بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش اندازه گیری و تجزیه و تحلیل رابطه علی بین رشد اقتصادی، بدهی دولت و صادرات ایران است. محاسبات این پژوهش با استفاده از آمارهای موجود در سری زمانی 1358-90 انجام شده است و با استفاده از روش خود توضیحی با وقفه های گسترده(ARDL) 3 این مسئله مورد بررسی قـرار گرفتـه است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه منفی و معناداری بین بـدهی دولـت و رشـد اقتصـادی و رابطـه مثبتی بین حجم صادرات و رشد اقتصادی کشور ایران وجود دارد. همچنین مقدار ضـریب جملـه تصـحیح خطا (-%44) نشان می دهد که ضمن وجود تعادل بلند مدت، حرکت بـه سـمت تعـادل در ایـن بخـش بـا سرعت مناسبی صورت می گیرد. نتایج تخمین و نمودارهای پسماند تجمعـی و مجـذور نشـان مـی دهنـد، فاصله اعتماد 95 درصد توسط نمودارها قطع نشده ، بنابراین فرضیه صفر مبنی بـر وجـود ثبـات سـاختاری پذیرفته و وجود عدم آن رد می شود.
واژگان کلیدی: رشد اقتصادی، بدهی دولت، صادرات
-1 مقدمه
رشد اقتصادی، فرآیندی است که محور اصلی آن را رشد تولید ناخالص داخلی تشکیل می دهد. برنامه ریزی توسعه با این هدف انجام می گیرد که امکانات و منابع ملی را در جهت تولید بیشتر کالاها و خدمات مورد نیاز تجهیز کند (آماده و دیگران، .(1388
توسعه صادرات در قالب سیاست های برون گرا در تجارت خارجی مطرح می گردد و مربوط به صـادرات کالاهای اولیه، نیمه ساخته و ساخته شده است که مـی تواننـد سـهم بسـیار زیـادی از تجـارت خـارجی و
-1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران -2 استادیار اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران
3. Auto Regressive Distributed Lag
بازارهای جهانی را به همراه آورند. بحث نقش صادرات در رشد اقتصادی در کشـورهای در حـال توسـعه یک مسیر قابل تأملی را پیموده است و از جایگزینی واردات به توسعه صادرات و افزایش درجه بـاز بـودن اقتصاد حرکت نموده است. کشور ایران دارای اقتصادی مبتنیر بنفت بوده و صـادرات آن عمـدتاً از محـل تولید نفت و استفاده از این درآمد برای خرید اکثر نیازها به صورت کالاهای مصرفی واسـطه ای و سـرمایه ای و خدمات نیروی کار از خارج از کشور بوده است (بیابانی و همکاران، .(1391
بدهی دولت زمانی که برای مصارف عمومی و شخصی خرج شود ممکن است اثر منفی داشته باشد. بطـور کلی سطح پایین تری از بدهی عمومی دولت بطور مثبت روی رشد اقتصادی اثر می گذارد ولی این ارتبـاط در سطوح بالاتر منفی می شود. بدهی دولت ممکن است اثر مثبت و یا منفی روی رشـد اقتصـادی دولـت داشته باشد و این بستگی به استفاده اش دارد. زمانیکه دولـت آن را بـرای پـروژه هـای عمرانـی و سـرمایه گذاری و یا بخش کشاورزی استفاده می کند می تواند بطور مثبت اثرگذار باشد ولی زمانیکه برای مصـارف عمومی و شخصی خرج شود ممکن است اثر منفی داشته باشد. بطور کلی سطح پایین تری از بدهی عمومی دولت بطور مثبت روی رشد اقتصادی اثر می گذارد ولی این ارتباط در سطوح بالاتر منفی می شود. (چایدو دریتساکی1، .(2013 در این مطالعه رابطه علیت بین صادرات، بدهی دولت و رشد اقتصادی در ایران بررسی می شود.
در این مطالعه به دنبال یافتن پاسخی برای سؤالات زیر می باشیم:
آیا بین صادرات و رشد اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد؟
آیا بین بدهی دولت و رشد اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد؟
-2 پیشینه تحقیق
در ادبیات موجود، مطالعات زیادی در این زمینه متمرکز شده اند که در این بخش به تعدادی از این موارد اشاره می شود:
کمیجانی (1391) در مطالعه ای با عنوان "نقش صادرات در بهره وری و رشد اقتصادی"به بررسی رابطه بین صادرات و رشد اقتصادی برای ایران در قالب دو مدل می باشد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که در هر دو مدل رابطه مثبت و معناداری بین صادرات و رشد اقتصادی وجود دارد. جهرمی (1390) در مطالعه
1Chaido dritsaki(2013)
ای با عنوان "بررسی رابطه صادرات بخش کشاورزی و رشد و توسعه اقتصادی" به بررسی عوامل مهم و موثر بر رشد و توسعه بخش کشاورزی پرداخت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان دهنده تاثیر مثبت شاخص صادرات کشاورزی بر شاخص ارزش افزوده این بخش است. چاووشیان (1390) در پایان نامه خود با عنوان "رابطه علیت میان صادرات ،واردات و رشد اقتصادی در ایران" با فرض اینکه میان رشد اقتصادی و صادرات رابطه علیت دوطرفه وجود دارد، به بررسی این موضوع پرداخت. نتایج نشان داده شده حاکی از وجود یک رابطه علیت یک طرفه از رشد صادرات به سمت رشد اقتصادی می باشد. همچنین نتایج وجود یک رابطه علیت دوطرفه میان رشد واردات و رشد اقتصادی را نشان می دهد. اقبالی و دیگران (1386) در مطالعه ای با عنوان "مخارج دولت و رشد اقتصادی" به بررسی اثر مخارج دولت بر رشد اقتصادی در ایران طی سال های 1352 تا 1382 پرداخت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده است که مخارج دولت چه به شکل مخارج سرمایه ای و چه به شکل مخارج مصرفی تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی می گذارد و با گذشت زمان نیز این تاثیر ادامه می یابد.
چایدو دریتساکی(2013) 1 در مطالعه خود با عنوان "رابطه علی میان رشد اقتصادی صادرات و بدهی دولت" و با این فرض که صادرات، موتور رشد تلقی میشود و باعث افزایش رشد اقتصادی می شود، به بررسی رابطه علی میان این متغیر ها در کشور یونان پرداخته است. نتایج نشان می دهند که جهت علیت از صادرات به رشد اقتصادی و همچنین از رشد اقتصادی به بدهی دولت است و رابطه علی کوتاه مدتی بین صادرات و بدهی دولت وجود ندارد. در بلند مدت نشان می دهد که یک رابطه علیت از رشد اقتصادی به به بدهی دولت وجود دارد. انجا بایوم(2013) 1 در مطالعه ای با عنوان "بدهی و رشد اقتصادی" به بررسی ارتباط میان رشد اقتصادی و بدهی عمومی در 12 کشور منطقه یورو پرداخته است. نتایج نشان داد که در کوتاه مدت اثر بدهی روی رشد اقتصادی مثبت است. احدی ان. آجمی (2013) 2 در مطالعه خود با عنوان "رابطه علی میان صادرات و رشد اقتصادی در آفریقای شمالی" به بررسی این رابطه علی با استفاده از داده های سالیانه 110 کشور آفریقای شمالی پرداخته است. نتایج نشان داده است که یک رابطه علیت یک طرفه از رشد اقتصادی به صادرات وجود دارد. ولی با استفاده از آزمون علیت دیکس(2(2005 شواهد نشان داده است که علیت جهت دار معینی وجود ندارد. وداد سعد 3(2012) در مطالعه خود با عنوان "رابطه علی میان
.4. Chaido dritsaki 1. Anja baum,Cristina checherita 2Ahdi N. Ajmi ,Mehmet balcilar 2Diks and panchenko 3Wadad saad
