بخشی از مقاله
چکیده:
مقاله حاضر با هدف تغییر شیوه هاي آموزشی وبالا رفتن کیفیت نظام آموزشی با تاکید بر فن آوري اطلاعات و ارتباطات انجام شده است. بیش از یک قرن است که آموزش کلاس با رهبري و نظارت معلم مهمترین شکل آموزش است که امروزه این روش سنتی آموزش با تکنولوژي هاي جدید همچون مالتی مدیا، ارتباطات ، آموزش الکترونیکی و اینترنت در چالش است . در این مقاله فناوري اطلاعات رویکرد جدیدي را در حوزه برنامه ریزي، آموزش، اجراو ارزشیابی فراهم نموده است و با حذف فواصل مکانی و محدودیت هاي زمانی بعنوان یک کاتالیزور بهبود کیفیت تجربه آموزشی را امکانپذیر می سازد. دراین رویکرد فناوري اطلاعات و ارتباطات بعنوان یک ابزار
æ وسیله تاثیرگذار در فرایند نظامهاي آموزشی مورد توجه قرار گرفته است . بکارگیري فناوري اطلاعات امکان بهرهگیري از یک برنامه درسی تلفیقی را براي معلم و فراگیر فراهم میآورد. این نوع برنامه درسی، بیش از آنکه بخواهد دانش معینی را به فراگیران القاء کند، زمینهاي را فراهم میکند که از طریق آن امکان شکوفایی قابلیتهاي فردي و گسترش تجربههاي فردي و مستقل آنها افزایش مییابد. . استفاده فناوري اطلاعات محیطی با قابلت آموزشی ویژه در کلاس درس ایچاد می کند که بطور مسلم در ظهور ظرفیت هاي پنهان فراگیران اثرگذار خواهد بود. استفاده از ICT در کلاس درس موجب برانگیختن تعامل و تضعیف انفعال خواهد شد. بهره گیري از شیوه هاي آموزشی الکترونیکی توانایی علم را در ارتباط با فراگیران افزایش می دهد و می تواند فرایند یاددهی و یادگیري را از محدودیت هاي برنامه درسی خطی برهاند،بین یادگیري در محیط هاي آموزشی ، خانه
æ مکانهاي دور دست پلی بزندو پایه و اساسی براي بالا رفتن کیفیت نظام آموزشی فراهم سازد.
واژگان کلیدي: فناوري اطلاعات و ارتباطات، آموزش هاي الکترونیکی، برنامه ریزي درسی
١
-1 مقدمه
پس از نظام تعلیم و تربیت عمومی، دانشگاه مهم ترین و اساسی ترین مکانی اسـت کـه قـادر اسـت روحیـه خلاقیـت، ابتکار، خودباوري و اعتماد به نفس را در نسل جوان شکوفا سازد. دانشگاه ها از گرانبهـاترین ذخـایري اسـت کـه جامعـه براي پیشرفت و توسعه در اختیار دارد. امروزه این مراکز به لحاظ دار بودن دانش و فن در سطح جهان، از اعتبـار زیـادي برخوردارند و از عوامل عمده دگرگونی اجتماعی محسوب می شوند. بی شک همانطور که اکثر صاحب نظران برنامه هـاي توسعه تأکید دارند، آموزش یکی از ارکان و عوامل توسعه به شمار می آیـد و ضـروري اسـت کـه برنامـه ریـزان توجـه و سرمایه گذاري لازم را به این بخش مبذول نمایند( کلاینز .(2009 در هزاره جدید تحـولات زیـادي در موضـوع آمـوزش خصوصاً آموزش عالی صورت گرفته است به طوري که در پاره اي موارد حتی رسالت و اهداف دانشـگاه هـا را نیـز تحـت
الشعاع قرار داده است. نگاهی به تحولات صورت گرفته در نیم قرن گذشته ما را به این مهم آگاه مـی سـازد کـه محـیط اطراف به شدت در حال تغییر است. توسعه ارتباطات و تبادل اطلاعات در این زمینه کلیدي تـرین نقـش را دارد. شـکی نیست ظهور و مطرح شدن جامعه اطلاعاتی مرهون تسهیل ارتباط و توسعه زیر ساخت هاي آن می باشـد. ایـده جامعـه اطلاعاتی شاید از سال هاي دور در ذهن بشر موج می زنده است اما نمود واقعی آن بـه دو دهـه قبـل بـاز مـی گـردد. از زمانی که افراد توانستند به راحتی از طریق تلفن، فاکس و سایر وسایل ارتباطی با هم دیگر ارتبـاط برقـرار کننـد، حجـم اطلاعاتی رو به فزونی گذشت و فرایندي به نام انباشت اطلاعات و ضرورت انتقال و استفاده از آن اتفاق افتاد. توسعه زیـر ساخت هاي ارتباطی همه بخش هاي جامعه را تحت تأثیر قرار داده است. اما در این میان نظام آموزش عالی کـه وظیفـه تولید علم، تربیت نیروي انسانی و در پاره اي موارد عرضه خدمات به جامعه را به عهده دارد در خط مقدم تحول پـذیري است. نظام آموزشی یا باید خود را با ایـن تحـولات سـازگار مـی کـرد و یـا بایـد فکـري بـراي آینـده حضـور خـود مـی اندیشید.بسیاري از اندیشمندان و صاحب نظران بر این باورند که ترکیب و همگرایی فناوري هاي نوین ارتباطی و تجدیـد ساختار نظام سرمایه داري در دهه هاي اخیر سبب گشایش مرحله تازه اي در جوامع بشري شده است، مرحله اي که بـا اصطلاحات نظیر جامعه فرا صنعتی(دانیل بل(1، جامعه شبکه اي(مانوئل کاستلز (2 و جامعه اطلاعاتی توصیف شـده اسـت (سعیدي .(1382 جامعه اطلاعاتی یک جامعه چند وجهی است که در آن تمام لایه بندي ها و سطوح، نیازمند اطلاعـات هستند. اگر جامعه را مانند یک هرم فرض کنیم، در جامعه اطلاعاتی از رأس تا قاعده باید احساس نیاز به اطلاعات وجود داشته باشد و تمام سطوح از آن استفاده کنند.نقش و اهمیت فزاینده کاربرد اطلاعات در فرایند تولید، پـردازش و توزیـع فعالیت هاي جوامع باعث شده تا برخی از کشورهاي صنعتی جهان در ردیف جوامع اطلاعاتی بـه حسـاب آینـد. در ایـن جوامع بر خلاف کشورهاي صنعتی که اساساً به قدرت مکانیکی وابسته بودند، همه چیز نیازمند رایانه و عنصـر اطلاعـات
است (محسنی .(1381 نگاهی گذرا به تحولات در عصرهاي مختلف نشان می دهد ارتباط نظام هاي آموزشـی در هـر عصر با دگرگونی هاي آن عصر مرتبط بوده است. گذشتن از نظام آموزش هاي مکتب خانه اي در عصر کشـاورزي، عبـور از آموزش هاي کلاسیک عصر صنعت و رسیدن به آموزش هاي مجازي در عصر اطلاعـات و فردگرایـی، بیـانگر تغییـرات خواسته و ناخواسته در آموزش است، چرا که نظام آموزشی هر عصري باید پاسخگوي نیازهـاي آموزشـی آن عصـر باشـد (محمدي .(1388 عصري که در آن به سر می بریم عصر اطلاعات و انقلاب اطلاعات است که شیوه زنـدگی انسـان هـا را دچار تغییرات و تحولات عمده اي نموده و موجب به وجود آمدن مفهومی به نـام جامعـه اطلاعـاتی شـده اسـت. جامعـه اطلاعاتی تبلوري مجدد از کلیه فرایندهاي متعارف و سنتی اجتماعی نظیر کسب و کـار، آمـوزش و نظـایر آن در قـالبی
1 . Daniel Bell 2 . Manuel Castells
٢
نوین با استفاده از فناوري ارتباطات و اطلاعـات ( (ICTs3 اسـت (شـوراي عـالی اطـلاع رسـانی .(1381 ظهـور جامعـه اطلاعاتی بسیاري از فرضیه هاي ما را در زمینه آموزش با پرسش هاي اساسی رو به رو ساخته است. شبکه جهانی وب4 و و اینترنت، روش هاي نوآورانه و انقلابی را در آموزش ایجاد کرده اند. فناوري هاي جدید اطلاعاتی و ارتبـاطی روش هـاي یادگیري و در کل چگونه زیستن را تغییر داده اند و طرق جدیدي را براي تبادل دانش و اطلاعات عرضه می دارنـد. ایـن فناوري ها می توانند در جهت تقویت یا جایگزینی نظام هاي آموزشی موجود مورد استفاده قرار گیرند
