بخشی از مقاله
چکیده
اساساً شناخت شخصیت به عنوان یک عنصر بسیار مهم، در روانشناسی قابل ارزیابی نیست. به نظر میرسد نظریههایی که در این علم مطرح میشود شناخت افراد نسبت به یکدیگر را به راحتی آسانکند،میاما با توجه به بازخوردهاي رفتاري گوناگون در شرایط زمانی و مکانی مختلف، درك شناخت شخصیت، امري مشکل به نظر میرسد. تاریخ بیهقی، یکی از مهمترین آثار ادبی زبان فارسی است که به دلیل تعدد داستانها، وقایعریخیتا و تنوع در شخصیت قهرمانان و خلق و خوي آنان میتواند بر اساس تحلیل روانشناسانه مورد ارزیابی قرار گیرد.
در راه شناخت شخصیت، روشهاي مختلفی در روانشناسی مطرح میشود که در اصل براي شناخت واقعی انسان است. مدل روانشناختی معتبري که به نامتیپ» شخصیت« یایپ»ت شخصیتی« مطرح میشود یکی از ابزارهاي مفید براي شناخت سریع انسان است. ایزابل مایرز شانزده تیپ کاملاً متفاوت را تشخیص داد که هر فرد با شناخت کهنالگوي خود میتواند بر اساس شاخص تیپ مایرز بریگز به شناخت خود و بازیابی مفاهیم زندگی دست یابد. در این پژوهش شخصیت ابوالفضل بیهقی، خواجه احمد حسن میمندي و بونصر مشکان بر اساس ابعاد شانزدهگانه تیپشناسی مایرز بریگز مورد ارزیابی قرار میگیرد و تفاوت تیپ آنها در مواجه با
دیگر شخصیتها شناخته میشود.
کلید واژهها:تاریخ بیهقی، شخصیت، هنر شناخت مردم، تیپشناسی، مایرز بریگز.
-1مقدمه
مفهوم شخصیت در آثار ادبی، مانند سایر پدیدههاي دنیاي هنر در گذر زمان و با عبور از پیچ و خمهاي زندگی بشر همواره دستخوش تغییر و تحول بوده است. خلق اثر ادبی بدون طرح شخصیتها هرگز امکانپذیر نیست. بنابراین شخصی تها را باید پایههایی دانست که ساختمان یک اثر روي آنها بنا میشود - خادمی، . - 2 :1385 »تاریخ بیهقیدر« واقع تقابل شخصیهاست. شخصیتهایی که گاهی علایق گوناگون دارند و ترجیح دهندمی از زمان حال لذّت ببرند و روحیهي آزادي دارند. گاهی نیز نگرشی آسانگیر دارند و خوشحالی آنها از روي اجبار است. در اثر بیهقی، تیپهاي گوناگون با الگوها و ابعاد شخصیتی که دارند، اَشکال درونی و بیرونی بسیار متفاوت در دنیاي خود به وجود آورندمی .
بیهقی در تاریخ خود، از به کارگیري شخصیتهاي قالب پرهیز میکند و آگاهانه نظر میدهد.مبانی فکري این پژوهش، مبنايبر نظریات مایرز بریگز قرار داده شده و ارتباط دو عنصر شخصیت و روانشناسی در اثر منتخب، بر اندیشهها و فرضیات این اشخاص اعمال گردیده است. مایرز بریگز شاخص خود را در شانزده بعد پیریزي نموده است که عبارتند از: بحمق - برونگرا، حسی، متفکّر، قضاوتگر - ، دحمق - درونگرا، حسی، متفکّر، قضاوتگر - ، بحاق - برونگرا، حسی، احساسی، قضاوتگر - ، دحاق - درونگرا، حسی، احساسی، قضاوتگر - ، بحمر - برونگرا، حسی، متفکّر، دریافتگر - ، دحمر - درونگرا، حسی، متفکّر، دریافتگر - ، بحار - برونگرا، حسی، احساسی، دریافتگر - ، دحار - درونگرا، حسی، احساسی، دریافتگر - ، بشمق - برون-گرا، شهودي، متفکّر، قضاوتگر - ، دشمق - درونگرا، شهودي، متفکّر، قضاوتگر - ، ب - شمر - برونگرا، شهودي، متفکّر، دریافتگر - ، دشمر - درونگرا، شهودي، متفکّر، دریافتگر - ، بشاق - برونگرا، شهودي، احساسی، قضاوتگر - ، دشاق - درونگرا، شهودي، احساسی، قضاوتگر - ، بشار - برونگرا، شهودي، احساسی، دریافتگر - ، د-شار - درونگرا، شهودي، احساسی، دریافتگر - - تیگر، . - 251 :1391
-2تعریف مسئله و بیان سوالهاي اصلی تحقیق
درعلوم مختلفی که انسان باآن سروکاردارد، آدمی بااصول خاصی از دانش روبهرومی-شود.ادبیات بهعنوان یکی از مهمترین علومی که پیوند اساسی با مکتب اسلامی وسایر رشته ها ایجاد میکند، همواره نقش تأثیرگذاري در روحیات انسان دارد.پیونداین دانش با روان انسان از ابتداي خلقت ادبیات ویا به تعبیرصحیحتر در روابط اجتماعی و آغاز خلقت بشر تا امروز، مورد بحث و بررسی بوده است. »تاریخ بیهقی« یکی از ارزشمندترین گنجینههایی است که به دست مارسیده است.این کتاب ادبی - تاریخی، حاوي نکات ارزندهيشماريبی است که علاوه بربیان حوادث تاریخیِ دوره غزنوي،به جزئیات بسیاري ازجمله ویژگیهاي اجتماعی جامعهي آن زمان و تقابل افراد با هم، به ویژه در دربار و حوادث دربار میپردازد.بر این اساس چند سوال مطرح میشود: مهمترین عوامل ایجاد بروز رفتارهايچندگانه در شخصیتهاي تاریخ بیهقی چیست؟ شاخصههاياصلی شناخت شخصیتهاي گوناگون در تقابل با هم در تاریخ بیهقی با توجه به نظریه مایرز بریگز چیست؟
-3سابقه و ضرورت انجام تحقیق
هرکس از ظنّ خود هرچه که در توان داشت در مورد بیهقی بحث وتحلیل کرد.شاید بتوان گفت تحقیقاتی که با نگرشی جدید باشد،دست کم، زیاد نیست.منظور از نگرش جدید،نوع نگاه محقّقنسبت به شخصیتها است.در دورههاي قبل از انقلاب و بعد از آن، تحقیقات، پایاننامههاوهمایشهاي مختلفی در موردبیهقی و آثارش صورت گرفتهاستکه مهمترین کتابها،کتاب »تاریخ بیهقیاز« محمدجعفر یاحقّیمهدي- سیدي و »تاریخ بیهقی« خلیل خطیب رهبر و همایش ابوالفضل بیهقی با جمعآوري کتاب »یادنامه بیهقی« را دررأس اینها میتوان گفتدر. مورد شخصیتهاي تاریخ بیهقی نیز تحقیقاتی صورت گرفته است که از جمله آنها:
