بخشی از مقاله
چکیده
کاربرد فراورده های زیستی در تغذیه گیاهان به عنوان راهکاری بنیادین برای توسعه سیستم های مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهی و به منظور افزایش کمی و کیفی مواد غذایی در واحد سطح می باشد. به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیترات آمونیوم همراه با کودهای زیستی بارور2 و نیتروکارا بر عملکرد و صفات رویشی سیرخوراکی توده محلی آذر شهر آزمایشی در سال زراعی 1390-91 در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با 7 تیمار در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به اجرا درآمد. تیمارها عبارت بودند از کاربرد دو سطح نیترات آمونیوم 80 - و 120 کیلوگرم در هکتار - به همراه کودهای زیستی بارور - B - 2 و نیتروکارا - N - بدین صورت 80 - ، 120، 80+ N، 80+ B، 120+N، 120+ B، شاهد - اجرا گردید. نتایج نشان داد که صفات عملکرد در واحد سطح، کلروفیل، سطح برگ، وزن خشک برگ، طول شبه ساقه، تعداد سیرچه، قطر سوخ و شاخص برداشت تفاوت معنی داری داشتند. در بین تیمارهای مورد بررسی تیمار 80 کیلوگرم نیترات آمونیوم در هکتار بیشترین عملکرد سیرخوراکی در واحد سطح 10156/67 - کیلوگرم در هکتار - ، طول شبه ساقه، وزن خشک برگ و وزن تر سیرخوراکی را به خود اختصاص داد. کاربرد کودهای زیستی به همراه آب آبیاری تاثیر معنی داری بر روی عملکرد سیر نداشت و مصرف آنها با آب آبیاری فقط باعث افزایش سطح برگ و وزن خشک سیر می شود که تیمار 80+ N از بیشترین سطح برگ و وزن خشک سیر برخوردار بود.
واژه های کلیدی: سیرخوراکی، نیترات آمونیوم، کود زیستی، عملکرد، صفات رویشی
-1مقدمه
سیر خوراکی - Allium sativum L. - یکی از گیاهان چند گزارش شده است. تغذیه مناسب گیاه یکی از عوامل موثر در ساله خانواده آلیاسه است. قسمت خوراکی آن سوخ دوک مانند افزایش عملکرد می باشد که نیتروژن یکی از عناصر کلیدی در است که از چند سیرچه تشکیل شده است. در میان آلیوم های افزایش عملکرد سیر خوراکی به شمار می رود. نیتروژن در سنتز خوراکی سیر دومین محصول مهم بعد از پیاز خوراکی می باشد و آمینواسید ها، تشکیل پروتوپلاسم، تقسیم سلولی، رشد گیاه و به عنوان سبزی، ادویه و دارو مورد استفاده قرار می گیرد. تولید اعمال حیاتی گیاه مانند فتوسنتز و واکنش های آنزیمی نقش دارد
جهانی این محصول 12 میلیون تن می باشد که از سال 1986 تا . - 8 - نیتروژن توسط ریشههای گیاه به سه صورت نیترات، آمونیوم و سال 2006 افزایش دو برابری داشته است. بیشترین سطح زیر اوره جذب می شود که نیترات فرم ترجیحی برای اغلب گیاهان کشت و تولید به کشور چین با 489200 هکتار و 6/6 میلیون تن است . - 3 - ترواواس - 22 - گزارش کرد که نیترات در توسعه فرایند
تعلق دارد . - 5 - سیر دارای خواصی همچون قدرت ضدعفونی هایی مانند به پیاز رفتن در پیاز خوراکی نقش مهمی دارد. کاکار و کنندگی، حشره کشی، ضدباکتریایی، ضد قارچی، ضد سرطانی و همکاران - 13 - گزارش کردند که افزایش نیتروژن تا سطح پایین آورنده قند و چربی خون می باشد که ناشی از وجود موادی 100کیلوگرم در هکتار باعث افزایش سطح برگ، تعداد برگ، وزن
مانند سینسیترین، پروتئین، فیبر، چربی، ویتامین های A، B، C وتک سیرچه، عملکرد بوته و عملکرد کل سیر در هکتار می شود.
قندهای طبیعی و مقدار زیادی از ریزمغذی ها از جمله مس، آهن، عملکرد پیاز خوراکی با کاربرد کود نیتروژنه بالا می رود همچنین قلع و کلسیم می باشد . - 1 - سطح زیر کشت این محصول در ایران سطح برگ و وزن خشک پیاز نیز به صورت معنی داری با افزایش حدود 12000-18000 هکتار با میانگین تولید 6-8 تن در هکتار میزان نیتروژن افزایش می یابد - 6 - البته نسبت وزن سوخ پیاز
خوراکی به پهنک برگ با کاهش میزان نیتروژن خاک افزایش می یابد، نیتروژن اضافی می تواند رشد برگی را تحریک کرده و رشد سوخ را کاهش دهد . - 9 - گامیلی و همکاران - 11 - به این نتیجه رسیدند که نیترات به تنهایی یا در ترکیب با آمونیوم، وزن تر و خشک ریشه و وزن خشک سوخ را افزایش می دهد. خوسو - 15 - پیشنهاد کرد که نسبت کودی 70-70-37 NPK کیلوگرم در هکتار بهترین نتایج را در عملکرد سیر خواهد داد.
کودهای زیستی، ریزموجودات باکتریایی و قارچی هستند که علاوه بر تثبیت زیستی نیتروژن و محلول کردن فسفر خاک - به ویژه در مناطقی که کلسیم خاک بالا باشد - ، با تولید مقادیر قابل ملاحظه ای هورمون های رشد، عمدتا انواع اکسین جیبرلین و سیتوکنین، بر رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی و همچنین ویژگی های خاک تاثیر می گذارند . - 25 - شاهرونا و همکاران - 21 - نشان دادند که کاربرد تلفیقی کود شیمیایی نیتروژن با کود زیستی می تواند تاثیر باکتری های موجود در کود زیستی را افزایش دهد و تولید ماده خشک را افزایش دهد.
زمان استفاده از کودهای زیستی نقش مهمی در کارایی استفاده از آنها دارد که در ذرت دانه ای بیشترین عملکرد و ماده خشک در کاربرد تلفیقی بذرمال و آب آبیاری، و بیشترین ارتفاع بوته و شاخص برداشت در بذر مال داشته که کاربرد آن همراه با آب آبیاری کمترین تاثیر را در شاخص های مورد اندازه گیری داشته است . - 2 - با توجه به ضرورت بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی و اهمیت کودهای زیستی در کشاورزی پایدار تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر مقدار کود شیمیایی نیترات آمونیوم به همراه کاربرد کودهای زیستی با آب آبیاری بر عملکرد و صفات رویشی سیر خوراکی توده محلی آذرشهر انجام شد.
-2 مواد و روشها
به منظور بررسی تاثیر مقدار کود شیمیایی نیترات آمونیوم به همراه کاربرد کودهای زیستی با آب آبیاری بر عملکرد و صفات رویشی سیر، آزمایشی در سال زراعی 1390-91 در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار در ایستگاه آموزشی تحقیقاتی خلعت پوشان دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز واقع در جاده تبریز- باسمنج اجرا شد که تیمار های مورد نظر شامل دو سطح کودی نیترات آمونیوم 80 - و120 کیلوگرم - به صورت منفرد و ترکیب با کودهای زیستی نیتروکارا - N - و بارور - B - 2 همراه باشاهد بدون تیمار بکار گرفته شد. بافت خاک محل مورد آزمایش شنی لومی بوده و در زمره خاکهای سبک محسوب می شود مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک در جدول شماره یک نشان داده شده است.
زمین مورد نظر پس از عملیات شخم و تسطیح به صورت کرتی با اندازه کرت 3×3 متر آماده شد. کاشت سیرچه ها در اواخر شهریورماه 1390 انجام شد. روش کاشت به صورت خطی با فاصله خطوط 30 سانتیمتر و فاصله بین دو بوته 10 سانتیمتر با عمق کاشت حدود 6-8 سانتیمتر بود که در هر کرت 8 ردیف کشت شد. قبل از کاشت، سیرچه ها از پیازهای سالم و مطلوب جدا شدند و با قارچکش منکوزب به میزان 3 در هزار ضدعفونی شدند. پس از کاشت، در طول پاییز تا شروع بارندگی آبیاری به صورت منظم هفته ای یک بار انجام شد و با شروع بارندگی آبیاری قطع شد تا فصل بهار که با گرم شدن هوا و شروع رشد دوباره قسمت هوایی با اولین آبیاری و در دو نوبت با فاصله زمانی 14 روز تیمارهای کودی مورد نظر اعمال شد بدین صورت که کود شیمیایی نیترات آمونیوم به صورت سرک استفاده شد.
کودهای زیستی نیتروکارا و بارور2 نیز بر اساس نحوه استفاده اعلام شده توسط کمپانی تولید کننده بدین صورت که حجم معینی از کود زیستی را بر اساس مساحت با آب مخلوط کرده و به صورت محلول با آب آبیاری به کرتهای مورد نظر داده شد این کودها نیز در دو نوبت با فاصله 14 روز استفاده شد. وقتی ساقه گل دهنده ظاهر شد برای جلوگیری از کاهش عملکرد، گل آذین حذف شد. میزان کلروفیل در زمان پیازدهی با دستگاه SPAD در مزرعه اندازه گیری شد و از هر کرت تعداد 4 بوته به عنوان نمونه برداشته شد و شاخص های سطح برگ - با دستگاه - 1LAM، طول شبه ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک قسمت هوایی و وزن خشک پیاز تشکیل شده اندازه گیری شد. آبیاری به صورت هفته ای یک بار و وجین علفهای هرز در طول مدت رشد انجام شد. هنگامی که 80 درصد قسمت رویشی گیاه زرد رنگ شد، آبیاری قطع و پس از دو هفته سیرها برداشت شد و 4 بوته به صورت تصادفی از هر کرت برای اندازه گیری شاخص برداشت انتخاب شد که شاخص برداشت، نسبت عملکرد اقتصادی به کل ماده خشک تولیدی است . - 10 -
بقیه بمدت یک هفته برای انجام عمل التیام در هوای آزاد قرار گرفتند پس از آن اندام هوایی از سوخ ها جدا گردید. برای اندازه گیری میزان عملکرد، وزن کلیه سوخ های برداشت شده در هر کرت اندازه گیری شد. جهت اندازه گیری قطر سوخ، وزن سوخ، تعداد سیرچه در هر سوخ و وزن تک سیرچه تعداد 10 عدد سوخ بصورت تصادفی از هر کرت انتخاب شد. درصد ماده خشک، پس از خشک کردن سوخ در دمای 72 درجه به مدت 48 ساعت در آون، اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و MSTATC انجام شد. نمودار ها نیز با استفاده از نرم افزار Excel رسم گردید.
-3 نتایج و بحث
-1-3 شاخص کلروفیل
اثر نیترات آمونیوم به همراه کود زیستی بر کلروفیل در سطح %1 معنی بود - جدول. - 2 نتایج نشان می دهدکه بیشترین مقدار کلروفیل در تیمار120+ B می باشد. این یافته ها با نتایج محققان که نیتروژن بعنوان اجزاء ترکیب کننده کلروفیل باعث افزایش فعالیت فتوسنتزی گیاه می شود مطابقت دارد . - 3 - مندل و همکاران - 17 - گزارش دادند که مقدار کلروفیل برگ و فتوسنتز خالص توسط تیمار های نیتروژن افزایش می یابد. بنا به گزارش لهر و همکاران - 16 - نیتروژن یکی از فاکتورهای موثر در تشکیل تشکیل کلروفیل است. ملاولی و همکاران - 4 - در بررسی اثر نیترات آمونیوم و سولفات پتاسیم بر شاخص کلروفیل برگ پیاز نتایج مشابهی بدست آورده و گزارش کردند که با افزایش کود نیتروژنه افزایش معنیداری در میزان کلروفیل حاصل می شود. نتایج این آزمایش باآن یافته ها مطابقت دارند که با افزایش سطح نیتروژن به همراه کود زیستی فسفات بارور 2 مقدار کلروفیل افزایش یافته است.
-2-3 سطح برگ
اثر نیترات آمونیوم به همراه کود زیستی بر شاخص سطح برگ در سطح %5 معنی دار بود - جدول. - 2 مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین سطح برگ در تیمار 80+ N تولید شده است، این بیانگر این است که باکتری های موجود در کود زیستی نیتروکارا باعث جذب کارآمد نیتروژن شده و این نیز باعث افزایش سطح برگ شده است. المشیله - 6 - گزارش داد که عملکرد پیاز خوراکی بصورت معنی داری با کاربرد کود نیتروژن افزایش می یابد، همچنین سطح برگ و وزن خشک پیاز نیز بصورت معنی داری با افزایش میزان نیتروژن افزایش می یابد. این تحقیقات و یافته ها با نتایج بدست آمده از این آزمایش مطابقت دارد و حاکی از این است که کاربرد نیتروژن به همراه کود زیستی باعث افزایش سطح برگ شده است.
-3-3 طول شبه ساقه
اثر نیترات آمونیوم به همراه کود زیستی بر طول شبه ساقه در سطح %1 معنی دار بود - جدول. - 2 نتایج نشان می دهد که بیشترین میزان طول شبه ساقه در تیمار 120 مشاهده شده است که با افزایش سطح نیتروژن ارتفاع گیاه افزایش یافت - جدول . - 3 علت افزایش طول شبه ساقه در تیمار 120 نیترات آمونیوم نقش نیتروژن در رشد گیاه می باشد. خان و همکاران - - 14 در آزمایشات خود به این نتیجه رسیدند که ارتفاع بوته بصورت معنی دار با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیترات آمونیوم افزایش می یابد.
