بخشی از مقاله
چکیده:
گردشگری مذهبی یکی از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است و شامل سفرها و بازدیدهایی میشود که اصلی ترین هدف آنها تجربه ای مذهبی می باشد. به لحاظ موقعیت فرهنگی و مذهبی خاص ایران، گردشگری مذهبی در ایران جای رشد و توسعه بسیاری دارد. در این راستا می توان به شهر ری اشاره کرد با سابقه و قدمت شش هزار ساله خود و وجود اماکن و عناصر با ارزش تاریخی و مذهبی به خصوص آستان حضرت عبدالعظیم - ع - ، ویژگیهای بسیار بارز و خاصی به این منطقه بخشیده است همچنین قابل ذکر است که شهرری به دلیل وجود حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی - ع - سالانه میزبان حدود ده تا سیزده میلیون زائر است اما متاسفانه شاهد ضعف ها و مشکلاتی در این منطقه گردشگری هستیم پژوهش حاضر پیشرو رفع موانع موجود و نیز بافعل شدن برخی جاذبه های گردشگری را بررسی می کند تا بتواند پذیرای تعداد قابل توجهی گردشگران داخلی و خارجی باشد.
پژوهشحاضر به لحاظ-"هدف تحقیق" پژوهشی" کاربردی"، از نظر "متدولوژی تحقیق" پژوهشی"کمی"، پژوهشی "توصیفی-پیمایشی" و در نهایت از نظر "رویههای تحقیق" پژوهشی"میدانی و کتابخانه ای- اسنادی" است که به تدوین الگویی مفهومی در ارتباط با ساماندهی بافت پیرامون حرم حضرت عبدالعظیم - ع - با تمرکز به تسهیل گردشگری مذهبی واقع در شهر ری میپردازد و از طریق ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه، مشاهده، اسناد و مدارک، به تبیین موضوع اقدام مینماید. در این پژوهش نخست به شناسایی کمبودها و نیازها توس خود زائرین میپردازیم و سپس شاخص های مشخص شده را با نرم افزار SPSS و آزمونفریدمن الویت بندی میکنیم و در نهایت شاخص های الویت بندی شده منجر به ارائه طرحی در قالب نقشه های GIS می شود.
واژگان کلیدی: شهرری، گردشگری مذهبی، شاخص های نیاز، حضرت عبدالعظیم - ع - .
مقدمه
از میان شاخصهایحیاتی و نمادین تمدنهای دنیای قدیم و جدید، گردشگری تنها نمادی است که گسترهی جغرافیایی آن را مرزهای سیاسی کشورها، تقسیمات اداری و قلمرو اقتدار قومی تعیین نمیکند - خسرویان،1386، . - 55 صنعت گردشگری مذهبی یکی از راهکارهای معرفی هرچه بهتر تاریخ، فرهنگ و ارزشهای اعتقادی و همزیستی مسالمت آمیز ادیان در بین کشورهاست به علاوه بقاع متبرکه و اماکن مذهبی علاوه بر قداست و معنویت منحصر به فرد خود، بیانگر آداب و رسوم، باورها، اعتقادات واندیشه های مردم است - مومنی، 1384، . - 14به لحاظ موقعیت فرهنگی-مذهبی خاص ایران در میان کشورهای دیگر گردشگری مذهبی جای رشد و توسعه قابل توجهی دارد به گونهای که تنوع مراکز، آثار و ابنیه تاریخی و عبادتگاههای ادیان مختلف موجود در مناطق مختلف کشور، موقعیت ایران را در تمام دنیا کم نظیر کرده است وهنوز جز یکی از الویت های گردشگران خارجی به ایران می باشد بنابراین انگیزه های مذهبی گردشگران خارجی برای سفر به ایران و وجود بیش از یک میلیارد مسلمان و دویست و پنجاه میلیون شیعه در جهان بسیاری از موانع و مشکلاتی که در تعاریف ما از گردشگری و آثار منفی اجتماعی و فرهنگی مرتب به آن نهفته است، بر طرف میکند و راه برای توسعه صنعت گردشگری مذهبی- فرهنگی هموارتر می کند.با این وجود گردشگری مذهبی در ایران، با تعداد مکان های مقدس مذهبی هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و هدفمند بوده و این وضیعیت نابسامان در شهرهایی چون شهرری و قم مشاهده می شود - اخوت،34، - 1389
شهرری به عنوان بخش کوچکی از سرزمین پهناور ایران با بهره مندی از ویژگی های فرهنگی، تاریخی و مذهبی - از جمله حرم حضرت عبدالعظیم - ع - - از جمله مناطقی است که در صورت رفع موانع موجودو نیز بالفعل شدن برخی جاذبه های گردشگری می تواند پذیرای تعداد قابل توجهی گردشگران داخلی و خارجی باشد. با توجه به مراکز متعدد تاریخی، مذهبی و فرهنگی در شهرری - حرم شاه عبدالعظیم - ع - ،امام زاده عبد - ع - ، برجطغرل، آتشکده ری، ابن بابویه و... - این شهر می تواند به یکی از مهترین محورهای گردشگری مذهبی و فرهنگی تبدیل شود - خسرویان، 1386، . - 55به این منظور نخست به شناسایی کمبودها و نیازها توس خود زائرین میپردازیم و سپس شاخص هایمشخص شده را با نرم افزار SPSS و آزمون فریدمن الویت بندی میکنیم و در نهایت شاخص های الویتبندی شده منجر به ارائه طرحی در قالب نقشه های GIS می شود
مبانی نظری
گردشگری به مجموعه مسافرتهایی گفته میشود که بین مبدأ و مقصدی با انگیزههای استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذاراندن اوقات فراغت انجام میگیرد و در آن شخص گردشگر قصد اشتغال و اقامت همیشگی ندارد.به طور کلی مسافرتهایی که با انگیزههای فوق انجام میگیرد و حداقل یک شب اقامت در مقصد را به دنبال داشته باشد، سفر توریستی یا گردشگری نامیده میشود. این تعریف یک تعریف قراردادی است و تا کنون چندین مسابقه برای ارایه یک تعریف جامع و کامل از گردشگری بی نتیجه مانده است - رهنما، 1381، - 7 در مارس 1993، کمیسیون آمار ملل متحده تعریف ارائه شده از جهانگردی توس سازمان جهانیجهانگردی را پذیرفت. بر اساس این تعریف، جهانگردی عبارت است از: - مجموعه فعالیتهای افرادی که به مکانهای خارج از محل زندگی و کار خود، به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت میکنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکانها نمیمانند - راجرداس ویل، 1384، . - 19گردشگری مجموع پدیده ها و ارتباطات ناشی از کنش متقابل گردشگران، سرمایه، دولت و جوامع میزبان، دانشگاها و سازمانهای غیر دولتی در فرآیند جذب، حمل و نقل، پذیرایی کنترل گردشگران و دیگر بازدیدکنندگان است - ویرور1، 2000 ، . - 3
ارکان اساسی گردشگری
