليد مشابه رانندگان خودرو هستند
با مقايسه كارگران توليدي با رانندگان خودرو و مقايسه كارگران نت با مكانيك هاي تعميركار خودروها، نقش ارتباطي بين اين دو گروه از كاركنان بهتر روشن مي شود. يك راننده كه در اول وقت كار رانندگي خودروي خود را آغاز مي نمايد، قابل مقايسه با اپراتوري است كه تجهيزات و ماشين‌آلات تحت نظر خود را در اول صبح مورد بازرسي قرار مي دهد. يك راننده، حتي قبل از بازكردن درب اتومبيل، احتمالاً ابتدا نگاهي به وضعيت بدنه اتومبيل مي اندازد، به فشار باد داخل چرخها توجه مي نمايد، شيشه جلو و چراغها را تميز مي نمايد و در صورتي كه اشكالاتي را مشاهده نمايد به آنها توجه مي نمايد.

ممكن است يك راننده، قبل از روشن كردن موتور، توجهي به وضعيت موتور داشته باشد و بررسي هاي ساده اي نظير بررسي سطح آب رادياتور، كيفيت و سطح روغن موتور و شرايط تسمه پروانه ها را به عمل آورد و در صورتي كه در اين موارد اشكال يا كمبودي را مشاهده نمايد به رفع و رجوع آن بپردازد. در هر صورت، اگر راننده براي مثال مشاهده نمايد كه از رادياتور آب نشت مي كند، آنگاه لازم خواهد بود كه خودرو را براي تعمير به تعميرگاه ببرد.
يك راننده خوب، علاوه بر بررسي هاي فوق، در ضمن رانندگي به نشان دهنده هاي وضعيت عملكرد خودرو كه در روبروي او قرار دارد، نظير عقربه سرعت نما، پركننده باطري، وضعيت كار چراغهاي راهنما و چراغهاي ترمز توجه مي نمايد. گو اينكه يك راننده ممكن است تعميرات ساده اي نظير جا به جا كردن چرخها و تنظيم كشش تسمه پروانه ها را شخصاً انجام دهد، ولي تخصص و دانش فني يك مكانيك اتومبيل را براي انجام عمليات تعميري اساسي تر و پيچيده تر احتياج خواهد داشت.

چهار وظيفه اصلي اپراتور
مشابه وطايف يك راننده، يك اپراتور ماشين توليدي به منظور عملكرد سالم ماشين، چهار عمل ساده نت را روي ماشين اعمال مي كند:
1. در موقع راه اندازي ماشين به نكات خاص در مورد شرايط و عملكرد ماشين توجه نموده، وضعيت روغن هيدروليك در سيستم هيدروليك، شدت جريان برق، لرزشهاي غيرطبيعي و ساير شرايط نامساعد و يرطبيعي ماشين را مورد بررسي قرار مي دهد.
2. در فواصل معين زماني ميزان حرارت و سرعت و نظاير اين عوامل را در ضمن بهره برداري از ماشين بررسي نموده و مستمراً به موضوع لرزشهاي غير طبيعي و سروصداهاي غير معمول در ماشين توجه دارد.

3. مرتباً به درجه ها و نشان دهنده هاي وضعيت كار ماشين نظير درجه هاي نشان دهنده شدت جريان برق و درجه هاي نشان دهنده ساير عوامل نگاه نموده و شرايط مربوطه را بررسي مي نمايد.
4. نهايتاً همان گونه كه يك راننده در صورت مشاهده اشكالي نظير وجود نشتي رادياتور به تعميرگاه و مكانيك متخصص مراجعه مي نمايد، يك اپراتور نيز در صورت مشاهده يك تغيير غير طبيعي در شرايط كار ماشين كه ممكن است باعث بروز اشكالي در شرايط ايمني يا در مكانيزم ماشين بشود، مراتب را به بخش نت اطلاع داده و آنان را از وجود يك وضعيت غيرطبيعي و نياز به يك بررسي جامع مطلع مي سازد. در اين حالت، كاركنان بخش نت براي تشخيص اشكال سريعاً به محل مربوطه مراجعه مي نمايند.

وظايف بهينه كاركنان بخش نت
در آغاز كار روي يك اشكال كه در ماشين به وجود آمده است، كارگر بخش نت به سوابق دستگاه مراجعه نموده و بررسي مي نمايد كه آيا در گذشته نيز اشكالات مشابهي روي ماشين اتفاق افتاده است. اگر پاسخ مثبت باشد، كارگر بخش نت به سوابق عمليات تعميراتي روي دستگاه مراجعه مي نمايد تا از طول زماني و نيروي انساني صرف شده براي تعمير و نوع قطعات يدكي به كار رفته روي ماشين اطلاع حاصل نمايد. طبيعي است كه كارگر نت سعي بر آن خواهد داشت كه ماشين را در اولين فرصت ممكن تعمير نموده و به حالت اوليه باز گرداند و زمان توقف توليد را به حداقل برساند.

گو اينكه كاركنان نت سعي بر آن دارند كه در مقابل خرابي هاي اضطراري اقدام مناسب و سريع براي تعمير اشكالات به عمل آورند، ولي وظايف آنها فراتر از اين است كه تنها به خرابيهاي اضطراري بپردازند. كاركنان نت همواره اين مسئوليت را به عهده داشته اند كه به نحوي عمل كنند كه از عملكرد توأم با قابليت اطمينان ماشينهاي توليدي و ساير ماشينها و تجهيزات مورد استفاده بخش توليد اطمينان حاصل شده باشد. در اين راستا وظايف كاركنان نت شامل موضوعات زير خواهد بود:

- نگهداري و تعميرات ادواري (تعميرات اساسي)
- اندازه گيري لرزشها و درجه حرارتها در فواصل مشخص زماني
- تخمين فاصله زماني بهينه براي تعميرات اساسي و براي تعويض و جايگزيني قطعات يدكي.
- برنامه ريزي و انتخاب روغنهاي صنعتي (روان كننده هاي) مناسب و ساير مواد و قطعات يدكي.
- اصلاح اشكالات موجود در طراحي تجهيزات
- تعمير خرابيهاي اضطراري به صورتي مناسب و كارآ

- تأمين آموزش و كارآموزي هاي لازم براي كاركنان توليد و اپراتورهاي تجهيزات
- توسعه و تكامل مهارت هاي خود در امور نت و سعي در فراگيري تكنولوژي هاي نو.

به منظور تأمين دوام و قابليت اطمينان در ماشين‌آلات، كاركنان بخش نت روند فرسايش تجهيزات را مورد مطالعه و بررسي قرار مي دهند. كاركنان نت به طور مستمر تشكيل جلسه داده و اطلاعات مرتبط با وضعيت هاي غير طبيعي تجهيزات را مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهند تا بدينوسيله از بروز خرابي هاي اضطراري در تجهيزات جلوگيري به عمل آورند.

براي مثال، كاركنان نت انواع آمار و اطلاعات را از اپراتورهاي تجهيزات دريافت نموده و جمع آوري مي نمايند. آنها روشهاي مناسبي را براي اندازه گيري عوامل و شرايط تجهيزات تدوين نموده و اين روشها را توسعه و تكامل مي دهند. به همين ترتيب، كاركنان نت عمر قريبي تجهيزات را محاسبه و پيش بيني نموده و نتيجتاً تعميرات لازم را قبل از آنكه تجهيز دچار خرابي اضطراري شود روي آن اعمال مي نمايند. نهايتاً، آنها به صورت ساختار يافته به بهسازي طرح ماشين و يا ايجاد تغييرات اصلاحي در طرح هر يك از ماشينها پرداخته و بدينوسيله قابليت تعمير تجهيزات را افزايش مي دهند.

آموزش مهارتهاي نت:
اهداف، برنامه ها
كاركنان بخش نت با انواع ماشين‌آلات و تجهيزات سروكار دارند، ولي ساختار همه تجهيزات از يك مجموعه مشترك قطعات اصلي يا اجزاء تشكيل شده است. برنامه هاي آموزشي مورد بحث در اين قسمت بر محور روشهاي نگهداري و تعميرات اين گونه اجزاء و قطعات مشترك بين همگي ماشين‌آلات سازماندهي شده است و در اين راستا به كسب تجربيات عملي كاركنان نيز توجه مي نمايد. برانامه هاي آموزش TPM در جدول 5 فهرست شده اند.

درس اول: پيچ و مهره ها
به طور معمول، بسياري از قطعات و تجهيزات يك ماشين به طور جداگانه ساخته مي شوند و نهايتاً بر روي يكديگر مونتاژ مي شوند. بسياري از اين قطعات بوسيله پيچ و مهره به يكديگر متصل مي گردند. روي هر ماشيني، تعداد قابل توجهي پيچ و مهره وجود دارد كه محكم نمودن اين پيچ و مهره ها وقت زيادي را به خود مصروف مي نمايد. پيچ و مهره هايي كه محكم نباشند باعث به وجود آمدن لرزشهاي غير طبيعي و خرابي در ماشينها، مثلاً در ماشينهاي دوار مي شوند. در مواردي، پيچ و مهره ها و بستهاي محكم نشده باعث به وجود آمدن نشتي بر روي تجهيزات و بروز آتش سوزي يا زيان رساني و آلودگي محيط زيست مي گردند.

علي رغم اينكه محكم بودن پيچها امري حياتي مي باشد، در اغلب موارد، پيچ و مهره هاي روي ماشين با گشت آور كافي در جاي خود محكم نشده اند. درس اول ميزان گشت آور لازم روي انواع پيچ و مهره ها (مثلاً پيچ و مهره هاي فولادي، يا ساخته شده از ساير آلياژها) را مورد بحث قرار مي دهد. در اين درس، شركت كنندگان و كارآموزان با اصول نقشه كشي و نقشه خواني و تهيه جداول و با علايم قرار دادي براي نشان دادن انواع مواد آشنايي حاصل مي نمايند. در اين دوره، اهميت نحوه عملكرد با پيچ و مهره ها (مثلاً نحوه مته كاري و رزوه كردن) و روشهاي مطمئن در محكم كردن پيچ و مهره ها مورد بحث قرار مي گيرد.

درس 2: خارها و ياتاقانها
خارها براي متصل نمودن محورهاي گردشي به قطعات و اجزايي نظير چرخ زنجيرها و كوپلينگها اهميت دارند. خارها را بنا به مورد كاربرد و بنا به ساختار و مكانيزم ماشين‌آلات و ميزان نيرويي كه بر آنها وارد مي شود، به شكلها و اندازه هاي متفاوت تهيه مي نمايند. وجود اشكال و عيب در نحوه اتصال چرخ زنجير و قرقره ها بر روي محورهاي گردشي يا نحوه استقرار خار در بين چرخ و محور مي تواند باعث ايجاد خسارت روي ماشينها شده و يا مانع عمل گردشي در ماشينهاي دوار بشود.

با توجه به نكات فوق، كارآموزان در اين درس (در بين ساير موضوعات) با انواع خارهاي مكانيكي و نحوه نصب آنها و نحوه اندازه گيري جاي خار بر روي چرخها و قرقره هايي كه بايد روي محور نصب شوند، آشنايي حاصل مي نمايند. براي مثال، نحوه سوهانكاري و نحوه اصلاح سطح تخت شده روي ميله هاي فولادي به كارآموزان آموزش داده مي شود.

علاوه بر يادگيري نحوه سوهانكاري سطوح تخت، كارآموزان با نحوه استفاده از انواع خارهاي مكانيكي آگاهي و آشنايي حاصل مي نمايند و اين مطالب به آنها آموزش داده مي شود كه در صورتي كه مقدار اختلاف بين ابعاد خار و جاي خار خيلي كم باشد اتصال بين محور گردشي و چرخ يا قرقره نصب شده روي آن استحكام لازم را نخواهد داشت. كارآموزان در اين درس نحوه تعويض خار و روشهاي مختلف نصب خارهاي مكانيكي را فرا مي گيرند.
در پايان دوره، كارآموزان با انواع ياتاقانها (بيرينگها)، استانداردها و خصوصيات فني آنها آشنايي حاصل نموده و مطالب كلي و عمومي در موضوع روانكاري (روغن كاري) را مي آموزند.
درس 3: انتقال نيرو (چرخ دنده ها، تسمه پروانه ها و چرخ زنجيرها)

پس از آشنايي با اصطلاحات و مشخصات عمومي چرخ دنده ها، كارآموزان در اين درس كار با انواع ياتاقانها (بيرينگها) را ضمن كار عملي با بيرينگهاي ساچمه اي فرا مي گيرند. با توجه به اينكه كارآموزان قبلاً در درس 2 با انواع خارها قرقره هاي تسمه پروانه آشنا شده اند، در اين موقعيت آمادگي براي مونتاژ يك وسيله كامل را به عنوان اجراي يك كار تجربي خواهند داشت. در اين درس كارآموزان از انواع ابزار اندازه گيري براي تشخيص و تعيين اشكالات در مونتاژ وسيله و مسائل و اشكالات نصب بيرينگها استفاده مي نمايند و با كم و زياد كردن مقدار روغن و روان كننده ها در تجهيزات مختلف، به اين موضوع آگاهي حاصل مي نمايند كه چگونه مقدار روان كننده مي تواند روي درجه حرارت تجهيزات در حال كار اثر بگذارد.

آنگاه كارآموزان به جاي تسمه پروانه، در روي دستگاه از چرخ زنجير براي انتقال نيرو استفاده نموده و مرتباً ميزان كشش زنجير را كم و زياد مي نمايند و بدينوسيله به اين امر آشنا مي شوند كه بين ميزان كشش زنجير و نحوه عملكرد ماشين و ميزان سروصداي حاصل شده توسط ماشين و درجه حرارت ماشين ارتباط و همبستگي برقرار است. آنگاه شركت كنندگان يك چرخ دنده را كه موقعيت آن بر روي محور به وسيله خار قابل تنظيم است مورد آزمايش قرار مي دهند و با مقدار تأخير حركت بين چرخ دنده ها و ميزان هم محوري آنها آشنايي حاصل مي نمايند.

درس 4. هيدروليك، نيوماتيك و كاسه نمدها
نيروي هيدروليكي كه متكي بر فشار روغن است و نيروي نيوماتيكي كه متكي بر فشار هوا است، به عنوان نيروهاي حركت دهنده بسياري از تجهيزات صنعتي كاربرد دارند. به منظور استفاده بهينه و ثمر بخش از عمليات هيدروليكي و نيوماتيكي براي كارآموزان لازم است كه در وهله اول با ساختار و مكانيزم ماشين هاي خودشان آشنايي حاصل نمايند.
كارآموزان مطالب را با يادگيري اصول اوليه هيدروليك و نيوماتيك و اپراتور فراگيري معاني و خواندن علايم به كارگرفته شده براي نشان دادن عملكردها و اجزاي هيدروليكي و نيوماتيكي آغاز مي كنند. آنها با نحوه جلوگيري از نشست سيالات و جلوگيري از ورود ذرات بيگانه و گرد و خاك به داخل انها، با استفاده از انواع واشرها و كاسه نمدها آشنا مي شوند.

براي آشنايي كامل با نحوه عملكرد واشرها، كارآموزان به مونتاژ ماشينهايي مي پردازند كه در آنها از لوله هاي تحت فشار استفاده شده است و در اين شرايط كارآموزان نحوه مقابله با نشت آب را به صورت عملي بر روي سيستم هاي لوله كشي تحت فشار تجربه مي كنند.
در اين درس از كارآموزان خواسته مي شود كه با مدلهاي ماشينهايي كه مقاطع مختلف آنها برش داده است و در نتيجه اجزاي داخلي آنها را قابل ديد ساخته است كار كنند. اين مدل ها، به صورت يك ماشين يا يك جزء يا زير سيستم از يك ماشين خاصي از حركات و عمليات را انجام مي دهد و از ماشين اصلي جدا شده است مورد استفاده و آموزش كارآموزان قرار مي گيرد. كارآموزان اين اجزاء و زير سينستمها را روي يك تابلو نصب نموده و عملكردهاي آنان را يادداشت مي نمايد به نحوي كه حاصل كار آنها مي تواند به عنوان يك مدل آموزشي در مراحل بعدي در داخل كارخانه مورد استفاده قرار گيرد.

پياده سازي برنامه هاي آموزشي و كارورزي
جدول 5 فهرست عناوين دوره مباني نگهداري و تعميرات ماشين ها را كه بر اساس چهار درس توضيح داده شده در بالا تنظيم شده است ارائه مي نمايد. هر يك از دروس در ظرف سه روز ارائه مي گردد و چهار درس در مدت چهار ماه، هر درس در يك ماه ارائه مي شود. هريك از دروس بر محور چند عنوان و موضوع مشخص تنظيم شده است و ساير موضوعات مرتبط نيز در هر درس از مجموعه اي از مطالب استنتاج گرديده اند، به نحوي كه امكانات يادگيري را براي شركت كنندگان فراهم نمايند.

نسبت ساعات درس در سر كلاسها به ساعات تمرين و تجربه عملي در محل كار عموماً سه به هفت است و به اين ترتيب تأكيد بيشتري بر يادگيري تجربي و عملي شركت كنندگان به عمل آمده است. كارآموزان بايد گزارش هاي روزانه اي تهيه نموده و ضمن آن كار روزانه خود را توضيح دهند و در پايان هر درس سه روزه از آنها خواسته مي شود.

مدرس درس گزارشها را بازنگري و مطالعه نموده و آنها را ارزيابي مي نمايد و ترتيب برگزاري امتحاناتي را داده و نتايج امتحانات را همراه با نظريات خودش به شركت كنندگان باز مي گرداند. در پايان دوره، مدرس ميزان پيشرفت هر يك از شركت كنندگان را ارزيابي مي نمايد. نتايج ارزيابيها به دفتر TPM در شركت مربوطه ارسال شده و از آن طريق جهت سرپرستان كارآموزان نيز ارسال مي گردد و سرپرستان كارآموزان نيز نظريات خود را بر روي گزارشها اضافه مي نمايند.
پس از پايان هر درس و قبل از شروع درس بعدي، در فاصله چند هفته اي كه بين دو درس دارند سعي مي نمايند كه آموخته هاي خود را به صورت عملي در محل كار پياده نموده و تجربه نمايند و آنها را به همكاران خود نيز انتقال دهند.

در طول مدت انتقال آموخته ها و تجربه عملي، به كارآموزان توصيه مي شود كه از روش تدريس “تك نكته اي” استفاده كنند. در اين روش شخص آموزش دهنده در هر زمان تنها بر يك موضوع منفرد متمركز مي شود و به اين وسيله كار آموزش را ساده نموده، در زمان صرفه جويي به عمل آورده و سرعت درك مطالب را افزايش مي بخشد. در ضمن، از كاركنان رده هاي بالاتر و سرپرستان خواسته مي شود كه كارآموزان را تشويق نموده و براي آنها فرصت هاي مناسب فراهم آورند تا از اطلاعات و مهارتهايي كه كسب نموده در فعاليت هاي روزمره استفاده نموده و آنها را در محل كار اجرا نمايند.

كارآموزان ضمن كاربرد عملي اطلاعات و مهارتهاي خود ياد داشت برداري نموده و در گزارشهاي روزانه خود هرگونه سؤالي را كه برايشان پيش بيايد مطرح مي كنند. اين سؤالات و يادداشت هاي اضافي، به صورتي مشابه گزارشهاي روزمره توسط سرپرستان و مدرس دوره مطالعه شده و نظريات لازم روي آن اضافه مي شود. انتقال مطالب دوره به محل كار به اين صورت كه توضيح داده شد، عمليات و فعاليت هاي نت را با مفهومتر مي سازد. در صورتي كه به بعضي از سؤالات پاسخ كامل داده نشده باشد، اين سؤالات در جلساتي كه در آغاز درس بعدي بين شركت كنندگان و مدرس درس تشكيل مي شود مجدداً مطرح شده و پاسخهاي كافي و راهنمايي هاي لازم در مورد آنها ارائه مي گردد.

اين روش تا پايان درس 3 به همين صورت كه بيان شد ادامه مي يابد. در درس 4، كارآموزان روش ديگري را در پيش مي گيرند. در اين درس كارآموزان تشكيل جلسه داده و مدلهاي آموزشي مربوط به اجزاء و قطعات ماشين را كه تهيه نموده اند براي حاضرين و هم درسان خود تشريح مي نمايند. همين طور، كارآموزان به صورت تيمي تشكيل جلسه داده و اطلاعاتي را كه كسب نموده اند به ساير كارگران منتقل مي نمايند.

پس از تكميل شدن دوره چهار ماده، كارآموزان براي خود اهدافي را مشخص نموده و سعي مي نمايند تا در يك فاصله زماني شش ماهه به اين اهداف دسترسي حاصل نمايند. در اين مدت شش ماهه اصول “مديريت بر اهداف” رعايت مي گردد. در اين مدت، كارآموزان سعي دارند كه از آنچه آموخته اند در حل مسائل خاصي كه با آن روبرو مي شوند استفاده نمايند. وقتي كه اين فعاليت ها به نتايج مثبت رسيد، كارگران جلساتي را تحت عنوان “دسترسي به اهداف” تشكيل داده و مطالب را اعلام مي نمايند. اين مطالب توسط سرپرستان مورد بررسي قرار گرفته و به صورت گزارشهاي جمع بندي شده سه ماهه به مديريت شركت ارائه مي گردد.

آموزش امور نت به كارگران خط توليد (اپراتورها)
كارگران خط توليد بايد در نگهداري تجهيزات خود به نحوي كه همواره در شرايط معمولي و طبيعي كار كند سعي لازم را به عمل آورند، ولي اين كارگران به ندرت با مكانيزم كار ماشينهايي كه از آنها بهره برداري مي نمايند آشنايي دارند. اين كارگران، با توجه به اينكه در مورد ماشينها اطلاعات كمي دارند و از اين كه ماشين چگونه عمل مي كند و چرا به اين صورت عمل مي كند مطالب محدودي را مي دانند، شانه هاي خود را بالا انداخته و مي گويند: “ببين!، من از ماشين فقط بهره برداري مي كنم و افراد ديگري بايد آن را تعمير كنند”. در اين وضعيت، سطح بهره وري شركت هرگز ارتقاء نخواهد يافت، حتي اگر كارگران بخش نت به سرعت به تعميرات ماشينهايي كه دچار خرابي اضطراري شده اند بپردازند.

وظايفي از بخش نت كه ضمن پياده سازي TPM به عهده اپراتورها واگذار مي شود، در حل و فصل اين وضعيت مفيد بوده و اعمال آن نيز كار دشواري نيست. اين وظايف شامل تميزكاري مداوم و منظم تجهيزات، روانكاري و آچاركشي پيچ و مهره ها مي باشد.تا بدينوسيله تجهيزات و ماشينها به نحو سالم كاركنند. انتظار مي رود كه اپراتور ها در ضمن انجام بازرسي هاي روزمره از ابتكار و استفعدادهاي خودشان نيز بهره گيري كنند. در شرايطي كه اپراتور ها اين وظايف را به نحو مناسب به عهده بگيرند، براي كاركنان بخش نت فرصت كافي فراهم مي شود كه به موضوعاتي نظير دسترسي به معايب اصلي تجهيزات و بهبود و ارتقاء شرايط تعمير پذيري ماشينها بپردازند و در اين راستا نهايتاً به موقعيت “تجهيزات بي نياز از تعمير” دسترسي حاصل نمايند.

برنامه هاي آموزش نت به كارگران خط توليد، به صورتي كه توسط مؤسسه مهندسين نت ژاپن توصيه شده است، شامل آموزش يك هفته اي اطلاعات و مهارت هاي اصلي و بنيادي در بخش آموزش در داخل سازمان و در پي آن، آموزشهاي “تك نكته اي” در سطح كارگاه توسط كاركنان نت مي باشد.
موضوعات و عناوين آموزشي براي كاركنان خط توليد شامل:
- پيچ و مهره ها
- محورهاي گردشي و كويلينگها
- ياتاقانها (بيرينگها)
- چرخ دنده ها
- اجزاء انتقال نيرو، چرخ زنجيرها، تسمه پروانه ها و زنجيرها
- كاسه نمد ها، واشرها
- روغنها (روان كننده ها) و عمليات روانكاري مي باشد.
ساير دوره هاي آموزشي مربوطه

تعداد زيادي از ساير مطالب آموزشي و دوره ها در توسعه و تكميل دانش نگهداري و تعميرات مؤثر و مفيد هستند: از جمله، آموزش مدرسين، روشهاي نگهداري و تعميرات، سيم كشي برق و عمليات ابزار دقيق و روشها و ابزار عيب يابي تجهيزات.

آموزش مدرسين
اين دوره در آماده نمودن مدرسين در نحوه آموزش دادن به كاركنان در درون شركت مفيد و مثمر ثمر مي باشد. كاركنان بخش نت كه حداقل دوره هاي پايه و اصلي در موضوعات نت را گذرانيده اند، در دوره هاي آموزش مدرسين شركت نموده و ضمن اين دوره ها نحوه آموزش دادن مطالب را فرا مي گيرند. به عنوان بخشي از برنامه هاي آموزشي، از اين افراد خواسته مي شود تا قسمتي از مطالب آموزشي را آماده نموده و آن را در كلاس درس تدريس نمايند. اين گونه تجربه ها باعث تقويت اطمينان به نفس در آنها شده و در ضمن اينكه سطح مهارت آنها در نت سنجيده مي شود، فرصت مناسبي را براي آنان فراهم مي سازد تا امور هدايت و راهبري را نيز تجربه نمايند. در پايان يك دوره آموزشي سه روزه، شركت كنندگان در دوره آموزش مدرسين آشنايي لازم را براي مطالعه و اظهار نظر در مورد گزارشهاي تهيه شده توسط كارآموزان تحت تدريس خودشان به دست مي آورند. شركت كنندگان به صورت عملي با نحوه تصحيح اوراق امتحاني كارآموزان نيز آشنايي حاصل مي نمايند و ضمناً از آنان خواسته مي شود تا نظريات خود را در موضوع ميزان توان و اثر بخشي خودشان در راهنمايي و هدايت ديگران منعكس نمايند.

شركت كنندگان در دوره آموزش مدرسين عمليات فوق الذكر را در هر يك از مطالب درسي تكرار مي نمايند تا بدينوسيله اطمينان به نفس كافي در آنها حاصل شود. پس از گذرانيدن كامل دوره، اين مدرسين كه اخيراً آموزش ديده اند، تشويق مي شوند تا خودشان بنا به تناسب، مطالب و رئوس آموزشي را براي تدريس در درون كارخانه آماده نمايند.

دوره روشهاي نت
مهارت هاي اصلي و پايه اي نت را مي توان در قالب دوره هاي آموزشي در درون كارخانه به افراد آموزش داد. ولي در هر صورت براي اينكه افراد عملاً بتوانند كارهاي تعميري را انجام دهند، نيازمند به برخورداري از آموزش روشهاي استاندارد در امور نت و آشنايي يافتن با عملياتي نظير باز و بست كردن پيچ و مهره ها، باز كردن پوششها يا پياده كردن چرخ دنده ها بدون ايجاد علامت و خراش در آنها و سوار كردن چرخ دنده ها به نحو صحيح و به صورتي كه به خوبي دندانه ها در هم درگير شده باشند، هستند.

دوره روشهاي نت كه توسط مؤسسه مهندسين نت ژاپن (JIPM) تدريس مي شود، از قطعات و تجهيزات موجود در هر كارخانه به عنوان ابزار تدريس براي كاركنان همان كارخانه استفاده نموده و مطالب را مطابق با برنامه ارائه شده در جدول 6 آموزش مي دهد.

دوره آموزش سيم كشي برقي و ابزار دقيق
گرچه عمومي ترين نوع خرابي هاي اضطراري، از نوع خرابي هاي مكانيكي هستند، ولي در سيستم هاي اتصالات و سيم كشي هاي برقي و در ابزار دقيق نيز خرابي و از كار افتادگي اتفاق مي افتد. دستيابي به علل به وجود آمدن اين گونه خرابي ها عموماً به مراتب دشوارتر بوده و معمولاً تعمير آنها وقت بيشتري مي گيرد.
در مواردي، اتصالات ضعيف (بدون استحكام) باعث به وجود آمدن چنين خرابي هايي مي شود و در موارد ديگر مدارهاي معيوب دليل بروز خرابي ها هستند. در مواردي كه براي مثال، علت خرابي مربوط به يك تراشه مدارهاي مجتمع (IC) باشد، ممكن است زمان تعمير به علت وقت زيادي كه صرف دستيابي به عيب مي شود، طولاني باشد. لازم است كه كاركنان بخش نت به اصول و مباني مدارهاي كنترل آشنايي حاصل نمايند. در اين امر ممكن است ضمن استفاده از برنامه هاي شبيه سازي، به اين افراد نحوه دستيابي به عيوب ساده، نظير وجود يك اتصال ضعيف، آموزش داده شود.

بررسي شرايط فني ماشين ها
جهت پيشرفت و توسعه تكنولوژي باعث نيازمندي بيشتر به پياده سازي روشهاي نت، متكي بر شرايط فني تجهيزات (CBM) در درون كارخانجات مي شود. در اين راستا، استفاده از تكنيك هاي جديد و متنوع در امر بررسي اشكالات فني تجهيزات امري ضروري خواهد بود. كاركنان بخش نت در اين برهه از زمان نياز دارند كه الزاماً با اين گونه روشها آشنا باشند تا بتوانند به سرعت و با سهولت بيشتري وضعيتهاي غير طبيعي را در تجهيزات تشخيص داده و از بروز خرابي هاي اضطراري در آنها جلوگيري نمايند.

اهميت آموزش در محل كار (در درون شركت)
در اين برهه، با وجود رقابت هاي شديد در سطح بين المللي بين صنايع و شركت ها، حضور موفقيت آميز سازمانها در صحنه رقابت تا حد زيادي وابسته به سطح دانش فني و مهارتهاي كاركنان بخش نت خواهد بود. كاركنان بخش نت نياز دارند كه از ابزار و شيوه هاي بررسي شرايط فني دستگاهها آگاهي كامل داشته باشند و از آنها استفاده نمايند و سرانجام به سمت اهداف صفر درصد خرابي حركت نمايند. اهداف برنامه هاي آموزش در بخش نت بايد متكي بر تأمين مهارت هاي همه جانبه در كاركنان باشد، به نحوي كه اين افراد داراي توان حرفه اي در برخورد با مسائل و تكنولوژيهاي مكانيكي، برقي و ابزار دقيق باشند.
سازمان هاي مشاوره اي، نظير مؤسسه JIPM در ژاپن، تنها بخشي از دانشها و مهارتهاي لازم براي تأمين كاركناني عالي و داراي مهارتهاي بالاي حرفه اي در امور نت را آموزش مي دهند. براي احراز موفقيت هاي واقعي، لازم خواهد بود كه سازمان ها و شركتها دامنه و كيفيت برنامه هاي آموزشي در درون سازمان را توسعه و تكامل ببخشند.

فعاليت هاي گروههاي كوچك TPM
از ويژگي هاي منحصر به فرد TPM ساختار تشكيلاتي ترويج TPM است كه در آن نوعي همپوشاني سازماني در ساختارهاي ارتباطي گروهها منظور شده است و بدينوسيله فعاليت هاي سازماني و فعاليت هاي گروههاي كوچك با يكديگر تركيب مي شوند.

تركيب فعاليت هاي گروههاي كوچك با سازمان
فعاليت هاي گروههاي كوچك به سبك ژاپني، همراه با پيدايش ذهنيت دايره هاي كنترل كيفيت (QC) كه در سال 1962 در ژاپن معرفي گرديد، آغاز شد. سه سال بعد، نظريه صفر درصد خرابي محصول (ZD) كه در آمريكا پايه گذاري شده است در ژاپن معمول گرديد. اين نظريه متكي بر فعاليت هاي فردي است و حالت گروهي ندارد. (NEC) به عنوان اولين شركت ژاپني اجرا كننده اين نظريه، اين فعاليت فردي را با بينش ژاپني دايره هاي كنترل كيفيت (QC) در هم اميخته و فعاليت هاي گروهي را به وجود آورد.

پس از آن، صنعت فولاد سازي ژاپن بينش عمومي JK يا (Jishu Kanri ، يا مديريت مستقل و خودكار) را ترويج داد.
از آن تاريخ به بعد، بسياري از شركت ها و سازمان ها، فرهنگنامه و واژه هاي خاص خود و روشهاي مرتبط با سازمان خود را براي اجرا QC و ZD توسعه داده و بكار گرفته اند. در واقع هم اكنون قسمت اعظم شركت هاي ژاپني نوعي فعاليت هاي گروههاي كوچك را در درون تشكيلات رايج ساخته اند. حتي صنايع خدماتي نظير هتلها، موسسات بانكداري و شركتهاي بيمه نيز در اين زمينه اقدام نموده اند.

مقايسه گروههاي QC و ZD
علي رغم وجود تفاوتهايي در واژه ها و شيوه هاي دستيابي و اجرا، گروههاي كوچك را مي توان به دو دسته اصلي كه كي از اين دسته ها از بينش QC و ديگري از جنبش ZD سرچشمه مي گيرند، تقسيم نمود (شكل 31). اين دو گروه را مي توان به شيوه هاي گوناگون از يكديگر تمايز داد.
دايره هاي QC به صورت گروههاي مطالعاتي براي آموزش تكنيكهاي كنترل كيفيت به سرپرستان سطح كارگاه به وجود آمد و نهايتاً ه سمت گروههاي كوچك حل مشكلات و مسائل در بخش بزرگتري از مجموعه كاركنان صنعت تعميم يافت. در اين ساختار، دايره هاي كوچك كه تحت عناوين موضوعات يا زمينه هاي خاص ساختار يافته اند براي برخورد با مسائل مشخص در چارچوب برنامه هاي مفصلتر كنترل كيفيت جامع (TQC) عمل مي كنند. اين گروهها از مجموعه اي از كارگران تشكيل مي شوند و از ساختار سازماني موجود و حاكم بر سازمان مستقل عمل مي نمايند. شركت در اين گروهها داوطلبانه است و به عبارت تئوري سازمان، اين گروهها نوعي سازمان غير رسمي تلقي مي شوند.

در مقابل، گروههاي ZD در ايالت متحده و در شركت Martin Marieta آغاز شدند، تا به صورت ابزاري همه كاركنان را در بر بگيرند و اين كاركنان به صورت منفرد به مسئله تأخير ها در تحويل محصول به مشتريان بپردازند. ژاپن اين بينش و نظريه را از ايالات متحده آمريكا وارد نموده و آن را در فعاليت هاي گروههاي كوچك تركيب نمود.

گروههاي ZD در ژاپن در فعاليت هاي داراي ساختار و بنيان مديريتي مشاركت و همكاري نموده و در اين راستا در حل و فصل مسائل مورد ملاحظه شركت و در جهت نيل به اهداف شركت كار مي كنند.

مقايسه سازمانهاي رسمي و غير رسمي:
تئوري هاي سازماني، گروههاي ZD ژاپني را نوعي سازمان رسمي تلقي مي نمايد. به اين دليل كه اين گروهها در چارچوب ساختار سازماني موجود در شركت فعاليت مي نمايند. براي مثال، در دايره هاي مستقل QC سرپرستان دواير عموماً توسط اعضاي دواير انتخاب مي شوند. در مقابل در گروههاي ZD كه داراي ساختار و بنيان مديريتي هستند، در اغلب موارد سرپرستان كارگاه نقش سرپرستان گروهها را نيز به عهده دارند. البته در شرايطي كه يك سرپرست تعداد زيادي از افراد را، به عنوان زيردستان خود در ساختار سازماني در اختيار دارد، لازم خواهد شد كه تعداد بيشتري از گروهها (با اعضايي بين 5 تا 10 نفر) تشكيل شوند و بنابراين لازم است كه سرپرستان ديگري نيز براي هدايت اين گروهها انتخاب شوند.

به طور معمول، فعاليت هاي مستقل دايره هاي QC در ساعات غير رسمي (نظير ساعات استراحت، ساعات بعد از وقت رسمي كار، تعطيلات آخر هفته و تعطيلات رسمي) اجرا مي گردد. از آن جهت كه فعاليت در اين دايره ها جنبه داوطلبانه دارد، در اغلب شركت هاي ژاپني براي كار در اين دواير، وجهي به عنوان اضافه كار به كاركنان پرداخت نمي شود. در مقابل، گروههاي رسمي ZD مي توانند در ساعات رسمي اداري تشكيل جلسه داده و زير نظر سرپرست گروه كار كنند و همچنين مي توانند بنا به نياز در ساعات آزاد و غير رسمي اين فعاليت ها را ادامه دهند. در اين صورت، بعضي از شركت ها، براي فعاليت هاي خارج از ساعات رسمي آنها اضافه كار نيز پرداخت مي نمايند.

تفاوت در اهداف
تفاوت هاي بين دايره هاي QC و فعاليت هاي گروهي ZD را مي توان در تفاوت هاي موجود بين اهداف آنها نيز جستجو نمود. دايره هاي QC بر اساس زمينه ها و موضوعات خاص تشكيل شده و اهداف نيز در درون هر يك از اين موضوعات خاص تعيين مي گردند و پس از دسترسي به اهداف، دايره هاي QC با تكيه موضوع جديدي مجدداً تشكيل مي شود.

اهداف نيز به صورت مطلوب،‌ مستقل از اهداف ساليانه مديريت شركت تعيين مي گردند. اين امور به دليل طبيعت غير رسمي دواير QC و به دليل داوطلبانه بودن امر شركت در اين دواير امكان پذير است. گو اينكه به نظر مي رسد شركتها براي فعاليت هاي مستقل و خودكارانه دواير ارزش و اهميت قائل باشند، معهذا مديريت به صورت افزايش دهنده اي فعاليت هاي كنترل كيفيت جامع (TQC) را به صورت بخصي از فعاليت هاي توسعه و تكامل فراگير شركت تشويق نموده و زمينه ها و موضوعات مناسب را كه در جهت نيل به اهداف ساليانه مديريتي هستند در چارچوب TQC فراهم مي نمايد.

از سوي ديگر، گروههاي ZD الزاماً بايد اهدافي را انتخاب نمايند كه با اهداف ساليانه شركت سازگار و هماهنگ باشد. دليل امر آن است كه نهايتاً ZD به سوي حذف همگي معايب و اشكالات هدف گيري مي نمايد و در اين راستا دسترسي به همه اهدافي را كه نهايتاً به هدف اصلي حذف همه معايب مربوط مي شوند توسعه و تكامل مي بخشد. اعضاي گروههاي ZD مي توانند به صورت مستقل با يكديگر بحث و تبادل نظر نموده و اهداف جزيي يا زير هدفهايي نظير هزينه كمتر، تاريخ هاي زودتر براي تحويل محصول و روشهاي جديد كار را براي خود تعيين نمايند.

گو اينكه دايره هاي QC و گروههاي ZD از ديد سازماني با يكديگر تفاوت دارند، ولي در موارد زيادي نيز وجوه آنها با يكديگر نزديك شده و بر روي يكديگر تأثير گذاشته اند و به اين ترتيب وجوه تمايز بين آنها تا حدي محو و غير شفاف شده است. بسياري از شركت هاي بزرگ در آن واحد هر دو نوع فعاليت را به كار گرفته اند و سيستم هاي خاص خود را بر اين اساس ساختار داده اند.

گروههاي كوچك TPM ، متكي بر مدل ZD
مؤسسه مهندسين نگهداري و تعميرات ژاپن (JIPM) كاربرد فعاليت هاي خودكار و مستقل گروههاي كوچك را كه توسط پروفسور Kunio Odaka استاد كرسي از دانشگاه توكيو مطرح گرديد، تشويق و ترغيب مي نمايد و آن را اشاعه مي دهد. بنا به نظر پروفسور Odaka، علي رغم اينكه موقعيت سازماني فعاليت هاي گروههاي كوچك در صنايع مبهم و تعريف نشده باقي مانده است، فعاليت هاي اين گروهها در صنايع شكوفا و موفقيت آميز بوده است. نظر Odaka اين است كه بايد گروههاي كوچك در درون سازمانها به ساختار سازماني پيوند بخورند تا بدينوسيله فعاليت هاي آنها مكمل ساير فعاليت هاي سازمان شده و در پيشبرد آنها مؤثر باشد.

بر اين اساس، فعاليت هاي گروههاي كوچك TPM متكي بر مدل ZD بوده و با ساختار تشكيلاتي سازمان پيوند دارند. گروههاي كوچك در سطوح مختلف سازماني در همگي واحد ها و رده ها فعاليت داشته و در جهت دستيابي به اهداف كلي سازمان عمل مي نمايند. براي مثال TPM فعاليت هاي نت مستقل خودكار را كه توسط اپراتور ها اجرا مي شود، در قالب فعاليت هاي گروههاي كوچك ترويج مي دهد. در TPM فعاليت هايي كه طبيعتا و به طور معمول از سوي مديريت جهت مي گيرند نظير تميزكاري، روانكاري، آچاركشي و بازرسي هاي فني و نظاير اينها به صورت مستقل و خودكارانه در كوههاي كوچك انجام مي گيرند.
مديريت بر گروههاي TPM

در مرحله پياده سازي TPM زمانهايي كه توسط گروههاي كوچك روي فعاليت هاي مختلف مصرف مي شود به دقت مورد بازبيني و ملاحظه قرار مي گيرد. فعاليت هاي انجام شده در طبقه بندي هاي مشخص و تعريف شده اي نظير فعاليت هاي نت، آموزش كارآموزي و تشكيل جلسات تنظيم شده و گزارشات و سوابق آنها نگهداري مي شود.

نگهداري سوابق و مستند سازي اين مطالب كه گروههاي كوچك چگونه اوقات خود را صرف مي نمايند، اين امكان را براي شركت فراهم مي سازد كه به نحو مناسب اين گونه فعاليت ها را پاداش داده و جبران كند. براي مثال، در مراحل اوليه اجراي نت مستقل خودكار، وقت بيشتري به فعاليتهاي اجرايي نت و به امور آموزش و كارآموزي تخصيص داده مي شود و بعد ها زمان بيشتري به جلسات بحث و تبادل نظر صرف مي گردد. اپراتور هايي كه بعد از ساعات اداري فعاليت هاي نت را ادامه مي دهند بايد اضافه كاري دريافت نمايند، كارمنداني كه پس از ساعات اداري در كلاسهاي آموزشي شركت مي نمايند نيز بايد اضافه دستمزد آموزشي دريافت دارند و در صورتي كه براي تشكيل جلسات تعداد ساعات مشخصي در هر ماه برنامه ريزي شده است، جلساتي كه اضافه بر اين تعداد ساعت برگزار مي شوند، بايد در ساعات غير اداري تشكيل شوند و اين ساعات اضافي بايد با پرداخت اضافه كار و پاداش جبران شوند.

وقتي كه توانايي كارگران كارخانه به جايي برسد كه بتوانند بازرسي هاي عمومي را روي ماشينها انجام دهند (قدم 4)، آنگاه با دسترسي به اهداف خاصي نظير كاهش خرابي هاي اضطراري به ميزان 80 درصد، يا افزايش بهره وري و تسهيل روشهاي كار، احساس موفقيت نموده و از اينكه به اين اهداف دستيابي حاصل نموده اند نوعي حس واقعي همكاري در آنها به وجود خواهد آمد.

اين نوع حس همكاري توأم با موفقيت، طبيعتاً روحيات و انگيزه ها را ارتقاء داده و به صورت تشكيل جلسات بيشتر و طولاني تر و به صورت ارائه نظريات اصلاحي و تكاملي بيشتر از سوي جامعه كارگران كارخانه جلوه گر مي شود. از آن گذشته، وقتي كه كاركنان بخش نت تجهيزات را در روزهاي تعطيل آخر هفته براي انجام سرويسهاي لازم باز مي كنند، اغلب اپراتور ها ممكن است به همكاري با آنها در جهت يادگيري كار تعميرات علاقه مندي نشان دهند. در اين شرايط پرداخت اضافه كار ممكن است الزامي نباشد.

به منظور ترويج و توسعه امور TPM و پرورش اپراتور هاي آموزش ديده و آشنا و توانا، بايد كاركنان در سطح مديريت فعاليت هاي گروهي را راهبري و جهت دهي نمايند و در اين راستا مناسب است كه بر اساس قدم 6، در تنظيم و اجراي استانداردهاي مديريت بر محيط كار و استاندارهاي نظم و ترتيب و تميز نگه داشتن محيط كار كوشا باشند. از قدم 7 به بعد بايد كارگران داراي امكانات و توانايي لازم براي اجراي فعاليت هاي خودكارانه و مستقل نت باشند.