مقاله نقش تابلوهای تبلیغاتی فضاهای شهری در پیشگیری از وقوع جرم

بخشی از مقاله

نقش تابلوهاي تبلیغاتی فضاهاي شهري در پیشگیري از وقوع جرم

چکیده

اگر محیط را حاصل تعامل طبیعت بیرون با طبیعت رفتارها و اعمال و اندیشه ها و شخصیت روانـی انسـان هـا بـدانیم، در نسبت شناسی کیفیت و میزان و شکل و محتواي این تعامل ، عناصربسیاري تأثیر خواهند داشت که در نگرشی جـامع از منظر طراحی محیطی به دو گونه تقسیم می شوند: -1 فضایی و کالبدي -2 محتوایی و عملکردي.

موضوع مقاله ي حاضر ، پرداختن به قلمرو تأثیرات عناصـر فضـایی و کـارکردي درطراحـی محیطـی و نقـش آنهـا در ضریب کاهش جرم در جامعه است ،که در مکانی به نام شـهر اتفـاق مـی افتـد. ازمنظرتخصصـی، عناصـر کـارکردي و فضایی درطراحی محیط به دو قسمت سخت افزاري (خیابان ،کوچه ،پارك محله، ساختمان و...) و نـرم افـزاري (نـور، سایه، رنگ، صوت، نمادها و علائم بصري و زبانی و... ) قابل تقسیم هستند.که دراین مقاله، به نقـش تابلوهـاي تبلیغـاتی

(نمادهاي بصري و زبانی) بر کاهش ضریب جرم در جامعه پرداخته ایم. تابلو هاي تبلیغاتی را می توان عنصري مشـترك مابین سخت افزاري و نرم افزاري دانست که از یکسو با خیابان ،میدان، پارك ،تقاطع، پل، محلـه، جتمـع هـاي تجـاري، اداري و.. ر ارتباط است و از سوي دیگر، از منظر نور، رنگ، ارتفاع، فرم، انـدازه و ... قابـل مطالعـه مـی باشـد. در ایـن مقاله به هر دو بخش مشترك در تعامل و تأثیر تابلوهاي تبلیغاتی فضاهاي شهري اشاره شده اسـت،که از منظـر مطالعـات میان رشته اي ،پژوهشی است بین رشته هاي معماري ،شهر سازي ، محیط زیست با حقوق و جرم شناسی، که اگراز منظر عملکردي و محتوایی، یعنی دلالت هاي فرهنگی ، اجتماعی ،اقتصادي و سیاسی به موضوع نگریسته شود طیف وسـیعی از مطالعات بین رشته اي را در بر می گیرد. روش تحقیق در مقالـه ي حاضـر بـر اسـاس مطالعـه ي مبـانی نظـري و تـأثیر مکتب شیکاگو درطراحی محیطی ،به روش تحلیل کیفی و مطالعه ي موردي است .که نتایج حاصل از آن به شرح زیـر می باشد:

-1 نقش علائم و نمادهاي بصري در پیشگیري از وقوع جرم با عنایت به مبانی شهرسازي و طراحی محیطی. -2 نسبت میان چیدمان و شیوه ي نوشتاري یک تابلو در تأثیرگذاري بر پیشگیري از وقوع جرم.
-3 مطالعه کیفیت رنگ ،نور ،سایه ، ارتفاع و اندازه تابلوهاي تبلیغاتی در پیشگیري از جرم.
-4 مقایسه ي تابلو هاي نمادهاي بصري وزبانی سنتی و جدید براساس مکان ، زمان ، نورپردازي ومبانی رفتارشناسی.

واژه هاي کلیدي : طراحی محیطی، تابلوهاي تبلیغاتی، پیشگیري، جرم

-1 مقدمه

آفرینش پدیده اي است نسبی محوریبات انسان که در تقابل دو عنصر تکاملتنزّول معنا می یابد. ذات هستی بـر این است که در حرکت به سمت نیکی ها و زیبایی ها با الگوها و جریان هاي منفـی و انحرافـی مبـارزه و از آنهـا احتراز شود. جرم،کژرفتاري، انحراف، فساد اخلاقی و اجتماعی، محیط هاي جرم خیز، شرایط و عناصر پدیداري جرم و… از واژگانی هستند که در دایرة المعارف آفرینش انسان، بر مفهومتنزّل و سقوط دلالـت مـی کننـد. بـه این اعتبار، تاریخ و جغرافیاي این عناصر و پدیده ها با آفرینش جهان و انسان شکل گرفته است. به مـرور زمـان و همگام با پیشرفت هاي صنعتی، تجاري، فرهنگی و شکل گیـري اجتمـاع و شـهر نشـینی، گونـه هـاي متفـاوت و پنهانی از جرم به وجود آمده است که محیط و فضاهاي زندگی،یکی از مهمترین عواملتولّد پدیـداري جـرم در جامعه می باشند. از دیرگاه براي مبارزه با انواع جرایم اخلاقی، اجتماعی و اداري، راهکارهاي گوناگون قضایی و کیفري ارائه شده است که با پدیداري روابط پنهان اجتماعی و فرهنگی و گسترش جلوه هاي مدرنیسم و ظهور لایه هاي ژرف ساختی روحـی انسـان هـا، اینگونـه راهکارهـاي مسـتقیم و صـریح کیفـري از درك و هـدایت و

پیشگیري از جرایم ناتوان شده اند؛به این دلیل با مطالعه ي محیط و زوایاي پنهان تـأثیر گـذار در روابـط انسـانی، راهکار تازه اي به نام طراحی محیطی در پیشگیري از وقوع جرم (cpted) ارائه شده است که به تناسب اندیشـه،
زبان، فرهنگ و فضاي روانی - اجتماعی انسان معاصر، بهتر از دیگر الگوهاي قضایی می باشد.

طراحی محیطی (cpted)عبارتست از: طراحی یا بازنگري در الگوهاي طراحی یک محیط به منظور کاهش جرم از راه هاي طبیعی، مکانیکی، هنري، فرهنگی و دستور العمل حقوقی که روشی است چنـدبعـدي بـراي کـاهش جرم و کاهش ترس از جرم.
محیط به عنوان یک عنصر جامع می تواند شامل گونه هاي زیر باشد:

-1 آلودگی فیزیکی (وجود مواد زاید جامد و انباشت ها و مخروبه ها در محیط) -2 آلودگی دیداري (اغتشاش و ناخوانایی بصري و ضعف پدیداري نمادها و اطلاعات محیطی) -3 آلودگی نوري (تاریکی و کمبود روشنایی معابر و فضاها و مکان هاي شهري )
-4 آلودگی صوتی (شامل آلودگی هاي صوتیفعالیت ها و مشاغل و ابزارها و عناصر محیطی)

محیط، محل حضور و ظهور تمامعالیفت هاي اجتماعی، فرهنگی و اقتصـادي انسـانی سـت، بـه ایـن اعتبـار، اگـر بتوانیم از طریقطرّاحی محیطی از میزان جرایم و کژرفتاري هاي روابط انسانی بکاهیم ، به طور یقین، در تعامل با دیگرفعالیت هاي انسانی، خواهیم توانست به همـان نسـبت پیشـرفت نمـاییم. بـه خـاطر همـین تـأثیر تأثّورهـاي متناسب جرم با دیگرفعالیت هاي فرهنگی و روانی انسان هاست که امروزه تلاش مضاعفی شـده تـا بـه گونـه اي متمایز،محیط انسانی را در سطح اندیشه اي متکامل و پیشرفته، تعالی بخشند و فضاهاي شـهري را بـه انگـاره هـاي
شخصیتی و انسانواره تبدیل نمایند.

»استفاده از فضاي شهري به زمینه ياطّلاعاتی و داده هایی مرتبط است که توسط نمادها و علایم در فضاها ارائـه می شوند، و اینکه به چه میزاناطّلاعات می تواندتوسط شهروندان دریافت شود. فضاهاي شهريموفّق همچنـین اطّلاعات ملموسی از شرایط مکانی محلّیو را که به طور معمول براي نشستن، ایستادن و... پیش بینی شـده اسـت

ارائه می دهند و مجموعهاطّلاعات و داده هایی را که به طورکلّی مکـان یـابی، مسـیر یـابی افـراد و گـروه هـا را تعیین می کنند.« (شرافتی ، (87 : 1387 به نقل از : (salingaros/1999)
اگر مدیران و برنامه ریزان طراحـی شـهري و منطقـه اي بتواننـد از میـزان بزهکـاري و جـرایم محیطـی پیشـگیري نمایند، به همان نسبت در کاهش میزان فقر، جنایت، بیکاري و فسادهاي اداري و مالی و اخلاقی جامعهموفّـق تـر خواهند شد؛ البته در این تعامل محیط بیرون با محیط فرهنگـی، اقتصـادي، اجتمـاعی و هنـري، عوامـل محیطـی همچوناطّلاعات و ارتباطات، نور پردازي،طرّاحی صوتی، نمادها، علائم و نشانه شناسی و ادراك هاي بصري و دیداري نقش متمایزي دارند، »کشور هاي توسعه یافته، گرچه در زمینه ي فقر و بیکاري و جهـل توانسـته انـد بـه پیشرفت هاي خوبی نایل شوند،اما در زمینه بزهکاري، حرکت ها بسیار کنـد بـوده اسـت. بـراي مثـال در کشـور

فرانسه طی 20 سال از سال 1963 تا 1984 میلادي، جرم و جنایت 5 برابر افزایش یافته است.« (شرافتی پور ،1387 .( 88: با این وجود، طراحی محیطی((cpted و جرم شناسی محیطی (EC) از منظر کنترل و پیشـگیري از وقـوع

جرم، به عنوان اهرم و ابزار کمکی خواهند بود در حرکت تکاملی جوامع به سمت چکاد هاي بلندموفّقیت هـاي فرهنگی و اجتماعی و هنري.

-2 ساختار نظري تحقیق

با عنایت به آنکه روش تحقیق این مقاله بر اساس مطالعهکمی و کیفی تابلو می باشد، کارکرد نظري تحقیـق بیش از آنکه بر استنتاج حاصل از تأثیر منطبق باشد، بر مبانی نظري خود تابلو در ارتباط بـا محـیط و جـرم اسـتوار می باشد. به عبارتی، ساختار نظري تحقیق حاضر بر سه ضلع اساسی (محیط- تابلو- جرم) می باشد کـه محتـواي میانی این سه ضلع در نقطه ي مبانی نظري زیبایی شناسی شکل می گیـرد کـه عبارتنـد از: رنـگ- نـور- شـکل-
تصویر- صوت- هندسه- مکان- ارتفاع- محور عمودي- محور افقی- زمان و...

این ساختار نظري، با عنایت به مبانی زیبایی شناسی، در تعامل نظریه هاي هنريطرّاحـان شـهري و جـرم شناسـان می باشد که عنصر مشترك محیط می تواند دلالتگر تحلیلـی مفـاهیم میـزان و نحـوه ي پیشـگیري از وقـوع جـرم باشد. از دیگر سو، در این تعامل جرم و فضاهاي شهري، از تبلیغات و گرافیک محیطی بـه عنـوان یـک گونـه ي متشخّص با دگردیسی هاي زمانی و مکانی و محیطی تأثیرگذار نام برده ایم کـه مـی توانـد تـأثیرات متمـایز یـک تابلوي تبلیغاتی شهري را بر اساس مبانی نظري محیطی در طول زمان و مطابق با کارکرد هاي مکانی بیان نماید.

موضوع مقاله ي حاضر با نگاهی میان رشته اي به جریان علائم و تابلوهاي تبلیغـاتی در تعامـل میـان پیشـگیري از وقوع جرم و نگرش حقوقی و غیر کیفـري بـا حرکـت هـاي پیشـرفته ي فرهنگـی و روانـی جوامـع اسـت کـه در حقیقت، مطالعه اي تبادل رشته اي است بین حوزه هاي معماري منظر، شهرسـازي، حقـوق، گرافیـک، ارتباطـات و... تابلوهاي تبلیغاتی را می توان از دو منظر طبیعی (فضا و منظر شهر) و جلـوه هـاي مدرنیسـم مطالعـه نمـود. در انگاره ي منظر و کارکرد طبیعی تابلوها ،بیشتر مباحث نمادها و علائم طبیعی همچون کـوه، رود، درخـت، آبشـار و... مطرح می شوند و در مطالعه ي تابلو هاي تبلیغاتی با انگـاره هـاي جدیـد، بایـد بـه جریـان بیلبوردهـا، مبلمـان شهري، علائم راهنمایی و رانندگی، تابلو هاي کوچـه هـا و خیابـان هـا و معـابر، تـابلو هـاي تبلیغـات بازرگـانی و تجاري، تابلوهـاي تقـاطع هـا و میـادین، تـابلو هـاي تبلیغـات فرهنگـی و بـازار یـابی و... پرداخـت. بـا عنایـت بـه ارزشمندي علائم و نماد هاي ارگانیک در مطالعه ي فضا هاي شهري، و نسـبت جـرم بـا محـیط شـهري، منظـور اصلی مقاله ي حاضر، تابلو هاي تبلیغاتی فضاهاي شهري در طرح و نماي کلی ست؛ چـرا کـه شـهر مجموعـه اي شکل گرفته از همین فضاهاست ادبیوات تحقیق با عنایـت بـه مطالعـات ژرف سـاختی بـر مبنـاي نگـرش زیبـایی شناسی می باشد. با این ایده، در یک نگرش بین رشته اي، قصد بر آن است تا بین مطالعـات دو حـوزه ي فضـاي شهري و جرم در محیط هاي شهري رابطه اي برقرار نموده و عناصر تأثیر گذار محیطی مانند نور، مکان، هندسـه، ارتفاع، صدا، رنگ و شکل را در تابلو ها بیان نماییم. مطالعه اي در راستاي اندیشه صـاحبنظرانطرّاحـی محیطـی مانند جین جاکوبز(-(1961 جامعه شناسی و طراح شهري؛ اسکارنیومن((1972 -معمار- ، سی.آر.جفري (1971) - جرم شناس؛ الیزابت وود((1961، سلومر آنجل (1969)، و همچنینطرّاحـان فضـاهاي شـهري هماننـد گـوردن کالن ، لوییز مامفورد ،مسی راپاپورت ، بنتلی ، کوین لینچ ،ترانسیک و...

-3 فرضیه هاي تحقیق

در این طرح با در نظر داشت عناصر سه گانه ي پیرامـون پدیـداري یـک جـرم، (مجـرم، نـوع جـرم، محـیط جرم)، ما بیشتر به عناصر و جریان هاي پیرامون محیط یک جرم می پردازیم، اگر چه تابلو هاي تبلیغاتی، به عنوان یک عنصر مشترك بین نرم افزاري و سخت افزاري فضاهاي شهري، علاوه بر محیط و مکاناتّفاق یک جرم مـی توانند در نوع و گونه ي جرم هم تأثیر گذار باشند،حتّی در نوع مجرم.

عنصر محوري مقاله ي حاضر تأثیر نفسکلّی تابلو هاي تبلیغاتی فضاهاي شهري در پدیداري جـرم اسـت کـه در این راستا قصد بر آن است تا به این سؤالات پاسخ داده شود:
-1 میزان تأثیر تابلو هاي تبلیغاتی در کاهش جرایم اجتماعی و فرهنگی
-2 نقش عناصر و لوازم نوري ،صوتی ، رنگی و نوشتاري در یک تابلوي شهري

-4 مبانی ارتباطی تبلیغات در فضاهاي شهري

تمام عناصر فضاهاي شهري در تعامل با رفتار و حضور انسان ها، می تواننـد بـه عنـوان یـک عنصـر ارتبـاطی تلقّی شوند، حال ارتباط بصري یا ارتباط صوتی؛ در هر حال ارتباطات، قاعده ي اصلی تمام تبلیغـات اسـت و هـر نوع تبلیغی در صورتیموفّق تر خواهد بود که کارکرد ارتباطی قوي تري داشته باشد ».ارتباطات، فراینـدي سـت آگاهانه یا نا آگاهانه، خواسته یا نا خواسته، که از طریق آن، احساسات و نظرات، به شکل پیام هایی کلامـی و یـا غیر کلامی بیان گردیده، سپس ارسال، دریافت و ادراك می شوند؛ این فرایند ممکن است نا گهانی، عاطفی و یا
بیانگرمبی(ن اهداف خاص برقرار کننده ارتباط) باشد.« (برکو- ولوین، (5 :1378

تبلیغات فضاهاي شهري در گذشته بیشتر جنبه ي کارکردي معماري و فضایی داشته است، یعنی شکل سـاختمان، هندسه ي حیاط، وجه نمادین یک عنصر بصري مثل دیوار، ارتفاع عمودي یک ساختمان، محور افقی و ترسیمی یک فضا مثل دیوار حیاط یا فضاي بیرون سازه، و یا دیگر کارکردهاي بصـري کـه در وجـود سـاختمان تعریـف شده اند و یا در فضايمتنوع بازار، کاشت گل و گیاه و باغچه ، طرّاحیو یک فضاي ساده ي روستایی که بیشتر به کاشت سبزیجات و خوردنی ها و مایحتاج می آمد، تناسب میان دو سمت یک کوچه، عریض و طویـل شـدن کوچه، طول و عرض خیابان، وجه نمادین یک میـدان،کارکرد تصـویري تقـاطع، جریـان عملکـردي یـک بـازار و...که از تناسبات نمادین تبلیغات و ارتباطات آبادي و شهر محسوب مـی شـوند و همچنـینمجسـمه هـا و خـود فضــاهاي مســکونی و تجــاري کــه در فضــاي روســتا در نســبت بــا طبیعــتطرّاحــی شــده بودنــدام.ــا بــا پیشــرفت کارکردهاي ارتباطی جامعه و پیشـرفت هـاي صـنعتی و فرهنگـی، نـوع رابطـه ي تبلیغـات هـم متفـاوت شـد. »در مجموع چهار حالت در انتقال پیام بین فرستنده و گیرنده وجود دارد :

-1 فهرست علائم فرستندهمفصل تر از فهرست علائم گیرنده باشد؛ در این صورت ، فقط قسمتی از پیام ارسالی دریافت می شود. -2 فهرست علائم فرستنده محدودتر از فهرست گیرنده باشد؛ در این صورت، قسمت اعظم پیام دریافت می شود.

-3 فهرست علائم فرستنده و گیرنده، هیچ علائم مشترکی نداشته باشد ، که در این صورت، پیام اصلا دریافت نمی شود. -4 فهرست علائم گیرنده و فهرست علائم فرستنده کاملا مشترك باشد.« (سعیدي، (47 :1386

تبلیغات شهري به عنوان یک عنصر ارتباطی، بسته به اینکه در چه مکان و زمان و فضا، و با چـه شـکل و محـور و اندازه و رنگ و... باشد،تأثیر ارتباط متفاوتی دارند.گاه علائم و نشانه ها در یک فضاکاملاً بـی ارزش و فرامـوش شده تلقی می شوند و گاه در سطح تکاملی و تعاملی به صورت انسانواره قابل مطالعه اند که در سطح تشـخیص و اعتباري با انسان ها و محیط پیرامون رابطه برقرار می کنند. ارتباطات در وجهکلّی به صورت دوطرفه است یعنـی فرستنده و گیرندهام؛ا در اثـر عناصـر محیطـی و مکـانی و زمـانی و رفتـاري کـه در زنجیـره ي ارتبـاط تـأثیر مـی گذارند، ارتباط دوطرفه به شکل هاي چند طرفه و بـا عناصـر پیچیـده تغییـر مـی یابـد کـه مـی تـوان نمونـه اي از دگردیسی آن را ترسیم کرد:

این شکل بسته به نوع محیط و عناصر فرازنجیره اي ارتباط در مکان و زمان و جریان رابطه متفـاوت مـی شـود؛ و گاه چنان مفاهیم ارتباطی پیچیده می شود که گذشت زمان هم از تجزیه و تحلیـل عناصـر پنهـانی آن نـاتوان مـی گردد. به خاطر همین تغییر پذیري و خاصیت انعطافی و کثرت عناصر پنهان تأثیرگذار در یک ارتبـاط اسـت کـه تعاریف و برداشت ها هم متفاوت می شوند، »کلود شـنون و وارن ویـور، دو دانشـمند آمریکـایی، در کتابشـان "

تئوري ریاضی ارتباط" می نویسند: »کلمه ي ارتباطمعرّ،ف تمام جریان هایی است که به وسیله آنها، یک اندیشه می تواند اندیشه ي دیگري را تحت تأثیر قرار دهد، به عبارت دیگر، ارتباط سبب می شود که وجـدان انسـان در وجدان دیگر تصاویر، مفاهیم، تمایلات و رفتارها و آثار روانی گوناگون پدید آید.« (رحمانی، (42 :1386
تبلیغات به عنوان یک اثر ارتباطی می توانند به گونه هاي مختلف تقسیم شوند، به عنوان نمونه:

-1 تبلیغات بر حسب نوع رسانه:
الف- تبلیغات چایی(روزنامه، مجله، کتاب.)
ب- تبلیغات پخشی (رادیو، تلویزیون )
ج- تبلیغات فضاي بیرونی (تابلوها، اتوبوس ها، پایانه ها و...)
د- تبلیغات الکترونیکی (اینترنت و...)
ه- تبلیغات دیگر صوتی و تصویري مثل (سینما، ویدئو، و...)

-2 تبلیغات برحسب نوع اقلیم و جغرافیا:
الف- محلی ب- استانی ج-ملّی د- بین المللی و...

5-تبلیغات ارتباطی بر حسب نوع نوشته و یا کارکرد شفاهی و نوشتاري :
الــف- تصــویري ب- نوشــتاري ج- صــوتی د- تصــویري- نوشــتاري ه-صــوتی- نوشــتاري و- صوتی- تصویري- نوشتاري

-6 نقش ارتباطی تبلیغات بر حسب فضا:
الف- ساختاري مثل ساختمان و اثر معماري
ب- فضاي شهري مثل پارك، میدان، تقاطع، خیابان و...
ج- فضاي خصوصی مثل یک تابلوي مجتمع مسکونی و یا مجتمع اقامتی و تجاري و ...

و دیگر شکل هاي ارتباطی تبلیغات که در جوامع پیشرفته، گونه هاي متمایزي پدید آمده است.با همـه اینهـا مـی توان تمام گونه هاي تبلیغات فضاهاي شهري را در تناسب با مبحث ارتباطات به دو گونه ي ارتباط کلامی و غیـر کلامی تقسیم نمود؛ به عبارتی، تبلیغات ساده مثل علائم راهنمـایی و راننـدگی کـهکـاملاً تصـویري هسـتند و یـا تبلیغات پیشرفته ي کلامی که با صوت و گفتار و تصویر همراه هستند. در گرافیک محیطی از هر دو نوع تبلیغات هم بسته به نوع محیط و فضا، استفاده می کننـد کـه در تبلیغـات پیشـگیري از جـرم، بیشـتر گونـه ي غیـر کلامـی کاربرد دارد. »کانال غیر کلامی را می توان به انواع مختلف تقسیم کرد: هشت نوع از ایـن کانـال هـا عبارتنـد از:

زبان بدن (حرکت گفتاري)؛ صداهاي آوایی (شبه صوتی)؛ فضا (مجاورت)؛ زمان (زمـانی)شـام؛ه (بـو)؛ زیبـایی شناسی (موزیک و رنگمشخ)؛ ّصات فیزیکی (شکل بدن، انـدازه و رنـگ پوسـت)؛ و مصـنوعات (لبـاس، لـوازم آرایشی، عینک ها و جواهرات).« (برکو، ولوین، (127 : 1387

به طور یقین،تأثیر تبلیغ غیرکلامی بیشتر از کلامی ست،چرا که کاربرد غیر مستقیم و پنهانی را بیان می کنـد؛ هـر چه میزان تبلیغ غیر کلامی در جامعه بیشتر باشد، نوع تأثیر آن پنهان تر استالبتّ.ه تبلیغ غیرکلامی هم بسته به نـوع شخص، مکان، رنگ و دیگر مبانی نظري، متفاوت می باشد،»زنان در برابر نشانه هاي غیر کلامی بویژه نشانه هاي چهره ايحساس ترند و نشانه هاي غیر کلامی صحیح و دقیق تري را به دیگران منتقل می کنند.« (برکو- ولوین،
.(122 :1378 در حوزه ي پیشگیري از جرم، با رواج گونه هاي غیر کیفري در جهان و آموزش هاي غیـر رسـمی

و غیر مستقیم به انسان ها، تبلیغات جایگاه بارز و متمایزي دارند، بخصوص گونه ي غیر کلامی تبلیغ که از صرف امر و دستور، و جریان ارتباط یکطرفه و مستقیم کمتر شده و به ارتباط چند سویه می پردازد.

امروزه اقناع کردن و متقاعد نمودن انسان ها و قبولاندن اینکه کارهاي زشت و جرایم اخلاقـی و اداري و مـالی ، باعث ضررهاي روحی و فسادشخصیتی و ژرف ساخت هاي خانوادگی و اجتماعی و فرهنگی می شود، فقـط از طریق تبلیغ امکان دارد؛ به این سبب است که، چه در مورد تبلیغـات بازرگـانی و مـالی، و چـه در مـورد تبلیغـات اخلاقی و معنوي، روز بروز شیوه هايمتنوع و متفاوتی از آرایش ها و چیدمان هاي متمایز تبلیغی پدید می آید. »آمریکا با %6 جمعیت کل جهان، %75 تبلیغات دنیا را انجام می دهد؛ تولید کنندگان سـالانه بـیش از 45 میلیـارد دلار صرف تبلیغات و بیش از 60 میلیارد دلار هزینه يمعرّفی کالا از طریق کوپن تخفیف، نمونـه هـاي مجـانی، تخفیف بعد از فروش و موارد مشابه اختصاص می دهند. این مبلغ تبلیغاتی معـادل 200 دلار بـراي هـر آمریکـایی است؛ رقمی که بیش از درآمد سرانه ي یک شهروند متعارف جهانسومی است.« (پراتکانیس، (13 :1385

در ارتباطات تبلیغی براي جرم و محیط، باید از عناصر زیبایی شناسی در تلطیف موضوع استفاده کرد، بخصـوص کارکردهاي تصویري و نمایشی یک تبلیغ که می توانداز رنگ هـا، اصـوات، شـکل هـا، انـدازه هـا و فضـا هـاي متناسب یک تبلیغ استفاده کندالبتّ.ه استفاده افراطی می تواند نقش منفی هم داشته باشدام،ا عملکـرد تبلیـغ یـک پیام مثبت در جهت کاهش جرم اداري یا اخلاقی، علاوه بر نمایش استنتاج و نتیجه و عواقب کار، از نظـر معنـایی می تواند با دلالت هاي تصویري و صوتی و نوشتاري تأثیري مضاعف بیابد.

جاذبه هاي تصویري متناسب با آگاهانیدن از نتایج جرم، کمکمؤثّري خواهد بود به فضاي جامعه که تمام انسان ها را به سمتامنیت ترغیت می نماید. البته که باید جاذبه هاي صوتی و تصویري با عنایت به مبـانی نظـري یـک تابلو باشند و نوع علائم و نشانه ها و تصاویر نمادین همراه با نوشتاري دل انگیز و متمایز و برجسـته باشـد. امـروزه اکثر شرکت ها، کارگاه ها و دستگاه هاي تبلیغاتی تلاش می کنند تا جاذبه ي تبلیغـات تـابلو هـا را بـا عنایـت بـه موضوع گسترش دهندجذّ.»ابیت بسته به اینکه ظاهر یک شخص از نظر فیزیکی چگونه باشد. ما جذب او شده یا از او می گریزیم؛ در جامعه ي آمریکا پیشداوري علیه افراد غیرجذّاب (زشتعمیقاً) جا افتاده است. این دیدگاه ممکن است حدتاي نتیجه تأکیداتی باشـد کـه از سـوي صـنعت تبلیغـات درآگهـی هـاي تلویزیـونیمجلّـ،ات و روزنامه ها، برجذّابیت و زیبایی می شود، و همچنین نقش مثبت و دیدگاه مثبتی که در مورد افرادجذّاب (مـرد ، زن ، کودك ) از سوي این رسانه ها ترسیم و تبلیغ می شود.)«برکو – ولوین،(148 :1378

جذّابیت یک تابلو می تواند بیش از آنکه در صورت نما ظاهر شود، در بطن اثر و موضوع باشد کـه اگـردر یـک تابلوي تبلیغاتی بتوانیم ازجذّابیت ساختار همراه جذّباابیت مفهوم اسـتفاده نمـاییم، بـه طـور یقـینموفّقیـت آمیـز خواهد بود، چرا که انسان ها در اثر عادت روزمره، بیشتر به صورت یک تابلو نگاه می کنند، ولی اگر دور نمایـه ي تابلو، محتواي جالب و برجسته اي نداشته باشد، ممکن است همان شکل، هندسه و رنگ بـه صـورت عـادي و

روزمره، از ذهن ها فراموش شود. این معناست که می ماند و تا همیشه در ذهن ما جاي می گیـرد. مثـل خورشـید که صورت و نور و ظاهر آن دیگر در محتواي ذهنی انسان هاعادي شده است، ولـی فقـط در سـرماي سـوزناك زمستان و برف و کولاك است که جاذبه ي گرماي اثر بخش خورشید به یاد انسان ها می آیدالبتّ.ه که من منکـر کارکرد ساختار و عناصر زیبایی شناسی در تناسب و یا تقابل با معنا نیستم، بلکه این جاذبه ي اصالت معناست کـه انسان را وادار می سازد تا فراتر از عناصر ساختاري، به محتـوا و درونمایـه ي تـأثیر گـذار در یـک تـابلواولویـت بدهد البتّوه که امروزه بیشتر در صدد ساختاري نمودن یک معناو محتوا هستند، یعنی سـاختار و صـورت، بیـانگر قدرت و اثر معنا باشند. و در موضوع جرم، هر چه بیشتر ساختار بتواند محتوا و عواقب جرم را نمایش دهدموفّـق تر است، و نکته ي دیگر آنکه، همیشه زیبایی یک تابلو، عنصر اصلیجذّابیت نیسـت، آنچنانکـه رودنمجس-ـمه ساز معروف –در تمامیمجسمه هایش، از شکل و اندام هاي زشت استفاده می کرد و تأثیرش فوق العـاده بـود و این بیانگر این است که ساختار و ظاهر با تمامظرفیت ها و تأثیرهایش در یک تبلیـغ، هـر چـه بیشـتر بـه محتـوا و درونمایه بپردازد، در تبلیغ موضوعموفّق تر است.

-5 فضاهاي شهري و نشانه شناسی تابلو ها و علائم تبلیغات

براي مفهوم فضا به عنوان یک عنصر فلسفی و اجتماعی ، در فرهنگ ها و اندیشه هـا ي گونـاگون، تعـاریف مختلفی ارائه شده است، همچنانکه مفهوم فضاي شهري در تعریف مدرنیسم و پسـت مدرنیسـم، بـا نگـرش هـاي

جدیدي بیان می گردد. افلاطون در آثار خود بسـیار از واژه ي فضـا اسـتفاده کـرده و در اثـر زیبـاي (تیمـائوس) فضاها را بـه دو نـوع فضـاي ریاضـی و فضـاي ادراکـی یـا همـان فضـاي ذهنـی (subjective) و فضـاي عینـی (objective) تقسیم کرده است »فرهنگ انگلیسی آکسفورد، دست کم 19 معنی براي »فضـا« مـی آورد کـه از جمله می توان به اینها اشاره کرد:

»گستره اي پیوسته که در آن اشیاء وجود دارند و حرکت می کنند.«؛ »مقداري از یک منطقه که چیز خاصـی آن را اشغال می کند یا براي هدف خاصی در اختیار گرفته شده است« و »فاصله ي میان نقاط و اشـیاء« (مـدنی پـور،
(5 :1387

جنبه ي متداول و مشترك اکثر تعاریف در مورد فضا، همان نگرش تقابل فضاي ذهنی و فضاي بیرونـی و عینـی است که به انحاء مختلف از آن عنوان می گردد؛ حال همین فضاي محیط شهري در تقابل با فضاي بیرون شهري، به عنوان دوفضاي درونی و بیرونی نامیده می شوند؛ پس می توان گفـت، در هـر فضـایی، دو گونـه ي درونـی و پیرامونی مشهود است. و هر شهر هم ترکیبی از این دو گونه اسـت کـه در تناسـب بـا عناصـري همچـون خیابـان، میدان، کوچه، تقـاطع، پـارك، نمایشـگاه و... تعریـف مـی شـود. »شـهر، ترکیبـی سـت از فضـاهاي خصوصـی و فضاهاي عمومی که به گونه اي پیچیده در یکـدیگر تـداخل یافتـه انـد؛ فضـاهاي خصوصـی (بـرخلاف شـیوه ي