بخشی از مقاله
دهان
از آنجایی که دهان دارای ساختمان های متعددی می باشد به طرق مختلفی نیز تشریح می شود . اگر از فردی خواسته شود که دهانش را با محلول آشکار کننده ی بی ضرری بشوید ، رنگ این محلول به طرف خلف ، در سقف دندان تا محل اتصال کام سخت و نرم و بر روی قسمت پشتی زبان تا خطی مقابل همین محل گسترش می یابد با این روش ناحیه سطحی ساختها یی از دهان که در دید هستند مشخص می شود .
غدد بزاقی
حفره دهانی ، محیط مرطوبی است و همواره لایه بسیار نازکی از بزاق ، فضای بین مخاط پوشاننده دهان و دندانها را اشغال می کند – بزاق مایع بسیار پیچیده ای است که توسط غدد بزاقی تولید می شود .
در انسان ، سه جفت غدد بزاقی اصلی به نامهای بنا گوشی ، تحت فکی و زیر زبانی وجود دارد که همگی در خارج از حفره دهان قرار داشته ، کپسول دار بوده و دارای سیستم های مجاری گسترده ای جهت تخلیه ترشحات خود می باشند .
همچنین گروه کثیری از غدد بزاقی فرعی کوچکتر نیز وجود دارند که به منظور توصیف بهتر ، آنها را در گروهایی دسته بندی می نمایند به عنوان مثال : غدد لبیالی ، لینگوالی ، پالاتالی ، باکالی وگلوسوپالاتین و غدد رترومولر این غدد درست در داخل و زیر غشاهای مخاطی جای دارند فاقد کپسول بود ه و دارای سیستم مجاری کوتاهی می باشند .
ترشحات غدد بزاقی اصلی یکسان نیست . غدد پاروتید ، بزاق سروزی آبکی و غدد زیر زبانی ، بزاق چسبناکی را ترشح می کنند .
اعمال بزاق : بزاق وظایف متعددی دا رد که مهمترین آنها حفاظت از حفره دهان می باشد .
عمل حفاظتی : نقش حفاظتی بزاق با روشهای مختلفی اعمال می شود – بزاق ماده روان کننده ای است و جزو گلیکو پروتئینی آن که متشکل از موسین های بزاقی می باشد ، با تشکیل سدی در برابر تحریکات مضر ، توکسین های میکروبی و تروموهای خفیف ، از مخاط پوشاننده دهان محافظت می کند – پروتئین های متصل به کلسیم موجود در بزاق و آنهایی که به تشکیل پلیکل بزاق کمک می کنند نیز ممکن است نقش حفاظتی بر عهده داشته باشند .
عمل تامپونی :
خاصیت تامپونی بزاق موجب حفاظت از حفره دهان می شود که بسیاری از باکتریها جهت رشد بیشتر به PH خاصی نیاز دارند . قابلیت بزاق درخنثی کردن اسید بسیار مهم است زیرا PH بزاق و پلاک عموماً در افراد دارای پوسیدگی فعال پایین تر می باشد . بزاق دارای نقش مهمی در گوارش می باشد به این ترتیب که عمل حفاظتی – گوارشی – تامپونی – چشایی – ضد میکروبی و حفظ انسجام و نسوج دندان ها را میسر ساخته است .
ساختمان غدد بزاقی :
غده بزاقی به مجموعه ای ازمجاری کوچکتر به نام مجاری مخطط تقسیم می شوند و آنها در جای خود به شاخه های کوچکتری به نام مجاری رابط که به داخل قطعه مسدود انتهایی ترشحی ، باز می شود ، منشعب می گردد
سلول های سروزی : از آنجایی که سلول های سروزی غدد بزاقی انسانی مقدار قابل توجهی پلی ساکارید نیز ترشح می کند .
سیستم مجاری : سیستم مجاری غدد بزاقی شامل شبکه متنوعی از مجاری بوده که قطر آن به تدریج کاهش می یابد این شبکه دارای سه نوع مجرا است : 1- مجاری رابط 2- مجاری مخطط 3- مجاری انتهایی ، این سیستم یک کانال ساده نبوده ، بلکه به طور فعال در تولید و تغییر بزاق دخالت میکند .
شبکه عروقی : برای غدد بزاقی ، شبکه عروقی گسترده ای ، جهت ترشح سریع بزاقی که 99٪ آن را آب تشکیل می دهد ، مورد نیاز است .
غدد بزاقی و نقش آنها در هضم کربوهیدراتها : اولین جایی که قندها تجزیه می شوند در دهان و تحت تأثیر آنزیم بزاق است .
