بخشی از مقاله
چکیده :
ایجاد مسیرهای پیاده شهری یا پیاده راه عنوان کلی موضوع این مقاله است و در واقع این نظریه در برابر بروز مشکلات ومسایل مختلفی است که در شهر ها شکل گرفته و ریشه بسیاری از ان ها است که عابرین پیاده به ناچار با ان ها دست و پنجه نرم میکنند.
مسأله توجه به جایگاه افراد پیاده در خیابان بوعلی همدان و یافتن راه حل هایی جهت تحکیم رابطه شهروند با محیط شهر از جنبه های حایز اهمیت می باشد,که این عوامل انگیزه های اصلی در مطرح ساختن موضوع عابر پیاده و پیاده راه سازی بوده است هدف اصلی شکل گیری موضوع مورد نظر پرداختن به مسأیل مربوط به برنامه ریزی عابرین پیاده در خیابان بوعلی بوده است.بدیهی است هر پژوهش علمی نیاز به یک روش تحقیق مناسب با موضوع خود دارد,انتخاب روش مناسب و تداوم ان در تمامی فرایند و مسیر پژوهش از اصول راهبردی یک تحقیق علمی است روش مواجهه با مسأله و پژوهش در ارتباط تنگاتنگ و دو سویه با ساختار و ماهیت تحقیق است. ازهمین رو برای ایجاد شالوده ای انجام بخش به این تحقیق , روش کیفی انتخاب ودر طول پروسه پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است برای به دست اوردن نتایج مطلوب در این مقاله از تحقیق کتابخانه ای اعم از کتاب سایت ها روش های میدانی اعم از پرسشنامه و مدل ارزیابی سوات که در بر گیرنده نقاط قوت، ضعف، فرصت، و تهدید، موضوع مورد مطالعه می باشد و همچنین از عکس هوایی, بهره برده شده است و مطالب به دست امده را تحلیل و تکمیل نموده و به نتایج نهایی رسیده است.
واژههای کلیدی:
پیاده راه, عابر پیاده, خیابان بوعلی, امنیت فضای شهری, همدان
مقدمه:
با وجود گذشت بیش از دو دهه انجام طرح های پیاده راه سازی در سایر کشور ها , طرح های مسیر پیاده تحت عنوان پیاده راه سازی مبحثی نو در کشور ما به شمار می اید و به لحاظ اجرایی متاسفانه فقط در دو شهر مشهد و تیریز با کاربردی تجاری, با توجه به شرایط خاص خود در جهت حل مشکل دسترسی و تراکم ترافیکی تنها بر روی اتومبیل مسدود شده و تنها اقدامات ×اولیه در زمینه تعریف این مسیرها صورت گرفته است.
خیابان بوعلی شهر همدان هم از ایده های پیاده راه سازی بی نصیب نمانده است. به جهت مجاورت با میدان اصلی شهر با نام میدان امام خمینی که از ان شش خیابان اصلی شهر منشعب میشوند که یکی از همین خیابان ها بوعلی است و به دلیل اتصال ان با خیابان های تجاری شهر متحمل بار ترافیکی بسیاری و زحمت شهروندان می باشد.
بنابر این در سال1389 شهرداری همدان طرحی با عنوان طرح پیاده راه سازی خیابان بوعلی را پیشنهاد کرده است که هنوز به طور ازمایشی در دست اجرا میباشد و قطعی نگردیده است در این مقاله سعی شده است تا به نقاط قوت و ضعف این طرح ، وضع موجود خیابان بوعلی و ارایه راهکارهایی در جهت بهبود این طرح بپردازیم.
- پیاده راه:
فضای عبوری مخصوص پیاده که امکان عبور و جابجایی عابرین پیاده را همراه با تامین آسایش و راحتی ، ایمنی و زیبایی امکان پذیر می سازد پیاده راه اطلاق می گردد.(صفارزاده,,1384ص(54
- پیاده راه در سلسله مراتب شهری:
یک انسان معمولا به دو منظور پیاده میرودیا برای تفرج و لذت از محیط و فضای شهری است ویا برای رسیدن به مقصدی خاص،خرید مایحتاج روزانه و شرکت در فعالیت های عمومی طراحی یک معبر مطلوب پیاده شهری فقط با توجه به عملکردها و وجوه تمایز و تشابه شان قابل درک است.بدین معنا که میتوان گذرگاهی ارام ودر تماس با فضای مصنوع هریک از این دو میتواندجوابی به یک سوال شهری باشندو مسلما در کنار هم قرار گرفتن و تداوم چنین مسیرهایی میتواند به تنوع و جذابیت یک منطقه شهری کمک شایانی نماید.
پیاده راه را میتوان در سطح طرح های مختلف بررسی و طراحی نمود. این سطوح در چهار سطح :
-1مسکونی -2محله ای -3ناحیه ای -4سطح شهری مطرح میگردند. (قریب,,1376ص(65
پیاده راه در سطح مسکونی:
منظور از این مورد همان معابر ارام سازی شده در حوزه های مسکونی است که ورود ماشین به همه ان یا به برخی قسمت های ان یا بصورت مختلط ، عابر پیاده و خودروی شخصی و یا هردو وجود دارند. ولی حق تقدم با عابر پیاده است و صرفا تعداد خودروهایی که به مجموعه وارد میشوند تعدیل شده ویا سرعت و نحوه رانندگی کنترل شده است ویا هردو بدین صورت که از ورود ماشین های متفرقه که فقط به عنوان عبور میخواهند از این معابر استفاده نمایند جلوگیری به عمل امده و صرفا ساکنین و مهمانان انها حق ورود دارند. در مورد سرعت حرکت با انواع تمهیدات از قبیل کاشت درختان ،جنس کفسازی،تغییر سطوح استفاده از مبلمان شهری و .....میتوان سرعت خودرو را به حداقل ممکنه کاهش داد.(قریب,,1376ص(67
- پیاده راه در سطح محله:
مجموعه ای از پیاده راههایی که در سطح خیابان مسکونی مطرح میشوند در ارتباط با یکدیگر ودر ارتباط با فضای خرید محله به عنوان پیاده راه در سطح محلی نامیده میشوند.
در این فضاها معمولا در تلفیقی از فضاهایی که ورود ماشین به ان به کلی قطع شده و فضاهایی با کنترل سرعت در عین تامین فضای توقف مناسب اتومبیل معمول ترین جوابهاست. زیرا که ساکنین محله میتوانند در عین برخورداری از دسترسی سریع و راحت به فضاهای خرید پس از توقف اتومبیل به گردش، به سیاحت و خرید بپردازد.وجود فضای مخصوص بازی کودکان ، فضاهای سبز کوچک محلی ، رستوران با کافه های خیابانی در کنار این فضاهای تجاری که در پیاده راههای سطح محله اتفاق می افتد محیطی بسیار زنده و جذاب میسازد که عابران و ساکنین را از حضور خود در یک محیط اجتماعی تعریف شده مطمعن میسازد. (قریب,,1376ص(69
- پیاده راهها در سطح ناحیه:
مانند اتمهای سازنده یک مولکول که در نهایت برای ادامه حیات باید به هم متصل باشند.
مراکز محلی نیز باید از طریق شبکه پیاده به هم تنیده شده ای در ارتباط با یکدیگر قرار گیرند. اینشبکه پیاده راههای باز میتواند فقط به صورت پیاده مطرح شوند ویا مختلط کنترل گردند . ویا در برخی نقاط به بن بست هایی منتهی شوند که در ادامه به صورت پیاده طراحی میگردند. مرکز خرید محلی در ارتباط بایکدیگر بر روی شبکه پیاده راههای سطح ناحیه قرار میگیرند که یا از طریق یک شبکه بیرونی از لحاظ خدمات رسانی تغذیه میشوند. .(قریب,,1376ص(71
- پیاده راهها در سطح شهر:
حرکت شبکه بهم تنیده پیاده که از خیابان مسکونی شروع ودر سطح محله ، ناحیه و سپس شهر ، خود را میگسترد ودر واقع مانند یک لایه دوم بر روی لایه دیکر که همان شبکه سواره راهها باشد قرار میگیرد این لایه زندگی خود را مدیون تداوم خویش است. منظور این است که وجود یک شبکه خاص را ملزوم میکند. در داخل شهر برخی محلات قدیمی مخصوصا در مرکز شهر وجود دارند که به علت تغییر بافت قدیمی و تخلیه ساکنین قدیمی، عدم رسیدگی به موقع به فضاها و نماهای انها و ازدحام مردم واتومبیل کارایی خود را از دست داده اند این فضاها که روزی هویت شهر های مارا تعریف میکردند اکنون بهصورت فضاهای مطرود شهری درامده اند، یکی از بارز ترین اقداماتی که برای باز زنده سازی این فضاهای شهری میتوان انجام داد، مطرح نمودن این فضاها بصورت فضاهای معین به پیاده است، که از لحاظ اقتصادی رونق دوباره میگیرند.(قریب,,1376ص(75
- نکات مهم در طراحی راه های شهرهای ایران
- وجود مقیاس انسانی
- توجه به فضاهای محصور کننده
- توجه به خصوصیات جغرافیایی اقلیمی
- توجه به حریم های خصوصی ، عمومی و نیمه عمومی
- توجه به جنس و بافت سطوح به نوع راه
- توجه به عناصر شاخص به عنوان وسیله ای جهت وضوح بخشیدن و جهت یابی عابر پیاده
- ایجاد تنوع در طول مسیر – گره ها
- استفاده از عوامل و عناصر طبیعی محیطی مانند آب ، گیاه ، باد (پاکزاد,,1372ص(85,87
-معرفی خیابان بوعلی:
خیابان بوعلی یکی از شش خیابان منتهی به میدان امام خمینی که حد فاصل میدان بوعلی و میدان امام خمینی میباشد،با توجه به قرار گیری این خیابان در منطقه پر رفت و امد عابرین پیاده لزوم توجه به این خیابان از لحاظ کارکرد اجتماعی نمایان میگردد.(طرح جامع همدان،سازمان مسکن و شهرسازی)
میدان امام خمینی به عنوان قلب تجاری شهر همدان هر روزه تعداد بیشماری از شهروندان را بسوی خود میکشد، با توجه به این که خیابان بوعلی در مسیر پر رفت امد مردم برای رسیدن به میدان اصلی شهر است، ظرفیت پیاده روها و سواره روها پاسخ گوی حرکت این دو را فراهم نمیکند و اغلب اوقات ایجاد تداخل بین این دو عنصر اشکار میشود. (اداره معاونت معماری و شهرسازی)
از انجایی که عملکرد کارکرد اجتماعی این خیابان با توجه به قرار گیری برخی کاربری ها در اطراف ان پر رنگ تر میشود، ایجاد مسیری مخصوص پیاده سبب به وجود امدن فضای جدیدی در این ناحیه میگردد.
تصویر شماره:1عکس هوایی شهر همدان سال 1387
ماخذ: سازمان نقشه برداری استان همدان
- طرح مسیر پیاده راه سازی محور خیابان بوعلی که در حال اجرا میباشد:
این طرح از اواخر سال89 برای خیابان بوعلی پایین پیشنهاد شده است، این طرح نواقص را به همراه دارد، و قرار بر این است در اینده ای نزدیک سمت راست خیابان هم مانند سمت چپ به پیاده راه مبدل شود این طرح همواره برای کاهش ترافیک تعبیه شده است چون خیابان بوعلی از جمله خیابان های اصلی خروجی از میدان امام است دارای قطب ترافیکی بسیار شدیدی بخصوص درساعات عصر میباشد. ولی باکمی درنگ باید این طراحی متناسب با بافت خیابان باشد. (شهرداری منطقه 1 و .(2 در ادامه به تجزیه تحلیل این نواقص میپردازیم.
-تجزیه و تحلیل طرح مسیر پیاده راه سازی محور خیابان بوعلی که در حال اجرا میباشد:
.1این طرح با بافت اطراف خود تعادل و همخوانی ندارد، طوری گویی بی نظمی غیر قابل انکاری در کف و جداره ها موجب شده و ناهماهنگی زیادی را به وضوح در ان نظاره گر هستیم.
.2در این طرح هنوز افراد عابر در ان به امنیت کافی دست پیدا نکرده اند زیرا مطابق پیک ترافیک به دست امده بین ساعات بعد از ظهر همواره هر سی دقیقه یک وسیله نقلیه موتوری در ان تردد میکند.
3 .این طرح فاقد زیبایی میباشد و پوشش گیاهی در محور پیاده را بسیار کم بوده و نظر عابرین را جلب نکرده و هیچ حس تعلق و مسرتی برایشان موجب نمیشود.نوع درختان در نظر گرفته شده در سایت زبان گنجشگ میباشد.
تصویر شماره:2 درختان موجود در حاشیه خیابان سال 1390 ماخذ: نگارنده
تصویر شماره:3 درختان خیابان بوعلی سال 1390 ماخذ: نگارنده
جدول شماره )swot1روش تحلیلی):
تصویر شماره:4 بررسی جداره های خیابان بوعلی و میدان امام
ماخذ: نگارنده، سال 1390
پرسشنامه:
باتوجه به شرایط وضع موجود خیابان و ارتباط ملموس ان با مردم که همه روزه انجام میگیرد بر ان شدیم اساسی ترین سوالات را از عامه مردم بپرسیم و باتوجه به تناسب پاسخ ان ها با شرایط خیابان با استفاده از نرم افزار اکسل به ارایه راهبرد بپردازیم.
-1 با توجه به شرایط جوی شهر کدام مصالح را مطلوب ارزیابی میکنید؟
نمودار ارزیابی کف سازی پیاده راه
