بخشی از مقاله
تعيين الگوي بهينه كشت شهرستان دزفول
مقدمه
بهره برداران كشاورزي مجريان اصلي برنامه های کشاورزی در سطح مزرعه بوده و ميزان پذيرش و استقبال آنها از سياست ها و برنامه هاي جديد ، نقش تعيين كننده اي در موفقيت اين برنامه ها دارد. زارعان در تصميم گيري براي كشت محصولات به طور معمول به هدف هاي مختلفي چون حداكثر كردن درآمد خالص و حد اقل كردن هزينه نيروي كار، استفاده حد اكثر از نيروي كار خانوادگي، دستيابي به سطوح مشخصي از درآمد انتظاري براي تامين حداقل نياز ضروري خانواده خويش و باز پرداخت وام هاي كه اخذ كرده اند توجه مي كنند(سلطانی،1375). به دست آوردن تركيبي از محصولات كه بتواند بيشترين درآمد را از مصرف هزينه ثابتي نصیب زارع نماید و يا كمترين هزينه ايجاد يك در آمد ثابت را در برداشته باشد، اهميت
ويژه اي دارد. يكي از متداولترين ابزارهاي اقتصادي كشاورزي براي رسيدن به اين هدف استفاده از مدلهای برنامه ریزی ریاضی است (عبدشاهي، 1379). برنامه ريزي ریاضی علاوه برتعيين ميزان مطلوب متغيرهاي تقسيم ، مي تواند ارزش محصول نهايي يا قيمت سايه منابع مختلف را محاسبه كند . اضافه بر آن پارامترهايي از جمله قيمت محصولات ، هزينه تهيه هر واحد از نهاده ها ، ميزان محصولات و مقدار محدوديت هايي مختلف مي تواند بطور منظم تغيير داده شود و مجموعه اي از جواب هاي بهينه به وسيله برنامه ريزي خطي پارامتر يك براي شرايط مختلف ايجاد كند (همت فر، 1385). از طرفي برنامه ريزي سيستم هاي زراعي عمدتاً در شرايط عدم حتميت صورت مي گيرد و بهره برداران كشاورزي به دلايل مختلف از جمله نداشتن كنترل برعوامل چون ، آفات و امراض و
وضعيت هاي بازارهاي عرضه و تقاضاي محصولات ، نهادها ، با ريسك روبرو هستند و به اين دليل كه اين اثر نتايج تصميمات را به شدت متاثر مي سازد، تصميم گيرندگان نمي توانند نسبت به آن بي تفاوت باشند. بنابراين ضروري است است تا هنگامي كه براي چنين سيستم هاي برنامه ريزي مي شود و ميزان ريسك مورد توجه قرار گيرد (آقاپور، 1384). دخالت دادن ريسك در برنامه ريزي
كشاورزي با تعيين مجموعه كاراي برنامه هاي بهينه ، امكان انتخاب برنامه هاي مناسب با ويژگي هاي اقتصادي – اجتماعي بهره برداري را فراهم مي نماید. در برنامه ريزي خطي معمول براي تهيه برنامه بهينه مزرعه ، فرض براين است كه زارعان در برابر ريسك بي تفاوت اند و در بازار رقابت كامل هدفشان حداكثر سود مي باشد (ترکمانی، 1375). بنابراين لحاظ كردن ريسك در مدل هاي برنامه ريزي نظام هاي بهره برداري نه تنها به حذف انحرافات در نتايج كمك مي كند بلكه ابزارهاي نيز براي
ارزيابي برخي از سياست هاي كه هدف آنها كاهش ريسك براي كشاورزان است را فراهم مي كند(آقاپور، 1384). از روشهای برنامه ریزی ریاضی که در آنها ریسک ناشی از فعالیتهای کشاورزی لحاظ می گردد مدلهای موتاد و تارگت موتاد است. در بالاترین ریسک ممکن نتایج مدلهای فوق با نتایج حاصل از برنامه ریزی خطی ساده یکسان خواهد بود. الگوهای برنامه ریزی توأم با مخاطره، تمایل به جایگزینی محصولات پربازده به جای محصولات کم بازده دارند(ترکمانی و کلایی، 1378)
. با به کار بردن برنامه ريزي ريسكي
می توان آثار ريسكي قيمت و عملكرد را بردر آمد كشاورزان خرده پا تعيين نموده و از این طریق امکان افزایش درآمد کشاورزان را بررسی نمود(آدسینا و همکاران، 2002).
ضرورت تحقيق
طراحي الگوي كشت به معناي تعيين سطوح زير كشت محصولات از اهميت خاصي برخوردار بوده و بايستي به نحوي انجام پذيرد كه علاوه بر استفاده بهينه از ظرفيت هاي موجود و قابل دسترسي ، بخشي از نيازهاي منطقه اي و ملي را نيز پاسخگو باشد . و در نهايت باعث افزايش توليدات كشاورزي شود و همچنين باعث اشتغال نيروي جوان و همچنين روستائيان در اين بخش گردد . و همچنين با توجه به تحصيل كرده هاي دانشگاهي در اين منطقه مي توان از دانش نوين آنها در جهت بالا بردن كشاورزي منطقه استفاده نمود .
لذا جهت استفاده از اين بخش نياز مي باشد .
1- بررسي پتانسيل ها ، محدوديت ها و نيازهاي بالفعل و بالقوه شناسايي گردد .
2- پيشنهاد الگوهاي مناسب كشت به عنوان برنامه توليدات كشاورزي در شرايط توسعه مدنظر قرار گيرد .
3- بررسي هايي اقتصادي براساس درآمدهاي حاصل از الگوهاي كشت متفاوت محاسبه گردد .
4- برطرف نمودن مسائل اجتماعي جامعه و ايجاد رفاه و آسايش بيشتر براي كشاورزان و روستائيان مدنظر باشد .
چنانكه مشاهده مي شود، پيشنهاد الگوي كشت مناسب يكي از مهمترين مباحث اين گونه مطالعات است. بدين ترتيب الگوهاي پيشنهادي به عنوان برنامه توليدات كشاورزي آينده در درجه اول بايستي برآيندي مناسب و قابل اجرا از تلقيق صحيح كليه پتانسيل ها ، محدوديت ها و نيازهاي منطقه مورد مطالعه باشد(سلطاني،1375).
در دومين مرحله انتخاب روشي مناسب براي حل مسله مورد نظر با توجه به طبيعت آن انجام مي گيرد . كه در انتخاب روش مناسب بديهي است كه بايد به منابع موجود در محدوديت هاي مسله نيز توجه شود . در اكثر با بهره گيري از روشي انتخاب ، مناسب ترين پاسخ به بهترين الگو از ميان گزينه هاي مختلف ارائه
مي گردد. پس لازم است در طراحي الگوهاي بهينه كشت ، ريسك و عدم حتميت ، به عنوان فاكتوري مهم وارد مدل شود تا نتايج واقع تري براساس ترجيحات مدير مزرعه به دست مي آيد .
پيشینه تحقيق
هر چند كه قدمت مديريت مزرعه را بايستي با قدمت كشت و زرع و كشاورزي برابر دانست و ريشه هاي آن را در تمدن هاي اوليه جستجو كرد ، اما مطرح شدن ، دانش مديريت مزرعه را به عنوان يك دانش امروزي به سال 1852 باز مي گردد كه رشته مستقل به همين نام در دانشگاههاي آلمان افتتاح شد . اين رشته دانشگاهي در سال 1880 در امريكا در 1913 در انگلستان و در سالهاي پيش از جنگ جهاني اول در استراليا ايجاد گرديد .
آقاپور (1384) تعيين الگوي بهينه كشت در شهرستان شوشتر در حالت وجود ريسك را با استفاده از دو مدل موتاد و تارگت موتاد نشان داد.نتایج مطالعه وی نشان می دهد که، الگوي كشت فعلي مطابق با معيارهاي اقتصادي چون مزيت نسبي نمي باشد. محقق معتقد است که استفاده از فارغ التحصيلان منطقه براي افزايش توان توليد، گامي مهم در جهت رشد و توسعه منطقه خواهد بود. محقق استفاده از ابزارهاي سياستي چون پرداخت يارانه به نهاده هاي توليد براي محصولات با
درآمد انتظاري بالاتر به منظور ترغيب كشاورزان براي كشت اين نوع محصولات را توصیه می نماید. وی همچنین معتقد است که تقويت انگيزه زراعين منطقه با به كارگيري مزارع آزمايشي محصولات با درآمد انتظاري بالاتر از سوي سازمان جهاد كشاورزي، مي تواند عامل مهمي در جايگزيني اين محصولات به جاي الگوي كشت فعلي باشد.
تركماني (1379) با توجه به اهميت درجه ريسك گريزي كشاورزان در تدوين سياستها و برنامه ريزيهاي بخش كشاورزي، به ويژه در انتخاب و پذيرش فن آوري ، روش هاي گوناگون براي اندازه گيري تمايل به ريسك ارائه شده است. بطور كلي روش هاي عمده تخمين گرايش يا تمايل
بهره برداران به مخاطره را مي توان در سه گروه روش اقتصاد سنجي ، مدل برنامه ريزي توام با ريسك و روش هاي برآورد مصاحبه اي طبقه بندي كرد. روش هاي اقتصاد سنجي به طور كلي زمينه مناسبي را براي استفاده از مدلهاي ساختاري تقاضاي عوامل توليد و عرضه محصولات در مطالعات ريسكي فراهم آورده است . افزون بر آن – مدل هاي پيش گفته اثر نهاده هاي مختلف را بر ريسك توليد مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهد. با اين حال استفاده از مدل هاي ياد شده به دليل مشكلات مربوط به تعيين منابع و ماهيت مخاطرات محدود است و نياز به تامل و توسعه بيشتري دارد. بهره گيري از مدل هاي برنامه ريزي رياضي توام با ريسك براي تعيين برنامه مطلوب بهره برداران كشاورزي ، به دليل نبود قطعيت در فرايند توليد در بازاريابي محصولات كشاورزي بطور
روز افزوني مورد استقبال پژوهشگران اين رشته قرار گرفته است .
تحقيقاتي كه در زمينه ريسك در بخش كشاورزي توسط افرادي چون جون (1969) – ول كين (1973) راندمير (1990) انجام شد همگي مويد اين مسئله هستند كه برنامه ريزي براي واحدهاي زراعي بدون در نظر گرفتن مسئله ريسك و عدم حتميت نمي تواند چندان با واقعيت تطابق داشته باشد . بنابراين در تعيين الگوي بهينه زراعي استفاده از راه هاي كه مسائل ريسك را در تعيين الگوي بهينه وارد مي كنند بهتر
مي تواند شرايط با واقعيت تطبيق دهد .
اسدپور و همكاران (1386) معتقدند در حال حاضر اكثر توليد كنندگان ، به مسائل اقتصادي توجه كمتري داشته و جريان توليد بر اساس احساس توليد كننده صورت مي گيرد ، نتايج آن تصادف
ي و همراه با عدم حتميت است نوع توليد اغلب بدون برنامه ريزي و بدون توجه به وضع بازار انتخاب مي شود (خادم آدم ، 1370).
اهداف كلي تحقيق
1- هدف اصلي اين مطالعه معرفي كاربرد روشي در چارچوب برنامه ريزي رياضي است که بتواند تغييرات احتمالي مربوط به دوره هاي زماني مختلف را در برنامه واحد كشاورزي منطقه دزفول مورد توجه قرار دهد .
2- تعيين الگوي بهينه كشت محصولات زراعي با استفاده از مدل برنامه ريزي موتاد و مدل تارگت موتاد
3- تاثير ريسك در برنامه ريزي خطي جهت تعيين برنامه ريزي بهينه با استفاده از دو مدل موتاد و تارگت موتاد
اهداف اختصاصي تحقيق
1- شناخت الگوي موجود منطقه و بررسي عوامل تاثيرگذار بر محصولات آن
2- تعيين محدوديتهاي مختلف فيزيكي ، اجتماعي ، اقتصادي و راههاي كاهش اثرات آن
3- برآورد عملكرد محصولات و درآمد انتظاري آن
4- استفاده مناسب از نهاده هاي مختلف با توجه به تغيير قيمت هاي آنها
5- تلفيق اطلاعات مربوط به منابع ، محدوديت ها و نيازهاي منطقه و تعيين گزينه هاي مناسب كشت در جهت دستيابي به هدف هاي مورد نظر.
فرضيات تحقيق
1- الگوي كشت موجود در منطقه مورد مطالعه يك الگوي مناسب نيست .
2- منابع موجود شامل آب – زمين و سرمايه و ساير منابع به طور بهينه تخ
صيص نيافته اند .
3- فعاليت كشاورزي به ويژه در كشورهاي در حال توسعه ، به طور معمول فعاليتي توام با مخاطره است .
4- كشاورزان بطور عمده رفتاري ريسك گريز از خود نشان مي دهند .
5- درآمدهاي انتظاري متفاوت جواب هاي متفاوتي در مدل ايجاد مي كنند .
بررسي جامعه آماري منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه شهرستان دزفول و روش نمونه گيري تصادفي و از كش
اورزان منطقه استفاده گرديد و تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار Q.B.S بنام (Quantative Business system) انجام خواهد شد همچنين ديگر اطلاعات مورد نياز از طريق آمارهاي سازمان جهاد كشاورزي دزفول و استان و همچنين سالنامه آماري استان خوزستان در سال 1385 تهيه گرديده است.
محصولات عمده منطقه شامل گندم آبي و جو آبي و ذرات دانه و شبدر بذري و سيب زميني و پياز و گوجه مي باشد. در اين مطالعه جهت تعيين الگوي بهينه كشت در شرايط ريسك و نبود حتميت از سه مدل برنامه ريزي خطي ساده و مدل موتاد و مدل تارگت موتاد استفاده خواهد شد.
شهرستان دزفول با مساحت 4700 كيلومتر در شمال استان خوزستان واقع شده و مركز آن شهر دزفول است . اين شهرستان بين 48 درجه و 20 دقيقه تا 48 درجه 31 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و بين 32 درجه تا 32 درجه و 57 دقيقه عرض شمالي از خط استوا قرار گرفته است. اين شهرستان از شمال به استان لرستان ، از شرق به شهرستان مسجد سليمان و شوشتر از غرب به شهرستان انديمشك و شوش و از جنوب به شوش محدود است. اين شهرستان داراي يك شهر و 2 بخش سردشت و مركزي و 721 دهستان مي باشد .
سابقه تاريخي دزفول
دزفول معرب دزپل بر كنار رودخانه دز و در جنوب شهر قديم گندي شاپور قرار گرفته و مردم محل آنرا دزفيل و دژپيل مي گويند كه عربي آن دسفول است بناي اين شهر در زمان ساسانيان و همزمان با پلي است كه در كنار آن بر روي دز ساخته شد تا ارتباط بين پايتخت جديد يعني گندي شاپور و شوشتر برقرار شود .
كه به همين دليل به شهر آسيابهاي آبي معروف گرديد .
ضرورت وجود تأمين آب از رودخانه ها
مهمترين منابع تامين كننده آب اين شهرستان رودخانه هاي دز و كرخه مي باشد . رود دز كه نويسندگان يوناني آن را كبراتاس نوشته اند ، در زمان آبادي جندي شاپور ، به سبب نزديك بودن به آن ، رود جندي شاپور ناميده مي شد و اكنون چون از پاي دز روناش مي گذرد به آب دز معروف است .
رودخانه كرخه كه به آن گاماساب و سميره نيز مي گويند از كوه الوند در 14 كيلومتري جنوب شهر همدان سرچشمه مي گيرد . كه در قسمت غربي خوزستان قسمتي از آب آن
به مصرف آبياري مي رسد و قسمتي ديگر به سوي دجله جريان مي يابد .
لذا وجود اين دو رودخانه در شهرستان دزفول به اين منطقه اهميت ويژه اي داده است و براي بهره برداري از آب رودخانه دز و كنترل سيلاب و استفاده از انرژي آن و تامين آب مورد نياز كشاورزي سد چند منظوره دز احداث گشته كه حدود 145 هزار هكتار از اراضي شوش و دزفول با شبكه آبياري مدرن را تحت پوشش قرار ميدهد .
وضعيت خانواري
براساس آمار سرشماري سال 1375 مركز آمار ايران در حدود 64871 خانوار در شهرستان دزفول ساكن مي باشند كه از اين تعداد در حدود 40084 خانوار در مناطق شهري و 22570 خانوار در مناطق روستايي ساكن هستند . در شهرستان دزفول 404 آبادي وجود دارد كه طبقه بندي آنها برحسب جمعيت انجام شده است (جدول شماره 1)
جدول (1): آباديهاي داراي سكنه در شهرستان دزفول
مشخصه تعداد
24- 1 نفر 165
49- 25 نفر 11
99- 50 نفر 43
499- 250 نفر 29
999- 500 نفر 27
2499- 1000 نفر 17
4999- 2500 نفر 9
بيشتر و 5000 نفر 4
جمع 404
مأخذ : سالنامه آماري سال 1383
جدول (2) آباديهاي داراي سكنه بر حسب تعداد خانوار در شهرستان دزفول
مشخصه تعداد
4- 1 خانوار 186
9- 5 خانوار 101
19- 10 خانوار 44
99- 50 خانوار 28
199- 100 خانوار 21
499- 200 خانوار 19
999- 500 خانوار 5
بيشتر و 1000 خانوار 4
جمع 408
مأخذ : سالنامه آماري سال 1383
جدول (3) خانوار معمولي برحسب تعداد افراد در خانوار شهرستان شوشتر
مشخصه تعداد
1 نفر 1796
2 نفر 5253
3 نفر 9062
4 نفر 11008
5 نفر -
6 نفر 9044
7 نفر 7335
8 نفر 4355
9 نفر 3051
10 نفر و بيشتر 3417
جمع 54321
مأخذ : سالنامه آماري سال 1383
براساس آمار سرشماري سال 1375 مقداد متولدين ثبت شده در نقاط شهري و روستايي شهرستان دزفول 6528 كه تعداد 3324 نفر آن پسر و 3204 نفر آن دختر مي باشد .
وضعيت كشاورزي شهرستان دزفول
با توجه به اينكه شهرستان دزفول زير آبخور سد دز قرار دارد و حدود 210 هزار هكتار از بهترين زمين هاي استان خوزستان در اين شهرستان قرار دارد و با توجه به آب و هواي مناسب و سيستم شبكه اي آبرساني مدرن و داشتن مركز تحقيقات صفي آباد در همجوار آنها و همچنين وجود كشت صنعت هاي چند مليتي و خصوصي كه در جهت انتقال كشت كار مكانيزه و فنون جديد بدون تاثير
نبوده در نتيجه مي توان ادعا نمود كه فعاليت هاي كشاورزي شهرستان دزفول از اهميت فوق العاده اي برخوردار است به گونه اي كه بر اساس آمار سال 1382 در حدود 16844 بهره بردار كشاورزي در شهرستان وجود دارد از اين تعداد بهره بردار 11465 تعداد آنها خانوارهاي معمولي ساكن و 2508 تعداد آنها خانوار معمولي غير ساكن مي باشند .
جدول (4) : بهره برداري كشاورزي برحسب نوع بهره برداري در سال 1382
مشخصه تعداد
جمع كل 16844
بي زمين 6640
خانوارهاي معمول ساكن كل 11465
بي زمين 3645
بهره بردار غير ساكن كل 2508
بي زمين 192
بهره برداري غيرساكن كل 2800
بي زمين 2800
شركت رسمي يا مؤسسه عمومي كل 71
بي زمين 71
مأخذ : مركز آمار ايران
جدول 5: بهره برداري كشاورزي بر حسب نوع فعاليت در شهرستان دزفول 1382
رديف نوع فعاليت تعداد بهره بردار
1 زراعت
2 باغداري
3 توليد گلخانه اي 101
4 پرورش طيور خانگي
5 پرورش زنبور عسل 22
6 پرورش دام بزرگ 4791
7 پرورش دام كوچك 7589
8 پرورش كرم ابريشم
مأخذ: مركز آمار ايران
در جدول شماره 5 بهره برداري زراعي شامل بهره برداري هايي است كه حد اقل 400 متر مربع زمين زراعي دارند منظور از بهره برداري هاي باغي شامل باغهايي است كه حد اقل 200 متر مربع باغ و قلمستان دارد همچنين منظور از پرورش دام بزرگ بهره برداري پرورش دهنده دام بزرگ شامل گاو گوساله، گاوميش و شتر است كه در طول 365 روز گذشته داراي حد اقل يك رءس دام بزرگ بوده اند منظور از پرورش دام كوچك نيز بهره برداري دام كوچك شامل گوسفند بره بزغاله كه در طول 365 روز گذشته داراي حد اقل دو رأس دام كوچك بوده اند.
جدول 6: بهره برداري هاي كشاورزي بر حسب وضع سواد در شهرستان دزفول
مشخصه تعداد (نفر)
1 بي سوادان 9608
2 با سوادان بر حسب نوع مدرك تحصيلي ابتدايي و غير رسمي 4592
راهنمايي و متوسطه 2398
فوق ديپلم و بالاتر كشاورزي 110
فوق ديپلم و بالاتر غير كشاورزي 66
جمع 16773
مأخذ: مركز آمار ايران
جدول 7: مساحت اراضي كشاورزي بهره برداري هاي با زمين هاي زراعي (هكتار 1382)
كل تعداد بهره بردار 10200
مساحت 75984
زير كشت محصولات ساليانه تعداد بهره بردار 9683
مساحت 71196
آيش تعداد بهره بردار 520
مساحت 1682
باغ و قلمستان تعداد بهره بردار 809
مساحت 3105
مأخذ: سالنامه آماري سال 1384
جدول 8: مساحت اراضي كشاورزي بهره برداري با زمين آبي (هكتار 1382)
كل تعداد بهره بردار 6245
مساحت 48906
زير كشت محصولات ساليانه تعداد بهره بردار 5837
مساحت 46012
آيش تعداد بهره بردار 203
مساحت 663
باغ و قلمستان تعداد بهره بردار 788
مساحت 2231
مأخذ: سالنامه آماري سال 1384
جدول 9: مساحت اراضي كشاورزي بهره برداري با زمين ديم (هكتار 1382)
كل تعداد بهره بردار 4422
مساحت 27077
زير كشت محصولات ساليانه تعداد بهره بردار 4191
مساحت 25184
آيش تعداد بهره بردار 318
مساحت 1019
باغ و قلمستان تعداد بهره بردار 21
مساحت 874
مأخذ: سالنامه آماري سال 1384
جدول10:
نام گروه نام محصول سطح زیر کشت(هکتار) میزان تولید(تن) عملکرد در واحد سطح(کیلو گرم)
زیر کشت برداشت خسارت
غلات آبی گندم آبی مکانیزه کامل 12450 12330 120 55961 4539
مکانیزه 19066 19051 15 77290 4057
جمع طرح 31516 31381 135 133251 4246
غیر طرح 0 0 0 0 0
جمع 31516 31381 135 133251 4246
جو آبی طرح 0 0 0 0 0
غیر طرح 187 181 6 437 2414
جمع 187 181 6 437 2414
شلتوک دانه کوتاه محلی 245 245 0 826 3371
دانه بلند آمل 3 312 312 0 1817 5824
دانه بلند دانیال 0 0 0 0 0
جمع 557 557 0 2643 4745
ذرت دانه ای ذرت دانه ای 15978 15962 16 104188 6527
جمع 48238 48081 157 240519 5002
غلات دیم گندم دیم طرح 13651 13357 294 11345 849
غیر طرح 3328 2812 516 993 353
جمع 16979 16169 810 12338 763
جو دیم طرح 2558 2529 29 1603 634
غیر طرح 311 297 14 97 327
جمع 2869 2826 43 1700 602
جمع 19848 18995 853 14038 739
حبوبات آبی لوبیا خشک 381 381 0 754 1979
باقلا خشک 290 290 0 982 3386
ماش ماش 1354 1352 2 1530 1132
عدس آبی عدس آبی 0 0 0 0 0
جمع 2025 223 2 3266 1614
حبوبات دیم نخود دیم نخود دیم 2 2 0 1 500
عدس دیم عدس دیم 12 11 1 6 545
جمع 14 13 1 7 538
محصولات صنعتی آبی دانه های روغنی کنجد 50 50 0 48 960
سویا 8 8 0 18 2250
بذرک 0 0 0 0 0
کلزا آبی 208 178 30 378 2144
گلرنگ 0 0 0 0 0
جمع 266 236 30 444 1881
نیشکر نیشکر 0 0 0 0 0
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
برآورد سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات در شهرستان دزفول در سال زراعی(83- 84)
نام محصول نام محصول سطح زیر کشت (هکتار) میزان تولید(تن) عملکرد در واحد سطح(کیلو گرم)
زیر کشت برداشت خسارت
محصولات صنعتی آبی چغندر قند چغندر قند 759 759 0 42684 56237
جمع 1025 995 30 43128 43345
سبزیجات سیب زمینی سیب زمینی 1537 1515 22 33198 21913
پیاز پیاز 1254 1254 0 42707 34057
گوجه فرنگی عادی 1742 1738 4 49510 28487
زیر پلاستیکی 897 897 0 28533 31809
جمع 2639 2635 4 78043 29618
سیر سبز سیر سبز 293 293 0 4668 15932
کاهو کاهو 1580 1574 6 53160 33774
بادمجان بادمجان 1586 1572 14 47630 30299
هویج هویج 1437 1411 26 46465 32931
گل کلم گل کلم 397 387 10 6697 17305
کلم پچیچ کلم پچیچ 837 818 19 26297 32148
کدو کدو 873 851 22 18388 21608
انواع فلفل انواع فلفل 6 6 0 42 7000
بامیه بامیه 20 20 0 126 6300
شلغم شلغم 303 296 7 6300 21284
سبزیجات برگی و غده ای سبزیجات برگی و غده ای 5037 4691 346 158939 33882
جمع سایر سبزیجات 12369 11919 450 368712 252463
جمع 17799 17323 476 522660 30171
محصولات جالیزی خربزه عادی 335 335 0 8156 24346
زیر پلاستیکی 150 150 0 3731 24873
جمع 485 485 0 11887 24509
هندوانه عادی 1120 1120 0 30996 27675
پلاستیکی 0 0 0 0 0
جمع 1120 1120 0 30996 27675
خیار سبز عادی 196 193 3 3453 17891
پلاستیکی 687 687 0 13345 19425
جمع 883 880 3 16798 19089
سایر محصولات جالیزی گرمک خیار چمبر 7 7 0 107 15286
جمع 2495 2492 3 59788 23992
نباتات علوفه ای یونجه آبی 85 85 0 1185 13941
شبدر شبدر 97 97 0 2528 26062
قصیل قصیل 10 10 0 140 14000
ذرت خوشه ای ذرت خوشه ای 0 0 0 0 0
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
برآورد سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات در شهرستان دزفول در سال زراعی 83- 84
جدول (10-12)
نام گروه نام محصول سطح زیر کشت(هکتار) میزان تولید(تن) عملکرد در واحد سطح(کیلوگرم)
زیر کشت برداشت خسارت
نباتات علوفه ای سودانگراس سودانگراس 21 21 0 1098 522
6
ذرت علوفه ای ذرت علوفه ای 10 10 0 354 35400
جمع 223 223 0 5305 23789
سایر محصولات زراعی سایر محصولات زراعی سایر محصولات زراعی 244 242 2 245 1012
جمع 244 242 2 245 1012
محصولات صنعتی دیم دانه های روغنی دیم کلزا دیم 209 155 54 93 600
جمع محصولات زراعی آبی 72049 71379 670 874911 12257
جمع محصولات زراعی 20071 19163 908 14138 738
جمع کل محصولات 92120 90542 1578 889049 9819
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
برآورد سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات عمده شهرستان دزفول در سال زراعی 83- 82
جدول شماره (11)
نام گروه نام محصول سطح زیر کشت(هکتار) میزان تولید(تن) عملکرد در واحد سطح(کیلوگرم)
زیر کشت برداشت خسارت
گندم آبی مکانیزه کامل 17165 16327 838 71801 4398
مکانیزه 11130 10895 235 43185 3964
جمع 28295 27222 1073 114986 4224
جو آبی غیر طرح 224 224 561 2504
ذرت دانه ای دانه ای 14058 13883 175 92239 6614
لوبیا خشک 428 428 784 1832
دانه های روغنی کلزا آب 255 155 100 229 1477
محصولات صنعتی چغندر 1498 1498 76223 50883
سیب زمینی سیب زمینی 1832 1774 58 37312 21033
پیاز پیاز 1517 1456 61 45117 33734
گوجه فرنگی گوجه فرنگی 1590 1590 45030 28331
نباتات علوفه ای شبدر 122 122 2966 24311
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
به منظور بر آورد هزینه کشت هر هکتاراز محصولات عمده شهرستان دزفول از سالنامه آماری استان در سال 1384 و همچنین از اطلاعات میزانی در منطقه استفاده گردید.
که ارقام مربوط به هزینه هر کشت هر هکتار از محصولات ذکر شده در جدول شماره (12) مشاهده میشود
هزینه سالانه هر هکتارمحصولات عمده شهرستان دزفول در سال زراعی
85-84
جدول شماره (12)
ردیف نوع هزینه آماده سازی زمین کاشت داشت برداشت اجاره زمین
نوع محصول
1 گندم آبی 536500 937280 855500 613176 1450000
2 جو آبی 333500 608725 493000 1828305 800000
3 ذرت دانه ای 631500 1016812 1564803 1517134 250000
4 سیب زمینی 537500 12831250 2202000 2320000 2200000
5 پیاز 711500 3978200 3315000 51135500 2200000
6 گوجه فرنگی 711500 4078200 3315000 14000000 4000000
7 کلزا 537500 2386375 975000 1937500 1450000
8 چغندر 654000 1741400 3030000 3800000 5000000
9 شبدر 400000 1525875 3715300 502000 2200000
مأخذ: يافته هاي محقق
برآورد هزینه تولید در هکتار جو آبی در شهرستان دزفول 85-84
جدول (1-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد (kg) قیمت واحد (ریال) هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 000/1 بار 145000 145000 223500
آماده سازی زمین
2 دسیک 000/2 بار 72500 145000
3 سایر عملیات (نهر کن ـ مرزبند ) 000/1 بار 43500 43500
4 بذر پاشی با ردیف کار 000/1 بار 43500 43500 608725
کاشت
5 بذر و ضد عفونی 000/150 کیلو گرم 1885 282750
6 کود شیمیایی اوره 000/400 کیلو گرم 418 167200
7 کود شیمیایی فسفات 000/100 کیلو گرم 870 87000
8 حمل کود و بذر 000/650 کیلو گرم 435 28275
9 کود پاشی 000/1 بار 43500 43500 493000
داشت
10 سم علف کشی 000/2 لیتر 21750 43500
11 سمپاشی و اجاره سمپاشی 000/1 بار 48000 58000
12 آب بها 000/1 هکتار 174000 174000
13 آبیاری 000/4 بار 43500 174000
14 هزینه برداشت و جمع آوری (شیمیایی) 000/1 بار 217500 217500 1828205
برداشت
15 هزینه حمل محصول تحویل به انبار 000/2703 کیلو گرم 435 1610805
16 متوسط اجاره زمین 000/1 هکتار 800000 800000 اجاره زمین
17 متوسط عملکرد 000/2703 کیلو گرم 2175 5879025
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
درآمد ناخالص: 5879025
هزینه ناخالص: 4063520
سود خالص: 1815495
چغندرقند (2-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم عمیق 1 بار 174000 174000 654000
2 دسیک 4 بار 80000 320000
3 لولر 2 بار 80000 160000
4 فاروئر 1 بار 120000 120000 1741400
کاشت
5 بذر ضد عفونی 10 kg 10000 800000
6 بذر پاشی با ردیف کار 1 بار 150000 150000
7 کود اوره 400 kg 580 232000
8 کود فسفات 200 kg 600 120000
9 کود تپاس 150 kg 600 90000
10 حمل کود و بذر 720 kg 65 49400
11 کود پاشی 3 بار 60000 180000
12 سم حشره کش 2 لیتر 50000 100000 303000
داشت
13 سم علف کشی 14 لیتر 70000 980000
14 سم پاشی و اجاره سم پاشی 3 بار 70000 210000
15 کولیتواتر 2 بار 80000 160000
16 آب بها 1 هکتار 580000 580000
17 آبیاری 10 بار 40000 400000
18 سرزنی 1 بار 100000 100000
19 ولین وتنگ 15/1 نفر 40000 600000
20 برداشت با ماشین(تاپر-چاپر ـ كمباين) 1 بار 900000 900000 3800000
برداشت
21 بار گیری- تريلي 2 نفر 40000 80000
22 هزینه حمل مراکز تحویل 50 تن 40000 2000000
23 هزینه اجاره زمین 1 هکتار 5000000 5000000
24 متوسط عملکرد در هکتار 50 تن 350 17500000
سود نا خالص:000/500/17
هزینه کامل:400/005/9
سود خالص:600/494/8
برآورد هزینه تولیددر هکتار کلزا در شهرستان دزفول85-84
جدول (3-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 1 بار 174000 174000 آماده سازي زمين
2 دسیک 4 بار 80000 320000
3 سایر عملیات آمادهسازی زیر 1 بار 43500 43500
4 بذر 10 کیلو گرم 11000 110000
كاشت
5 بذر پاشی با ردیف کار 1 بار 400000 400000
6 کود شیمیایی اوره 400 کیلو گرم 520 208000
7 کود شیمیایی فسفات 200 کیلو گرم 700 140000
8 کود پتاسی 200 کیلو گرم 600 120000
9 کود میکرو 5 کیلو گرم 120000 600000
10 حمل کود و بذر 815 کیلو گرم 725 590875
11 کود پاشی 3 بار 72500 217500
12 سم حشره کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 50000 100000 داشت
13 سم علف کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 72500 145000
14 سمپاشی و اجاره سمپاشی 2 بار 70000 140000
15 آب بها 1 هکتار 350000 350000
16 آبیاری 6 بار 40000 240000
17 برداشت محصول 1 بار 350000 350000 برداشت
18 کیه گیری و بار گیری و حمل 1500 کیلو گرم 75 112500
19 بیمه محصول(سه زارع) 1 هکتار 25000 25000
20 متوسط اجاره زمین 1 هکتار 1450000 1450000
21 متوسط عمل کرد در هکتار 1 تن 2000 2000000
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
سود نا خالص:
هزینه نا خالص:
سود خالص:
برآورد هزینه تولید در هکتار ذرت دانه ای در شهرستان دزفو
ل در سال زراعی85-84
جدول (4-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 1 بار 145000 145000 63500
آماده سازی زمین
2 دیسک 5000 بار 72500 362500
3 سایر عملیات (نهر کشی، هزینه کود) 2000 بار 87000 174000
4 بذر و ضد عفونی 25000 کیلو گرم 13920 348000 1016812
کاشت
5 بذر پاشی با ردیف کار 1000 بار 217500 217500
6 کود شیمیایی اوره 500000 کیلو گرم 580 290000
7 کود سشیمیایی فسفات 200000 کیلو گرم 544 107850
8 حمل کود و بذر 725000 کیلو گرم 725 52562
9 کود پاشی سم علفکشی 2000 بار 72500 145000 1564803
داشت
10 سم علف کش 5500 لیتر 21146 11803
11 سمپاشی و اجاره سم پاش 2000 بار 50750 101500
12 کولیترات 1000 بار 101500 101500
13 آب بها 1000 هکتار 725000 725000
14 آبیاری 16000 بار 30000 480000
15 برداشت و جمع آوری 1000 بار 493000 493000 1517134
برداشت
16 خشک کردن 6562000 کیلو گرم 725 475817
17 بارگیری و تخلیه 6562000 کیلو گرم 725 475817
18 بیمه محصولات (سهم زارع) 1000 هکتار 72500 72500
19 متوسط اجاره زمین 1000 هکتار 2500000 2500000 اجاره زمین
20 متوسط عملکرد 6562000 کیوگرم 2320 15226160
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
سود نا خالص: 15226160
هزینه نا خالص: 7280249
سود خالص: 7945911
برآورد هزینه تولیددر هکتار لوبیا چشم بلبلی (لوبیا سبز) در شهرستان دزفول 85-84
جدول (5-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 2 بار 100000 200000 600000
آماده سازي زمين
2 دسیک 5 بار 60000 300000
3 سایر عملیات آماده سازی 2 بار 50000 100000
4 بذر و ضد عفونی 30 کیلو گرم 6000 180000 684000
كاشت
5 بذر پاشی 1 بار 200000 200000
6 کود شیمیایی اوره 450 کیلو گرم 520 234000
7 کود شیمیایی فسفات 100 کیلو گرم 700 70000
8 حمل کود و بذر 420 کیلو گرم 40 23200 653200
داشت
9 کود پاشی 1 بار 120000 120000
10 سم حشره کشی (نوع و مقدار) 4 لیتر 60000 240000
11 سم علف کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 60000 120000
12 سم قارچ کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 25000 50000
13 سمپاشی و اجاره سمپاشی 4 بار 25000 100000
14 آب بها 1 هکتار 530000 530000 1230000
برداشت
15 آبیاری 10 بار 30000 300000
16 وحین و سایر عملیات 20 نفر 20000 400000
17 برداشت و جمع آوری 15 نفر 25000 375000 913000
18 کیسه و نخ 35 عدد 2000 70000
19 کیسه گیری و حمل به انبار 4 نفر 30000 120000
20 کیسه گیری و حمل به انبار 1600 نفر 30000 48000
21 متوسط اجاره زمین 1 هکتار 300000 300000
22 متوسط عملکرد در هكتار 1565 کیلو گرم 4600 7199000
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
سود نا خالص: 7199000
هزینه ناخالص: 3780200
سود خالص: 2718800
برآورد هزینه تولیددر هکتار سیب زمینی در شهرستان دزفول در سال زراعی 85-84
جدول (6-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 1000 بار 174000 174000 537500
آماده سازی زمین
2 دسیک 4000 بار 80000 320000
3 سایر عملیات(مرزبند-نهر کن) 1000 بار 43500 43500
4 بذر و ضد عفونی 4000000 کیلو گرم 1800 7200000 12831250
کاشت
5 بذر کاری 1000 بار 360000 360000
6 کود شیمیایی اوره 900000 کیلو گرم 580 522000
7 کود شیمیایی فسفات 750000 کیلو گرم 544 408000
8 حمل کود و بذر 5850000 کیلو گرم 725 4241250
9 کود پاشی 3000 بار 72500 217500 2202000
داشت
10 کود حیوانی 5400 تن 80000 432000
11 کود پاشی حیوان 3000 نفر 40000 120000
12 سم علف کشی(نوع و مقدار) 1000 لیتر 72500 72500
13 سم قارچ کشی(نوع و مقدار) 2000 لیتر 50000 100000
14 سمپاشی اجاره سمپاش 2000 بار 70000 140000
15 آب بها 1000 هکتار 580000 580000
16 آبیاری 10000 بار 40000 400000
17 خاک دادن پای بوته ها 2000 بار 70000 140000
18 برداشت و جمع آوری 22000 نفر 40000 880000 2320000
برداشت
19 کیسه و نخ 750000 عدد 500 375000
20 کیسه گیری و حمل به انبار 10000 نفر 40000 400000
21 بار گیری و حمل 19000 تن 35000 665000
22 متوسط اجاره زمین 1000 هکتار 220000 2200000 اجاره زمین
23 سایر کود های شیمیایی 200000 کیلو گرم 500 100000
24 متوسط عملکرد در هکتار 19005 کیلو گرم 1700 32208500
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
در آمد نا خالص: 32308500
هزینه نا خالص: 20090750
سود خالص: 12217750
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
برآورد هزینه تولیددر هکتار پیاز در شهرستان دزفول در سال زراعی 85-84
جدول (7-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 2 بار 174000 348000 711500
آماده سازی زمین
2 دسیک 4 بار 80000 320000
3 سایر عملیات(نهركن و مرزبند) 1 بار 43500 43500
4 بذر و ضد عفونی 3 کیلو گرم 800000 2400000 3978200
کاشت
5 بذر کاری 1 بار 400000 400000
6 کود شیمیایی اوره 500 کیلو گرم 580 290000
7 کود شیمیایی فسفات 300 کیلو گرم 544 163200
8 سایر کود های شیمیایی 200 کیلو گرم 500 100000
9 حمل کود و بذر 1000 کیلو گرم 725 725000
10 کود پاشی 2 بار 72500 145000 3215000
داشت
11 کود حیوانی با حمل 4 تن 80000 320000
12 کود پاشی حیوانی 1 بار 140000 140000
13 سم علف کشی(نوع و مقدار) 4 لیتر 72500 2
90000
14 سم حشره کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 50000 100000
15 سم پاشی و اجاره سمپاشی 2 بار 70000 140000
16 آبیاری 10 بار 40000 400000
17 آب بها 1 هکتار 580000 580000
18 وجين 30 نفر 40000 1200000
19 برداشت و جمع آوری 30 نفر 40000 1200000 5112500
برداشت
20 کیه و نخ 700 عدد 500 350000
21 کیه گیری و حمل به انبار 20 نفر 40000 800000
22 بار گیری و حمل 1/16 تن 35000 563500
23 متوسط اجاره زمین 1 هکتار 2200000 2200000
24 متوسط عملکرد در هکتار 17 تن 800 13600000
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
در آمد نا خالص: 12600000
هزینه نا خالص: 13118200
سود خالص: 481800
برآورد هزینه تولیددر هکتار گوجه فرنگی در شهرستان دزفول در سال زراعی 85-84
جدول (8-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 2 بار 174000 348000
2 دسیک 4 بار 80000 320000 711500
آماده سازی زمین
3 سایر عملیات(نهر زن-مرزبن) 1 بار 43500 43500
4 بذر و ضد عفونی 3 کیلوگرم 800000 2400000 4078200
5 بذر کاری 1 بار 400000 400000
6 کود شیمیایی اوره 500 کیلوگرم 580 290000
7 کود شیمیایی فسفات 300 کیلوگرم 544 163200
8 سایر کود های شیمیایی 200 کیلوگرم 500 100000
9 حمل کود و بذر 1000 کیلوگرم 725 725000
10 کود پاشی 2 بار 72500 145000 3315000
11 کود حیوانی با حمل 4 تن 80000 320000
12 کود پاشی حیوانی 1 بار 140000 140000
13 سم علف کشی(نوع و مقدار) 4 لیتر 72500 290000
14 سم حشره کشی(نوع و مقدار) 2 لیتر 50000 100000
15 سم پاشی و اجاره سمپاشی 2 بار 70000 140000
16 آبیاری 10 بار 40000 400000
17 آب بها 1 هکتار 580000 580000
18 وجين و تنك و واكاري 30 نفر 40000 1200000
19 برداشت و جمع آوری 30 نفر 40000 1200000 14000000
برداشت
20 جعبه پلاستیکی 4000 عدد 1600 6200000
21 جعبه گیری و حمل به انبار 20 نفر 40000 800000
22 بار گیری و حمل 40 تن 40000 1600000
23 متوسط اجاره زمین 1 هکتار 4000000 4000000 اجاره زمین
24 متوسط عملکرد در هکتار 40 تن 2200 88000000
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
در آمد نا خالص: 88000000
هزینه: 22104700
سود خالص: 65895300
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
مدریت واح و بر نامه ریزی
برآورد هزینه تولیددر هکتار گندم آبی در شهرستان دزفول در سال زراعی 85-84
جدول (9-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 شخم 1000 بار 130500 130500 536500
آماده سازی زمین
2 دسیک 5000 بار 72500 362500
3 سایر عملیات آماده سازی مانند (نهرکشی-مرزیند-لولر) 1000 بار 43500 43500
4 بذر و ضد عفونی 200000 کیلو 2668 533600 937280
کاشت
5 بذر پاشی با ردینکار 1000 بار 72500 72500
6 کود شیمیایی اوره 300000 کیلو 551 165300
7 کود شیمیایی فسفات 100000 کیلو 7888 78880
8 حمل کود و بذر 6000000 کیلو 145 87000
9 کود پاشی 3000 بار 72500 217500 855500
داشت
10 سم علف کشی(نوع و مقدار) 3000 لیتر 21750 65250
11 سمپاشی و اجاره سمپاش 1000 بار 36250 36250
12 آب بها 1000 هکتار 319000 319000
13 آبیاری 5000 بار 43500 217500
14 هزینه برداشت و جمع آوری(سمپاشی) 1000 بار 290000 290000 613176
برداشت
15 هزینه حمل تا مراکز تحویل 397200 کیلو 58 230376
16 بیمه محصول(سم زارع) 1000 هکتار 92800 92800
17 متوسط اجاره زمین(دیم زار) 1000 هکتار 1450000 1450000 اجاره زمین
18 متوسط عملکرد 3868000 کیلو گرم 2175 8412900 عملکرد
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان
در آمد نا خالص: 8412900
هزینه نا خالص: 4392456
سود خالص: 4020444
برآورد هزينه توليد در هكتار شبدر برسيم در شهرستان دزفول در سال زراعي 85-84
جدول (10-12)
ردیف نوع عملیات مقدار تعداد واحد قیمت واحد هزینه کل مراحل هزینه
1 دیسک 4 بار 80000 320000 400000
آماده سازی
2 سایر عملیات آماده سازی 1 بار 80000 80000
3 بذر و ضد عفونی 25 kg 10000 250000 1525875
کاشت
4 ردیف کار 1 بار 120000 120000
5 کود اوره 300 Kg 580 232000
6 کود فسفات 200 Kg 600 120000
7 کود پتاس 150 Kg 600 90000
8 حمل کود و بذر 675 Kg 650 43875
9 کود پاشی 3 بار 60000 180000
10 سم علف کشی 7 لیتر 70000 490000
11 سم حشره کشی 2 لیتر 50000 10000 371
5300
داشت
12 اجاره سمپاش 3 لیتر 70000 210000
13 آب بها 1 هکتار 319000 319000
14 آبیاری 5 هکتار 43500 217500
15 وچین 15 نفر 40000 600000
16 هزینه برداشت کمباین 1 بار 320000 320000 56000
برداشت
17 هزینه حمل تا انبار 1 تن 5000 12000
18 بیمه محصول (سم زارع) 1 بار 92800 92800
19 متوسط اجاره زمین 1 هکتار 2200000 2200000
20 کیسه گیری وجایگیری 88 کیه 750 66000
21 چرای سبز 1 بار 1500000 1500000 درآمد
22 متوسط عملکرد 2200 Kg 8000 17600000
23 کلش شبدر 1 هکتار 500000 500000
در آمد نا خالص: 19600000
هزینه نا خالص: 5973175
سود خالص: 13626825
چارچوب نظري تحقيق
كشاورزي قدمتي به درازي عمر انسان دارد و در گذر زمان شاهد تحولات شگرفي در عرضه توليد و مديريت بوده است . مديريت كشاورزي ، علم نسبتاً جديدي است كه از اوايل سالهاي 1900 ،
كارهاي تاتر، ووي، تانن آغاز گرديده است بعد از جنگ جهاني دوم ، كوشش هاي زيادي به منظور دستيابي به يك روش محاسباتي براي واحدهاي كشاورزي شده تا اينكه روش محاسباتي مبتني بر اصل ارزش نهايي به وجود آمد . با اين روش مي توان واحدهاي كشاورزي را به صورت يك مجموعه بررسي كرد اين روش اگر چه زمان بر و هزينه بر بود . وي موجب بهبود تصميم گيريها شد ، به گونه اي كه برنامه ريزي خطي يكي از ابزارهاي مهم برنامه ريزي در اقتصاد كشاورزي شناخته شد
(رياضي منش ، 1379)
مدل برنامه ريزي خطي معمولي مسئله را در دوره زماني معيني مورد مطالعه قرار مي دهند . از اين رو براي درنظر گرفتن ملاحظات مربوط به دوره ها نياز به مدل هاي برنامه ريزي چند دوره اي يا اصطلاحاً مدل برنامه ريزي خطي مشهود مي گردد (اكبري و همكاران 1381). اين مدل در ساختمان خود از الگوي برنامه ريزي خطي بهره مي برند و به روش سيمپلكس حل مي شوند از اوايل دهه پنجاه برنامه ريزي خطي از ابزار مهم تحقيق در اقتصاد كشاورزي محسوب شده و كاربرد آن در مسائل مديريت مزرعه و تجزيه و تحليل تركيب غذايي مورد توجه قرار گرفته است . اين تكن
يك در ايران نسبت به كشورهاي توسعه يافته در سطح بسيار محدودي مطرح شده و كاربردهاي اندكي داشته است . و لذا تجربه مختصري از اين روش در دست است. كه در زير به آن اشاره مي شود .
