بخشی از مقاله
چکیده
تمایل به بروز رفتار شهروندی به علت رقابتهای روزافزون جهانی،دارای اهمیت ویژهای است. هم اکنون مدیران به دنبال روشهایی برای بهبود عملکرد سازمانهای خویش هستند و رفتار شهروندی سازمانی در رسیدن به این هدف کمک زیادی میکند. این پژوهش به دنبال دستیابی به اصلیترین هدف خود کهررسیب میزان تاٌثیرگذاری رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی است میباشد.تاثیر رفتار شهروندی سازمانی با 5 مؤلفه و عملکرد شغلی با سه بعد(مهارتی ،توانشی ،دانشی)مورد بررسی قرار گرفته است.
جامعه آماری تحقیق کلیه کارکنان شهرداری منطقه 1 به تعداد 1148 نفر میباشد ؛ نمونهگیری از طریق فرمول کوکران به تعداد 260 نفر و کارکنان مورد مطالعه به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند.پس از تعیین و تأیید شاخصهای مرتبط با متغیرهای اصلی مسأله ،پرسشنامه تهیهشده و در نمونه آماری توزیع گردید.با استفاده از دادههای گردآوریشده برای مدلسازی معادلات ساختاری از نرمافزار LISREL8.8 و برای تخمین پارامترهای مدل از روش حداکثر درست نمایی (ML) استفاده شده است.نتایج بدست آمده از تحقیق نشان میدهد ،متغیر رفتار شهروندی سازمانی بر ابعاد عملکرد شغلی ( مهارتی، دانشی، توانشی) دارای تأثیر مثبت و معنادار است.
×واژههای کلیدی
× رفتار شهروندی سازمانی،عملکرد شغلی ،عملکرد مهارتی ،عملکرد دانشی، عملکرد توانشی
-1× مقدمه
رغبت به تمایل به بروز رفتار شهروندی به علت رقابتهای روزافزون جهانی، دارای اهمیت ویژهای است. (کاوانف1،(187:1999به عبارتی تلاش برای بهبود عملکرد از روزهای اولیه شکلگیری مدیریت به عنوان اصل خدشهناپذیری بوده است(زارعیمتین و همکاران ،(42:1385 طرح موضوع سرمایه اجتماعی در بسیاری از مباحث اقتصادی نشاندهنده اهمیت نقش ساختار روابط اجتماعی بر متغیرهای اقتصادی است، سرمایه اجتماعی برخلاف سایر سرمایهها به صورت فیزیکی وجود ندارد ،بلکه حاصل تعاملات ،هنجارهای گروهی و اجتماعی است و که افزایش آن میتواند موجب پایین آمدن زیاد هزینههای عملیاتی سازمانها گردد.رفتار شهروندی سازمانی شکلدهنده» سرمایه اجتماعی« است و سرمایه اجتماعی همانند شکلهای دیگر سرمایه مثل منابع فیزیکی یا انسانی یک دارایی با ارزش است که عملکرد سازمان را ارتقاء میدهد.(الوانی و شیروانی،.(16:1383در این
1) Cavanogh
تحقیق با هدف تبیین تأثیرگذاری رفتار شهروندی سازمانی و ارتباط آن با اجزاء عملکرد شغلی کارکنان در یکی از نهادهای دولتی استان تهران (شهرداری منطقه یک) میپردازیم. در نهایت هدف مشترک این مطالعات تعریف نوعی رفتار است که به موفقیت بلندمدت سازمان و بر بهبود عملکرد و کارآیی سازمان مورد مطالعه منجر شود میباشد.
-2× مفهوم رفتار شهروندی سازمانی و ابعاد آن
باتمان و اورگان (1983) برای اولین بار اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی (OCB) را وضع کردند و آن را اینگونه تعریف نمودند: رفتار فردی که داوطلبانه است ،به طور صریح یا ضمنی توسط سیستم رسمی پاداش برانگیخته نشده است، و کارآیی سازمان را افزایش خواهد داد. ( زارعیمتین و همکاران،.(42:1385
رفتار شهروندی سازمانی عبارت است از افعال و اقدامات ایثارگرانه و تمایلات به از خودگذشتگی کارکنان به منظور تأمین آسایش و رفاه دیگران. اینگونه رفتارهاکاملاً داوطلبانه و فردی هستند و این بدان معناست که افراد برای اجرای این نوع رفتارها به طور رسمی پاداش دریافت
نمیکند و نیز به علت عدم اجرای آنها مجازات و تنبیه نمی-شوند.(کیم1،.(723:2006
در این رفتارها علیرغم آنکه اجباری از سوی سازمان برای انجام آنها وجود ندارد ، فراتر از وظیفه و شرح شغل آنها را انجام میدهد و در سایه انجام آن رفتارها از جانب کارکنان برای سازمان منافعی ایجاد میشود.واژه اختیاری نشان میدهد که این رفتارها شامل رفتارهایی نیست که فرد در جهت انجام نیازمندیهای نقش و یا شرح شغل ، از خود نشان می-دهد.(اورگان،.(68:1988
درباره ابعاد رفتار شهروندی سازمانی هنوز توافقی بین محققان وجود ندارد.(نقوی و همکاران ،.(37:1389 ابعادی که بیشترین توجه را میان محققین به خود جلب کردهاند شامل نوعدوستی، وجدان، ادب و ملاحظه، جوانمردی و گذشت و فضیلت مدنی است.(پادساکف2 ، 518:2000؛ اورگان،.(96:1988
-1آداب اجتماعی :رفتاری که نشاندهنده توجه به مشارکت در زندگی اجتماعی سازمانی است.
-2نوعدوستی :کمک به همکاران در عملکرد مربوط به وظایفشان در شرایط غیرمعمول را در بر میگیرد.
-3وجدان کاری :انجام وظایف به شیوهای فراتر از الزامات تعیینشده به وسیله سازمان در محیط کار.
-4جوانمردی :تمایل به شکیبایی در مقابل مزاحمتهای اجتنابناپذیر و اجحافهای کاری بدون اینکه گله و شکایتی صورت گیرد.
-5نزاکت :توجه به این امر که چگونه اقدامات فرد بر دیگران اثرگذار است.به عنوان مثال مشورت با دیگران قبل از اقدام به عمل و ....(مارکوزی و ژان3 ،.(3:2004
محبوبیت رفتار شهروندی سازمانی ،به دلیل روابط مدبرانه و تأثیرگذاری وافر آن بر عملکرد سازمانی میباشد.( بروین و همکاران4،.(864:2013
-3 مفهوم عملکرد شغلی و ابعاد آن
عملکرد شغلی یکی از متغیرهای اساسی در رفتار سازمانی است و همچنین نقش تلاشها و رفتارهای فرد را در تحقق اهداف سازمانی میسنجد هرچند عملکرد شغلی با عملکرد سازمانی ارتباط تنگاتنگی دارد اما در سطح فردی به مفهوم عملکرد و بهرهوری پرداخته میشود ؛ چرا که زیربنای بهرهوری سازمان ، عملکرد و بهرهوری افراد است.(کمپبل5 ،.(314:1999
میتوان گفت توان و تمایل فرد عوامل اساسی در عملکرد و بهرهوری فرد محسوب میشوند.(وروم6،.(331:1964یعنی فرد تا چه اندازهای توان
1)Kim
2 ) Podsakoff 3)Markozy &xin
4)Braun
5)Compbell
6)Vroom
(دانش ، مهارت تجربه ،تجربه و شایستگی )انجام کارها را دارد و تا چه اندازهای تمایل (انگیزش ، علاقه ، تعهد و اعتماد ) به انجام کار دارد.(هوگن و هولند7،8(101:2003
-3-1× ابعاد عملکرد شغلی
(1تمایل به انجام کار (انگیزه) (2فرصت (عوامل سازمانی مانند وظایف و منابع)
(3توان انجام کار (مهارت ،توانایی و دانش).(گرین،(36:2010
-4 پیشینه تحقیق
-1چاوشی و هاشمی((1392 در تحقیقی به بررسی تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی در بیمارستان دکتر کرمانشاهی کرمانشاه پرداختند و نشان دادند که رفتار شهروندی سازمانی یک رفتار داوطلبانه و فراتر از شرح شغل رسمی کارکنان است که موجب ارتقاء عملکرد سازمان میشود. نتایج مطالعه حاضر مؤید اثرات رفتار شهروندی سازمانی در افزایش عملکرد کارکنان سازمان است. بنابراین میتوان برای بهرهگیری از مزایای رفتارهای فرانقش در سازمان و متعاقباً ارتقاء عملکرد کارکنان به تقویت میانگین رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان پرداخت.
-2 میرسپاسی و همکاران((1393 به بررسی رابطه میان رفتار شهروندی سازمانی (متغیر مستقل )و عملکرد شغلی (متغیر وابسته) ، پرداختند. یافتههای تحقیق در این پژوهش نشان میدهد زنان از رفتار شهروندی سازمانی بالاتر (در کل) و در خرده مقیاس وجدان و همچنین عملکرد شغلی بالاتری نسبت به مردان دارند.رفتار شهروندی سازمانی اثر غیرمستقیم بر عملکرد شغلی کارکنان بر جای گذاشت
