دانلود مقاله تاریخچه حرم ابوالفضل العباس

بخشی از مقاله

حرم ابوالفضل(عليه السلام) در فاصله تقريبىسيصدمترى و در شمال حرم امام حسين(عليه السلام)قرار دارد; يعنى در همان جايى كه آن حضرت به شهادت رسيد و در آن به خاك سپرده شد و بر مرقد او بنايى ساختند. اين بنا شامل يك صحن، بارگاه و گنبدى پوشيده از كاشى و دو گلدسته با سرگلدسته هاى طلاكارى شده است.
از ديرباز همه تغييرها و توسعه هايى كه در حرم امام حسين(عليه السلام) پديد آمده، كمابيش حرم حضرت عباس(عليه السلام) را نيز در برگرفته و همه كسانى كه به بنا و نوسازى حرم امام(عليه السلام)پرداخته، به بنا و نوسازى حرم آن حضر ت نيز توجه كرده اند، خواه در بناى صحن، خواه گنبد و بارگاه و خواه گلدسته ها. البته از جزئيات نخستين بنايى كه بر مرقد آن حضرت ساخته شد، اطلاعات روشنى در دست نيست و آنچه در دست داريم اطلاعاتى مربوط به طرح و نقشه حرم‌، عناصر بنا، چگونگى معمارى و تزيين ها در دوره قبل از قرن هفدهم ميلادى است.

به هر روى، حرم حضرت عباس(عليه السلام) قطعهاى از سرزمين مباركى ا ست كه خداوند به ديده عنايت در آن نگريسته و آن را كعبه دلها كرده است. حرم آن بزرگ، مجموعه اى است داراى4370 متر مربع مساحت كه مرقد عباس(عليه السلام) را در ميان دارد. گنبد خانه اى مستطيل شكل با ابعاد 110 در 120 متر و با چهار رواق در چهار طرف. محوطه اى روباز اين گنبد خانه و رواق ها را در ميان گرفته كه آن را صحن گويند.

حرم حضرت عباس(عليه السلام) در كليات نقشه و طرح بنا با حرم امام حسين(عليه السلام) تفاوتى چندان ندارد و تنها تفاوت در تعداد رواق هاى پيرامون گنبد خانه و همچنين غرفه هاى پيرامون صحن است. قبر درست در ميان گنبد خانه است و بر روى آن صندوق گرانبها از جنس شيشه است و روى آن نيز صندوق مشبك نقره اى يا ضريحى كه آن را «صندوق خاتمى » گويند.

تاريخ روايت مى كند كه آل بويه (ديالمه) علا قه مندترين خاندان به اهل بيت بودند. همين حكمرانان بودند كه ياد و نام حسين(عليه السلام) و برادرش عباس را زنده و جاودانه ساختند; بويژه در روزگار حكمرانى عضدالدوله ديلمى كه اعلام تشيع كرد و حرم حضرت ابوالفضل و گنبد و بارگاه آن مرقد را ساخت. در دوران صفويه تحول چشمگيرى در بنا و نوسازى حرم روى دادو در همين دوران بود كه شاه طهماسب صفوى به سال 1032 ه .ق. (=1622 م.) به تزيين گنبد با كاشى همت گماشت. ضريحى بر روى «صندوق خاتمى » نصب كرد. رواق و صحن را نظم و سامان داد. ايوان نخستين درِ حرم را ساخت و فرشهاى گرانبهايى از ايران براى مفروش كردن حرم فرستاد. درسال1153 ه .ق. نادرشاه افشار هديه هاى فراوانى به حرم هديه كرد و برخى از بناهاىحرم را نيز آينه كارى كرد.

در سال 1172 ه .ق. وزير انديشمند او به زيارت كربلا رفت. صندوقى را كه بر روى قبر بود نوسازى كرد و در رواق هم نوسازيهايى به عمل آورد و چلچراغى براى نهادن شمع در آن به منظور روشن كردن حرم هديه داد.در سال 1236 ه .ق. محمدشاه قاجار فرمان داد ضريحى نقرهاى بر مرقد آن حضرت بسازند.در سال 1259 ه .ق. محمدعلى شاه پسر سلطان ماجد شاه از شاهان هند، گنبد خانه حرم حضرت عباس(عليه السلام) را نوسازى كرد.

پس از هجوم وهّابيان به سال 1216 ه .ق. كه به غارت و تخريب حرم امام حسين و حضرت عباس(عليهما السلام) انجاميد‌‌، فتحعلىشاه قاجار به نوسازى حرم پرداخت و از جمله، گنبد حرم حضرت عباس را كاشىكارى كرد. در سال 1263 ه .ق. سلطان عبدالمجيد محمود عثمانىدو شمعدان تزيين يافته به گلبرگهايى طلايى به حرم حضرت عباس هديه كرد كه همچنان در حرم وجود دارد.در سال 1266 ه .ق. سلطان عبدالمجيد خان عثمانى، همچنين بناى حرم حضرت عباس(عليه السلام) را نوسازى كرد.
مادر سلطان عبدالمجيد نيز در سال 1266 ه .ق. پردههاى حريرى به حرم حضرت ابوالفضل هديه كرد. در جريان نوسازيهاى اخير صندوق داخلى ضريح «صندوق خاتمى »، عبارت «يا اباالفضل العباس(عليه السلام) أدركنى 1264 ه .ق.» را بر آن يافتند.

بعدها حكمرانان بهرة هند سقف ضريح را با سقفى ديگر از چوب جاوه جايگزين كردند.بر تبديل اين سقف به سقف جديد، ميرزا محمدباقر راجة حائرى نظارت داشت و استاد اسماعيل نجار كار تزيين آن را انجام داد.

بر ضريح فولادى كه روى صندوق خاتمى قرار داشته، اين عبارت نقش بسته است: «ضريح العباس سنه 1182 ه .ق. عمل احمد اكبر» آن سان كه از تاريخ مكتوب بر اين ضريح پيداست كار آن به سال 1182 انجام يافته است. عبارتى ديگر هم بر اين ضريح نقش بسته كه ظاهراً همين ماده تاريخ را نشان مى دهد. آن عبارت چنين است: «لازال مطافاً لخيار الناس، عمل مهدى القلقاوى».

اين كتابت ها به خطى زيبا و به صورتى هنرى انجام گرفته است.در سال 1358 ه .ق. اين ضريح فولادى برداشته و صندوق خاتمكارى ديگرى كه فردى به نام فولاد زرى آن را ساخته بود، جايگزينش شد.ضريح نقره اى حرم حضرت عباس، اهدايى محمدشاه قاجار است و نظارت بر ساخت آن را نيز، چونان كه بر سر در ضريح نوشته است، حاج عبدالهادى استرآبادى، نياى بزرگ خاندان استرآبادى ساكن در كاظمين، برعهده داشته است.در قرن سيزدهم هجرى بانو تاج محل هندى به روكش كردن صندوق خاتمى با روكشى از نقره اقدام كرد و اين كار ضررهايى بر صندوق در پى داشت و اين عمليات تزيين، به كوچكترشدن صندوق انجاميد و صندوق را به شكلى درآورد كه اكنون نيز مشاهده مى شود.
ضريح جديد

در سال 1385 ه . ق. ضريح مرقد حضرت عباس با ضريحى نو جايگزين شد. اين كار با جشنى بزرگ در كربلا همراه بود. ضريح را كه روانة كربلا ساخته بودند، در بغداد مردم از آنان استقبال گرمى كردند و پس از آن كه ضريح از مسيّب به كربلا برده شد، مردم كربلا نيز با شور و هيجان، زن و مرد به خيابان ريختند و از آن استقبال كردند. در پيشاپيش استقبال كنندگان، عالمان دينى و سادات و بزرگان و تاجران و مديران حضور داشتند. پس از مراسم استقبال، ضيافت نهارى به افتخار اين مراسم در حسينية حيدرى از سوى توليت حرم سيد

بدرالدين آل ضياء ترتيب يافت. دو روز پس از آن، كار نصب آغاز شد. در روز سه شنبه دوازدهم ماه مبارك رمضان برابر با دوم ژانويه 1966 م. كار نصب به پايان رسيد و در شب پانزدهم ماه مبارك، برابر با شب ششم ماه ژانويه، حضرت آيةالله العظمى سيدمحسن حكيم از آن پرده بردارى كرد و به درگاه خداوند تعالى دعا كرد. اين ضريح، كه ساختة ايرانيان و هدية آنان بود، از طلاى ناب و نقره ساخته شده و در ساخت آن نگين هايى از مينا سنگهاى قيمتى نيز به كار رفته و در نوع خود از زيباترين و بديعترين ضريح هاست.

بنا به گفتة سيد بدرالدين آل ضياء، توليت حرم حضرت عباس(عليه السلام) هزينة ساخت اين ضريح به 250 هزار دينار رسيده و در ساخت آن از 400 هزار مثقال نقره و 800 مثقال طلااستفاده شده و عمليات ساخت آن سه سال به درازا كشيده است.اين ضريح به دستور و با پشتيبانى حضرت آيت الله حكيم ساخته شده و هزينة آن را برخى از نيكوكاران ايرانى تأمين كرده اند.

گفتنى است پيش از آن بهرة هند، شباكى براى ضريح ساخته بودند كه چون آن را به كربلا آوردند و قصد نصبش داشتند، پاره اى خرابى برداشت و از همين روى آيت الله حكيم آن را نپذيرفت و از ايرانيها خواست ضريحى جديد بسازند. اين ضريح جديد كه به درخواست ايشان ساخته شد، همان است كه اكنون از آن سخن مى گوييم. شهرت اين ضريح بيش از هرچيز به چهار انارك طلايى است كه بر فراز در چهارگوشه آن نصب شده و قطر هر كدام 50 سانتيمتر است.گفتنى است حرم ابوالفضل(عليه السلام) با كتيبههايى از آيات قرآن تزيين شده و گنبد آن بنا هم از داخل زينت يافته و هم در نماى بيرونى بر ساقه آن سوره منافقون و بر نوك آن سوره جمعه با خط ثلث روشنى و به خط جواد خطاط نقش بسته است.

حرم عباس بن على(عليه السلام) جلوه گاه ديگرى از هنر اسلامى است و در جاى جاى آن، شكوه، عظمت، اصالت و چشمنوازى معمارى و هنر اسلامى رخ مى نمايد و هيچ گوشه اى نيست كه از نقش و نگارها و تزيينهاى گوياى اين شكوه و عظمت تهى باشد.
رواقهاو درها

گنبد خانه حرم حضرت عباس را چهار رواق در برگرفته كه سقف و ديوارهاى هريك از داخل با كاشى و آينه كارى تزيين شده است. اين رواقها عبارتند از:
رواق شمالى: اين رواق از رواق شرقى و غربى جدا شده و قبلا ميان دو قسمت آن ديوارى وجود داشته كه بعدها برداشته شده است.

در ضلع شمالى اين رواق، حجره اى است كه درى نقره اى دارد و به راهرويى زيرزمينى گشوده مى شود كه به قبر حضرت ابوالفضل(عليه السلام) مى رسد. گفته اند: اين جا بر نهر علقمى مشرف بوده است. در جوار اين حجره حجره ديگرى است كه مقبره آل نواب را تشكيل مى دهد. پس از آن، به ترتيب كتابخانه حرم حضرت ابوالفضل، مقبره مرحوم سيدميرزا وكيل و مقبره مرحوم حاج محمد رشيد جلبى صافى، شهردار سابق، واقع است. دو مقبره ديگر هم وجود دارد كه درهاى آنها از صحن گشوده مى شود. اين دو مقبره عبارتند از مقبره علامه سيدكاظم بهبهانى كه در گوشه شمال شرق حرم واقع شده و مقبره مرحوم حاج حسين حلاوى كه در گوشه شمال غرب واقع است. در ضلع غربى حرم در يكى از غرفه ها، قبلا چاه آبى وجود داشته كه مخازن حرم را از آن پر مى كرده اند. اين غرفه همان است كه بعدها مقبره سيد ميرزا وكيل شده است.

واقع است پيشتر در ضلع غربى حرم چاه آبى وجود داشته و مخزنى كه در يكى از غرفه ها بوده و در جريان شست و شوى حرم از آن استفاده مى شده، با آب اين چاه پر مى شده است. اين غرفه همان است كه بعدها به مقبره سيدميرزا وكيل تبديل شد. با توجه به اين كه پيشتر ميان رواق شمالى و حرم ديوارى وجود داشته و اين ديوار را برداشته اند، درهايى كه آنجا بوده يكى به مقبره سيدعباس سيدحسين ضياءالدين عموى توليت حرم حضرت ابوالفضل(عليه السلام) كه در قسمت بالا سر واقع است و ديگرى به مقبره هنود برده شده است.

هنگامى كه حاج رئيس، وزير شيخ خزعل خوزستانى فرمانرواى خرمشهر پمپ آبى بر روى نهر حسينيه نصب كرد، از آنجا به صحن حرم امام(عليه السلام) و حرم حضرت عباس(عليه السلام) لوله كشى كرد و پس از آن چاه واقع در حرم را پر كرد و حوض را نيز از ميان برد.

رواق غربى: در دو سوى اين رواق دو در قرار دارد؛ درى كه در سمت جلو است و به صحن گشوده مى شود «باب الرواق» نام دارد و كفشدارى واقع بر كنار اين در از آن ورثه شيخ محمود كشوان است. درِ دوم، در 26 فوريه 1942 به سمت ضلع شمال غرب گشوده شده، نام آن «باب المراد» است و به توليت حرم تعلق دارد. مقبره هنود و مقبره عموى توليت در فاصله ميان همين دو در قرار دارد.

رواق شرقى: اين رواق پنج مقبره را در برگرفته است: نخست مقبره حريرى، كه مرحوم سيدمحسن سيد محمد على آل طعمه در آن به خاك سپرده شده است. دوم مقبره مرحوم سيد حسّون النائب از آل ضياء الدين كه فرزند او سيد علوان النائب نيز در آن مدفون است. سوم مقبره متوليان حرم ابوالفضل(عليه السلام) كه سيد مرتضى و فرزندش سيد محمدحسن آل ضياءالدين در آن به خاك سپرده شده اند. چهارم مقبرهاى كه سيد على سيد جواد آل طعمه توليت حرم و نيز فرزندش دكتر عبدالجواد كليدار در آن دفن شده اند، و پنجم مقبرهاى كه مدفن سيد نورى سيدمهدى سيدصالح آل طعمه و برخى از عموزادگان اوست.

رواق جنوبى: اين رواق همان است كه با سه دهنه در، به ايوان طلا متصل مى شود. درِ اول همان است كه در سمت شرق ايوان قرار دارد و به كشيكخانه باز مى شود. درِ دوم درِ ايوان طلاست كه سيدعباس خطيب فرزند سيدمحمّدمهدى آل طعمه توليت پيشين حرم حضرت ابوالفضل در آستانه آن به خاك سپرده شده است. سومين در نيز در سمت چپ ايوان واقع است و به كشيكخانه گشوده مى شود. در سال 1367 ه.ق. حاج حسين حجار باشى به سنگفرش كردن كف حرم با باقيمانده سنگهاى تراشيده شده براى قصر گلستان در تهران اقدام كرد. هزينه اين كار در آن زمان بيش از 15 هزار تومان برابر با1100 دينار عراقى برآورده شده است.

درهاى حرم
حرم حضرت عباس(عليه السلام) رواقها و گنبد خانه داراى شش باب در است كه پنج تاى آنها به رواقها گشوده مى شود و يكى در قسمت بالاسر قرار دارد.دو باب از اين درها در غرب قرار دارند.يكى از اين دو در در جوار كفشدارى متعلق به توليت حرم واقع شده، جنس آن از نقره وداراى دولنگه است. بربالاى آن كتيبه اى است ودرآن كتيبه نوشته است:كتبه محمدعلى القزوينى الحائرى سنة 1288 ه.ق. بر لنگه هاى در نيز اين نوشته ها به چشم مى خورد. اين در، ساخت محمد حسن نقاش فرزند مرحوم شيخ موسى است .
اما درِ دوم، آن نيز از نقره و داراى دولنگه ميباشد گفتنى است اين در مشرف بر كفشداريى است كه به

واژه شيخ محمد كشوان تعلق دارد.
سومين در همان است كه در قسمت بالاسر قرار دارد و به جايى گشوده نمى شود.
چهارمين در سمت پايين پا، يعنى در مشرق واقع است و به رواق گشوده مى شود.
پنجمين در كه آن نيز به رواق گشوده مى شود، داراى دو لنگه است ; بر يك لنگه، اين ابيات نقش بسته
است:

مررت بقبر للشهيد بكربلا ففار عليه من دموعى غزيرها
فما زلت أرثيه و أبكى لرزئه و يسعد عينى دمعها و زفيرها
و لا برح الوفاد زوار قبره يفوح عليه مسكها و عبيرها
سلام عليك يا أباالفضل كلما تمر شمالات النسيم و مورها
بر لگنه ديگر نيز اين ابيات به چشم مى خورد:

عباس يا باب الحوائج للورى الفضل جارى منك للأطياب
تهديك أفئدة الكرام بشوقهم بمقامك العالى لكسب ثواب
يقضى حوائج من يلوذ ببابه رب العلى و مسبب الأسباب
و يفوز زائره بنيل مرامه وله النعيم غداً يغير حساب
قصر البيان عن المديح لبابه طوبى لحجاب و حسن مآب

اما ششمين در نيز در ناحيه شمال حرم واقع است و همان اشعارى بر آن نقش بسته كه بر پنجمين در هست، با اين تفاوت كه در ميانه لنگه دوم اين كتيبه نيز ديده مى شود: «البانى محمد جعفر خلف المرحوم الحاج عبدالحميد التاجر الاصفهاني 1341 ه.ق كتبه على بن الحسين الموسوى البهبهانى.»
ايوان طلا

ايوان طلا ايوانى است وسيع كه در جلوى گنبد خانه حرم و مشرف بر صحن شريف است و 320 متر
مربع مساحت دارد. از آجرهاى مسى رنگ و طلاكارى شده در نماى آن استفاده شده است. بر پيشانى
ايوان قطعه اى مستطيل شكل ديده مى شود كه چند بيت به زبان تركى و با خطى زيبا بر آن نوشته است.
يكى از بيتها اين است:

يازدى خلوصى برله تاريخ كلك فيض ايتدى بوبارگاهى سلطان حميد تجديد
اين بيت گوياى آن است كه ايوان در دوره حكومت سلطان عبدالحميد عثمانى تجديد بنا شده است.

بر ايوان طلا و درهايى كه از آن يا از مجاورت آن گشوده مى شود، شش كفشدارى وجود دارد كه سه تاى آنها در چپ ايوان قرار گرفته است: اوّلين كفشدارى از آن ورثه سيدسليمان سيدجعفر سيد مصطفى آل طعمه و در اجاره شيخ حسين معله نجفى است. دومين كفشدارى از آن ورثه برخى از افراد آل لطيف آل قنديل و آل صخنى و فعلا در دست عبدالحسين، جعفر و حاج صادق فرزندان محمد على بن مرزة بن محمد كشوان است و سومين كفشدارى نيز از آن شيخ عبود كاظم كشوان و شيخ على كشوان است. سه كفشدارى ديگر هم كه

در سمت شرق ايوان قرار گرفته، همه از آن ورثه سيد امين سيد مصطفى آل طعمه است. سيد محمد حسن آل ضياءالدين توليت حرم نيز دو كفشدارى براى خود ايجاد كرده است؛ يكى در شرق، ديگرى در غرب ايوان.از اين ايوان دو در گشوده مى شود كه يكى در وسط آن قرار گرفته است و به رواق راه دارد. در اول؛ اين در از جنس نقره است و در وسط اين در كتيبه اى با عبارت قال النبى:‌ «انا مدينة العلم و علىّ بابها» نوشته شده است.

در دوم; اين در نيز از نقره است كه به حرم گشوده مى شود و دو لنگه دارد. در ميان لنگه دوم دايره اى است و در آن چنين نوشته است: انا مدينة العلم و علىّ بابها العبد الجانى ابن شمس الدين محمد الاصفهانى محمد على الحسينى الطباطبايى غفرذنوبه 1259 ه.ق.
در سمت غرب اين ايوان، درى كوچك مشرف به كشيكخانه وجود دارد و بر لوحه هايى مسين كه بر اين در نصب شده، بيت زير نوشته است:
بذلت يا عباس نفساً نفيسة لنصر حسين عز بالجد من مثل
به سال 1355 ه.ق. (1936 م.) سيد محمد حسن آل ضياء الدين توليت حرم عباس(عليه السلام) درى ديگر از جنس نقره براى حرم حضرت ساخت.
صحن و درهاى آن

درگذشته، هنگا مى كه از باب قبله مى گذشتيد، به صحنى كوچك و مربع شكل وارد مى شديد كه در شرق آن يك حجره و يك سقاخانه قرار داشت و بر ديوارهاى آن اشعارى به زبان فارسى و حديثى نبوى و در پايان اين نوشته، تاريخ 1304 ه.ق. به چشم مى خورد. سپس هنگا مى كه مى خواستيد به صحن بزرگ برويد، از سالنى مربع شكل مى گذشتيد كه در غرب آن مقبره مرحوم حاج محمدصادق يكى از متولّيان نوسازى حرم و در شرق آن نيز مقبره راجه محمد جعفر هندى قرار مى گرفت. هنگام احداث خيابانى كه صحن شريف را در بر مى گيرد، نصف صحن قبله از قسمت غير مسقف تا اوّل سالن پيشگفته از ميان رفت و باقىمانده اين صحن نيز بعدها در گنجينه حرم ادغام شد. اين محل زمانى مسجد و رواق بود و بعدها در سال 1383 ه.ق. (1963 م.) كتابخانه ابوالفضل العباس نام گرفت.

به هر روى، مساحت صحن جامع حرم حضرت ابوالفضل(عليه السلام) 9300 متر مربع و مساحت بناى حرم; اعم از رواقها و گنبد خانه و ايوان 4370 متر مربع است.
ايوانهاى صحن بزرگ: صحن بزرگ داراى چهار ايوان وسيع است. سقف ايوانها داراى مقرنس كارى و طاق و قوسهاى هندسى زيباست و در هر كدام نيز حجره اى وجود دارد كه براى مباحثه يا تدريس علوم دينى از آن استفاده مى شده است.
اين ايوانها عبارتند از:

1 ـ ايوان بالاسر; اين ايوان در غرب صحن قرار دارد و بر بالاى آن اين كتيبه به چشم مى خورد: قال الله تعالى: « بسم الله الرحمن الرحيم، اذا جاء نصرالله والفتح و رأيت النّاس يدخلون فى دين الله افواجاً فسبّح بحمد ربّك واستغفره انّه كان توّابا» سنة 1304 ه.ق. در وسط اين ايوان هم كتيبه اى است كه اشعارى به زبان فارسى بر آن نوشته است.
گفتنى است در اين ايوان درويشها در دهه محرم مجلس عزادارى برپا مى داشتند و ايوان را سياهپوش مى كردند و از ديوارهاى آن شمشيرها و كشكولهاى گوناگونى مى آويختند. اين گروه را درويشهاى حرم حضرت عباس(عليه السلام) مى ناميدند، در برابر درويشهاى ديگرى كه در حرم امام حسين(عليه السلام) بودند.

2 ـ ايوان شرقى; اين ايوان در ضلع شرقى صحن قرار دارد و باب الرضا (باب العلقمى ) در زير همين ايوان است. در بالاى ايوان كتيبه اى است كه سوره حمد و تاريخ 1304 ه.ق. در آن به چشم مى خورد و پايينتر از آن هم كتيبه اى ديگر است كه سوره قدر و تاريخ سال 1304 ه.ق. بر آن نوشته است. اين كتيبه در ماه رمضان 1304 ه.ق. نوشته شده و يكى از كاشيكاران به نام حاج محمد نادر توكلى در همان سال اين ايوان را تجديد بنا كرده است.
3 ـ ايوان شمالى; در قسمت بالاى اين ايوان كتيبه اى است كه تاريخ 1304 ه.ق بر آن نقش بسته است.

4 ـ ايوان قبله; اين ايوان در مدخل باب القبله است و بر آن كتيبه اى به تاريخ 1304ه.ق. و اثر محمد حسين يزدى به چشم مى خورد بر بالاى اين ايوان نيز ساعت زنگدار بزرگى نصب شده است.
درهاى قديمى صحن
در قديم، صحن حرم حضرت عباس(عليه السلام) داراى شش در بوده و هر يكى از اين درها بر حسب جايى كه در آن قرار گرفته، نام مشخصى داشته و هركدام به يكى از محله هاىقديمى شهر باز مى شده است. جنس اين درها از چوب مرغوب بوده است.
به هر روى، اين درها عبارتند از:

1 ـ باب القبله; از آن روى كه در سمت قبله است بدين نام خوانده اند. در قسمت جلوى آن فراخنايى به وسعت 16 متر وجود دارد كه آن را صحن صغير (صحن كوچك) ناميده اند. بر فراز ايوان اين در دو گلدسته كوچك است. طول اين در به 5/4 متر و عرض آن به 3 متر مى رسد. اين در به روزگار اشغال عراق از سوى انگلستان درسال 1337ه.ق. و به دست محمدخان بهادر، معاون حكمران انگليسى عراق، كاپيتان برى، گشوده شده است.بر اين در دو كتيبه است كه على بن حسين موسوى بهبهانى آنها را به سال1340ه.ق. نوشته است. در پيشانى درگاه نيز صفحه اى مسين، لوزى شكل و تذهيب شده وجود دارد كه بر آن نوشته است: {سَلامٌ عَلَيكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدِينَ}