بخشی از مقاله
استانداردهای ملی حسابداری و حسابرسی
مقدمه :
سپاس خدایی را که در قالب جهان آفرینش دفتر حُسن و زیبایی بنمود و برگ های گوناگون آن را در برابر ادراک و احساس آدمیان بگشود تا پاک بینان از هر ورق آن، فصول اسرار خوانند و از دریافت هر سرّی مزه عشق چشند.
پس از رونق حرفه حسابرسی در قرن نوزدهم برای این که حسابرسی بتواند به بهبود کیفیت اطلاعات یاری رساند، اصول و استانداردهای حسابرسی توسط انجمن های حرفه ای کشورهای پیشرو در این زمینه تدوین و مورد استفاده قرار گرفت. در ایران نیز بنابر نیاز، حسابرسان سالیان متمادی از اصول و استانداردهایی که در خارج از ایران تدوین شده بود بهره می گرفتند. اما از آنجا که استفاده از استانداردهای کشورهای دیگر به دلیل تفاوت های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملل مختلف، حداقل در کوتاه مدت، می تواند به بروز مشکلاتی منجر گردد، در کشور ما نیز لزوم ایجاد استانداردهای حسابرسی بیش از پیش احساس گردید، به طوری که در سال 1366 براساس قانون تشکیل سازمان حسابرسی، سازمان حسابرسی ایجاد و مسئول تدوین استانداردهای ملی حسابداری و حسابرسی گردید.
از آن روز تا به امروز با سعی و تلاش فراوانی که در این زمینه توسط مجامع علمی و حرفه ای حسابداری صورت گرفته است، استانداردهای ملی حسابداری و حسابرسی با درنظر گرفتن تجارب سایر کشورها، به نحوی که بتواند در ایران جوابگو باشد، تدوین گردید.
با وجود آن که مدتی از تدوین استانداردهای ملی می گذرد، با این حال کمتر کتاب حسابرسی را می توان یافت که با گرایش به سمت استانداردهای ایران نگاشته شده باشد، لذا همین موضوع مؤلفان این کتاب را بر آن داشت که با تألیف کتاب حاضر گاهی هر چند کوچک در راه خدمت به حرفه حسابرسی و دانشجویان عزیز رشته حسابداری بردارند.
نحوۀ ارائه مطالب در این کتاب بدین صورت است که در ابتدای هر فصل درس مربوط به صورت خلاصه و در عین حال جامع ارائه شده و در ادامه فصل پرسش های چهارگزینه ای مطرح شده است. برای نیل به این هدف مؤلفان با مطالعه تست های مطرح شده در آزمون های کارشناسی ارشد برگزار شده در سال های 1370 تا 1383 و همچنین تست های مطرح شده در آزمون های در سال های 1990 تا 2003 ، کتاب حاضر را گردآوری و تألیف نموده اند.
با تمام سعی و تلاشی که برای هرچه مفیدتر بودن مطالب کتاب به عمل آمده است، با کمال تواضع اذعان داریم که خالی از خطا و اشتباه نمی باشد و برای رفع نقایص و کاستی های آن امید به یاری خوانندگان و اساتید محترم داریم. در تألیف این کتاب از یاری دوستان و همکارانی چون جناب آقایان مجید اسکندری و احمدرضا عباسی، در ویراستاری و بازخوانی متن بهره گرفته ایم که از این عزیزان تشکر و قدردانی می نماییم.
به مصداق فرمایش امیرمؤمنان علی علیه السلام که «هر کس به من حرفی آموخت، مرا بنده خویش ساخت» از کلیه اساتید بزرگواری که در دوران تحصیل از محضرشان بهره جسته ایم، تشکر و قدردانی می نماییم.
از همسر و فرزندان مهربان خود نیز که اوقات متعلق به آنان را در این راه نهاده و با صبر و متانت، ما را در به بار نشستن این مجموعه یاوری کردند، قدردانی می کنیم.
از جناب آقای محمد حسن پورنعمتی، که امکانات چاپ این کتاب را فراهم آورده و همچنین از جناب آقای سیدعلیرضا موسوی و همکاران ایشان در نشر حفیظ، که در حروفچینی و صفحه آرایی آن، نهایت تلاش و همکاری را داشتند، صمیمانه سپاسگزاریم.
«فهرست مندرجات»
عنوان : صفحه :
فصل اول ) آشنایی با حسابرسی، استانداردهای حسابرسی و گزارش حسابرسان
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل دوم ) آیین رفتار حرفه ای و مسئولیت های قانونی حسابرسان
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل سوم ) حرفه حسابرسی مستقل
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل چهارم ) کنترل های داخلی
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل پنجم ) حسابرسی مبتنی بر ریسک
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل ششم ) شواهد حسابرسی
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل هفتم ) نمونه گیری در حسابرسی
پرسش های چهارگزینه ای ..................
فصل هشتم ) کاربرگ های حسابرسی و کنترل کیفیت کار حسابرسی
پرسش های چهارگزینه ای ..................
پاسخنامه
فصل اول :
آشنایی با حسابرسی، استانداردهای حسابرسی و گزارش حسابرسان :
حسابرسی در زبان انگلیسی به معنای «گوش دادن» است و در زمان هایی که هنوز خواندن و نوشتن به اندازه کافی رواج نیافته بود، با گوش دادن به اظهارات مسئولان مالی، درستی و صحت مطالب ابراز شده آنان، مورد بررسی قرار می گرفت.
پس از آغاز انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم، شیوه تولید متحول گردید و با قرار گرفتن ماشین در خدمت تولید، تغییرات وسیعی در امور اقتصادی و اجتماعی مردم اروپا پدید آمد، دامنه عملیات تولیدی گسترش شدیدی یاقت و کارخانه های بزرگ ایجاد و طرح های عظیم صنعتی به مرحله اجرا درآمد. اجرای این عملیات نیاز به امکانات و منابع مالی وسیعی داشت که از توان یک یا چند سرمایه گذاری منفرد خارج بود، از این رو می باید بازار سرمایه سازمان یافته ای برای جلب سرمایه های کوچک و بزرگ مردم فراهم می گشت. تشکیل شرکت های سهامی این امکان را فراهم می آورد که تعداد زیادی سرمایه گذار، در تشکیل یک واحد اقتصادی مشارکت نمایند. بدین ترتیب، ایجاد و گسترش هر چه بیشتر کارخانجات ممکن گردید. با توسعه شرکت های سهامی، انبوه سرمایه گذارانی بوجود آمدند که در اداره واحدهای اقتصادی مورد مشارکت خود نقش مستقیمی نداشتند و تنها از طریق انتخاب هیئت مدیره و نظارت بر آنها، به اداره واحد اقتصادی خود، همت می گماردند. حاصل این فرایند تفکیک مدیریت از مالکیت شرکت ها بود.
بوجود آمدن چنین سیستم اقتصادی، نیاز به جلب هر چه بیشتر سرمایه های پراکنده داشت. بدین جهت کوشش های فراوانی برای ارائه اطلاعات مالی و غیرمالی صحیح به انبوه سرمایه گذاران فعلی و بالقوه به عمل آمد. ایجاد انجمن های حرفه ای مالی و تدوین استانداردها و اصولی که قادر به ارائه صحیح اطلاعات باشد سرآغاز ایجاد حرفه حسابداری مستقل نوینی گردید. از سوی دیگر، برای این که اطلاعات ارائه شده اعتبار بیشتری یابد، لازم می آمد توسط اشخاصی، غیر از تهیه کنندگان اطلاعات مالی، رسیدگی هایی صورت گیرد تا از هر گونه تقلب و سوء استفاده جلوگیری شود. این امر منجر به ایجاد حسابرسی گردید.
تعریف حسابرسی :
تعریف متعددی از حسابرسی ارائه گردیده است که در اینجا به سه تعریف اشاره می شود :
حسابرسی عبارت است از هر گونه رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و انجام سایر بررسی ها که توسط شخصی مستقل از تهیه کننده آن به منظور ارائه اظهار نظر نسبت به صورت های مالی انجام می پذیرد.
حسابرسی عبارت است از بررسی تحلیلی ترازنامه و صورت سود و زیان و اسناد و دفاتر حسابداری و سایر مدارکی که این صورت های مالی بر مبنای آن ها تهیه و تنظیم شده است.
حسابرسی فرایندی منظم و سیستماتیک جهت جمع آوری و ارزیابی بیطرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی، به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها یا اظهارات با معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش نتایج به افراد ذینفع است.
در هر حسابرسی، بیان حدود رسیدگی مهم است. این حدود، واحد مورد رسیدگی و دوره مورد رسیدگی را مشخص می کند، لذا بیان صریح حدود رسیدگی برای تعیین و محدود کردن مسئولیت حسابرسان استفاده می شود.
مبنای گزارش حسابرسی را رسیدگی های حسابرسان مستقل فراهم می آورد. حسابرسان هرگز بدون اجرای رسیدگی، نسبت به مطلوبیت ارائه صورت های مالی اظهارنظر نمی کنند و عواملی از قبیل شناخت حسابرس از فعالیت صاحبکار، حسابرسی های انجام شده در سال های گذشته و اعتقاد به درستکاری مدیران بای اظهار نظر نسبت به صورت های مالی توسط حسابرسان کافی نیست.
تعریف حسابرس مستقل و بازرس قانونی :
حسابرس مستقل – فردی است که به دعوت صاحبان سهام و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی ذینفع و یا به حکم قانون حساب های مورد نظر را رسیدگی کرده و نتیجه را کتباً به دعوت کننده یا هر شخص حقیقی یا حقوقی که او تعیین نموده است گزارش می دهد.
بازرس قانونی – فردی است که طبق مقررات قانون تجارت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام تحت شرایط خاصی تعیین می شود. بازرس قانونی علاوه بر صورت های مالی، نسبت به گزارش فعالیت های هئیت مدیره نیز اظهار نظر می کند. همچنین بازرس قانونی موظف است کلیه گزارشات وقوع جرم را صرفاً به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه نماید.
نقش اعتباردهی حسابرسی :
دلیل اصلی وجود حرفه حسابرسی مستقل، وظیفه اعتباردهی آن است. اعتبار دادن به صورت های مالی، به معنای ایجاد اطمینان از مطلوبیت ارائه و قابلیت اتکای آن هاست. اعتباردهی در دو مرحله زیر صورت می گیرد :
1 ) جمع آوری شواهد حسابرسی
2 ) ارائه گزارش حسابرسی
اعتباردهندگان اعتباردهندگان به صورت های مالی باید هم دارای صلاحیت فنی لازم و هم مستقل از شرکت مورد رسیدگی باشند تا جامعه نسبت به واقع بینی و بیطرفی آنان اطمینان حاصل کند، به همین دلیل حسابرسان در حین رسیدگی ها کوشش می کنند که استقلال واقعی و ظاهری خود را حفظ کنند.
پیشرفت های عمده حسابرسی در قرن بیستم :
هدف های حسابرسی :
حسابرسی از نظر هدف ها و عملکرد در مقاطع زمانی مختلف تغییراتی یافته است، اما امروزه به معنایی خاص و با اندکی اختلافی، در سراسر جهان بکار می رود. هدف اصلی از حسابرسی در سال های قبل از قرن بیستم، کشف تقلب بود. در نیمه اول بیستم، هدف حسابرسی از کشف تقلب فاصله گرفت و به سوی هدف جدید، یعنی تعیین این که آیا صورت های مالی؛ تصویری مطلوب از وضعیت مالی، نتایج عملیات و تغییرات در وضعیت مالی را ارائه می دهد یا خیر، تغییر کرد.
روند تغییر ماهیت حسابرسی همچنان ادامه دارد. امروزه حسابرسی مالی به سوی حسابرسی جامع پیش می رود که در آن علاوه بر رسیدگی و گزارش نسبت به صورت های مالی، عملیات و معاملات مؤسسه مورد رسیدگی از لحاظ رعایت سیاست های مقرر شده توسط مراجع تصمیم گیرنده و رعایت قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت های واحدهای اقتصادی، رسیدگی شده و کارایی مدیریت از لحاظ چگونگی استفاده از منابع و نحوه اجرای برنامه ها و عملیات و نتایج حاصل از آن، رسیدگی و گزارش می شود. این گونه حسابرسی که جنبه اخیر آن حسابرسی مدیریت نامیده می شود، عمدتاً در مورد شرکت های بزرگ که منابع کلان و زمینه فعالیت گسترده ای دارند و مدیریت آن ها کاز مالیکت سرمایه جداست، توسط متخصصین با صلاحیت (حسابداران و صاحبنظران رشته های دیگر) در پاسخ به ضرورت ارزیابی عملکرد مدیریت چنین مؤسساتی اجرا می شود. چنین تغییراتی چشم اندازی نوید بخش از آینده حسابرسی ترسیم می کند که در آن اهداف گسترده تر و تکنیک های پیچیده تر در خدمت اقتصاد متحول جوامع قرار خواهد داشت.
پیدایش فنون نمونه گیری :
در سال های اولیه پیدایش حرفه حسابرسی، حسابرسی رایج شامل بررس کامل تمام معاملات می شد. اما از ابتدای قرن بیستم و همزمان با توسعه شرکت های بزرگ در انگلستان و امریکا، استفاده از فنون نمونه گیری رایج شد. بر این اساس، روند حسابرسی از اثبات تمام معاملات به آزمون معاملات انتخاب شده تغییر یافت.
کنترل های داخلی به عنوان مبنای آزمون و نمونه گیری :
حسابرسان با کسب تجربه در مورد فنون نمونه گیری، به اهمیت سیستم کنترل داخلی پی بردند. کنترل های داخلی شامل سیاست ها و روش هایی است که برای تأمین نسبی از دستیابی شرکت به هدف های خاص خود مقرر می شود. هر چه سیستم کنترل داخلی قوی تر باشد، رسیدگی کمتری توسط حسابرسان لازم است. باید توجه داشت که استفاده روزافزون از کامپیوتر نیز از اهمیت کنترل های داخلی را برای حسابرسان کم نکرده است. مفهوم کامل کنترل های داخلی و نحوه ارزیابی آن توسط حسابرسان، در فصل چهارم به طور کامل مورد بحث قرار خواهد گرفت.
مراحل تکامل حسابرسی :
مراحل اصلی تکامل حسابرسی در قرن بیستم به طور اجمالی به شرح زیر است :
1 ) تغییر هدف حسابرسی از کشف تقلب به تعیین مطلوبیت ارائه صورت های مالی
2 ) افزایش مسئولیت حسابرسان در برابر اشخاص ثالث، مانند بانک ها، اعتباردهندگان، سرمایه گذاران و ...
3 ) تغییر روش حسابرسی از بررسی کامل تمام معاملات به استفاده از رسیدگی نمونه ای
4 ) تشخیص ضرورت ارزیابی سیستم داخلی برای تعیین میزان آزمون ها و نمونه گیری
5 ) تهیه روش های جدید حسابرسی برای استفاده در سیستم های کامپیوتری
6 ) تشخیص حسابرسان به ضرورت حفاظت از خود در برابر موج دعاوی حقوقی
7 ) افزایش تقاضا برای افضای به موقع اطلاعات مطلوب و نامطلوب مربوط به شرکت های سهامی
عوامل توجیه کننده تقاضا برای حسابرسی :
عواملی که سبب افزای تقاضا برای حسابرسی گردیده، به شرح زیر است :
1 ) تضاد منافع بین تهیه کنندگان و استفاده کنندگان اطلاعات مالی
2 ) توسعه دامنه مبادلات اقتصادی
3 ) پیچیدگی صورت های مالی و عدم تخصص افراد در اظهار نظر حرفه ای
4 ) عدم دسترسی تصمیم گیرندگان به اطلاعات و تهیه کنندگان اطلاعات
5 ) الزامات قانونی یا اصرار یک عامل ذینفع مانند بانک ها
موارد استفاده از حسابرسی :
برخی برآنند که حسابرسی تنها به سبب الزامات قانونی صورت می پذیرد، در صورتی که سازمان های دولتی تنها یکی از استفاده کنندگان از نتایج حسابرسی هستند. سرمایه گذاران فعلی و بالقوه، بانک ها، وام دهندگان و ... نیز از نتایج حسابرسی بهره مند می گردند. خلاصه ای از چگونگی این امر در زیر توضیح داده می شود.
فواید حسابرسی برای واحدهای تجاری :
1 ) بررسی مستقل سیستم های داخلی یک واحد تجاری و گزارش وضعیت آن در دوره، امکان مناسبی برای مدیران جهت رفع نقاط ضعف سیستم بوجود می آورد.
2 ) زمینه های اطلاعاتی بدست آمده در حسابرسی، سوابق ذهنی خوبی برای حسابرسان ایجاد می نماید که قادر خواهند بود در هر زمانی که مورد مشورت قرار گیرند، پیشنهادات مناسبی ارائه دهند. این مورد در تغییر شکل سیستم های داخلی یا توسعه آن ها کاربرد بیشتری دارد.
3 ) وجود حسابرسان مستقل در واحدهای تجاری همواره سبب کاهش اشتباهات، تخلفات و جرائم، به طور نسبی، می گردد و در صورت ارتکاب، زمان کمتری برای کشف آن ها توسط حسابرسان، مورد نیاز خواهد بود.
فواید حسابرسی برای صاحبان سرمایه :
1 ) حقوق صاحبان سرمایه ای که در مدیریت واحدهای تجاری شرکت ندارند و فقط به ارائه سرمایه خود جهت فعالیت سودآوری اقدام نموده اند، محفوظ خواهد بود.
2 ) زمانی که یک واحد تجاری، مورد حسابرسی قرار گرفته است، اختلاف بین صاحبان سرمایه در خصوص مواردی چون تقسیم سود، بروز نخواهد کرد و یا در صورت بروز به حداقل خواهد رسید.
3 ) چنانچه سرمایه گذاری قصد ورود به یک واحد تجاری را داشته باشد و یا صاحب سرمایه ای قصد خروج داشته باشد، صورت های مالی حسابرسی شده، قابلیت اتکای بیشتری جهت روشن شدن وضع مالی سرمایه گذار یا صاحب سرمایه خواهد داشت. این گونه صورت های مالی، به ویژه چنانچه روند سوددهی را مشخص نموده باشد، اطلاعات مناسبی برای بازار سرمایه فراهم می نماید.
فواید حسابرسی برای اشخاص ثالث :
1 ) بانک ها یا وام دهندگان براساس صورت های مالی حسابرسی شده قادر خواهند بود سودآوری و قابلیت بازپرداخت وام توسط واحدهای تجاری را در دوره های زمانی لازم، بررسی و سپس تصمیم گیری نمایند.
2 ) صورت های مالی حسابرسی شده واحدهای تجاری، زمینه های اطلاعاتی مناسبی برای محاسبات و برنامه ریزی های اقتصادی دولت ها به شمار می آید.
انواع حسابرسی :
انواع حسابرسی از لحاظ دلیل ارجاع کار :
1 ) حسابرسی الزامی : در بعضی از موارد حساب های واحدهای تجاری بایستی به موجب قانون مورد رسیدگی قرار گیرد. در مواردی که حسابرسی به موجب قانون انجام می شود، حسابرس حق ندارد به هیچ وجه از وظایفی که قانون برای او تعیین کرده است چیزی بکاهد. حسابرسی الزامی یا حسابرسی قانونی یک رسیدگی کامل به عملیات و حساب های شرکت می باشد، مخصوصاً در رسیدگی مالیاتی. حتی اگر واحد تجاری از حسابرس برای انجام این کار دعوت نموده باشد، حسابرس به هیچ وجه نمی تواند به درخواست مدیران واحد تجاری قسمتی از وظایف قانونی تعیین شده خود را، تعدیل نماید.
2 ) حسابرسی اختیاری : در مواردی که به درخواست صاحب یا صاحبان یک واحد تجاری حساب های آن مورد رسیدگی قرار گیرد و این دعوت به هیچ وجه به طور مستقیم جنبه قانونی نداشته باشد و حدود کار حسابرسی نیز کاملاً بسته به میل صاحب شرکت تعیین گردد، این نوع حسابرسی، حسابرسی اختیاری نامیده می شود. در مورد حسابرسی اختیاری، حسابرس موظف است در قراردادی که بین او و واحد مورد رسیدگی نوشته می شود کاملاً حدود وظایف خود و نوع رسیدگی را تعیین نماید و در گزارش حسابرسی نیز حدود حسابرسی انجام شده را مشخص نماید.
انواه حسابرسی از لحاظ سازمانی :
1 ) حسابرسی داخلی : در اغلب مؤسسات بزرگ، واحدی به عنوان حسابرسی داخلی وجود دارد که از لحاظ سازمانی تمام افرادی که در این واحد کار می کنند کارمند مؤسسه بوده و عزل و نصب آن ها معمولاً با مدیر یا مدیران اجرایی مؤسسه می باشد. حدود وظایف و اختیارات و استقلال و نحوه گزارش دهی این حسابرسان نیز به وسیله شرح وظایفی که از طرف امور اداری برای این مشاغل تهیه می شود، تعیین می گردد.
2 ) حسابرسی مستقل : حسابرسی مستقل توسط حسابرسانی انجام می گیرد که کارمند مؤسسه مورد رسیدگی نمی باشند و عزل و نصب آن ها با صاحبان و شرکای مؤسسه می باشد. از گزارش حسابرسان مستقل، علاوه بر صاحبان مؤسسه، اشخاص ثالث چون بانک ها، وام دهندگان و ... نیز استفاده می کنند.
انواع حسابرسی از لحاظ زمان انجام کار :
1 ) حسابرسی ضمنی : عملیات حسابرسی ممکن است در طول دوره مالی و قبل از بستن حساب ها انجام شود. به عبارت دیگر عملیات حسابداری انجام شده به طور ماهانه و یا در فواصل زمانی دیگر مورد رسیدگی قرار می گیرد. در حسابرسی ضمنی، علاوه بر رسیدگی به عملیات حسابداری انجام شده، کنترل های داخلی و روش های حسابداری مؤسسه نیز از لحاظ کیفیت و صحت اجرا مورد رسیدگی قرار می گیرد و چنانچه اشکالی در روش ها و کنترل های داخلی و ثبت حساب ها وجود داشته باشد، همراه با اصلاحات پیشنهادی، در گزارشی تحت عنوان نامه مدیریت به مسئولین شرکت ارائه می شود.
2 ) حسابرسی نهایی : رسیدگی نهایی به حساب ها معمولاً بعد از بستن حساب ها و ارائه صورت های مالی به حسابرسان انجام می گیرد و به موجب همین رسیدگی است که حسابرس نسبت به صورت های مالی، گزارش تنظیم می نماید. در رسیدگی نهایی لازم است وجود و کفایت اقلام دارایی، بدهی، درآمد، هزینه و سرمایه شرکت برای حسابرس اثبات گردد.
انواع حسابرسی از لحاظ حدود رسیدگی :
1 ) حسابرسی کامل : در صورتی است که از حسابرس خواسته شود کلیه حساب ها و عملیات مالی را مورد رسیدگی قرار داده و نسبت به تمامی آن ها اظهار نظر نماید.
2 ) حسابرسی محدود (ویژه) : به مواردی گفته می شود که از حسابرس خواسته شود تنها یک یا تعداد محدودی از حساب ها و یا عملیات مالی را رسیدگی نموده و نتیجه را گزارش نماید. در هر حال، به لحاظ مسئولیتی که متوجه حسابرس می باشد لازم است حدود رسیدگی در قراردادی که بین حسابرس و واحد مورد رسیدگی منعقد می گردد به طور صریح نوشته شود و حسابرس هم ملزم است در گزارش خود به حدود رسیدگی اشاره نماید.
انواع حسابرسی از لحاظ سایر موارد :
1 ) حسابرسی صورت های مالی : در حسابرسی صورت های مالی (که موضوع اصلی این کتاب است)، هدف تعیین مطابقت نحوه تهیه صورت های مالی (شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجود نقد) با استانداردهای حسابداری است و استفاده کنندگان از آن مدیریت، سرمایه گذاران، بانک ها، اعتبار دهندگان، تحلیل گران مالی و سازمان های دولتی می باشند.
2 ) حسابرسی رعایت : حسابرسی رعایت به بررسی میزان انطباق اطلاعات مالی با قوانین وضع شده، ضوابط، دستورالعکل ها و بخشنامه ها می پردازند. رسیدگی اظهارنامه مالیاتی توسط مقامات مالیاتی، رسیدگی بانک ها توسط بازرسان اداره بازرسی و رسیدگی های حسابرسان دیوان محاسبات کشور نمونه های از حسابرسی رعایت می باشند. این نوع حسابرسی می تواند به صورت مجزا و یا همراه با حسابرسی صورت های مالی انجام شود.
3 ) حسابرسی عملیاتی : حسابرسی عملیاتی عبارت از فرایند منظم و سیستماتیک ارزیابی کارایی (میزان موفقیت در بهترین استفاده از منابع موجود)، اثربخشی (میزان موفقیت در رسیدن به هدف های تعیین شده) و صرفه اقتصادی عملیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی همراه با پیشنهادی عملی به مدیریت، جهت بهبود عملیات می باشد. حسابرسی عملیاتی به بررسی قسمت های خاصی از سازمان به منظور سنجش نحوه عمل آن ها می پردازد و به دلیل آن که دارای استاندارد پذیرفته شده و یا مقررات و الزامات قانونی نمی باشد، در مقایسه با حسابرسی صورت های مالی و حسابرسی رعایت، مستلزم کاربرد قضاوت بیشتری است.
4 ) حسابرسی مدیریت (عملکرد) : در حسابرسی عملکرد، کارایی مدیریت از لحاظ چگونگی استفاده از منابع و نحوه اجرای برنامه ها و عملیات رسیدگی و گزارش می شود و هدف از آن تعیین میزان کارایی و اثربخشی مدیران واحد تجاری است.
روش های حسابرسی :
روش های حسابرسی، عملیات یا راه کارهایی هستند که حسابرس می بایست انجام دهد تا بتواند اطلاعات، شواهد و مدارک لازم را برای ارائه اظهارنظر تخصصی و حرفه ای خودگردآوری نماید. انتخاب مناسب ترین روش های حسابرسی برای هر کار، مستلزم کاربرد قضاوت و تجربه حرفه ای است.
استانداردهای حسابرسی :
استانداردهای حسابرسی، مقررات لازم الاجرا به منظور سنجش کیفیت اجرای عملیات حسابرسی بوده و ماهیت و حدود نتایجی که از اعمال روش های حسابرسی بدست می آید را کنترل می نمایند و هدف آن ها این است که انجام حسابرسی و ارائه کزارش توسط حسابرسان، براساس ضوابط صورت گیرد. وجود استانداردهای حسابرسی، نشانه توجه حسابرسان به داشتن کیفیت کار بالا و هماهنگ در بین تمام حسابرسان است.
استانداردهایی که به نام استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی از طرف انجمن حسابداران رسمی امریکا تعیین شده، آنچنان مقبولیت حرفه ای عام پیدا کرده است که امروزه در اکثر کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. این استانداردها در تمام مراحل حسابرسی قابل اجرا بوده و به سه بخش استانداردهای عمومی، استانداردهای اجرای عملیات و استانداردهای گزارشگری تقسیم شده اند که در زیر مورد بررسی قرار می گیرند.
استانداردهای عمومی (صلاحیت فردی حسابرسان) :
1 ) صلاحیت و آموزش فنی : رسیدگی باید توسط فرد یا افرادی انجام شود که از آموزش تکنیکی مناسبی برخوردار بوده و دارای تجربه کافی به عنوان حسابرس مستقل باشند. مفهوم صلاحیت و آموزش فنی داشتن موارد زیر است :
1 ) داشتن تحصیلات دانشگاهی در حسابداری و حسابرسی
2 ) تجربه در حسابرسی
3 ) توانایی استفاده از روش های مناسب برای سیستم های کامپیوتری
4 ) آموزش مستمر
5 ) آگاهی از صنعتی که صاحبکار در آن فعالیت می کند.
2 ) استقلال رأی : حسابرس یا حسابرسان باید در تمامی موارد مربوط به حسابرسی، استقلال رأی خود را حفظ کنند. استقلال مهمترین استاندارد حسابرسی است و حسابرسان نه تنها باید مستقل باشند، بلکه باید چنان جلوه کنند که افراد جامعه دلیلی برای تردید نسبت به استقلال آن ها نیابند.
3 ) اعمال مراقبت های حرفه ای : در انجام رسیدگی ها و تهیه گزارش حسابرسی، باید مراقبت های حرفه ای لازم به عمل آید. اعمال مراقبت های حرفه ای در اجرای حسابرسی مستلزم بررسی دقیق کارهای انجام شده در هر یک از سطوح سرپرستی است. رعایت کامل این استاندارد احتمال بروز هر گونه کوتاهی یا از قلم افتادگی با اهمیت را منتفی می سازد.
