بخشی از مقاله
چکیده :
در جهان امروز امنیت به عنوان یکی از مهمترین و زیربنایی ترین اصول در تدوین سیاست های توسعه گردشگری به شمار می آید.امنیت اجتماعی و گردشگری دو مقوله وابسته به یکدیگر و در ارتباط تنگاتنگ در مناسبات داخلی و خارجی هستند .میان گردشگری، ثبات، توسعه ،امنیت رابطه ای تعریف شده وجود دارد و هرگونه بروز ناامنی ،بی نظمی،وقوع جرایم و بکارگیری خشونت در سطوح مختلف زیان های فراوانی به این بخش وارد می سازد.در بعد اقتصادی نیز باید عنوان نمود که صنعت گردشگری در سال های اخیر در رشته های مطرح اقتصاد جهان بعد از نفت و خودروسازی مقام سوم را به خود اختصاص داده و بر اساس پیش بینی محققان تا سال 5102 ، به عنوان بزرگترین صنعت و فعالیت اقتصادی جهان در خواهدآمد. تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی زمینه های ویژه ای را برای برنامه ریزی های امنیتی و مدیریتی فراهم می آورد. استان کرمانشاه به دلیل دارا بودن ظرفیت های بالای گردشگری تاریخی ، طبیعی ، و سفر های زیارتی از قبیل بازدید از مناطق عملیاتی 8 سال دفاع مقدس(راهیان نور) و همچنین یکی از مهمترین معابر ورود و خروج زائرین به عتبات عالیات واقع شده در کشور عراق و بلعکس ورود گردشگران و زائران آن کشور به داخل جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک استان مرزی ؛ نقش مهمی را در این عرصه به خود اختصاص داده است.که در این راستا یکی از ارگان های که تاثیر بسزای در تامین امنیت گردشگران (در دو حوزه شهری و مرزبانی)می تواند داشته باشد نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که منتج به ایجاد امنیت اجتماعی و همچنین ذهنیت مثبت وجود امنیت در بین گردشگران داخلی و خارجی می گردد. ما در این تحقیق که به شیوه کتابخانه ای- اسنادی انجام پذیرفته بر آنیم که ضمن تبیین مبانی نظری حوزه "تاثیر امنیت اجتماعی بر توسعه گردشگری" ؛ با توجه به آمارها و تحقیقات و اطلاعات موجود ، مجموعه عوامل تاثیر گذار بر حوزه امنیت و ورود گردشگران داخلی و خارجی به استان کرمانشاه را(از قبیل میزان و سطح وقوع جرایم ، امنیت جاده ای ، امنیت منطقه ای با توجه به فعل و انفعالات انجام شده توسط عناصر تروریست تکفیری در کشور عراق، احساس امنیت و غیرو...) که بر اساس اظهارات مسئولین و آمارهای موجود ششمین استان امن کشور می باشد،را تشریح نماییم.
واژههای کلیدی: امنیت - توسعه گردشگری و سفرهای زیارتی – استان کرمانشاه
-1 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه قم
Email:( aliizadi1355@yahoo.com)
-2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه قم
ه(Email:(abt94@yahoo.com
-3 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه آزاد واحد شیراز
1
-1 مقدمه:
صنعت گردشگری در جهان امروز جایگاه ویژه دارد و طی نیم قرن به یکی از بازیگران اصلی تجارت بین الملل تبدیل شده و از منابع در آمدی مهم بسیاری از کشور های توسعه یافته و در حال توسعه به شمار می آید (مجیدی ،0831،ص(575صنعت گردشگری پس از اتمام جنگ جهانی دوم((0121، با گسترش شهر نشینی، کاهش ساعات کار، توسعه روز افزون راه ها و شبکه های حمل و نقل، ارتقای سطح فرهنگ عمومی و اصلاح قوانین و مقرارت تحولی شگرف یافت، بطوریکه امروزه گردشگری به یک پدیده و از نمادهای عصر تمدن تبدیل شده است .به علت ویژگی های منحصر به فرد گردشگری، این صنعت از سوی دانشمندان و صاحبنظران به صادرات پنهان و صنعت بدون دود شهرت یافته است .این صنعت در سال های اخیر در رشته های مطرح اقتصادی جهان بعد از نفت و خودروسازی مقام سوم را دارا بوده و بر اساس پیش بینی محققان تا سال 5102 ، به عنوان بزرگترین صنعت و فعالیت اقتصادی جهان در خواهدآمد .به نظر می رسد کشورهای صاحب نفت و کشورهایی که تنها یک منبع درآمد در اختیار دارند باید به صنعت گردشگری اهمیت داده و به راحتی از آن عبور ننمایند چرا که عامل بسیار مهمی در تنوع درآمد آنهاست. کشور ایران با پیشینه تمدنی کهن و جاذبه های متنوع تاریخی، فرهنگی و زیست محیطی هنوز از مزایای این صنعت در جایگاه و سهم متناسب با خود استفاده نکرده است و با وجود اینکه در تمامی برنامه های توسعه سال های اخیر، به رهایی از اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت تأکید شده، ولی در مقام عمل موفقیتی در این زمینه بدست نیامده است .رشد و توسعه صنعت توریسم در ایران به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک محصولی و متنوع سازی منابع درآمد کشور، باید بیش از پیش مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور قرار گیرد(. صیدای و هدایتی مقدم ،0831،ص(13یکی از استان های که برای رسیدن به این مهم دارای موقعیت جغرافیایی ،تاریخی ،زیارتی ،و جازبه های طبیعی مطلوبی می باشد استان کرمانشاه است. استان کرمانشاه با حدود 42242 کیلومتر مربع وسعت در میانه ضلع غربی کشور که از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق(که بیش از 330 کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارد) محدود میشود. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری این استان دارای 42 شهرستان با نام های کرمانشاه(مرکز استان) ، اسلام آباد غرب ، پاوه ، جوانرود ، سنقر ، سرپل ذهاب ، کنگاور ، گیلانغرب ، هرسین ، صحنه ، قصر شیرین ، دالاهو ، ثلاث باباجانی و روانسر می باشد. استان کرمانشاه بیش از 2444 اثر تاریخی شناسایی شده دارد که بخش قابل توجه آنرا تپه ها و محوطههای تاریخی تشکیل می دهند از این تعداد تاکنون بیش از 4444 مورد آن به ثبت ملی و یک اثر ارزشمند نیز به نام بیستون به ثبت جهانی رسید . کرمانشاه از دید جاذبه های طبیعی و گوناگونی آب و هوائی دارای تنوع زیادی است از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است به دلیل موقعیت خاص اقلیمی و بارندگی های به نسبتاً مناسب و وجود 44 رودخانه مهم، 770 چشمه و 74 سراب، دارای مراتع پر برکتی است. بیش از نیمی از وسعت استان کرمانشاه را کوههای مرتفع پوشاندهاست. رشته کوه زاگرس، به صورت مجموعهای از رشتههای موازی، با دشتهای مرتفع کوهستانی در بین آنها، پوشش گیاهی متنوعی به وجود آوردهاست. دره های مناطق شمال غربی تا جنوب شرقی آن یعنی از ارتفاعات اورامانات تا منطقه زردلان و هلیلان، پوشیده از جنگل است. . به دلیل داشتن آب و هوای معتدل و مناظر طبیعی زیبا، یکی از بهترین نقاط کشور برای اتراق و تفریح محسوب می شود . با وجود این بسترها و پتانسیلهای طبیعی تا کنون پنجاه منطقه نمونه گردشگری 42 روستای هدف گردشگری در استان شناسایی و معرفی است.((www.ostan-ks.ir این استان به دلیل همجواری با کشور عراق به عنوان یکی از مناطق گردشگری برای مردم آن کشور به علت امنیت بالای کشور ایران علیرغم نا امنی های گسترده موجود در منطقه می باشد. از طرفی یکی از راه های تردد مردم ایران به عتبات عالیات شریفه موجود در
2
کشور عراق می باشد. همچنین به علت وجود مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس همه ساله عده کثیری از زائرین این مناطق تحت اردوهای راهیان نور و غیرو... به این استان سفر می کنند.
در راستای رسیدن به توسعه گردشگری عوامل متعددی باید مدنظر مدیران این حوزه قرار گیرد.در این خصوص امروزه امنیت به عنوان مهمترین و زیربنای ترین اصل در تدوین استراتژی توسعه گردشگری در جهان به شمار می آید. " امنیت مفهومی کلی است که شامل وضعیت سلامت و آرامش و رفاه فرد و ثبات جامعه می شود و در حقیقت محفوظ ماندن از آسیب، توسط دیگران است.در مجموع امنیت اجتماعی فضایی است که شامل دو بعد عینی و ذهنی است .در بعد عینی، امنیت اجتماعی به معنای شرایط و موقعیت ایمن و حفظ و گسترش آن برای افراد جامعه در مقابل عوامل بیرونی است .مانند ناآرامی های شهری، جرم و غیرو ... (نه در برابر حوادث رانندگی،سیل، آتش سوزی، زلزله ومواردی از این قبیل)و بعد ذهنی امنیت اجتماعی به معنای احساس امنیت و آرامش است(. ماندل،4411،ص.(44-41ما در این تحقیق در پی آن هستیم که ضمن تبیین مبانی نظری حوزه "تاثیر امنیت اجتماعی بر گردشگری" ؛ با توجه به آمارها و تحقیقات و اطلاعات موجود ، مجموعه عوامل تاثیر گذار بر حوزه امنیت و ورود گردشگران داخلی و خارجی به استان کرمانشاه را تشریح نماییم.
-2بیان مسئله :
گردشگران را برحسب نوع گردشگری به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم نمود : -0 گردشگرانی که از خارج کشور وارد می شوند (گردشگر خارجی) -5 گردشگرانی که اهل یا مقیم آن کشورا ند (گردشگر داخلی یا بومی)
بعلت سهولتی که در بطن گردشگری داخلی وجود دارد، این نوع گردشگری از رونق بیشتری برخوردار است که از جمله عوامل این سهولت عبارتند از : -0کوتاهی فاصله، -5آشنایی قبلی با محیط و فضا،-8 آشنایی با زبان رایج، -4 حذف مقررات عبور از مرز و گمرکات و تبدیل پول، - 2 اطمنیان کلی مسافر به : امنیت ناشی از بومی بودن، - 6 هزینه کم سفر در مقایسه با سفرهای خارجی( .کیهانی،0835،ص(15 اگرچه می توان بین گردشگران داخلی و خارجی تمایز اصلی قائل شد، با اینحال در بعضی از نقاط جهان این تمایز در حال محو شدن است مثلادر جامعه اروپا } لازم به ذکر است که جرقه های از تردد آسان برای زائرین در ایام اربعین حسینی در چند ساله اخیر بویژه در مرزهای ایران و عراق زده شده که در این رابطه می توان به تردد صرفا با کارت ملی و همچنین ویزای رایگان اشاره نمود(.{(www.farsnews.comگردشگری همچنین از نظر " جاذبه های گردشگری "به پنج گروه تقسیم می شوند:0 -جاذبه های طبیعی( اکوتوریسم) -5 جاذبه های فرهنگی -8 جاذبه های مذهبی -4 جاذبه های اقتصادی-2 جاذبه های ورزشی (غمخوار،(0831884 که در این خصوص به نظر نگارنده نباید جایگاه و منضلت سفر های معنوی زیارتی را (منظور ادیان الهی و به ویژه دین مبین اسلام است)در حد نوعی گردشگری پایین آورد.
در ادامه باید اذعان داشت ×اساسی×ترین×شرط×توسعه×اجتمامی،×اقتصادی×و×فرهنگی،×وجود×امنیت،×آرامش و×ثبات×استمسلماً×× مناطقی×که×دچار×ناامنی ناشی از جرم ،×جنگ×و×آشوب×می×شوند،×استعداد×خود×را برای×رشد×و×توسعه×از×دست×می×دهند×و× علاوه بر×اینکه×گردشگران ×تمایلی×به×بازدید×از مناطق×ناامن×و×بحرانی×ندارند،×در×صورت×شدت×بحران×،×افراد×محلی×نیز×برای×تامین×امنیت خود×و×خانواده×اقدام×به×مهاجرت×می×کنند. همچنین×مسئله×امنیت×یا عدم×امنیتصرفاً××به×بود×یا×نبود جنگ،×آشوب،بحران و جرم× در جامعه محدود×نمی×شود×بلکه×کلیه×آسیب×های×اجتماعی×که×موجب×از×بین×رفتن×یا×کاهش احساس×امنیت×در×جوامع×محلی×و× گردشگران ×می×شود×را×دربر می×گیرد.×عدم×رعایت بهداشت،×نبود×استاندارد×پذیرایی×از×نظر×محل×اقامت×و×نوع×غذا،×ندا×شتن×امنیت×
3
حقوقی×”احترام،×عزت×نفس×وד،×نبود×راهنمایان×گردشگری×آموزش×دیده،×مشکلات×موجود×در تبدیل×ارز×به×واحد×پو×ل×کشور×میزبان× و... ×از ×جمله ×عواملی ×هستند ×که ×ایجاد ×ناامنی ×در صنعت ×توریسم ×را ×تشدید ×می ×کنند× ”زنگی ×آبادی،محمدی و زیرک باش؛ٌََِ؛ص(080 همانگونه که اشاره شد استان کرمانشاه دارای جاذبه های فراوان گردشگری تاریخی ،طبیعی ، زیارتی وغیرو.. برای مسافران
داخلی و خارجی بوده و از بعد همجواری با کشور عراق (به عنوان یکی از مهمترین معابر ورود و خروج زائران و گردشگران ایرانی به آن کشور و بلعکس)اهمیت این استان برای ساختار مدیریتی کشور مضاعف تر می شود. حال باید دید که با توجه به جایگاه استراتژیک این استان به عنوان یک استان مرزی و همچنین وجود مشکلات امنیتی مختلف در کشور عراق بخصوص بعد از تهاجم نیرو های آمریکایی به این کشور و تشکیل گروه های مختلف تروریستی که نمونه بارز آن گروهک تروریستی تکفیری داعش می باشد ؛وضعیت و سطح امنیت اجتماعی استان کرمانشاه برای حضور و توسعه گردشگری داخلی و خارجی چگونه ارزیابی می شود؟
-3روش تحقیق :
جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به شیوه ×کتابخانه×ای×”اسنادی“×و بعضا" مصاحبه حضوری بوده ×که×با×استفاده×از×فیش×اسناد× و×منابعی×مانند×کتاب×ها،×مجلات،×مقالات، روزنامه×ها،سایت های و موتورهای جستجوی اینترنتی، آمارهای موجود در مرکز آمار استانداری استان کرمانشاه و مصاحبه هایی که با تعدادی از زائرین اربعین حسینی صورت گرفته×،تهیه گردیده است.
-4پیشینه تحقیق:
با توجه به بررسی های به عمل آمده از طریق موتورهای جستجوی Google scholar و نمایه های مجلات داخلی مانند SID و غیرو... کلید واژه های "امنیت" ، "توسعه گردشگری" ، "حوزه جغرافیای استان کرمانشاه" جستجو که تحقیق مجزایی که تمامی کلید واژه های یاد شده را در بر داشته باشد، یافت نگردید.البته در حوزه گردشگری این استان تعداد زیادی تحقیق موجود بوده و در بعضی از آنها نیز به صورت موردی به نقش و اهمیت امنیت در بخش های از تحقیق اشاره گردیده که از این بین می توان به تحقیق به عمل آمده توسط جناب اکبر محمدی نژاد با عنوان "بررسی توانمندی های گردشگری شهرستان کرمانشاه با استفاده از مدل " SWOT که در سال 4434 اشاره کرد .ولی در حوزه ملی و همچنین استان های دیگر موارد مشابه ی موجود بوده که به شرح ذیل بیان می گردد :
الف : طی تحقیقی که توسط جناب دکتر جعفر هزار جریبی در سطح ملی در سال 89 و با هدف شناخت میزان احساس امنیت اجتماعی و تعاملات مردم با گردشگران خارجی که به استان های مختلف کشور سفر کرده بودند؛ انجام پذیرفت مشخص گردید که بین احساس امنیت اجتماعی و گردشگری رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد .به عبارتی هر مقدار احساس امنیت اجتماعی گردشگران افزایش یابد به همان اندازه تمایل آنان به اقامت در ایران و حتی سفرهای مجدد، بیشتر خواهد بود .گویه هایی که در تحقیق مذکور برای برآورد مفهوم احساس امنیت استفاده گردده بود به شرح جدول ذیل(شماره (1 می باشد:
4
جدول شماره- 1 -توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب احساس امنیت آنان به تفکیک گویه ها
گویه ها میزان
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم نمی دانم
شما تا چه اندازه در شهری که اقامت دارید احساس امنیت فراوانی 066 057 34 6 5 1
می کنید؟
درصد 44 88/5 50/5 0/0 1/2 1
میزان سطح کارهای خلاف در جامعه ایران را تا چه ارزیابی فراوانی 50 11 051 13 85 02
می کنید؟
درصد 2/2 58/4 88/2 52/2 3/8 8/3
در زمان اقامت در ایران تا چه حد نگران هستید که ممکن فراوانی 80 75 11 35 13 05
است برای شما مزاحمتی ایجاد شود ؟
درصد 3/0 03/6 58/4 50/8 52/2 8/0
درصورت مزاحمت تا چه اندازه احتمال می دهید، پلیس به فراوانی 74 080 13 41 03 02
کمک شما بیاید و به شما کمک کند؟
درصد 01/5 84 52/2 05/7 4/7 8/1
درصورت برخورد با کلاهبرداران و خلاف کاران تا چه حد فراوانی 10 047 15 82 01 01
فکر می کنید قانون با آنان برخورد خواهد کرد و حقوق
درصد 58/6 83/5 58/1 1/0 5/6 5/6
شما ضایع نمی شود؟
فکر می کنید در حین خرید و یا حمل پول در ایران تا چه فراوانی 88 62 082 011 46 6
اندازه احتمال سرقت وجود دارد ؟
درصد 3/6 06/1 82 56 00/1 0/6
(منبع : هزارجریبی،(0831
مقایسه احساس امنیت اجتماعی از منظر گردشگران خارجی برای سفر به ایران (برابر جدول (4 حکایت از آن داشت که؛ گردشگران آفریقایی بیشترین احساس امنیت و گردشگران اروپایی کمترین احساس امنیت را داشته اند .
