بخشی از مقاله
خلاصه
هدف پژوهش ارزیابی کیفیت عملکرد مدیران کتابخانههای عمومی استان اردبیل با الگوی تعالی سازمانی EFQM میباشد. روش پژوهش پیمایشی و از پرسشنامه جهت گردآوری اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری پژوهش 60 نفر از مدیران کتابخانهها میباشد. امتیازات کسب شده مطابق الگوی EFQM چنین است: رهبری (58/73)، خطمشی (44/8)، کارکنان (44/55)، شراکتها (40/98)، فرایندها (62/45)، نتایج کاربران (91/26)، نتایج کارکنان (36/47)، نتایج جامعه (45/84)، نتایج کلیدی عملکرد (79/88) و در مجموع (490/96) امتیاز. در نتیجه با توجه به سطوح تعریف شدهی سرآمدی در الگوی EFQM و مقایسه با امتیاز کل 1000، عملکرد مدیران جزو برگزیدگان اولیه برای سرآمدی قرار میگیرد.
کلمات کلیدی: تعالی سازمانی، کتابخانههای عمومی، EFQM
1. مقدمه
در دنیای امروز بهبود کیفیت در تمامی سازمانها از جمله کتابخانهها به عنوان یک ضرورت مطرح شده و در اولویت قرار میگیرد. چرا که کتابخانهها از نشانههای بارز فرهنگ و تمدن و مایه گسترش دانش، قوام آئینها و استحکام باور ملتها هستند و به منزلهی نهادی که بیشترین بار رسالت سنگین اطلاعرسانی را بر عهده دارد، نیازمند اداره خوب، کارا و اثربخش هستند و این مهم جز از راه مدیریت صحیح میسر نمی شود. برای موفقیت در این امر، سنجش مستمر کیفیت عملکرد مدیریت در سازمان کاری است که سبب بهبود دائمی عملکرد سازمان شده و میتواند اهداف سازمانی را بهتر تحقق بخشد. برای رسیدن به این منظور، الگوی تعالی سازمانی (EFQM) به عنوان یکی از نظامها و الگوهای ارزیابی، الگویی مناسب را جهت مدیریت مؤثر سازمان به مدیران ارائه میدهد و از ویژگیهای بارز آن بهرهگیری از موضوعات نوظهور مدیریتی و فراگیری کاربرد آن در تمامی سازمانهای انتفاعی و غیر انتفاعی با هر نوع فعالیتی است.
2. بیان مساله
پیادهسازی پروژه و برنامه های مدیریت کیفیت تحت هر الگو و استاندارد در نهایت منجر به تعالی سازمان خواهد گردید. چنانچه لنکستر1 معتقد است یک سامانه برای بقاء مرتباً باید خود را ارزیابی نماید و در ارتقای خود بکوشد (ارتجاعی، .(1372 در همین راستا الگوهای مختلفی برای سنجش عملکرد مدیریت در یک سازمان وجود دارد، اما آنچه مد نظر است الگوی تعالی بنیاد کیفیت اروپاست. این الگو، با عنایت به معیارهای نهگانه خود قادر است یک سازمان را به طور جامع ارزیابی نموده و نقاط قوت، ضعف و زمینههای بهبود آن را مشخص سازد. لذا این پژوهش در تلاش است که مشخص کند
1 Lancaster
1
کیفیت عملکرد مدیران کتابخانههای عمومی استان اردبیل بر اساس الگوی تعالی سازمانی EFQM چگونه است؟ در نتیجه، بستر مناسب برای برنامه-ریزی بهتر در سایه تحلیل دادههای گردآوری شده، با پیشنهادات و راهکارهای لازم فراهم گردد.
1. ضرورت انجام تحقیق
این ارزیابی سبب آگاهی بخشیدن به مدیران کتابخانهها و آشنایی آنان با نقاط قوت و ضعف در زمینهی مدیریت میشود و در نتیجه منجر به رشد و تعالی کتابخانه ها میگردد. این کار مزایای دیگری را در پی خواهد داشت که شامل: نظاممند کردن فعالیتها، درک بهتر تقاضا و نیازهای کاربران، کاهش چشمگیر دوبارهکاریها و اشتباهات، جلوگیری از اتلاف نیروها و بهبود محیط کاری میشود. بنابراین، انجام پژوهشی که کیفیت عملکرد فعلی مدیران را مورد ارزیابی قرار دهد، نقاط قوت و ضعف را نشان دهد، راهکارهای بهینه سازی و پیشرفت در کیفیت عملکرد را ارائه کند و به مدیران و کتابدارن در اتخاذ تصمیمهای منطقی کمک نماید، ضروری بهنظر میرسد.
2. اهداف پژوهش
هدف از انجام این پژوهش سنجش کیفیت عملکرد مدیران کتابخانههای عمومی استان اردبیل با استفاده از الگوی تعالی سازمانی EFQM، به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف، ارائه راهکارهای بهینهسازی و پیشرفت در عملکرد و کمک به مدیران و کتابدارن در اتخاذ تصمیمهای منطقی است. در رابطه با اهداف کاربردی نهاد کتابخانههای عمومی کشور میتواند در سطح کشور، استان، شهرستان و یک یاکتابخانه، از این روش برای ارزیابی کیفیت عملکرد استفاده نماید.
3. فایده پژوهش
این ارزیابی میتواند ضمن آگاهی بخشیدن به مدیران کتابخانهها از وضعیت موجود، آگاهیهای لازم جهت اقدامهای آتی را نیز در اختیار آنان قرار دهد تا بر مبنای آن و با شناسایی نقاط قوت و ضعف مدیریت کتابخانه هایشان در این زمینه، برای مدیریت مطلوب برنامهریزی کنند و از این طریق، کیفیت خدمات خود را ارتقا بخشند.
4. پرسشهای اساسی پژوهش
مدیران کتابخانه های عمومی استان اردبیل در حوزه ارزیابی عملکرد، با توجه به شاخصهای الگوی تعالی سازمانی EFQM در چه سطحی از تعالی قرار دارند؟
سطح کیفیت عملکرد مدیران کتابخانههای عمومی استان اردبیل مطابقمعیارهای نُهگانه الگوی تعالی سازمانی EFQM چگونه است؟
5. تعاریف واژهها
الف) تعالی سازمانی: تعالی سازمانی میزان توانمندی سازمان در مسیر دستیابی به نیازهای ذینفعان خود است که از قبل تعریف و برنامهریزی شده و تلاشی است که سازمان برای حفظ، تداوم و بهبود این نتایج به عمل میآورد. تعالی سازمانی یک برداشت نظری نیست، بلکه بهدست آوردن و ارائه نتایج ملموس و قابل مشاهدهای است که مبتنی بر شواهد بوده، پایداری و دوام داشته باشد (مسعود کرباسیان، 1389، ص.(23 در تعریف این الگو، تعالی
2
به عملکرد برجسته مدیریت یک سازمان که به دستیابی به نتایج درخشان منتهی شده و از مفاهیم بنیادی مدیریت (شامل نتیجه گرایی، تمرکز بر مشتری، راهبری و ثبات در هدف و مقصود، مدیریت بر مبنای فرآیند و واقعیات موجود، مشارکت فعال کارکنان در مسیر بهبود، تفکر اصلاحی و نوآورانه مستمر، حفظ و توسعه رابطهی سودمند دوجانبه با دیگر سازمانها و پذیرش مسئولیت اجتماعی) اطلاق میشود (مؤسسه مطالعات بهرهوری و منابع انسانی، 1387، ص.(15
