بخشی از مقاله
تأثير توسعه سياسي در ايران (رشته سياست)
پی نوشت های فصل پنجم :
1 -كلسون رابرت ، سورنسون گئورگ : در آمدي بر روابط بين الملل : ترجمه مهدي زاكريان ، احمد تقي زاده ، حسن سعيد كلاهي . تهارن ، انتشارات ميزان 1383 ، صص 143 ، 142 ..
2- بوردو ، ژرژ ؛ ليبراليسم ؛ ترجمه عبدالوهاب احمدي ؛ نشر ني : تهران 1378 صص 49-4
3 -بشيريه ، حسين : دولت و جامعه مدني ( گفتمانهاي جامعه شناسي سياسي ) در كتاب نقد و نظر . ص 38
4 -همان ص 47
5 -بوردو ، ژرژر ، پيشن ؛ صص 58 – 56
6 -بشيريه ، حسن گ پيشين .ص 54 .
7 -همان صص 68 ، 67
8 -لوين آندرو ؛ طرح و نقد نظريه ليبرال دمكراسي ؛ ترجمه سعيد زيبا كلام ؛ تهران 1380 انتشارات سمت صص 25 – 24 .
9 -همان صص 52 ، 51 .
10- ماندل ، رابرت ؛ چهره متغير امنيت ملي ؛ ترجمه پژوهشكده مطالعات راهبردي ؛ انتشارات پژوهشكده سال 1377 صص 155 ، 154 .
11 -همان ، صص 70 – 69 .
12 -لوين ، آندرو ، طرح و نقد نظريع ليبرال دموكراسي ، پيشين : صص 25 – 24 .
13 -بيتام ، ديويد ؛ دموكراسي و حقوق بشر ؛ ترجمه محمد تقي دلفروز گ تهران ، طرح نو ، 1383 ، ص 63.
14 -بوردو ، ژرژ ؛ ليبراليسم ، پيشين .صص 49-47 .
15 -بوردو ، ليبراليسم ، پيشين . صص 162 – 159 .
16 -بيتام ، ديدويد ؛ دموكراسي و حقوق بشر ، پيشين . صص 64 ، 63 .
17 -همان ص 104 .
18 -فيسلسوف ومورخ فرانسوي ؛ برادر كندياك معروف ؛ طرفدار عدالت اجتماعي و نويسنده كتابهاي متعدد.
19 -رحيمي ، مصطفي ؛ فراز و فرود ليبراليم ؛ مجله سياسي اقتصاد شماره 158 – 157 .
20 -لوين ، آندرو ؛ طرح و نقد نظريه ليبرال دموكراسي ؛ همان صص 54-50.
21 -همان صص 190-189.
22 -همان ص 104
23 -جكسون ، رابرت ؛ سورنسون . گئورگ ؛ درآمدي بر روابط بين الملل . پيشبن صص 160 – 159 .
24 -فنديوس ، المان ، ميريام ؛ داستاني بي پايان ؛ صلح و دموكراسي ؛ ترجمه شهروز ابراهيمي ، مجله سياست دفاعي شماره 34 بهار 80 .
25 -بوردو،ژرژر ؛ ليبراليسم : پيشين ص 219 .
26 -افتخاري ، اصغر ؛ امنيت ملي ، رهيافتها و آثار . فصلنامه مطالعات راهبردي
27 -همان
28 -امين زاده ، محسن ؛ توسعه سياسي ؛ فصلنامه سياسي اقتصادي شماره 118 – 117 .
29 -رحيمي ؛ حسين ؛ نقش احزاب در توسعه سياسي و امنيت ملي ؛ فصلنامه مطالعات راهبردي شماره 4 تابستان 78.
30 -امين زاده ، محسن ؛ توسعه سياسي : فصلنامه سياسي . اقتصادي شماره 118-117 ص 105.
31 -رحيمي ، حسين : پيشين ص 134 .
32-lucian pye . Aspects of political Development . ( Boston . Brown and Co 1966 ) p . 39 .
33- امين زاده : محسن ؛ توسعه سياسي ؛ فصلنامه سياسي اقتصادي شماره 118-117 .
34 -عطار زاده ؛ مجتبي ؛ دگرپذيري سياسي و منافع ملي ؛ فصلنامه مطالعات راهبردي شماره 4 ، 1378 ، صص 61-60 .
35 -رجائي ؛ فرهنگ :
36 -بشيريه ، حسين ؛ جامه مدني و توسعه سياسي در ايران ، انتشارات علوم نوين ؛ تهران 1378 ص64 .
37 -همان ص 27 .
38 -عطازاده ، مجتبي گ پيشين .
39 -خرسند . مسعود ؛ حكومت ها ؛ ماهنامه جامعه سالم شماره 4 اسفند 1370 . ص 33 .
40 -اشوري ، داريوش ؛ مليت و قوميت ؛ ماهنامه ايران فردا شماره 19 مرداد 74 ص 51 .
41 -عطارزاده . مجتبي ؛ پيشين صص 67 ، 66 .
42 -بشيريه ، حسين ؛ جامعه مدني و توسعه سياسي در ايران گ پيشين ص 65 .
43 -همان صص 87-86 .
44 -همان ص 73 .
فصل اول :
کلیات
كليات
طرح مسئله
توسعه سياسي و امنيت ملي دو متغير كليدي اين تحقيق را در بر مي گيرند در متغير مستقل توسعه سياسي بعنوان يك اصل مهم در جامعه شناختي سياسي دول تلفي گرديده بطوريكه كم و كيف آن تعيين كننده نوع حكومت و ساختار تصميم گيري در آن و چگونگي تعامل مردم با حكومت و بالعكس محسوب مي شود و اساس دموكراسيهاي معاصر را در بر مي گيرد .
گرچه ابعاد توسعه سياسي متعدد و متنوع مي باشد و گستردگي آن مانع از توجه به تمام ابعاد آن در يك تحقيق خاص مي گردد به همين سبب در اين تحقيق نيز شاخصه هاي چون مشاركت و رقابت سياسي ، احزاب سياسي و مطبوعات مورد بررسي قرار مي گيرد
و از سوي ديگر امنيت ملي بعنوان متغير وابسته از موضوعات كلان روابط بين المللي به شعار مي رود به طوري كه حيات با اضمحلال حكومتها تا حد بسيارزيادي در قالب تهديد يا تأمين امنيت ملي مورد بررسي قرار مي گيرد اگر چه اين مفهوم از ابهام و پيچيدگي خاص برخوردار مي باشد و نظامهاي سياسي مختلف بر اساس نگرش كلان خود ابعاد متفاوت ، اقتصادي ، نظامي ، اجتماعي و فرهنگي و يا سياسي را تهديد يا تضمين كننده امنيت ملي مي دانند و مقتضيات زمان و تحولات در عرصه سياست بين الملل نقش اساسي در تعقير اين نگرشها داشته است
به گونه اي كه اگر در مقطعي ترس از حمله نظامي و قدرت تهاجمي دولتها از منظر تجهيزات و جنگ افزارهاي نظامي اساسي تهديد ملي مدنظر ساير دولتها را تشكيل مي داد امروزه اين مسئله تعديل شده و ابعاد ديگر امنيت ملي اهميت بيشتري يافته اند و در واقع از جنبه سخت افزاري به سمت عوامل نرم افزاري جهت پيدا كرده است و مضافا علاوه بر عوامل فرامرزي صرف ، بسياري از مسائل داخلي نيز جنبه فراملي يافته است و به تبع امنيت ملي را متأثر ساخته است .
زيرا كه مرزهاي ملي تا حدود بسيار زيادي نفوذپذير گرديده و بسياري از مطالبات داخلي جنبه بين المللي يافته است و به صورت قواعد و ارزشهاي فراملي درآمده است و به نسبت پذيرش يا عدم پذيرش نظامهاي سياسي با اين قواعد بر امنيت ملي واحدهاي سياسي تأثير گذاشته است
كه درخواست مردم جهت برخورداري از حقوق قانوني و مدني ، آزاديهاي اساسي ، حق انتخاب كردن و … در بحث توسعه سياسي مدنظر محقق مي باشد و اين تحقيق درصدد موشكافي اين مسئله است كه توسعه سياسي با شاخصه هاي مطرح شده و نقش روزافزون اهميت اين شاخصه ها در جهان امروزه كه حكومتها دموكراسي را يك ارزش بالا براي خود مدنظر دارند
و مردم نيز نسبت به حقوق خويش بسيار آگاهتر شده اند و خواهان مطالبه آنها مي باشد چگونه بر امنيت ملي تأثير مي گذارد و اين موضوع در خصوص جمهوري اسلامي ايران تا چه حدودي مصداق پيدا مي كند .
سوال تحقيق:
تأثير توسعه سياسي بر امنيت ملي در ايران ( با تأكيد بر فاصله زماني 80-1376 ) چيست؟
فرضيه تحقيق :
با گسترش توسعه سياسي در ايران ( 80-1376 ) امنيت ملي نيز تقويت شده است .
تعريف مفاهيم و متغيرها :
توسعه سياسي : تعاريف متعدد و متنوعي از توسعه سياسي به عنوان متغير مستقل تحقيق صورت گرفته است كه مهمترين تعاريف به زعم تعدادي از انديشمندان عنوان
مي¬گردد :
الموند پاول معتقد است توسعه سياسي عبارت از پاسخی است كه سيستم سياسي به تحولات محيط اجتماعي يا بين المللي خود مي دهد و به ويژه پاسخی است در مقابل مبارزه جويیهاي دولت سازي ، ملت سازي ، مشاركت و توسعه سياسي را توزيع سه معيار شامل تنوع ساختاري ، خودمختاري در خرده سيستم و دنيايي شدن فرهنگي مي داند .
مارك گاز يورسكي توسعه را نشان دهنده پویشی ترقي جويانه براي نيل به يك هدف مي داند و با تاكيد بر اين موضوع معتقد است توسعه سياسي مفهومي سياسي و غايت گراست كه هدفي سياسي را مفروض مي داند و واجد بار ايدئولوژيك مي باشد .
سيرين بلاك معتقد است براي رسيدن به توسعه سياسي جوامع بايد چهار مرحله را پشت سربگذرانند كه اين چهار مرحله عبارتند از 1- سيتره بتدايي در برابر نوگراني .
2- تثبيت رهبري نوسازانه . 3- انتقال افتصادي و اجتماعي از وضعيت كشاورزي روستايي به يك وضعيت شهري . 4- همگرائي و يكپارچه شدن جامعه شامل نظم دوباره دادن و بنيادي به ساختار اجتماعي .
لوسين پاي توسعه سياسي را عبارت از تغیير وضع مردم از صورت اطاعت كنندگان پرشمار به صورت شهروندان مشاركت كننده در تعداد زياد مي داند و در پايان هانينگتون توسعه مطلوب سياسي را در شرايطي مي داند كه نظام سياسي بتواند با تمركز منابع قدرت نهادهاي انعطاف پذير ، پيچيده و خودمختار و همبسته را بوجود آورد . كه در بحث توسعه سياسي در اين تحقيق شاخصه هاي نظیر مشاركت و رقابت سياسي ، احزاب سياسي و مطبوعات مورد بررسي قرا مي گيرد .
امنيت ملي :
چند تعريف عمده در خصوص امنيت ملي بعنوان متغير وابسته به شرح زير مي باشد .
مايكل لوه امنيت ملي را شامل سياست دفاع ملي و نيز اقدامات غيرنظامي دولت برا ي تضمين ظرفيت كامل بقاي خود ( بعنوان يك موجوديت سياسي ) به منظور اعمال نفوذ و حصول اهداف داخلي و بين المللي مي داند .
كالج دفاعي كانادا : امنيت ملي را حفظ راه و روش زندگي قابل پذيرش براي همه مردم و مطابق با نيازها و آرزوهاي مشروع شهروندان مي داند و اين امر شامل رهائي از حمله يا فشار نظامي ، براندازي داخلي و نابودي ارزشهاي سياسي ، اقتصادي و اجتماعي كه برا ي كيفيت زندگي ضروري هستند مي داند .
ولفرز امنيت ملي را بطور عيني به معناي فقدان تهديد نسبت به ارزشهاي مكتسبه و بطور ذهني به معناي فقدان ترس از حمله به اين گونه ارزشها تلقي مي نمايد و پيترسون و سبینوس با استفاده از تعریف كاربردي شوراي امنيت ملي امريكا ، امنيت ملي را حفاظت از لطمه خوردن به نهادها و ارزشهاي بنيادي آن جامعه مي داند .
در نهايت تعريف تقريبا جامعي كه مي توان از امنيت ملي عنوان كرد شامل تعقيب رواني و مادي ايمني است و اصولا جز مسئوليت حكومتهاي ملي است تا از تهديدات مستقيم ناشي از خارج ، نسبت به بقاي ژيم هاي نظام شهروندي و شيوه زندگي شهروندان خود ممانعت به عمل آورند . ( در اين تعريف نوع تهديد مشخص نشده است چون فراتز از تهديدات نظامي است و شامل تهديدات منابع محيطي ، اقتصادي و سياسي و فرهنگي مي شود . البته در صورتي كه اين تهديدات بقاي كل حكومت ، مردم يا شيوه زندگي ملت را مستقيما تهديد كند .
در متغير وابسته ( امنيت ملي ) شاخصه هاي چون فشار هاي اقتصادي و سياسي مورد بررسي قرار مي گيرد .
ضرورت و اهميت تحقيق :
متناسب با تغیير و تحولات صورت گرفته در عرصه نظامهاي سياسي از شيوه حكومتي خودكامگي و اقتدار گرايانه فردي به سمت نظام هاي سياسي دموكراتيك و مردمي كه با انقلابهاي انديشه اي و فكري همراه بوده است ، توسعه سياسي با اركان و شاخصه هايش كه جز لاينفك نظامهاي دموكراتيك به شمار مي رود روزبه روز گسترش بيشتري پيدا كرده است
و تمام حكومتها اعم از اينكه برخي براساس قانون اساسي عمده خود را مقيد به اصول توسعه سياسي مي دانند و برخي حداقل در شعار و حفظ و يا افزايش اعتبار در سطح نظام جهاني ، سيستم حكومتي خود را دموكراتيك و پايبند به قواعد توسعه سياسي مي بينند و انگونه به ذهن متبادر مي شود كه توسعه سياسي از ملزومات اساسي نظام دموكراتيك به شمار مي رود .
در جمهوري اسلامي ايران هم با توجه با اينكه با انديشه حكومت مردمي و زمينه سازي جهت احقاق حقوق انساني و سياسي مردم پايه ريزي گرديده است در اوايل انقلاب به سبب كشمكشهاي تثبيت انقلاب و سپس جنگ تحميلي و پس از آن تلاش در جهت ترميم خرابيها و ويرانيهاي جنگ زمينه جهت توجه به برخي از شاخصه هاي توسعه سياسي مطرح شده در اين تحقيق با تأخير روبرو شد و متناسب با آن شرايط امنيت ملي نيز به معناي حفظ تماميت ارضي و استقلال سياسي و جلوگيري از تهاجم نظامي صرف معنا مي گرديد .
در حاليكه دولت خاتمي در خرداد 1376 توسعه سياسي به كليدي ترين مبحث درسياست داخلي دولت تبديل گرديد و از سوي ديگر فراتر از بعد نظامي امنيت ساير ابعاد آن نيز مورد توجه جدي قرا گرفت .
در دوره جديد كه همراه با تغیير و تحولات اساسي نگرش نسبت به سياست داخلي و خارجي ارزيابي مي شود زمينه را جهت توجه بيشتر به شاخصه هاي اساسي توسعه سياسي كه در اين تحقيق به برخي از آنها پرداخته مي شود فراهم نمود كه متعاقب توجه ويژه دولت به چنين مسئله اي موضع گيريها و انديشه هاي درصدد تخريب يا تصديق اهميت ويژه آن برآمده اند .
اين تحقيق كه با اعتقاد به اهميت موضوع در شرايط كنوني جامعه ايران پي ريزي شده است درصدد تبيين و تحليل تاثیر موضوع فوق برحيات سياسي هر كشور يعني امنيت ملي برآمده است و با اين ايده نزديك به واقعيت كه تحقيقات در مورد توسعه سياسي در ايران بسيار اندك است درصدد كاووش و پژوهشي متناسب با توانايي در خصوص غني تر نمودن موضوع و نقش آن بر امنيت ملي برآمده است .
ادبيات و تاريخچه موضوع تحقيق :
به تناسب تغیير و تحولات در نظامهاي سياسي ، اهميت يافتن مردم و تاثير اساسي آنها در انتخاب حاكمان شكل غالب نوع حكومت در جوامع امروزي شده است كه تناسب اين تحولات توجه به حقوق آنها مورد توجه جدي قرا گرفته اس
