بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف تحلیل رابطه مدیریت کیفیت زنجیره تامین با مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی و ارائه مدل با رویکرد تفسیری - ساختاری انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق را مدیران ارشد، میانی، عملیاتی و کارکنان مؤثر در تصمیم گیری شرکت های کوچک و متوسط تولیدی استان فارس تشکیل می دهند که تعداد آنها برابر با 600 نفر است و مطابق با فرمول کوکران، حجم نمونه 234 نفرمحاسبه گردید. تکنیک های مدلسازی معادلات ساختاری و تی تست به منظور آزمون فرضیه ها و سوالات پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد مدیریت کیفیت زنجیره تامین تاثیر معناداری بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمان دارد.
به علاوه مشخص گردید مدیریت کیفیت زنجیره تأمین با عملکرد سازمانی رابطه معناداری دارند. همچنین نتایج تایید نمودند رابطه معنی داری میان عملکرد سازمان و مزیت رقابتی رابطه معنیا داری برقرار است. با استفاده از تکنیک تفسیری-ساختاری مدل مدیریت کیفیت زنجیره تامین 9 - متغیر - ارائه گردید. میزان توجه به مولفه های مدیریت کیفیت زنجیره تامین شامل عوامل سازمانی، عوامل کیفیتی، و ذی نفعان به ترتیب کمتر از متوسط، متوسط، و بالاتر از متوسط بود.
واژگان کلیدی: زنجیره تأمین، مدیریت کیفیت زنجیره تأمین، مزیت رقابتی، عملکرد سازمان
1.مقدمه
کیفیت و مدیریت کیفیت از جمله مقولات بسیار مهم در کسب و کار دوران حاضر میباشد. کیفیت و تولید کیفی میتواند نقش بسزایی رو موفقیت شرکت در بازار داشته باشد. در شرایط کنونی، کیفیت و مدیریت کیفیت در تمامی سطوح شرکت ها خصوصاً شرکت های تولیدی به عنوان عنصری غیر قابل جدا از خطوط تولید در نظر گرفته شده است. هم اکنون اهمیت مدیریت کیفیت به اندازهای افزایش پیدا کرده است که مدیریت کیفیت در حوزههای جدیدی وارد شده است که در گذشتهای نه چندان دور تصور حضور مفاهیم کیفیت در آنها بعید به نظر میرسید. یکی از حوزههایی که در سالهای اخیر مدیریت کیفیت در آن حضور داشته است، زنجیرههای تأمین شرکتها بوده است.
مقوله مدیریت کیفیت زنجیره تأمین از مباحث نسبتاً جدید در شاخه زنجیره تأمین میباشد. امروزه شرکتهای تولیدی درصدد انتقال مفاهیم مدیریت کیفیت در تمامی سطوح تولیدی خود از جمله زنجیره تأمین میباشند. استفاده از سیستمهای کیفیتی در زنجیرههای تأمین علاوه بر برقراری نظامی مطمئن در خصوص دریافت و ارسال مواد و کالاهای دارای کیفیت، باعث افزایش سطح مزیت رقابتی شرکت خواهد شد. از طرفی به نظر میرسد مدیریت کیفیت زنجیره تأمین بر عملکرد کلی شرکت ها نیز تأثیرگذار باشد.به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران در دنیای رقابتی امروز، رقابت از سطح شرکت ها به رقابت میان زنجیره تأمین آنها کشیده شده - کتچن و هالت1، - 2007 و برخورداری از یک زنجیره تأمین کارا و چالاک، یک مزیت رقابتی بسیار مهم و تعیین کننده در عرصه رقابت محسوب می شود - کوئی و مادو2، . - 2001
در این راستا بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که با کشیده شدن رقابت از سطح شرکت ها به سطح زنجیره تأمین آنها، کیفیت و مدیریت کیفیت محصول نیز باید از سطح شرکت ها به سطح زنجیره تأمین آنها گسترش داده شود؛ زیرا همان طور که یک کالا از یک عضو زنجیره تأمین به عضو دیگر آن در جریان است، کیفیت آن نیز می تواند توسط سایر شرکت هایی که در تملک ما نیستند، تحت تأثیر قرار گرفته و تضعیف و یا تقویت شود - رابینسون و مالهوترا3 ، . - 2005 پژوهشگران در سال های اخیر مفهومی را با عنوان مدیریت کیفیت زنجیره تأمین معرفی و توسعه داده اند و از آن به عنوان آخرین مرحله در حرکت به سوی مدیریت کیفیت جامع4 نام می برند - رس 5، - 1998، که به واسطه ی آن شرکت ها قادر خواهند بود با ادغام مؤثر و اثربخش مفاهیم دو فلسفه مدیریتی مدیریت کیفیت جامع و مدیریت زنجیره تأمین و ایجاد هم افزایی و برخورداری همزمان از سه فاکتور رقابتی یاد شده، به طور همزمان عملکرد زنجیره تأمین و کیفیت محصولات نهایی خود به مشتریان را افزایش داده و از این طریق کسب مزیت رقابتی نمایند - رابینسون و مالهوترا، 2005؛ وانیچچینچائی و ایگل6، . - 2009
رقابت تجاری اکنون به صورت زنجیره های تأمین وجود دارد و سعی می شود تا مزایایی بیش از رقابت در زنجیره های تأمین بدست آید. این سطح از رقابت به سطح بیشتری از همکاری در میان زنجیره ها، شبکه های تأمین کنندگان، توزیع کنندگان مشتریان نیاز دارد - فاکت و همکاران7، . - 2006 مطالعات متعددی روابط بین کارکردهای مدیریت کیفیت را با جنبه های مختلف عملکرد سازمان مورد بررسی قرار داده است - کایناک و هارتلی8، . - 2008 سطح بالای پیچیدگی زنجیره های تأمین ریسک های ذاتی که در تقاضا و عرضه منابع وجود دارد به ویژه در هنگام رکود اقتصادی، به عنوان مهمترین عوامل محدود کننده در دستیابی به سطوح بالای عملکرد زنجیره تأمین به شمار می رود - گیاناکیس و لوئیس9، . - 2011 لذا سازمان ها ناگزیر به استقرار این رویکرد جهت نیل به مزیت رقابتی پایدار هستند.
کارکردهای مدیریت زنجیره تأمین شامل بدست آوردن بازخورد مشتری برای کفایت خدمات انجام شده، تعیین نیازهای آینده مشتریان، یکپارچگی فرآیند توسعه محصول با تأمین کنندگان، همکاری تأمین کنندگان در پیش بینی تقاضا، مشاوره مشتری برای حمایت از تصمیمات درباره محصولات جدید و یکپارچگی فعالیت های توسعه محصول با مشتری می شود.با نزدیک شدن ارتباطات و پیشرفت های حاصل در تکنولوژی اطلاعات رقابت از سطح یک شرکت فراتر رفته و به سطح زنجیره ی تأمین حرکت کرده است. در سال های اخیر بیشتر توجه پژوهشگران روی مفاهیم SCM متمرکز شده است و اغلب ارتباطش با دیدگاه مدیریت کیفیت محدود شده یا در حاشیه قرارگرفته است - رابینسون و مالهوترا، . - 2005 با گذشت زمان و توسعه و تکامل هرچه بیشتر مدیریت کیفیت جامع و مدیریت زنجیره تأمین، این دو فلسفه به واسطه هدف نهایی آنها که همان؛ مزیت رقابتی است، به یکدیگر نزدیک و نزدیکتر شده اند و ادغام این دو فلسفه در شرایط کنونی، ضروری است - لی و همکاران1، . - 2008
شناسایی عوامل کلیدی مدیریت کیفیت در سطح زنجیره تأمین، می تواند اولین گام در پیاده سازی مدیریت کیفیت زنجیره تأمین محسوب شود؛ زیرا تا زمانیکه اعضای زنجیره تأمین به عنوان مجری پیاده سازی آن، حول این عوامل اتفاق نظر نداشته باشند و در شناخت و ادراک آنها نسبت به چگونگی پیاده سازی آن شکاف و اختلاف نظر وجود داشته باشد، شکست چنین پروژه ای حتمی به نظر می رسد - کوئی و مادو2، . - 2008 هر چند یکپارچگی دیدگاه های مدیریت کیفیت و مدیریت زنجیره ی تأمین به عنوان یک محدوده پژوهشی ادغامی و ماندگار مطرح کرده شده است - فوستر3، - 2008، اما تاکنون، در زمینه یکپارچگی دیدگاه های مدیریت کیفیت و مدیریت زنجیره ی تأمین پژوهش های محدودی انجام گرفته است. بنابر این به نظر می رسد پرداختن به این موضوع دارای نوآوری و از ضروریات جامعه دانشگاهی و صنعت باشد.
نتایج
بهبود عملکرد کیفیت زنجیره تأمین با به کارگیری الزامات استاندارد ISO 9000استفاده از RFID برای افزایش سطح کیفیت در زنجیره تأمین تأثیر مثبت استفاده از مفاهیم استاندارهای ISO بر مدیریت کیفیت زنجیره تأمین میان ادراک مدیران سطح بالا و مدیران سطح متوسط در رابطه با پیاده سازی مدیریت کیفیت زنجیره تأمین تفاوت هایی وجود دارد برای افزایش کیفیت ، باید فعالیت های مبتنی بر همکاری و ارتباط متقابل در سطح زنجیره تأمین توسعه داده شوند و فرآیندهای بهبود کیفیت بالادستی و پاییندستی یکپارچه شوند.
