بخشی از مقاله
بررسي و تحليل كلي مسائل ويژه حاد زيست محيطي
معرفي نحوه جمع آوري فاضلاب در بخشهاي مختلف منطقه، نارسايي و پيامدهاي نامطلوب آن
انواع فاضلاب
ميزان فاضلاب صنعتي يا پساب ايجاد شده از توليدات صنعتي در منطقه قابل توجه نبوده و نسبت به كل فاضلابهاي توليدي نقش چنداني ايفا نمي‌كند گزارش" شناخت واحدهاي صنعتي شهر تهران – سال 1375 تعداد واحدهاي صنعتي مستقر در منطقه دو را 36 واحد يعني 26/1 درصد كل واحدهاي صنعتي مناطق بيستگانه شهر تهران عنوان كرده است و نظر به اينكه طي سالهاي اخير تعدادي از اين واحدها نيز به خارج از شهر تهران انتقال يافته‌اند، از تعداد و نقش آنها كاسته شده است.
روشهاي دفع فاضلاب
مجموعه كامل انواع شيوه هاي دفع فاضلاب شامل: چاههاي جذبي، جوي خيابانها، مسيلها، قنوات، سپتيك تانكها، شبكه گردآوري فاضلاب، در منطقه دو مورد استفاده قرار ميگيرد.
چاههاي جذبي و جوي خيابانها و كانابها مثل خيابان زنجان اصلي ترين حجم فاضلاب منطقه شامل فاظلاب خانگي و آبهاي سطحي را جمع آوري و هدايت مي‌كنند.
مسيلهاي طبيعي و انسان ساخت موجود نيز در كنار قنوات قديمي كار جمع آوري و هدايت بخش ديگري از فاضلاب را در منطقه بعهده دارند كه شامل مسيل فرحزاد، مسيل كوي مطهري (به موازات اتوبان شيخ فضل الله نوري)، دركه و سيل برگردان غرب كه مجموعه فاضلاب جاري در اين مسيلها تا رودخانه كن هدايت مي‌شوند.
انتقال آبهاي سطحي ناشي از بارندگي از وظايف اصلي مسيلهاي فوق بوده در حاليكه كار هدايت قسمتهايي از فاضلابهاي شهري در مناطقي كه دفع فاضلاب دچار مشكل مي‌گردد نيز بصورت غير مجاز به عهده اين مسيلها قرار گرفته است.
سپتيك تانكها و تصفيه خانه هاي كوچك در تعداد زيادي از ساختمانهاي بلند مرتبه، مجتمع‌هاي مسكوني و شهرك هايي كه در منطقه دو احداث گرديده، كار گرد آوري و دفع فاضلاب را بعهده دارند.
البته در برخي از اين شركتها از چاههاي جذبي و يا ساير شيوه هاي دفع فاضلاب نيز استفاده مي‌شود.
شهرك فرهنگيان از يكصد چاه جذبي جهت فاضلاب استفاده مي‌كند.
شهرك پاس عليرغم داشتن تصفيه خانه فاضلاب، به دليل از كار افتادن و خرابي سيستم، عملاً فاضلاب خود را به مسيل موجود در غرب بزرگراه شيخ فضل الله (مسيل كوي مطهري) هدايت مي‌كند.
بخشي از فاضلاب شهرك قدس به علت شكستگي حاصله در لوله گذاريهاي زيرزميني، قبل از رسيده به تصفيه خانه شهرك قدس، در شمال بزرگراه همت به مسيل كوي مطهري وارد مي‌گردد.
مجتمع هاي آتي ساز و سامان 1و2و3 ساخته شده در اراضي بستر رودخانه دركه، عليرغم داشتن تصفيه خانه و سپتيك تانك با عملكرد ناقص آنها، با مشكل دفع فاضلاب مواجه مي‌باشد . به گفته كارشناس اداره آب و فاضلاب، شهرداري بخشي از آب حاصل از فاضلابهاي نيمه تصفيه شده آنرا جهت آبياري فضاي سبز مورد استفاده قرار مي‌دهد.
در نواحي شمال بزرگراه اوين از غربي ترين نقاط تا شرقي ترين آن، شهركهاي متعددي ساخته شده است كه روشهاي دفع فاضلاب آنها چاههاي جذبي يا سپتيك تانكها هستند. هيچكدام از اين روشها نتوانسته اند پاسخگوي نياز اهالي باشند. مثلاُ شهرك تامين اجتماعي عملاً فاضلاب خود را به دره حسنك در شمال دره فرحزاد وارد مي‌كند. و يا نشتي فاضلاب شهرك مخابرات در اراضي پايين دست به سطح زمين راه پيدا كرده و محيط اطراف فروشگاه شهروند را نمناك كرده است.
كوي فراز، كيهان، پليس نيز از شهركهايي هستند كه مسائل مشابه شهركهاي ياد شده دارند فاضلاب زندان اوين نيز با وجود مجهز بودن به سپتيك تانك وارد رودخانه دركه مي‌شود.
شبكه گرد آوري فاضلاب در كوي نصر و شهرآرا وشهرك قدس به عنوان مدرن ترين سيستم دفع فاضلاب از زمان تاسيس شهركهاي مزبور احداث گرديده و مورد بهره برداري قرار دارد.
03010120102 جمعيت فعلي تحت پوشش شبكه گرد آوري فاضلاب در منطقه:
جمعيت منطقه بر اساس بر آورد سال 1380 بالغ بر 542000 نفر تعيين گرديده است. با توجه به جمعيت تحت پوشش شبكه گردآوري فاضلاب شهرك قدس، كوي نصر و شهر آرا كه جمعاً بالغ بر 125000 نفر است، 23 ر صد اهالي منطقه از روش دفع فاضلاب به كمك شبكه گرد آوري و 77 درصد باقيمانده بطور عمده از روشهاي سنتي يعني چاههاي جذبي و روشهاي جذبي كنترل شده يعني سپتيك تانكها و حمل فاضلاب استفاده مي‌نمايند.
بر آورد حجم فاضلاب توليد شده
بدليل عدم انطباق مناطق شهرداري و شركت آب و فاضلاب، آمار دقيقي از مصرف آب مشتركين در منطقه دو بدست نمي‌آيد. ولي با توجه به برآورد جمعيت در سال 80 كه جمعيت را حدود 542000 نفر ميداند و با اعمال ميانگين سرانه مصرف آب در شهر تهران كه روزانه 323 ليتر اعلام شده است . فاضلاب توليد شده در منطقه روزانه حدود 140000 منر مكعب تخمين زده مي‌شود. اين ميزان شامل پساب هاي خانگي، اداري، خدماتي، كارگاهي مي‌باشد و فاضلابهاي سطحي و آبياري فضاهاي سبز را در بر نميگيرد.
پيامدها و مشكلات ناشي از دفع فاضلاب با روشهاي فعلي
طبق استاندارهاي بين المللي شهري كه داراي شبكه جمع آوري . انتقال و تصفيه فاضلاب نيست در تعريف «شهر سالم» نمي‌گنجد و تهران چنين است.
در منطقه دو نيز بدون در نظر گرفتن پسابهاي ناشي از آبياري فضاهاي سبز و آبهاي سطحي در هر ثانيه حدود 1600 ليتر فاضلاب توليد مي‌شود كه رقمي كمتر از 200 ليتر آن در تصفيه خانه شهرك غرب مورد تصفيه قرار گرفته و بقيه بدون هر استفاده اي دفع مي‌گردد. « اگر طرح تصفيه خانه هاي تهران بطور كامل اجرا شود 25000 ليتر در ثانيه پساب بهداشتي فاضلاب كه هم اكنون هدر مي‌رود در جنوب تهران بدست ميآيد كه برا ي مصارف كشاورزي فوق العاده موثر و مفيد است .
(25000 ليتر در ثانيه براي 5/10 ميليون جمعيت) ضمن آنكه از تخريب فاجعه بار محيط زيست نيز جلوگيري مي‌كند و اين برابر با ساخت دو سد در جنوب تهران است. ( به نقل از شركت فاضلاب تهران).
تمامي شيوه هاي موجود دفع فاضلاب در منطقه منجربه ايجاد آلودگيهاي وسيع و گسترده زيست محيطي مي‌شود كه در زير به مختصري از هر يك اشاره خواهد شد.
1- سيستم چاههاي جذبي و سپتيك تانكها
حدود 80 در صد از فاضلابهاي خانگي توليد شده در منطقه به وسيله چاههاي جذبي و سپتيك تانكها دفع مي‌شوند و با توجه به عملكرد بسيار ناقص سپتيك ها و حتي برخي از تصفيه خانه هاي محدود و كوچك در منطقه بايد گفت بخش عمده فاضلاب به لايه هاي داخلي زمين هدايت ميگردند كه پيامدهاي زير را در پي دارد.
آلودگي آبهاي زيرزميني و قنوات
با استمرار تخليه فاضلابهاي شهري و صنعتي به اين منابع غلظت مواد و عناصري
چون ازت، دتر جنت ها (پاك كننده ها) فلزات سنگين نظير مس، سرب، روي، كادميوم، ارسينك در آن رو به افزايش است. غلظت اين مواد مصرف آبهاي زيرزميني را جهت شرب محدود نموده است. كاهش قدرت خود پالايي رسوبات آبرفتي دشت تهران ، عدم رعايت حرائم ضروري بين كف چاههاي جذبي تا سطح آزاد آبهاي زيرزميني ، ورود مستقيم فاضلاب به قنوات داير بعنوان راه حلي جهت دفع معضل فاضلابهاي خانگي كه توسط چاه كن هاي محلي صورت ميگيرد و يا ساخت و ساز در حريم قنوات باعث مي‌شوند آبهاي زيرزميني و قنوات بوسيله فاضلابها بشدت آلوده شدند. خطر ريزش ساختمانهايي كه حريم را رعايت نكرده اند و ريزش ديواره هاي قنوات از پيامدهاي ثانوي چنين مشكلي مي‌باشد.
بالا آمدن سطح آبهاي زيرزميني
ورود روزانه 2000000 متر مكعب فاضلاب به داخل زمين در تهران باعث بالا آمدن آبهاي زيرزميني شده و نظم طبيعي لايه هاي خاك را بهم ريخته و سبب لغزنده شدن لايها هاي زيرزمين خاك مي‌گردد . از طرفي در اين شرايط قنوات نقش زهكش را براي فاضلابها ايفا مي‌نمايند و اين خود يكي از دلايل آلودگي قنوات مي‌باشد.
آلودگي محيط زيست شهري
در بخشهاي شمال منطقه كه ساختار زمين سنگي است بدليل جاذب نبودن خاك، فاضلابها به سطح زمين راه يافته، پس از آلوده كردن اراضي پايين دست به همراه جريان آبهاي سطحي وارد جويها، نهرها، كانالها شده و نهايتاً همراه با آب رودخانه هاي فرحزاد و دركه و آبهاي سطحي ديگر به مسيل برگردان غرب وارد شده و به همراه نهر فيروزآباد خود را به اراضي كشاورزي جنوب تهران مي‌رسانند.
اما در خصوص سپتيك تانكها و نشت فاضلاب از آنها به داخل زمين و يا مسيلها و رودخانه هاي فرحزاد و دركه و همچنين تخليه غير مجاز آنها در جويها و نهرها و در فضاهاي باز شهري بايد گفت كه شدت اين آلوده سازي بسيار گسترده مي‌باشد.
كاهش مقاومت لايه هاي زمين
به دليل حفاريهاي متعدد جهت چاههاي جذبي، از ديگر خطرات دفع سنتي فاضلابها كاهش مقاومت لايه هاي زمين مي باشد وقتي وجود 600 ساختمان بلند مرتبه و تعدا بسيار زيادي ساختمانهاي 5 طبقه و عدم اطلاع از وضع لايه هاي زيرين زمين را در نظر بگيريم، خطر بالقوه اي را كه در صورت وقوع زمين لرزه بشدت افزايش خواهد يافت، دريافته ايم.
2- شبكه موجود گردآوري فاضلاب در منطقه
فاضلاب گرد آوري در شهرك قدس در تصفيه خانه اين شهرك با ظرفيت 200 ليتر در ثانيه مورد تصفيه قرار ميگيرد. در حاليكه امكانات فني تصفيه كامل در اين تصفيه خانه موجود مي‌باشد ولي مرحله آخر تصفيه يعني تصفيه شني و ميكروب زدايي انجام نميگيرد.
بخشي از پساب حاصله به مصرف آبياري فضاي سبز تصفيه خانه ميرسد و قسمت اعظم آن بدون استفاده وارد كانال مسيل مطهري در جنوب تصفيه خانه مي‌شود و در اين كانال با فاضلابهاي تصفيه نشده جاري از شمال و شهركهاي جنوبي تصفيه خانه مخلوط گشته و در ادامه به مسيل سيل برگردان غرب ميريزد.
آبياري فضاهاي سبز باپسابي كه چندان بر سلامتش اطمينان نيست از خطرات آلودگي محيطي بحساب ميآيد.
در ضمن خشك كردن لجن نهايي حاصل از تصفيه با شيوه پهن كردن در بسترهاي خاكي موجود در محوطه مركز تصفيه خانه شهرك قدس از جمله روشهاي غير قابل قبول مي‌باشد كه در حال حاضر بكار گرفته مي‌شود.باين ترتيب انواع عوامل بيماري زا در محيط باز فرصت انتشار پيدا مي‌كنند.
فاضلاب گردآوري شده از شهر آرا وكوي نصر كه بدون تصفيه در مسير كانالهاي سرپوشيده قلقلي حركت كرده و پس از طي خيابان حبيب اله، در جنوب خيابان آزادي بسمت نهر فيروز آبادي مي‌رود نيز از ديگر عوامل آلوده كننده محيط شهري مي‌باشد.
ضمناً پساب گرد آوري شده در شهرك اكباتان پس از عبور از تصفيه خانه از طريق جنوب جاده مخصوص كرج به سمت ميدان و خيابان آزادي هدايت شده و نهايتاً در تقاطع با كانال قلقلي به سمت فيروز آباد طي مسير مي‌نمايد.
استفاده از فاضلابهاي نيمه تصفيه شده مجتمع هاي آتي ساز و سامان 1و2و3 نيز جهت آبياري فضاهاي سبز حاشيه چمران وبخشي از باغات حاشيه رودخانه دركه از مشكلات جدي زيست محيطي است كه كنترل آنها امري حياتي بشمار مي‌رود.
3- فاضلابهاي سطحي
در واقع وجود زمينه هاي گسترده آلودگي موجود در سطح شهرها باعث شده كه اين معنا بجاي آبهاي سطحي مورد استفاده قرار گيرد. آبهايي كه بنا به گفته رئيس كميته سازماندهي ستاد ناحيه سبز تهران بر اساس آزمايش هاي صورت گرفته تا 80 درصد آلوده و خطرناك اند. اين آبها توسط فاضلاب خانه ها، كارگاهها، حتي مجتمع هاي صنعتي و تجاري آلوده مي‌گردد. تاثيرات سوء زيست محيطي اين فاضلابها در داخل منطقه در حد آلودگي هوا، آب و خاك و كل محيط شهري تجلي مي يابد و از آنجا كه تمامي آنها بعلت شيب طبيعي تهران با اراضي جنوبي و كشاورزي آن ميرسد انواع ميكروبها و ويروسها را به چرخه غذايي و محيط زيست وارد مي‌سازد. نتيجه آزمايش هاي بعمل آمده از سبزيجات و صيفي جات جنوب تهران توسط انسيتو پاستور نمايانگر آلودگيهاي شديد انگلي و ميكروبي در آنها است.
4- مخلوط شدن فاضلاب هاي كارگاهها با فاضلاب خانگي
از ديگر معضلات جدي در رابطه با فاضلاب، عدم تفكيك فاضلابهاي صنعتي است كه گاه آغشته به مواد شيميايي و يا عناصر و فلزاتي است كه در حدود غير مجاز و خطرناك اعلام مي‌شوند. تفكيك كليه فاضلابهاي صنعتي بطوري كه بتواند جداگانه حمل و دفع گردد از مهمترين و عاجل ترين مسائل زيست محيطي شهر تهران بشمار مي‌رود.
نقشه فازبندي طرح جامع فاضلاب تهران در منطقه دو بعد از آخرين تغييرات (نقشه 30010120102 ) به شرح زير ضميمه مي‌باشد:
• محدوده 1و2 با 160 كيلومتر لوله به قطهاي 800-250 ميليمتر، فاضلاب
• منطقه را پس از جمع آوري به تصفيه خانه شهرك قدس هدايت خواهد كرد.
در اين رابطه بخش شرقي (محدوده 2) در عمليات اجرايي مربوط به خطوط انتقال به تصفيه خانه شهرك قدس با مشكلاتي مواجه گرديده كه در دست بررسي مي‌باشد. در پايان اجراي اين فاز در سال 1385 تعداد 160000 نفر تحت پوشش اين بخش از شبكه فاضلاب در خواهند آمد.
• محدوده 3 كه همان محدوده قديمي شبكه گرد آوري و تصفيه فاضلاب شهرك قدس است و هم اكنون در حال بهره برداري است.
• محدوده 4 مربوط به شبكه گرد آوري و دفع فاضلاب كوي نصر و شهر آرا مي‌باشد و
• محدوده 5 در فاز 3 طرح جامع فاضلاب مورد مطالعه و طراحي قرار خواهدگرفت.
در صورت عدم تاخير در برنامه زمان بندي شده طرح ، تمامي منطقه دو تا پايان سال 2017 ميلادي از شبكه گرد آوري و دفع فاضلاب بهره مند خواهد شد.
دفع فاضلاب و امكانات منطقه
1- تصفيه خانه شهرك غرب و استفاده از فاضلاب تصفيه شده : طبق نظر كارشناسان شركت فاضلاب، آخرين عملياتي كه در تصفيه خانه به روي فاضلاب انجام ميگيرد، ضد عفوني كردن جهت نابود سازي ميكروبهاي بيماري زاي موجود در آن مي‌باشد.
عمل گندزدايي پساب به كمك گاز ازن، كلر و يا اشعه ماوراي بنفش انجام ميگيرد. بعد از اين مرحله با اطمينان مي‌توان از پساب خروجي از تصفيه خانه جهت مصارف كشاورزي، آبياري فضاي سبز و صنعت استفاده نمود.
در بخشهاي قبلي اشاره گرديد كه گندزدايي پساب در تصفيه خانه شهرك غرب انجام نميگيرد، اما بر اساس اظهارات كارشناس مسئول مستقر در مركز تصفيه خانه شهرك قدس، امكان گندزدايي وجود دارد و فاضلاب خام ورودي مي‌تواند بعد از تصفيه كامل به آب قابل مصرف در صنعت، كشاورزي و آبياري فضاي سبز تبديل گردد. تمامي فضاي سبز پارك پرديسان از اين آب مصرف مي‌كند. در شرايطي كه فضاي سبز در سطح تهران با مشكل كم آبي و منابع محدود تامين آب مواجه است، استفاده از آب تصفيه شده اين مركز با دبي 200 ليتر در ثانيه در موقعيت فعلي بسيار منطقي بنظر ميرسد.
2- استفاده از تصفسه خانه خيابان حبيب الله به منظور بهره برداري از فاضلاب كوي نصر و شهرآرا.
در بخشهاي قبلي به وجود شبكه گردآوري فاضلاب در اين دو منطقه مسكوني اشاره گرديد، همچنين به برچيده شدن تاسيسات سپتيك تانك اين شبكه و هدايت فاضلاب آن به مسير نهر فيروزآباد پرداخته شد. اما در شرايط امروز تهران و مشكل كم آبي در تمام مناطق شهري به نظر ميرسد تكميل و راه اندازي مركز تصفيه خانه فاضلاب خيابان حبيب الله كه 80 درصد كار احداث آن انجام شده، جهت تصفيه و استفاده اي مجدد از فاضلاب شهرآرا و كوي نصر مفيد است.
دفع فاضلاب و مشكلات منطقه
كوهپايه ها با بستر سنگي در نواحي شمالي منطقه دو (بخصوص در ناحيه 1و9) عملاً مانع اصلي در دفع فاضلاب به روش چاههاي جذبي مي‌باشند. در شهركهاي شمالي منطقه تعداد زيادي از شهروندان شاهد بالا آمدن فاضلاب در داخل خانه هاي خويش بوده و اين مشكل همواره وجود دارد.
وجود تعداد نسبتاً زياد ساختمان بلند مرتبه و مجتمع هايي كه طبق ضوابط ساخت و ساز مجبور به استفاده از سيستم گردآوري فاضلاب مي‌باشند و هم چنين مشكل بستر سنگي منطقه و عدم كارآيي چاههايي جذبي باعث استفاده نسبتاً وسيع از سپتيك تانكها جهت گردآوري فاضلاب گشته است ولي مديريت ضعيف در ساخت و نگهداري از آنها باعث عدم كارآيي آنان در بخش بزرگي از منطقه بوده و روان شدن و نشت وسيع فاضلابها را در مناطق مسكوني، خيابانها، مسيلها و رودخانه هاي منطقه بدنبال داشته است.
موضوع بسيار مهم ديگر در اين رابطه چگونگي تخليه آنها مي‌باشد. با توجه به اينكه مركز كهريزك و آبعلي از پذيرفتن محموله فاضلاب خودداري مي‌كند.بايد ديد تانكرهاي حمل فاضلاب آنها را دركجا تخليه مي‌نمايند. تخليه فاضلابها در جويهاي خيابان و يا در فضاهاي خالي منطقه بصورت غير مجاز بسيار مشاهده شده است.
روان بودن فاضلابها در مسيلها و بستر رودخانه ها و كانالهاي ساخته شده از ديگر نقاط ضعف موجود در منطقه بشمار مي‌رود.
ساخت و سازهايي كه در اراضي مشرف به رودخانه هاي دركه و فرحزاد صورت گرفتع ايت همراه با دبي ناچيز آب آنها در اكثر ماههاي سال، اين مسيلهاي طبيعي را به مكانهايي براي ورود انواع فاضلابها تبديل كرده است.
مسيل طبيعي تپه نيزار هم كه در سمت شمال به دره حسنك معروف است و بطرف امامزاده داوود كشيده مي‌شود، در طرف جنوب در لابلاي ساخت و سازهاي شهرك غرب محو شده و در پايين دست بزرگراه همت مجدداً امكان رهايي پيدا كرده است، اين مسيل بنام مسيل كوي مطهري در نزديكي شهر آرا بجاي اينكه مسير طبيعي خود را به سمت نهر فيروز آباد طي كند اجباراً بطرف مسيل برگردان غرب هدايت مي‌گردد و بطور ناخواسته به كانالي براي ورود فاضلاب نقاط مسكوني به موازات خويش در غرب بزرگراه شيخ فضل الله نوري تبديل گشته است.
شيب تند اراضي باعث شتاب جريان آبهاي سطحي و هم چنين آب رودخانه هاي منطقه به سمت اراضي پايين دست مي‌گردد. ضمن آنكه بعلت ساخت و سازهاي وسيع و آسفالت معابر، قدرت نفوذپذيري اراضي بشدت كاهش يافته و آبهاي جاري را بسرعت بطرف دشت جنوبي تهران حركت مي‌دهند. به اين ترتيب مشاهده مي‌شود كه شيب طبيعي موجود در شمال محور آزادي كه با مديريت و برنامه ريزي مناسب مي‌تواند در زمره امكانات طبيعي دسته بندي گردد. به عامل مشكل زاي زيست محيطي اراضي جنوب اين محور بدل مي‌گردد.
نحوه جمع آوري زباله، نارسائيها و پيامدهاي نامطلوب آن
طرح جديد سيستم جمع آوري و دفع زباله
از آنجائيكه جمع آوري زباله در مناطق شهري تابع سيستم شهري موجود مي‌باشد منطقه دو نيز همراه با ساير مناطق از سال 1364 به شيوه طرح جديد سيستم جمع آوري زباله در نواحي خود اقدام نموده است.
جمع آوري زباله در منطقه به دو گروه تقسيم مي‌شود:
1- جمع آوري زباله در مناطق مسكوني
2- جمع آوري زباله در مناطق تجاري، خدماتي و صنعتي
1- جمع آوري زباله در مناطق مسكوني يا ساختمانهاي كوتاه شامل گردآوري زباله از كوچه ها و يا كنار جدول پياده روها مي‌باشد. در اين روش زباله ها كه معمولاً در داخل كيسه پلاستيك هستند از كنار در منازل يا جدول خيابان يا كوچه توسط كارگران شهرداري جمع آوري شده و در داخل وسيله نقليه تخليه مي‌گردد.
در آپارتمانها مواد زايد به دو صورت جمع آوري مي‌شود يا توسط ساكنين در محلهاي ذخيره موقت گذاشته شده و يا از طريق سيستم شوتينگ در مخازن جمع آوري زباله گردآوري شده و توسط ماشين هاي شهرداري از محل منتقل ميگردند.
در محلاتي مانند فرحزاد و دركه كه از گاري دستي استفاده مي‌شود. زباله توسط كارگران از پشت در منازل گردآوري مي‌گردد.
2- در مناطق تجاري و خدماتي نيز مواد زائد توسط موسسات و فروشگاهها در محل هاي ذخيره موقت گذاشته شده تا نهايتاً توسط ماشينهاي خدمات شهري جمع آوري گردند.
زباله هاي صنعتي با توجه به بافت محدود صنعتي در اين منطقه از اهميت زيادي برخودار نبوده و اين زباله ها همراه با زباله هاي خانگي و تجاري توسط ماشين آلات حمل زباله از كارگاهها و مركز توليدي جمع آوري شده و در ايستگاه موقت تخليه ميگردند.
جمع آوري و حمل زباله هاي بيمارستاني در منطقه تحت نظارت و مسئوليت مستقيم سازمان بازيافت و تبديل مواد بصورت مكانيزه انجام مي‌شود. كاميونهاي مخصوص حمل زباله بيمارستاني كه به بالا بر و تخليه اتوماتيك مجهز هستند، هر روز به بيمارستانها مراجعه و بدون دخالت دست، مخازن زباله هاي آنها را تخليه مي‌كنند و مستقيماً به كهريزك حمل و در ترانشه هاي مخصوص دفن زباله هاي بيمارستاني دفن مي‌شوند.
جمع آوري و حمل خاك و نخاله هاي ساختماني در تهران از سال 1372 تحت نظارت ستاد پاكيزگي و نظافت شهر تهران (سپنت) قرار گرفته است. در حال حاضر، خاكبرداري بر مبناي عقد قرار داد ميان مالك و پيمانكار انجام ميگيرد و پيمانكاران نيز تحت نظارت و كنترل ستاد پاكيزگي و نظافت قرار دارند. پيمانكار پس از كسب برگ مسير، اقدام به خاكبرداري نموده و كاميونها در ساعت مجاز تردد و در مدت سه روز عمل بارگيري و حمل خاك را انجام مي‌دهند. در حال حاضر در تهران ايستگاه انتقال جهت خاك و نخاله وجود ندارد. نخاله هاي ساختماني در گودهايي در اطراف تهران كه از قبل شناسايي شده اند تخليه ميگردند.
