بخشی از مقاله
چکیده
معماری و شهر برای انسان قبل مدرن،محصول خلاقه ای بود که نتیجه محدودیتهای اقلیمی و سازه ایی از طرفی و باورهای جمعی افراد از طرف دیگر آنچه که فضای مصنوع او را تشکیل می داد،برخاسته از بستر و همپا و همراستا با ویژگیهای آن منطقه بود.این پیوند سبب گشته بود که محصول اندیشه ی معمار در حدود ویژگیها و بایدهایی که مصالح محلی و شرایط محیطی به اثر اجبار می نمود،امکان حرکت داشته باشد.از جهت دیگر به علت باورهای متافیزیکی به طبیعت و پدیده های آن و لزوم حفظ این عرصه به عنوان موهبت،مدیریت پسماندها نیز به گونه ایی انجام می گردید که چرخه حیات مختل نگردد.لازم به ذکر است که سرعت تحول و تغییرات نیز به گون ایی بود که فرصت آزمایش و خطا و سپس تصحیح به جهت حفظ هرچه بیشتر ساختارهای زیستی را ممکن می نمود. توسعه پایدار و درنتیجه معماری پایدار با رویکردی به گذشته معماری و م جتمعهای زیستی که جوابگوی نیازهای مادی ، معنوی و فرهنگی ساکنان خود بودند. سعی در همراهی با طبیعت به جای غلبه بر طبیعت و استفاه از انرژی تجدید پذیربه جای سوخت های فسیلی در نتیجه جلوگیری از تباهی منابع طبیعی و پرهیز از آلودگی میحط زیست دارد. در این مقاله ابتدا با بررسی مفهوم توسعه پاید ار ، معماری پایدار و معرفی اصول شکل دهنده معماری پایدار، شناختی از این معماری واهداف آن حاصل شده و مفهوم انسان ونیازهای او در سطوح مختلف مورد بر رسی قرار گرفته و سعی بر آن است تا با معرفی معماری پایدار به عنوان معماری پاسخگو، ابعادی نوین در توسعه معماری پایدار ارائه گردد. روش این پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است و رویکردی توصیفی دارد. نتایج به دست آمده از این پژوهش با هدف معماری پایدار به اصلاح رابطه انسان، طبیعت و معماری می پردازد.
کلمات کلیدی: توسعه پایدار - محیط پایدار - معماری پایدار - راهکارهای کاربردی- طبیعت-فرآیند معماری.
-1 دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاداسلامی واحدعلوم تحقیقات البرز architect _mohamadi77 @yahoo.com
مقدمه
وضعیت جهان در آغاز قرن 21 میلادی، به یک توسعه ناپایدار گواهی می دهد که از مشخصه های آن رشد جمعیت، افزایش مصرف و توزیع نامتعادل منابع می باشد.رشد جمعیت همانند سبک زندگی غربی تحمیل بزرگی بر محیط طبیعی است که در زمان ما منجر به تغییرات آب و هوایی ، زوال گونه ها، سکونت گاه های طبیعی و حفره در لایه اوزون گردیده است که نتیجه آن تغییر فرهنگ مصرف و تغییر رویکرد انسان نسبت به طبیعت می باشد. به دنبال این تغییرات، مفهوم تازه ای با عنوان توسعه پایدار مطرح شده و در نتیجه به دلیل نقش مهم محیط ساخته شده در جریان توسعه پایدار، معماری پایدار1 و معماری سبز 2 مورد توجه صاحب نظران قرار می گیرد. یکی از سه حوزه مهمی که توسعه پایدار روی آن تأکید دارد، مسائل محیطی است. معماری وظیفه معماران در این حوزه، بسیار خطیر و حساس است؛ بطور کلی فرآیند سبز اینگونه مطرح می شود که تمامی موضوعات به یکدیگر وابسته بوده و در هر تصمیم گیری باید تمامی جنبه های آن مورد بررسی قرار گیرد و بدین ترتیب،ایده بررسی اصول بصورت مجزا با آن در تضاد قرار می گیرد . در مجموع اصول گوناگونی در ایجاد هر نوع سازه مطرح است که نقاط مشترک فراوانی را برای بحث دارامی باشند
ولی همچنان مشکلاتی در سر راه ایجاد معماری پایدار وجود دارد. به نظر می رسد که بجز با رفع نواقص تئوریکی معماری پایدار، نمی توان آن را تداوم بخشید. پایداری لغتی است که جنبه های پیچیده بسیاری را شامل می شود. امروزه، از لغت پایداری در جامعه بسیار مورد استفاده و توجه می باشد، اما معنی درست این لغت و مفاهیم آن برایمعماران هنوز کاملاً مشخص نبوده و تعریف واضحی ندارد.
در این مقاله سعی شده است نظرات گوناگون درباره ضرورت توجه به معماری پایدار و ارائه مبانی نظری توسعه و معماری پایدار مطرح گردد.
معماری پایدار : تعاریف و مفاهیم
در یک چارچوب کلی می توان معماری پایدار را به معنای “خلق محیط پایدار انسان ساخت” تعبیر کرد .
محیط پایدار : شرط اساسی در نیل به پایداری محیطی، برقراری تعادل پویا میان نظامهای مختلف محیط است. این شرط از دیدگاه عملی،دستیابی همزمان به پایدرای: (1 نظام بوم شناختی (2 نظام اجتماعی- فرهنگی (3 نظام اقتصادی می باشد. پایداری در معماری را نمی توان یک سبک یا گرایش خاص و متعلق به زمان فعلی دانست چرا که در آن نگرش رویکردی اخلاقی مطرح م ی شود که در هر زمان و برحسب هر شرایط حائز اهمیت و اعتبار است. “برقراری تعادل میان نیازها و خواستهای انسان و شرایط دیگر ارکان نظام زیست جهانی در حال و آینده ”. به محیط در » حساس و پاسخگو « با استناد به آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که : طرح اصطلاح معماری پایدار در مسیر نیل به معماری اواخر دهه 70 میلادی، بازگو کننده نگره ای در طراحی و ساخت فضاهای انسانی است که برخورداری از حساسیت های بوم شناختی را برای برقراری فضاهای زیستی سالم باکیفیت و بر خوردار از معانی و مفاهیم ارزشی - فرهنگی، توامان با حفظ تعادل زیستی محیط فراگیر ضروری می به تصویر می کشد. » وظیفه پاسخگوئی در مقیاس جهانی « را توامان با » مسئولیت
اخلاقی « داند و از این منظر برای طراح معمار اهداف طراحی پایدار محیطی وارائه پیشنهادهای موردی توسعه پایدار در رابطه با فعالیت های ساختمانی و محیط ساخته شده، اغلب ساختمان پایدار 9 یا ساختار پایدار 10 نامیده می شود. بخش ساختمان یکی از بزرگترین بخش های اقتصادی و اجتماعی در اروپا می باشد و به همراه محیط ساخته شده، ب طور معنی داری در تغییر روی محیط طبیعی، تاثیر گذار است. بخش ساختمان و محیط ساخته شده، به عنوان دو حوزه کلیدی در توسعه پایدار جهانی، مطرح شده اند (CIB,1999). ساختمان هادر مقایسه با سایر مصنوعات، عمر نسبتاً طولانی تری دارند و در طول تمام مراحل نقشه کشی، ساختمان سازی، تجهیزکردن و تخریب یا استفاده دوباره از آن، در توسعه پایدار تأثیرگذار خواهند بود. یک ساختمان، محصول مرکبی از مصالح، مواد و ترکیبات است که متقابلأ بر هم اثر گذارند. به علاوه، ساختمان اثر قابل ملاحظه ای بر سلامت انسان دارد. برای مثال 90 زمان زندگی مردم اروپا در ساختمان و فضای معماری سپری می شود (WGSC,2004).
